Morgunblaðið - 30.12.1995, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 30. DESEMBER 1995 27
AÐSENDAR GREINAR
FRÉTTIR
orðna fólkið að njóta frjósemi sinnar
getur það verið búið að eiga þrettán
börn áður en hinn hópurinn nær
upphafsaldri þeirra og byrjar að
auka kyn sitt og elstu börn hjónanna
geta verið orðin talsvert þung.
Við skulum snúa okkur aftur að
þorskinum og skoða svolítið aðra
hlið á máninu. Ef meðalstærð nýliða-
árangs er 150 millj. nýliðar eða ca
150 þús. tonn og við ákveðum að
vernda einn þriðja árgangsins á
kostnað eldri árganga gætum við
þurft að eýða mörgum árgöngum
af eldri fiski en við förum upp aldurs-
dreifingartréð svo einhveiju nemur,
þ.e. ekki svo margir af árgöngunum
efst í trénu ná 50 þús. tonnum.
Á aldursskeiði þorsksins frá
þriggja ára aldri til átta ára aldurs
vex fijósemi árganganna úr u.þ.b.
5% í u.þ.b. 93%. Er það virkilega
réttlátt miðað við stærð hryggninga-
stofsins undanfarin ár að neita að
taka tillit til fijósemi einstakling-
arma þegar valið er til ásetningar?
Ég tel það ekki vera og held reynd-
ar að hér sé að finna eina af megin-
ástæðum þess að „verndararnir"
ig að staða stofnsins sem byggist á
hlutfallinu fæða/óvinir verður hag-
stæðari. Stofninn teygir sig hærra
í skógi vistkerfisins og afraksturs-
geta hans vex.
Gildi þessa fyrirbæris er að sjálf-
sögðu óútreiknanlegt eins og margt
fleira í fiskifræðinni enda þyrftu
menn þá að geta tekið tillit til gagn-
verkandi þátta svo sem sjálfráns og
sveiflna í náttúrunni, en það skiptir
þó eflaust máli.
Mín niðurstaða af þessari mynd-
rænu hugleiðingu er einföld. Við
skulum reyna að viðhalda eðlilegu
formi trésins og nota vinnubrögð
sem stuðla að því. Það eru hroka-
gikkir sem telja sig hafa þekkingu
til að ráðieggja annað.
Það sem ég hef verið að reyna
að leiða iíkur að er að með marg-
bundnu kvótakerfi og annarri smá-
fískavernd hafí staða þorskstofnsins
í vistkerfmu verið lækkuð og að það
leiði til minni afrakstursgetu hans.
Þegar þessi þáttur hefur verið
lagður saman við vanmat á frjósem-
isgildi einstaklinganna og með út-
kastið í bakhöndinni treysti ég mér
100%
90
Tími mestrar frjósemi
Tillaga að náttúru-
legum dánarstuðli
Nýliðunarhlutfall af eigin þyngd, en
hlutfallið er nokkuð breytilegt milli ára
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Ein aðgerð sem ætlað er að „vernda“ 5.000 tonn
af þriggja ára nýliðum á kostnað átta ára nýliða
19þús. tonn
18 1-------
17 i —;—
‘‘ 5 þús. tonn af þriggjá ára
1® fiski + hlutdeild í nýliðun
15 í 5 ár= 14.600 tonn
13ára
fiskur
3ára
8ára
13ára
3 ára/8 ára: Vöxtur/afföll er eina forsenda smáfiskafriðunar.
Dæmi: 11.500 - 5.000 = 6.500 tonna gróði. Mistök, nema ailur fiskur sé
geldur. Fái fiskur að njóta frjósemi sinnar í þrjú ár lítur dæmið svona út á
fimm árum: 14.600 -18.800 = - 4.200 tonn (tap). Skekkja í hugsun, 10.700
tonn (munurinn á 6.500 tonnum og -4.200 tonnum).
þurftu að fara niður í 150 þús. tonna
kvóta áður en gólfinu var náð.
Um breytilega stöðu
þorskstofnsins í vistkerfinu
Við skulum velta upp öðrum fleti
sem ég viðurkenni að er svo flókinn
að ég neyðist til að skýra hann út
á myndrænan hátt vegna vanþekk-
ingar minnar. Við skulum byija á
því að ímynda okkur að þorskstofn-
inn sé ein Iífvera sem líkist jólatré
vegna aldursdreifingar sinnar. Þegar
barrtré vex í skógi skiptir miklu
I máli að það nái góðri hæð til að
geta notið sólarbirtunnar í sam-
keppni við önnur tré skógarins. Ef
maðurinn ætti að nýta eins mörg
kíló af jólatrénu og hann gæti með-
an á vexti þess stendur og jafnframt
að taka tillit til afrakstursgetu næstu
ára hvernig myndi hann þá klippa
tréð? Ætti hann að klippa tilskilinn
kílófjölda ofan af trénu? Varla er
það vænlegt til árangurs ef við vilj-
um að tréð hækki og bæti stöðu sína
í samkeppninni um sólarljósið.
Til að fyrirbyggja allan misskiln-
ing og koma í veg fyrir að menn
fari að velta fyrir sér meðalaldri tijá-
greina í þessu sambandi vil ég ítreka
að samlíkingin er eingöngu mynd-
ræn og til þess gerð að reyna að
skýra út samkeppnisstöðu þorsk-
stofnsins í vistkerfinu. Eldri og
stærri fiskarnir hafa bætt mikilli
fæðuflóru við fæðumöguleika
stofnsins og þeir eiga sér líklega
einnig færri náttúrulega óvini þann-
nokkurn veginn til að fullyrða að
ég skilji hvernig íslendingum tókst
að koma árlegri afrakstursgetu
þorskstofnsins niður úr 400 þús.
tonnum í 200 þús. á einum árat.ug.
