Morgunblaðið - 16.01.1996, Qupperneq 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Bamaskapur
oggrimmd
TÓNUST
íslenska ópcran
ÓPERAN HANS OG GRÉTA
eftir Humperdinck. Stytt og saman-
dregin gerð flutt af sex einsöngvur-
um og sex manna hljómsveit undir
stjóm Garðars Cortes. Laugardagur-
inn 13. janúar, 1996.
ÆVINTÝRIÐ um Hans og
Grétu, eins og það er hjá Grimms
bræðrum, er andstætt sjónarmiðum
nútíma uppeldisfræðinga, þar sem
foreldramir eru vondar manneskjur
og galdranomin grimm og misk-
unnarlaus og hefur að því leyti sam-
stöðu með gömlu gerðinni af Grýlu
okkar íslendinga. Þá er og teflt
fram sem ódyggð, sælgætislöngun
bama og hefur allt þetta valdið
því, að sagan hefur ekki verið höfð
með í mörgum þeim barnabókum
sem gefnar hafa verið út á síðustu
árum.
í ópem Humperdincks er foreldr-
unum breytt. Pabbinn er kátur og
ölkær en mamman stjórnsöm bind-
indismanneskja, sem verður það á
í reiðikasti, að reka börnin út í skóg
til að tína jarðarber. Nornin heldur
sinni gerð að mestu, enda hefur
enginn samúð með henni og er hún
því réttdræp og er reyndar gleði-
legt, þegar hún er úr sögunni og
er sjálf orðin að sætabrauðskerl-
ingu, eins og gert er í uppfærslu
íslensku óperunnar.
Óperan um Hans og Grétu, eftir
Humperdinck, er viðamikið verk,
allt að því wagnerískt að gerð en
í uppfærsiu íslensku óperunnar er
sögugrindin dregin út og öllu nema
Óla lokbrá, af þeim aukapersónum
sem koma fram í óperunni, er
sleppt. Sex manna hijómsveit er
allt annað en 60 manna sinfóníu-
hljómsveit, þó vel hafí tekist til með
útsetninguna, sem var ekki nægi-
lega vel flutt af hálfu „hljómsveitar-
innar“, þ.e. samleikurinn var oft á
tíðum nokkuð loðinn, eins og lítill
tími hefði gefíst til æfínga.
Aðalhlutverkin Hans og Gréta
voru sungin af Rannveigu Fríðu
Bragadóttur og Hrafnhildi Bjöms-
dóttur og vom þær skemmtilega
lifandi, börn, kát og svolítið hyskin
eins og vera ber en hlýddu samt
orðalaust, þegar móðir þeirra rak
þau út í skóg að tína jarðarber.
Sönglega ber nokkuð á milli en
Hrafnhildur stendur sig vel, enda
langt komin í námi, og er hér sann-
arlega um efnilega söngkonu að
ræða. Rannveig fer sönglega létt
með hlutverkið enda reynd og vel
kunnandi söngkona. í þessu tilfelli
skiptir leikurinn miklu máli og lík-
lega væri ein leiðin að tala tónles-
þættina að einhverju leyti (parl-
ando), jafnvel með undirleik hljóm-
sveitarinnar, því í tónlesinu vildi
textinn oft á tíðum verða nokkuð
ógreinilegur, en í heild var megin-
galli sýningarinnar óskýr framburð-
ur, hjá öllum nema Bergþóri. Svo
ótrúlegt sem það kann að virðast,
gæti lausnin verið sú að „texta"
óperuna.
Foreldramir, sem sungnir voru
af Signýju Sæmundsdóttur og
Bergþóri Pálssyni, voru skýrt mót-
Fundað með fólkinu
LISTAMENNIRNIR Komar og Melamid héldu opinn umræðufund
á Kjarlvalsstöðum síðastliðinn föstudag. Fundurinn var haldinn
í tilefni sýningar þeirra „Val fólksins" sem byggð er á niðurstöð-
um skoðanankönnunar Hagvangs hf. um viðhorf íslensks almenn-
ings til myndlistar. Fundurinn var vel sóttur og sköpuðust umræð-
ur um verk þeirra og myndlist almennt.
Samkeppni um
leikhúsverk
11. JANÚAR 1997 verður Leikfélag
Reykjavíkur 100 ára og í tilefni þess
ætlar það að efna til samkeppni um
leikhúsverk. Allir sem áhuga hafa
geta tekið þátt í keppninni með því
að senda inn annaðhvort nýtt frum-
samið leikrit eða handrit að leiksýn-
ingu, en þar getur verið um að ræða
leikgerð að öðru verki, frumsamið
leikrit o.s.frv.
