Morgunblaðið - 22.08.1995, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 22. ÁGÚST 1995
AÐSEIMDAR GREIIMAR
MORGUNBLAÐIÐ
Enn um Menn-
ingarsjóð út-
varpsstöðva
Útvarpið fengið til dag-
skrárgerðar 34,5 millj-
ónir en Sjónvarpið 92,8
milljónir króna. Þetta
eru 32,17% af greiðsl-
um í sjóðinn.
Sjóðurinn hefur átt
við ijárhagsvanda að
stríða og var skuld hans
við ríkissjóð 175 milljón-
ir króna um áramótin
1994. Styrkir voru
greiddir án þess að upp-
gert væri framlag sjóðs-
ins til Sinfóníunnar og
blaðinu sl. föstudag und- Á t R > Þ^ú ár greiddi sjóður-
’ir fyrirsögninni „Endur- sta . inn ekkert til Sinfóní-
reisum Menningarsjóð". Jonaiinesaottir unnar af tekjum sínum.
f MENNINGARSJOÐ-
^UR útvarpsstöðva hefur
Jverið nokkuð í umræð-
unni og nú síðast um
ííhelgina, þegar mennta-
■Jmálaráðherra lýsti yfir
Jiví að leggja bæri sjóð-
inn niður. Fagna ég
ítoeirri skoðun hans.
S Ekki eru þó allir á
j.sama máli. Anna Th.
ÍRögnvaldsdóttir kvik-
Jmyndagerðarmaður ger-
ir sjóðinn að umfjöllun-
farefni í gi'ein í Morgun-
Fyrst Sinfónían, svo
menningar- og fræðsluefni
í grein Önnu gætir nokkurs mis-
Iskilnings um Menningarsjóð útvarps-
‘ílstöðva, tilurð hans og tilgang. Sjóð-
"íurinn var settur á laggirnar þegar
|frekstur útvarps var gefinn fijáls.
Tilgangurinn vartvíþættur. I fyrsta
lagi að losa Ríkisútvarpið eitt undan
kostnaðinum við rekstur Sinfóníu-
hljómsveitar íslands, sem gerði sam-
keppnistöðu þess erfíðari gagnvart
einkareknu stöðvunum sem ekki báru
slíkar skyldur. í öðru lagi að efla inn-
lenda dagskrárgerð er verði til menn-
ingarauka og fræðslu. Ástæðan var
sú að stuðningsmenn sjóðsins óttuð-
ust að menningarefni yrði útundan á
einkareknu útvarpsstöðvunum og í
samkeppninni og vildu á þennan hátt
tryggja gerð fræðslu- og menningar-
efnis. Það er mjög skýrt í lögunum
um sjóðinn að greiðslur til Sinfóníunn-
ar ganga fyrir veitingu styrkja. Það
er því ekki aukahlutverk sjóðsins, eins
og Anna heldur fram.
Var ekki fyrir
kvikmyndagerðarmenn
Tíund af auglýsingatekjum stöðv-
anna er uppistaða sjóðsins. í upphaf-
legum reglum var gert ráð fyrir að
einungis útvarps- og sjónvarpsstöðvar
fengju úthlutanir úr sjóðnum, eftir
að búið væri að greiða hlut Sinfó-
níunnar.
Sjóðurinn var því ekki hugsaður
fyrir kvikmyndagerðarmenn. Aftur á
móti gátu stöðvarnar látið kvik-
myndagerðarmenn vinna fyrir sig
efni sem hafði fengið styrkveitingu.
Kvikmyndagerðarmenn fengu síðan
aðgang að sjóðnum með reglugerð-
arbreytingu 1991.
Ákvarðanatakan er úti í bæ
Anna segir það ekki rétt að dag-
skrárvaldið sé komið út í bæ með
styrkveitingum úr sjóðnum. Hvað er
það annað, þegar 190 umsóknir ber-
ast um styrki og brot af umsækjend-
um fá styrk? Sjálfstætt starfandi
kvikmyndagerðarmenn í hópi um-
sækenda hafa sjálfsagt allir verið
með blessun annarrar hvorrar sjón-
varpstöðvarinnar upp á vasann. Það
er síðan þriggja manna sjóðstjórn
sem ákveður hvert af þessu dag-
skrárefni fær styrk og verður þar
af leiðandi framleitt.
