Morgunblaðið - 11.02.1996, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/RAX
KRISTJÁN G. Jóhannsson framkvæmdastjóri Gunnvarar hf. á ísafirði.
ÞRIGGJA
FJÖLSKYLDNA
FYRLRTÆKI
eftir Guðna Einarsson
Gunnvör hf. á ísafirði er
ásamt dótturfyrirtækj-
um umfangsmesta fyr-
irtæki á Vestfjörðum
hvort heldur mælt er á
mælikvarða veltu eða
kvótaeignar. Samsteypan öll er tví-
mælalaust framarlega á landsvísu
þegar um útgerðar- og fiskvinnslu-
fyrirtæki ræðir. í fyrra fagnaði
Gunnvör hf. 40 ára starfsafmæli.
Fyrirtækið er enn í eigu þriggja
hjóna sem stofnuðu það. Þau eru
Jóhann Júlíusson og Margrét Leós,
Þórður Júlíusson og Bára Hjalta-
dóttir, Jón B. Jónsson og Helga
Engilbertsdóttir. Þeir Jóhann og
Þórður eru bræður.
Synir stofnendanna hafa nú tekið
við stjóm fyrirtækisins og daglegum
rekstri. Kristján G. Jóhannssor. er
framkvæmdastjóri og í stjóm þeir
Vignir Jónsson og Jón Ólafur Þórð-
arson, einnig situr í stjórn Magnús
Reynir Guðmundsson.
Fortíð o g nútíð
Kristján hefur skrifstofu á efstu
hæð í húsi íshúsfélags ísfírðinga.
Úr skrifstofunni blasir við mynni
Skutulsfjarðar, ísafjarðardjúpið og
Snæfjallaströndin - sannarlega við-
eigandi útsýni í blómlegu sjávarút-
vegsfyrirtæki. Í gluggakistunni er
líkan af frystitogaranum Júlíusi
Geirmundssyni og uppi á vegg er
málverk af fyrsta skuttogaranum
með því nafni, sem jafnframt var
►Kristján G. Jóhannsson, framkvæmdastjóri Gunnvarar
hf., er fæddur á ísafirði 1954. Hann lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Isafirði 1974, námi í útgerðartækni við
Tækniskóla Islands 1977 og prófi í viðskiptafræði við Há-
skóla íslands 1978. Kristján kenndi eitt ár við MÍ, vann
síðan hjá íshúsfélagi ísfirðinga til 1984 og tók þá við starfi
framkvæmdastjóra Gunnvarar hf.
fyrsti skuttogarinn smíðaður fyrir
Vestfírðinga.
Þeir Gunnvararmenn eru rækt-
arsamir við fortíðina. Á 40 ára af-
mæli fyrirtækisins var gefin út bók
um sögu þess. Á skrifstofu Kristjáns
hangir mynd af skipinu Gunnvöru
sem fyrirtækið heitir eftir. Skip
þetta strandaði í Fljótavík haustið
1949. Jóhann og Þórður Júlíussynir
keyptu flakið á strandstað og hirtu
úr því allt nýtilegt. Þar á meðal var
mynd af norskri konu. Ekkert er
annað vitað um þessa konu en að
hún hét Gunnvör og mun skipið
hafa verið nefnt eftir henni.
Þegar bræðumir eignuðust flakið
var Marsellíus Bernharðsson skipa-
smiður búinn að skoða það fyrir
hönd tryggingafélagsins. Hann fékk
leyfi til að hirða úr því klukku og
loftvog. Marsellíus smiðaði síðar
nýtt tréskip, Gunnvöru, fyrir hið
nýstofnaða fyrirtæki 1955 og reynd-
ist það hin mesta happafleyta. Á
20 ára afmæli Gunnvarar hf. færði
Marsellíus eigendunum klukkuna og
loftvogina að gjöf.
Umsvifamikill rekstur
Þegar Kristján tók við fram-
kvæmdastjórn Gunnvarar hf. árið
1984 gerði fyrirtækið út ísfísktog-
arann Júlíus Geirmundsson. Það var
annar togarinn í eigu fyrirtækisins
með því nafni. Einnig átti Gunnvör
hf. þriðjung í íshúsfélagi ísfirðinga.
Árið 1989 lét fyrirtækið smíða nýjan
flakafrystitogara í Póllandi og seldi
ísfisktogarann. Kristján segir að
með tilkomu nýja skipsins hafi velta
Gunnvarar hf. aukist töluvert og
verið um 500 milljónir króna á ári
undanfarin ár.
