Morgunblaðið - 07.10.1995, Qupperneq 35

I
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 1995 35
I
I
I
I
1
I
I
]
I
]
'
I
:
:
i
I
:
I
4
'
4
4
4
4
4
4
4
4
AÐSENDAR GREINAR
• mikið úrval
• góður afsláttur
bílar á kostnaðarverði
\ I
lupbætir
* 6 mánaða ábyrgð
frí 6 mánaða ábyrgðartrygging
Allir þeir sem kaupa bíl á
tímabilinu 28. sept./14. okt.
verða settir í pott og sá heppni,
sem verður dreginn út, fær |
aukalega1@®.^6i kr. afslátt
af bílnum sem hann kaupir.
«rt$íðsl s Jlmálar:
» VISAy- EURO - raðgreiðslur
• Skuldabréf í 3 ár (36 mán.)
með fýrstu greiðslu í mars 1996.
/ • Bílakaupalán til allt
/ að 60 mánaða*
/ *fer eftir aldri og verði bílsins
Oplð:
má. - föst. 9-18 og lau. 12-16
Nýbýlavegi 2
" " - +■ símar: 554 2600
564 2610
NOTADIR BÍLAR
mCMEGÁ
vítamín og kaik
fæst í apótekinu
Eitthvað annað en sjúkl-
ingshlutverk? Já takk!!
EF EINSTAKLINGUR veikist er
margt sem huga þarf að svo við-
komandi nái bata. Iðjuþjálfar sem
vinna eftir kenningum Dr. Kielhofn-
ers (Model of Human Occupation)
leggja áherslu á samspil vilja, lífs-
mynsturs og færni.
Við sjúkdóm skerðist geta okkar
á öllum sviðum, jafnt í leik sem
starfi. Tilvera okkar breytist og við
missum tök á hlutverkum okkar.
Nemandinn getur ekki stundað nám
sitt, móðirin getur ekki sinnt böm-
sinni; venjur hafa farið úr skorðum
og eru ekki lengur í takt við samfé-
lagið, matmálstímar eru óregluleg-
ir, fæðuval óheppilegt og sólar-
hringnum er snúið við. Hann þarf
að ná aftur stjórn á lífi sínu og
tökum á þeim hlutverkum sem gefa
lífínu gildi, en sumir þurfa að
byggja upp ný hlutverk. Sjúklings-
hlutverkið er oft það eina sem er
virkt. Það fer eftir því hve margir
þættir hafa farið úr skorðum hve
langan tíma það tekur að komast
aftur í sama horf og áður. Geðsjúk-
ir nota oft meginhluta orku sinnar
í iðju sem okkur hinum fmnst sjáif-
sögð og gerum sjálfkrafa.
A tímum sparnaðar koma oft upp
frjóar hugmyndir. Von mín er að
sveitarfélögin geti boðið geðsjúkum
meiri aðstoð í samfélaginu t.d. með
aðstoð við þróun nýrra hlutverka
eða við að ná tökum á þeim gömlu.
Til að fá hugmyndir þarf ekki ann-
að en að líta til nágrannalanda okk-
ar. Þar hefur á síðustu árum verið
Umhverfíð hefur úr-
slitaáhrif á hvernig til
tekst, segir Elín Ebba
Ásmundsdóttir, þegar
lifa þarf við varanlega
fötlun.
byggð upp öflug þjónusta, á vegum
sveitarfélaganna, sem taka á við
að lokinni sjúkrahúsdvöl.
Mikill kraftur býr í hveijum ein-
staklingi og ef við viljum leggja
okkar af mörkum í þágu geðsjúkra
er best að líta í eigin barm. Reynum
við að fræðast og skilja betur eða
eru viðbrögð okkar hroki eða af-
skiptaleysi? Þar sem geðrænir sjúk-
dómar sjást ekki endilega á ein-
staklingnum, mætir hann oft kröf-
um sem hann á engan hátt hefur
getu til að bregðast „rétt“ við.
Nánustu aðstandendur geðsjúkra
eru ekki bara í lykilhlutverki sem
fjölskylda, heldur eru þeir neytend-
ur þjónustu sem samfélagið býður.
Þeir eiga að láta í sér heyra um
þarfir, óskir og væntingar.
Virkið trú ykkar á eigin áhrifa-
mátt. Hvað skiptir máli og hvernig
þjónustu viljið þið fá? Ég fagna al-
þjóðlegum degi tileinkuðum málefn-
um geðsjúkra og vona að hann verði
nýttur til að skiptast á skoðunum,
gleðjast yfir því sem áunnist hefur
og finna nýjar leiðir til úrbóta.
Höfundur er forstöðumaður iðju-
þjálfunar geðdeilda Landspítal-
ans.
um sínum og starfsmaðurinn getur
ekki mætt til vinnu. Hlutverk okkar
sem sonur, aðstandandi, fyrirvinna,
iðnaðarmaður, faðir eða tennisspil-
ari skapa okkur ramma og venjur;
hvenær við vöknum, hvað við tökum
okkur fyrir hendur og hverja við
umgöngumst.
Manneskjan hefur þörf fyrir að
kanna umhverfi sitt og hafa vald
yfir því. Sum okkar hafa mikla trú
á að við getum haft áhrif, en öðrum
finnst eins og þeir séu á valdi örlag-
anna og geti litlu breytt. Gegnum
árin höfum við flest mótað okkur
skoðanir um hvað hafi gildi; hvað
við getum og hvað ekki, hvað veki
áhuga, hvað sé rétt og rangt, hvem-
ig tíma okkar sé best varið, hvað
sé skemmtilegt og hvað leiðinlegt.
Líkamleg og andleg geta hefur
áhrif á daglega færni. Umhverfi
okkar hefur oft úrslitaáhrif á hvern-
ig til tekst, t.d. þegar lifa þarf við
varanlega fötlun. Fáum við uppörv-
andi stuðning og skilning eða er
okkur hafnað?
Iðjuþjálfinn hefur allt þetta í
huga þegar markmið og verkefna-
val eru ákveðin. Að örva trú á eig-
in mátt og taka tillit til gildismats
og áhuga skjólstæðingsins er undir-
staða samvinnu sjúklings og iðju-
þjálfa. Samt sem áður fer megin
tíminn í að vinna með líkamlega
og andlega færni til daglegrar iðju:
Sjúklingur getur átt erfitt með að
vinna úr áreiti frá umhverfi, sam-
skipti eru mistúlkuð, streituþrösk-
uldur er lægri en gengur og gerist
og aðlögunarhæfni er skert.
Sá sem á við geðsjúkdóm að
stríða hefur misst tökin á tilveru
Elín Ebba
Ásmundsdóttir

KJOTVORUR