RÚV greiddi 400 milljónir
en fékk til baka þriðjung
Hlutverk sjóðsins og starfshættir
voru oft til umræðu í Útvarpsráði þau
átta ár sem ég átti sæti þar, enda
óþolandi að horfa upp á þá vitleysu
sem þar viðgekkst. Engar formlegar
úthlutunarreglur voru til fyrir sjóðinn
fyrr en í fyrra og ekkert eftirlit með
því að úthlutað fé væri nýtt með ti-
lætluðum hætti.
Á þeim 9 árum sem liðin eru frá
stofnun sjóðsins hefur Ríkisútvarpið-
hljóðvarp greitt í sjóðinn af auglýsin-
gatekjum sínum 202.417 þúsundir
króna og Sjónvarpið 193.239 þúsund-
ir. Þetta eru samtalds tæplega 400
milljónir, sem hefðu getað farið teint
í dagskrárgerð. Frá upphafi hefur
Meira dagskrárfé til
ráðstöfunar án sjóðsins
Ég er sammála Önnu um að finna '
þurfi Sinfóníuhljómsveit Islands ann-
an tekjustofn og gat ég þess í fyrri
grein minni um menningarsjóðinn
þann 12. ágúst sl.
Menningarsjóður Út-
varpsstöðva er barn síns
—
tíma, segir Asta R. Jó-
hannesdóttir og bendir
á að markmiðin með
sjóðnum hafi ekki náðst
og því ekki ástæða til
að viðhalda honum.
Einnig tek ég undir að það sé
óæskilegt að styrkja sjónvarpsstöðv-
amar á þennan hátt. Þær eiga sjálf-
ar að ákveða framleiðslu sína og
nýta til hennar tekjur sínar, hvort
sem þær eru af afnotagjöldum eða
auglýsingum. Stöðvarnar ákveða síð-
an hvort þær framleiða efni sitt sjálf-
ar eða fá kvikmyndagerðarmenn úti
í bæ til þess. Ef sá háttur hefði ver-
ið hafður á hefði Ríkisútvarpið haft
úr mun meira dagskrárfé að spila,
eins og sjá má á ofangreindum tölum,
ef það hefði ekki þurft að greiða til
sjóðsins og ég efast ekki um að hið
sama gildi um Stöð 2.
Sjóðurinn barn síns tíma
Menningarsjóður útvarpsstöðva er
bam síns tíma. Hann átti e.t.v. rétt
á sér við þær aðstæður sem ríktu
þegar hann var stofnaður. Nú eru
aðstæður breyttar og spár þeirra sem
settu hann á laggimar hafa ekki
ræst. Markmiðin með sjóðnum hafa
ekki náðst og því er ekki ástæða til
að viðhalda honum. Það er aftur á
móti vissulega þörf fyrir sjóð eða
stuðning við kvikmyndagerðarmenn
sem vinna sjónvarpsefni. Eg tek heils-
hugar undir skoðanir Önnu um hvert
starfsvið og úthlutunarvald slíks sjóðs
eigi að vera. En hér er um allt annað
fyrirbæri að ræða en Menningarsjóð
útvarpsstöðva. Slíkur sjóður gæti ver-
ið hluti af Kvikmyndasjóði íslands eða
sérstakur sjóður sem hefði að tekju-
stofni t.d. hluta af verði hvers bíóm-
iða í kvikmyndahúsum eða leigugjaldi
af hverri leigðri myndbandsspólu.
Eftir lesturinn á grein Önnu Th.
Rögnvaldsdóttur get ég ekki betur
séð en að við séum sammála um flest.
Hún vill breyta lögum um menning-
arsjóðinn og það vil ég einnig.