Það kann þó að vera smá mögu-
leiki á því að ég hafi rétt fyrir mér
og vil ég því til öryggis benda á að
nokkrir fræðimenn sem ekki eru í
náðinni hafa komist að svipaðri nið-
urstöðu eftir öðrum leiðum og með
öðrum rökum. Ég tel því fulla
ástæðu til að vara þjóðina við því
að láta teyma sig andstöðulítið í
ógöngur og vil biðja mér fróðari
menn að íhuga hvernig kvótakerfinu
tókst að fara með grálúðustofninn
og karfastofninn án þess að trillu-
karlar kæmu þar neitt nálægt.
Lokaorð
Sem íbúi fámenns byggðarlags
sem hefur þurft að sjá á eftir veiði-
heimildum sem samkvæmt fárán-
legri verðlagningu kvótakerfisins
leggja sig á um tvo milljarða króna
og trillukarl sem hefur orðið að þola
að rekstrargrundvöllur útgerðar
hans væri markvisst eyðilagður, vil
ég leyfa mér að gera þá kröfu að
stjórnmálamennirnir og ráðgjafar
þeirra komi niður úr fílabeinsturnin-
um sínum og færi annaðhvort hald-
bær rök fyrir athöfnum sínum und-
anfarin ár eða viðurkenni villur síns
vegar. Ég hef hvorki efni, ástæður
né áhuga á að klífa turninn til að
geta rætt við þá á jafnréttisgrund-
velli þar uppi enda held ég að ferð
þeirra niður verði þeim mun auðveld-
ari en ferðin upp myndi reynast mér.
Það er mikið hagsmunamál fyrir
þjóðina að átta sig á að baráttan
um viðhald magnbundinna kvóta-
kerfa snýst ekki lengur um verndun
og hefur ef til vill aldrei gert það,
heldur er hér um að ræða harða
hagsmunavörslu stórútgerðarinnar
sem sættir sig jafnvel við minnkaðan
afrakstur fiskistofnanna meðan ver-
ið er að grisja út keppinautana.
Það er jafnframt ljóst að stjórn-
málamenn bæði hérlendis og erlend-
is hafa bundið pólitíska framtíð sína
svo fast við kvótakerfin að þeir beita
nú öllum ráðum til að koma í veg
fyrir afhjúpunina á ófullkomleika
þeirra. Og ekki bætir úr skák að
fjármálaheimurinn hefur tekið upp
þann sið að binda veð sín í óveiddum
fiski til að losna við þau óþægindi
að þurfa að leggja sjálfstætt mat á
getu manna og tækjabúnaðar.
Það kann ekki góðri lukku að
stýra þegar menn taka upp á þeim
fjanda að leika guð í skjóli valds og
þekkingar og reyna að drottna yfir
bæði öðrum mönnum og villtri nátt-
úru. Hvaða sköpunarverk þeirra,
kvótakerfið, áhrærir þá fær það ekki
hærri einkunn hjá mér en marglytt-
an sem varð til þegar kölski reyndi
að líka eftir ofjörlum sínum með því
að hrækja í sjóinn forðum svo gripið
sé einu sinni enn til myndræns sam-
anburðar.
Höfundur er sjómaður á Súganda■
firði.
COMPUSERVE hefur ákveðið að takmarka aðgang
að klámi á Alnetinu.
Takmarka aðgang að klámi
Columbus. Reuter.
BANDARÍSKA tölvufyrirtækið
CompuServe hefur ákveðið að tak-
marka aðgang að klámfengnu efni
sem það sér um að miðla á Alnetinu
(Internet), að kröfu þýskra ríkissak-
sóknara.
Að aflokinni rannsókn á því efni
sem til boða stóð á netinu kröfðust
þýsk yfirvöld þess af af Compu-
Serve, að fyrirtækið lokaði 200 svo-
nefndum umræðuhópum á Alnetinu.
Talsmaður fyrirtækisins sagði að
þetta væri í fyrsta sinn sem það tak-
markaði aðgang að upplýsingum á
netinu. Þó hefði ekki verið farið að
kröfu þýskra yfirvalda að öllu leyti,
ástæðulaust hefði verið að takmarka
aðgang að 20-30 hópanna.
Askrifendur að þjónustu Compu-
Serve eru fjórar milljónir í 40 lönd-
um. Tækni sú sem fyrirtækið ræður
yfir, leyfir ekki að einungis verði
takmarkaður aðgangur þýskra
áskrifenda að klámi. Búnaður af því
tagi mun þó verða tiltækur á miðju
næsta ári.
FARSÆLS KOMANDIARS
Skúli Hanjen og otarfofóLk á Skólabrú
HATIÐARMATSEÐILL A NYARSKVÖLD
Blandadir kaldir jjóvarrettir á dkrautkáli
nied kampavínj-vinaigrettevafa
Le'IUtteikl andalifur í madeiravódu
*.
Calvaóoj -kanUkrap
Rjúpur mecf lyngjóju
Brullé meef hlönóufhun ferjkum berjum
m •* f Veitingamús vid Austurvöll

BoRÐAPANTANIR í SÍMA 5624455 • llðSID OPNAR Á NÝÁRSÐA6 KL. I9.OO ' LoKAÐ 24.-2?. 06 }\. DESIMBIR