Morgunblaðið - 21.10.1995, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1995 25
AÐSENDAR GREINAR
Geðheilsa og menning
í AFAR snjöllu Reykjavíkurbréfí
í Mbl. 21. maí sl. segir m.a.: „Geð-
sjúkdómar hafa nokkra sérstöðu.
Þeim hafa um aldir fylgt þekk-
ingarleysi, ótti, og fordómar." Og
síðar segir: „Hinir geðsjúku munu
ekki láta í sér heyra. Þeir eiga
ekki auðvelt með að berjast fyrir
eigin hagsmunum. Þrátt fyrir mikl-
ar framfarir hafa læknavísindin
ekki komist fyrir rót geðsjúkdóma,
og fordómarnir eru svo miklir að
enn í dag reynir fólk að fela þetta
vandamál í fjölskyldum sínum eða
skammast sin fyrir að viðurkenna
að það sé til staðar. Aðstæður til
eftirmeðferðar og langtímaumönn-
unar eru enn langt frá því fullnægj-
andi og í sumum tilvikum varla
hægt að bjóða fólki upp á hana.“
Ennfremur: „Tímabært er að heija
umræður um ný átök til þess að
bæta aðstöðu til meðferðar á geð-
sjúku fólki á íslandi. Við skulum
temja okkur að spara á öðrum en
þeim sem minnst mega sín.“ Þetta
verður ekki betur orðað.
í grein í Mbl. 31. ágúst sl. segir
Guðmundur J. Guðmundsson m.a.
á sinn umbúðalausa hátt: „Mér
finnst þetta fólk og aðstandendur
þess standa svo varnarlaust.
Þjóðfélagið er svo sjúkt af fordóm-
um í garð þessa sjúkdóms að að-
standendur í angist sinni reyna allt
til að féla hann. Við erum öll meira
eða minna haldin þessum fordóm-
um. Mér finnst erfiðast að koma í
vinnu tveim hópum, manna þ.e.
fyrrverandi geðsjúkum og fyrrver-
andi föngum.“ Og síðar segir: „Við
lifum á tímum vaxandi notkunar
vímuefna, atvinnuleysis og að ýmsu
leyti harðnandi tíma. Það felur í
sér aukna sjúkdóma af þessu tagi.
Þörfin fyrir aukna hjálp til þessa
fólks er svo knýjandi að því verður
ekki með orðum lýst. Þjóðfélagið
verður að breyta afstöðu sinni -
það verður að leggja meira fé til
lækninga við þessum sjúkdómum
Almenningur í landinu verður að
leggja þessa fordóma til hliðar.
Mig hryllir við ef ráðamenn þjóðar-
innar ætla að fara að spara með
því að minnka íjárveitingu til lækn-
ingar sjúkra, slíkt er níðingsverk,
sem á eftir að skapa aukna óham-
ingju í þessu þjóðfélagi." Eigi er
ofmælt þótt fast sé að kveðið.
Undirritaður sagði í grein í Mbl.
21. okt. ’89 m.a.: „í raun ætti ekki
að þurfa að fjölyrða um þetta.
Stuðningur og umhyggja af því
tagi sem hér um ræðir er bæði sið-
ferðileg og lagaleg skylda samfé-
lagsins, stjórnvalda og okkar allra
í nútíma þjóðfélagi. Væri allt með
felldu hefði því átt að vera fyllsti
óþarfí að berjast fyrir þessum mál-
stað, en svo er því miður ekki því
eins og kunnugt er fyrirfinnast enn
ýmsar slíkar skyldur sem gleymst
hafa í glaumi og óráðsíuhætti nú-
tímáns. Þjónusta við geðsjúka virð-
ist enn vera olnbogabarn félags-
og heilbrigðisþjónustu og njóta
ófullnægjandi skilnings og áhuga.
Enn er fjöldi erfiðra verkefna sem
vinna þarf að til að bæta geðheil-
brigðisþjónustuna.
Geðsjúkir búa mjög oft við kröpp
kjör og erfiðar félagslegar aðstæð-
ur, og sjúkleiki þeirra er í sjálfu
sér nægileg og ærin byrði þó að
Kiwanishreyfingin og
fleiri mannúðarfélög,
segir Magnús Skúla-
son, eiga ómældan
heiður skilinn fyrir bar-
áttu sína fyrir bættum
hag geðsjúkra.
ekki sé aukið á hann með ófull-
nægjandi geðmeðferð, ófullkominni
félagslegri þjónustu- og trygginga-
kerfi, húsnæðis- og féleysi og stór-
skertri aðstöðu til lágmarks lífs-
gæða. Sparnaður á þessu sviði er
nánasarháttur sem er ekki samboð-
inn nútíma samfélagi. Hann er í
raun mjög kostnaðarsamur til
lengdar og skammsýn óheillastefna
að aukinni upplausn menningar,
ójöfnuði og annarri lágkúru." Allt
of fátt hefur breyst til batnaðar
síðan 1989.
Þótt allir hugsandi menn, og
undirritaður telur sig auðvitað í
þeirra hópi (!), hafi iðulega hinar
þyngstu áhyggjur af veikindum
hinna sjúku og aðstæðum þeirra,
þá verð ég samt að gera þá játn-
ingu, að enn meiri
kvíðboga veldur mér
stundum brenglun og
siðbhnda hinna „heil-
brigðu“, sem er í raun
hinn mesti þjáninga-
valdur sjúkra og
margfalt háskalegri
lífinu öllu (kannski að
lyfj aframleiðendur
eigi eftir að finna með-
al við þessu?). En af-
staða samfélagsins til
hinna veikustu og
verst settu er líklega
einn traustasti mæli-
kvarði á menningar-
stig þess og gildismat.
Það mun allt koma í Ijós. En á
meðan duttlungafull forgangsröð-
un valdsmanna og hins opinbera
beinist hvað mest að malbiki,
steinsteypu, stækkuð^
um gorkúlum úr stáli
og gieri og neðansjáv-
arborgöngum til að
„spara“ tuttugu mín-
útna akstur (til
hvers?), þá veitir ekki
af því að almenningur
og sjálfstæð sámtök
af ýmsu tagi taki á
þessum alvarlegu til-
fínningamálum, og
Kiwanishreyfingin og
fleiri mannúðarfélög
eiga ómældan heiður
og þakkir skildar fyrir
geysilega þrautseigju
sína í baráttunni fyrir
bættum hag geðsjúkra.
Höfundur er geðlæknir og starfar
á geðdeild Landspítalans.
SJONVORP
MYNDBANDSTÆKI
HLJÓMTÆKI
BÍLTÆKI
ÍSSKÁPAR
ÞVOTTAVÉLAR
ELDAVÉLAR
KAFFIVÉLAR
MATVINNSLUVÉLAR
BRAUÐRISTAR
20" sion—
alsP'^900
stgf-

TOLVUR
PRENTARAR
FAXTÆKI
LJÓSRITUNARVÉLAR
SÍMAR
OG MARGT FLEIRAI
£Mi tnhóa of þeóóu!
Opið til kl. 4.00
áðuv
MetoUf- o0h*
puHR^ostaeK' y1®0
^,906«
watfWé\ „
r 2.990
m
C NSio tt 49»
Vetð'<aW-
YX-
Heimilistæki hf
SÆTÚN8 SÍMI 568 1515
TÆKNI-OG TÖLVUDEILD SÍMI 569 1400
Magnús Skúlason