Með þeim breytingum sem hún
nefnir er í raun verið að Ieggja sjóð-
inn niður í núverandi mynd. Hvort
síðan annar sjóður verður síðan til
fyrir kvikmyndagerðarmenn verður
tíminn að leiða í ljós.
Höfundur er alþingismaður, fyrr-
verandi útvarpsráðsmaður og
dagskrárgcrðarmaður við útvarp
og sjónvarp.
Avinnumál fatl-
aðra í Kópavogi
MIKIÐ er rætt og ritað
um atvinnumál einstakl-
inga, bæði starfsmögu-
leika og atvinnuleysi. En
lítið hefur verið rætt um
atvinnumál fatlaðra en
það er ekki síður. mikil-
vægur þáttur í atvinnu-
málum hvers sveitarfé-
lags. Kópavogur hefur
reynt eftir fremsta megni
að standa vel að þessum
þætti atvinnúmála og
byggir það á faglegu sam-
starfi Félgasmálstofnun-
ar og Svæðisskrifstofu
um málefni fatlaðra.
Bæjaryfirvöld í Kópa-
vogi hafa haft þá stefnu
að stuðla að því að fötluðum einstakl-
ingum sé gert kleift að vinna hjá
bæjarfélaginu. í flestum deildum á
bæjarskrifstofunum vinna fatlaðir
einstaklingar. Jafnframt hefur bær-
inn veitt mörgum tímabundna vinnu
og síðastliðið sumar fengu allir fatlað-
ir einstaklingar einhveija úrlausn í
sumai’vinnu. Þessar staðreyndir segja
þó ekki alla söguna því oft þurfa
fatlaðir sérstaka aðstoð til að geta
stundað vinnu. Kópavogur veitir
mörgum fötluðum, hvort sem þeir
vinna hjá bænum eða hjá öðrum fyrir-
tækjum, margvíslegan stuðning s.s.
ferðaþjónustu og aðra þjónustu sem
gerir þeim kleift að stunda'vinnu.
Mörg úrræði
í Kópavogi vinna Félagsmála-
stofnun og Svæðisskrifstofa um
málefni fatlaðra saman að atvinnu-
málum fatlaðra og er sú vinna byggð
á faglegum grunni sérhæfðra starfs-
manna, sem hafa unnið mikið og
gott starf. Að þeirra sögn byggist
hugmyndafræðin að baki atvinnu-
málum fatlaðra á þeirri skilgreiningu
að vinna sé fólgin í því að sem flest-
ir fatlaðir fari á fætur á morgnana
og fari á „vinnustað". Fatlaðir ein-
staklingar, eins og reyndar allir, eru
misjafnlega hæfir til að vinna ólík
störf og þess vegna er mjög brýnt
að finna úrræði sem hentar þörfum
og getu hvers og eins.
Félagsmálastofnun og Svæðis-
skrifstofa meta á faglegan hátt getu
hvers einstaklings til að stunda vinnu
og finna úrræði sem
hentar hveijum og
einum. Þau úrræði í
atvinnumálum sem
þessar stofnanir bjóða
fötluðum Kópa-
vogsbúum upp á eru í
stórum dráttum eftir-
farandi. í fyrsta lagi
að sækja vinnu og
þjónustu í Hæfingar-
stöðina í Bæjarhrauni
í Hafnarfirði. í öðru
lagi að sækja vinnu
og þjálfum hjá Örva
sem er endurhæfing-
arvinnustaður. Ef ein-
staklingur á mögu-
leika á endurhæfingu
til að vinna á almennum vinnumark-
aði, samkvæmt faglegu mati á getu
þeirra, fara þeir til Örva þar sem
þeir eru búnir undir störf á almenm
um vinnumarkaði. I þriðja lagi leita
starfsmenn þessara stofnana eftir
vinnu fyrir fatlaða á almennum
vinnumarkaði samkvæmt ráðningar-
samningi Tryggingastofnunar. Það
byggist á hinni svokölluðu „Öryrkja-
reglugerð", en samkvæmt henni
greiðir Tryggingastofnun stóran
hluta af launum hins fatlaða í upp-
hafi en greiðslan fer síðan minnk-
andi eftir því sem líður á samnings-
tímann. Starfsmenn heimsækja einn-
ig fyrirtæki á hinum almenna vinnu-
markaði til að leita eftir sem fjöl-
breyttustum störfum fyrir fatlaða
einstaklinga.