Viðar Eggertsson, verðandi leik-
hússtjóri LR, sagði í samtali við blaða-
mann að þetta væri nýjung í sam-
keppni af þessu tagi að höfundum
væri boðið að senda inn fullbúið hand-
rit að leiksýningu. „Við vildum ekki
aðeins gefa rithöfundum tækifæri til
að senda inn leikverk í venjulegum
skilningi heldur taka tillit til þess að
leikhúsið er samþætting margra
ólíkra listgreina, þannig geta ýmsir
leikhúslistamenn sameinast um að
senda inn handrit að leiksýningu, svo
sem rithöfundur, leikmyndateiknari,
tónskáld og leikstjóri." Viðar segir
að mikil gróska sé í leikritun hérlend-
is. „Það er mjög mikið skrifað og
það er mjög ánægjulegt að sjá hvað
áhuginn er mikill á þessu listformi."
Þriggja manna dómnefnd mun
íjalla um leikverkin og er hún skipuð
leikhússtjóra Leikfélags Reykjavík-
ur, fulltrúa tilnefndum af Rithöf-
undasambandi íslands og fulltrúa
tilnefndum af félögum í Leikfélagi
Reykjavíkur. Þrenn verðlaun eru í
boði; 1. verðlaun að upphæð 500.000
kr., 2. verðlaun að upphæð 300.000
kr. og 3. verðlaun að upphæð
200.000 kr.
Verkið sem hlýtur 1. verðlaun
verður tekið til sýninga í lok afmæl-
isárs leikfélagsins. Skilafrestur er til
11. nóvember 1996.
LISTIR
Morgunblaððið/Halldór
GEIRÞRÚÐUR (Signý Sæmundsdóttir) vandar um við börn sín, Hans (Rannveig Fríða Bragadóttir)
og Grétu (Hrafnhildur Björnsdóttir).
aðir og sérstaklega hjá Bergþóri,
sem leikur ölkæran og glaðlyndan
kústasmið. Signý nær að vera sann-
færandi sem stjómsöm móðir, er
tugtar til sín börn, en kemst þá
fyrst í gott skap er karlinn sýnir
henni aðdrætti sína í mat og drykk.
Þá fyrst er spurt um bömin. Lík-
lega hefði mátt gera meira úr ótta
þeirra, því þama er um að ræða
vendipunktinn í framvindu óper-
unnar.
Galdranomin var leikin og sung-
in af Þorgeiri J. Andréssyni og
mótar hann kellu sem tuðandi
kjána, er kann ekki lengur að fljúga
á kústinum sínum og er því nokkuð
langt frá hinni grimmu nom sög-
unnar. Þorgeir er kostulegur í góðu
gervi sínu og tekst vel að sigla á
milli grimmdar og kjánaskapar þess
sem á að einkenna þessa helst til
saklausu norn, sem helst virðist
vera veik fyrir góðum „barnamat".
Emilíana Torrini er ung og efni-
leg söngkona en hún fór með hlut-
verk Óla lokbrá og gerði hlutverk-
inu ágæt skil. Það getur orkar tví-
mælis að hafa saman í sýningu
reynda og óreynda söngvara, því
hætta er á að sýningin í heild nálg-
ist um of að verða nemendasýning
og gildir þar um sama regla og
þegar tónlistarflutningur er í hönd-
um áhugamanna og nemenda.
Leikmynd, sem Hulda Kristín
Magnúsdóttir gerði, er í heild góð,
þó vel hefði mátt hylja ofninn mikla
í fyrri hluta ópemnnar, á sama
hátt og gert var við búrið. Það að
börnin villast gerir sig ekki vegna
hússins, heimilis barnanna, sem
blasir við öllum, því eins og einn
ungu gestanna sagði; „Af hveiju
fara þau ekki inn í húsið sitt?“, sem
segir nokkuð til um það atriði. Með
einhveijum hætti hefði sem best
mátt fela húsið og til að skapa til-
fínningu fyrir ferðalagi bamanna,
að hafa kökuhúsið síðan vinstra
megin á sviðinu. Búningarnir eru
smekklegir og trúverðugir og leik-
myndin sömuleiðis sem mynd, að
frádregnu því sem fyrr var sagt.
Leikstjóranum, Halldóri E. Lax-
ness, er þarna nokkur vandi á hönd-
um, að halda saman því barnalega
og grimma í verkinu en tekst það
oft vel. Þýðing Þorsteins Gylfasonar
fellur vel að sönglínum verksins.
Eins og fyrr segir var hljómsveitin
ekki vel samvirk og hafði það t.d.
áhrif á leikdansana, sem voru of
hægir til að vera galsafengið bama-
gaman.
Jón Ásgeirsson
Danadrottning opnar menningarár Kaupmannahafnar
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
MARGRÉT Þórhildur Dana-
drottning hvatti landa sína til
að láta af venjulegu hiki þeirra
og tortryggni og taka þátt í
menningarárinu af opnum hug.
Og ef einhver álítur að erfitt
verði að velja milli sex hundruð
verkefna, sem á einhvern hátt
verða framkvæmd, þá hefur
Trevor Davis, framkvæmda-
sljóri menningarársins, ráð við
því. Úr því venjulegum dauðleg-
um borgurum tekst að velja sér
vörur í yfirþyrmandi vöruvali
kjörbúðanna, þá reynist þeim
alveg eins hægt að velja úr alls-
nægtarhorni menningarársins.