Svo að hægt sé að nýta alla þessa
möguleika þarf oft á tíðum að koma
til ýmis aðstoð og stuðningur. Til að
kotna til móts við þessar þarfir hefur
bæjarfélagið veitt margvíslegan
stuðning, bæði fjárhagslegan og fé-
lagslegan. Fagfólk Svæðisskrifstof-
unnar leggur mikið af mörkum til
að stuðla að og gera atvinnuþátttöku
fatlaðra mögulega. Þar er ekki að-
eins veitt fagleg aðstoð heldur hafa
margir fatlaðir einnig fengið ljár-
hagslegan stuðning m.a. til náms og
tækjakaupa sem auðveldar þeim at-
vinnuþátttöku.
Skilar árangri
Ljóst er að samvinna Félagsmála-
stofnunar Kópavogs og Svæðisskrif-
Sigurrós
Þorgrímsdóttir
Að þjóðnýta tap og
einkavæða gróða
HALLDOR Blöndal
póst- og símamálaráð-
herra Grenivíkur, Þórs-
hafnar, Raufarhafnar
og annarra landsmanna
virðist í þeirri hug-
myndakreppu að allt böl
okkar landsmanna, eða
þannig, leysist ef Póstur
og sími verði einkav-
æddur. Verra er samt
að ýmsir æðstu yfir-
menn Pósts- og síma t.d.
góst- og símamálastjóri,
Óiafur Tómasson, eru
einnig með slíka glýju í
augunum.
Það væri fróðlegt ef
það fengist staðfest
hvort menn héldu að sjálfvirkur sími
væri t.d. kominn til Grenivíkur, Rauf-
arhafnar og Þórshafnar ef einkavæð-
ing hefi verið hér á Pósti og síma.
Eru menn svo skyni skroppnir að álíta
að einkaaðilar hefðu komið á sjálf-
virkum síma t.d. á þá staði, sem ekki
hefðu upp á hagnað að bjóða sem
rekstrareining? Hræddur er ég um,
að það sem fyrir Halldóri Blöndal og
hans fylgifiskum vakir sé að þjóðnýta
tapið og einkavæða gróðann, sem
sagt að gera þá ríku ríkari og hina
fátæku fátækari. Nú, um skoðanir
Ólafs Tómassonar dettur manni helst
í hug, að hans skoðun byggist á því
að hann geri sér vonir um hærri laun
ef Póstur og sími yrði
einkavæddur ... Það er
í það minnsta reynslan
erlendis, að laun æðstu
starfsmanna eru hækk-
uð állmikið, en síðan
fækkað starfsfólki,
þjónustan minnkuð og
lækkuð laun lægra
settrá starfsmanna.
Við sem störfum hjá
Pósti og síma, en það
eru um það bi! 2.000
manns, eða 8-10.000
manns er hafa framfæri
sitt af störfum hjá Pósti
og síma, eigum að sjálf-
sögðu að láta skoðanir
okkar í ljós. En ekki láta
ráðherra og aðra toppa vítt og breitt
um þjóðfélagið hafa skoðanir á þessu
Einkavæðing Pósts og
síma er, að mati Jóns
—
Kr. Oskarssonar, spor
í ranga átt.
einkavæðingahjali eingöngu. Það er
til umhugsunar f.d. hvað yrði um
mörg störf er lúta að öryggis- og
þjónustustörfum, t.d. alla er starfa á
strandstöðvum og eða ritsímastöðvum
vítt og breitt um landið og sinna fjar-
Jón Kr. Óskarsson
Þessi árangur byggist
á frábæru samstarfi
Félagsmálastofnunar
Kópavogs og Svæðis-
skrifstofunnar, segir
Sigurrós Þorgríms-
dóttir, og á skilningi
bæj arstjórnarfólks
og starfsmönnum
bæjarins.
stofunnar um atvinnumá! fatlaðra
hefur skilað verulegum árangri.
Þetta samstarf býður upp á að hægt
er að hafa nokkuð góða heildaryfir-
sýn yfir almenna þjónustuþörf fatl-
aðra og finna úr bætur fyrir hvern
og einn. Að sögn starfsmanna þess-
ara stofnana byggist þessi árangur
ekki síst á frábæru samstarfi allra
sem hlut eiga að máli svo og á skiln-
ingi bæjarstjórnarfólks og starfs-
mönnum bæjarins. Án þess væri úti-
lokað að vinna að atvinnumálum fatl-
aðra af nokkru viti.
Faglega að málum staðið
Eftir að hafa kynnst lauslega at-
vinnumálum fatlaðra í Kópavogi,
m.a. með því að heimsækja ýmsar
stofnanir fyrir fatlaða og ræða við
starfsfólk, virðist mér að unnið sé
vel og á faglegan hátt að þessum
málum í Kópavogi. En eins og
starfsmenn bentu á er ekki um end-
anlega lausn fyrir alla að ræða. Það
verður e.t.v. aldrei. En það sem er
hvað ánægjulegast við þá vinnu sem
unnin er á þessu sviði er hve stór
hluti af mikið fötluðum Kópa-
vogsbúum hefur einhver úrræði í
atvinnumálum. Atvinnumál fatiaðra
snúast ekki bara um að fá sem flest-
ar krónur í vasann heldur um ham-
ingju einstaklinga sem þurfa að
bera þennan kross. Það er ekki síð-
ur mikilvægt fyrir þá, bæði félags-
lega og andlega, að vakna á morgn-
ana og fá að sækja vinnu, en alla
aðra sem vilja vinna. Jafnframt má
ekki gleyma því að oft á tíðum hef-
ur vinna fatlaðs einstaklings ekki
síður mikla þýðingu fyrir fjölskyldu
og aðstandendur hans.
Höfundur er stjórnmála- og fjöl-
miðlafræðingur og formaður at-
vinnumálanefndar Kópavogs.
skiptastörfum við útlönd, skip og flug-
vélar, á ef til vili að einkavæða þann
geira, eða hvað? Hver haldið þið að
vilji kaupa póstþjónustuna, t.d., þar
sem hefur verið, eftir því sem ég
best veit, taprekstur öll undanfarin
ár. En sameiginlegur rekstur Pósts
og síma hefur gert kleift að halda
uppi þjónustunni við hinar dreifðu
byggðir landsins. Er ef til vill Halldór
Blöndal samgönguráðherra að stuðla
að minnkandi þjónustu við íbúa í
Norðurlandskjördæmi eystra? Ég er
hræddur um að þá þyrfti hann ekki
að búast við miklu í atkvæðaveiðum
í næstu kosningum í sínu kjördæmi.
Þetta kjaftæði um einkavæðingu
Pósts og síma er fyrst og fremst
hugsað hjá Halldóri Blöndal og hans
skoðanabræðrum sem tilraun og það
alvarleg tilraun til að einkavæða gróð-
ann og þjóðnýta tapið.
Við sem höfum aðra skoðun og
sjáum í hvers konar villu blessaður
ráðherrann veður, verðum að reyna
að hafa áhrif á hans skoðanir og
annarra slíkra áður en hann er búinn
að valda stórslysi með Póst og síma.
Einnig má benda á að Pósti og síma
er uppálagt að greiða á þessu ári 900
milljónir til ríkisins sem nokkurs kon-
ar skatt, það sýnir að mínu mati
hvernig starf er unnið af starfsmönn-
um Pósts og síma og hvemig rekstur-
inn gengur í heild. Póstur og sími
státar einnig af einni bestu og full-
komnustu póst-, síma- og flarskipta-
þjónustu í heiminum.
Þess vegna að lokum, aldrei einka-
væðing Pósts og síma á íslandi.
Höfundur er yfirvarðstjóri Ritsíma
Reykjavíkur.