Af hálfu íslands sátu Björn
Bjarnason menntamálaráðherra
og Guðrún Ágústsdóttir, forseti
borgarstjórnar, opnunarhátíð-
ina.
Veislugestir í ráðhúsinu á
föstudagskvöldið áttu þess kost
að hlusta á hvatningarorð
drottningar, en af því að árið
er fyrir alla og ekki aðeins fyr-
ir fámennt menningarvitalið var
ræðunni og fleiri dagskráratrið-
um sjónvarpað um kvöldið. Al-
menningur fékk því reykinn af
vistvænu réttunum í beinni út-
sendingu, ásamt hvatningunni
um að mæta til menningarveisl-
unnar, sem stæði í 366 daga.
Og Poul Nyrup Rasmussen for-
sætisráðherra undirstrikaði í
ræðu sinni að menningarárið
væri haldið á danska vísu, þann-
ig að það væri fyrir alla, en
ekki aðeins þá útvöldu.
Veislugestum var raðað niður
á tólf manna borð. Við borð
Henriks prins sátu meðal ann-
arra Björn Bjarnason mennta-
málaráðherra og Rut Ingólfs-
dóttir kona hans. Guðrún Ág-
ústsdóttir var fulltrúi Reykja-
víkurborgar við opnunarhátíð-
ina. Undir borðhaldi komu fram
ýmsir skemmtikraftar. Þeirra á
„Komið
og takið
þátt
meðal trúbadúrinn Poul Dissing,
sem söng um hina einföldu gleði
lífsins, þegar kærastan er í baði,
kaffið alveg að koma og ham-
ingjan ekki sem verst hér í líf-
inu.
Sá á kvölina sem á völina
Menningarársveisla í 366
daga á danska vísu kostar um
ellefu milljarða íslenskra króna.
Fjórðungur kemur frá borginni
og jafnmikið frá menntamála-
ráðuneytinu, en helmingur frá
styrktaraðilum, ýmist í formi
fjár, vöru eða þjónustu. Kaup-
mannahöfn er tólfta borgin, sem
skreytir sig menningarárstitlin-
um evrópska, sem komið var á
að frumkvæði leikkonunnar og
stjórnmálamannsins griska,
Melinu Mercouri. Þess vegna
var líka skálað fyrir Mercouri í
ráðhússveislunni góðu.
Kaupmannahöfn er tólfta
menningarhöfuðborgin. Fyrstu
menningarárin voru ekki nein
ár, heldur litlar listahátíðir í lík-
indum við þá íslensku. Menning-
arárið hefur vaxið stöðugt, bæði
að umsvifum og kostnaði og nær
hámarki á danska árinu. Og það
verður líka í fyrsta skipti, sem
árið er styrkt af ríkisfé. Hingað
til hafa það aðeins verið viðkom-
andi borgir, sem hafa stutt fyrir-
tækið. í Danmörku hefur það
hins vegar verið metið sem svo
að menningarárið sé allri Dan-
mörku til framdráttar og því
ákvað menntamálaráðuneytið
að leggja fram fé til jafns við
Kaupmannahöfn og nágranna-
bæjarfélögin.
600 verkefnum undir merlq-
um menningarársins verður
hrint af stað, en sum standa
lengur en í ár. Það sundlar
kannski einhvern af tilhugsun-
inni um að velja úr menningar-
nægtahorninu. Ágætur leikhús-
stjóri hér i borg var spurður
hvort hann hefði lesið dag-
skrána, en hann greip um höfuð
sér og sagði að þá yrði hann nú
alveg kolruglaður, svo það léti
hann eiga sig.
Trevor Davis hefur hins veg-
ar ráð til menningarneytenda,
sem fyllast kvíða við tilhugsun-
ina um allt úrvalið. Hvernig
þætti fólki að fá í hendurnar
vörulista úr stórri kjörbúð?
Myndum við ekki fyllast van-
mætti af tilhugsuninni um að
eiga að kaupa inn eftir slíkum
lista? En þegar í búðina er kom-
ið eigum við samt ekki í neinum
vandræðum með að finna vör-
urnar. Við vitum nokkurn veg-
inn hvar við finnum vörumar,
sem við erum vön að kaupa og
kippum stundum með okkur ein-
hveiju nýju fyrir forvitni sakir.
Sama verður með úrval menn-
ingarársins. Við rötum áþað,
sem við höfum áhuga á og reyn-
um kannski eitthvað nýtt í leið-
inni.
íslendingar hafa fjögur ár til
að venja sig við tilhugsunina um
yfirþyrmandi menningarval, því
þá kemur að Reykjavík og átta
öðrum borgum að sýna hvaða
menning í þeim býr. Þá verður
á góðum grunni að byggja, þar
sem bæði Kaupmannahöfn og
Stokkhólmur munu hafa spreytt
sig, þegar þar að kemur ...