Árið 1994 keypti Gunnvör hf.
meirihlutann í íshúsfelagi Ísfírðinga
9g á rúm 99% hlutafjár í félaginu.
Ishúsfélagið á helming í Mjölvinnsl-
unni í Hnífsdal, fjórðung í Vestra
og er meðal stærstu hluthafa í Söl-
umiðstöð hraðfrystihúsanna (SH).
Það að Gunnvör hf. á 99% í íshús-
félagi Isfírðinga leiðir hugann að
því hvort til standi að sameina félög-
in. Kristján segir það ekki á döf-
inni. „Gunnvör vill efla íshúsfélagið
með því að fá inn nýja aðila í rekst-
urinn til að treysta fyrirtækið og
auka veltuna. Ishúsfélagið hefur
húsakost'til aukins reksturs og vant-
ar hráefni.11 Kristján segir að und-
anfarin ár hafí íshúsfélagið keypt
mikinn kvóta. Það var kvótalaust
en er nú orðið einn stærsti eigandi
veiðiheimilda á Vestfjörðum. Sú
fjárfesting hafí verið fyrirtækinu
nauðsynleg, en jafnframt erfið.
Auk þess að gera út Júlíus Geir-
mundsson hefur Kristján einnig með
höndum útgerð tveggja togara ís-
húsfélagsins, ísfísktogarans Stefnis
og rækjutogarans Framness. Út-
gerð þessara þriggja skipa velti í
fyrra um 900 milljónum króna. Fyr-
irtækin sameinuðust ásamt Togara-
útgerð ísafjarðar og Rækjuverk-
smiðjunni Rit um stofnun hlutafé-
lagsins Teista sem keypti togskip
með 1.400 tonna rækjukvóta. Skipið
var selt og kvótinn nýttur af togur-
um í eigu Gunnvarar, íshúsfélagsins
og Togaraútgerðar ísafjarðar, en
þar er Gunnvör þriðji stærsti hlut-
hafi. Gunnvör á einnig þriðjungshlut
í Olíufélagi útvegsmanna á ísafirði
og hlutabréf í Tryggingamiðstöð-
inni, Hampiðjunni, íslandsbanka og
U mbúðamiðstöðinni.
Skortur á hráefni til vinnslu
Að sögn Kristjáns er kvótastaða
Gunnvarar hf. og Ishúsfélagsins
nokkuð góð. Júlíus Geirmundsson
hefur veiðiheimildir upp á tæplega
2.200 þorskígildi (þíg) og íshúsfélag-
ið um 3.700 þíg. að meðtöldum
rækjukvóta. „Veltan hjá Gunnvöru
hf. og íshúsfélaginu var um 1.400
milljónir í hitteðfyrra og mér sýnist
að hún hafí verið svipuð í fyrra,“
segir Kristján. Á togurum Gunnvarar
og Ishúsfélagsins eru um 50 manns
og hjá frystihúsinu starfa rúmlega
100 starfsmenn. Launagreiðslur í
fyrra vorti um 430 milljónir króna.
Smuguafli og rússaþorskur
íshúsfélagið rekur frystihús á
ísafírði þar sem um 5.000 tonna
afli er flakaður, snyrtur og frystur
á ári. ísfísktogarinn Stefnir hefur
verið burðarásinn í hráefnisöflun
frystihússins. „Við höfum fengið
hráefni víðar að, en það mætti vera
meira,“ segir Kristján. „Við höfum
lítið keypt á markaði af afla. Bæði
er framboð lítið og verðið hátt.
Seinnipart sumars í fyrra og í fyrra-
haust var töluvert framboð af fiski
úr Smugunni. Eins fengum við tölu-
vert af steinbít í vor er leið af línu-
bát frá Grindavík sem lagði hér
upp. Svo höfum við fyllt upp með
Rússafíski. Nú nýlega var skipað
hér upp 150 tonnum af þorski úr
rússneskum togara. Rússafiskurinn
hefur verið misjafn að gæðum en
þessi síðasta sending var mjög góð.“
Leiðir til aukinnar arðsemi
Kristján segir að bolfiskvinnsla
hafi verið erfið undanfarin ár og
ástandið breyst til hins verra í fyrra.
„Við höfum bætt okkur upp versn-
andi afkomu í bolfiskvinnslunni með
því að gera Framnesið út á rækju,“
segir Kristján. Rækjuveiðar og
vinnsla hafa gefíð vel af sér og lögð
aukin áhersla á þann þátt í rekstri
samsteypunnar. Um borð í Fram-
nesi er stærsta rækjan heilfryst fyr-
ir Japansmarkað en iðnaðarrækja
flutt ísuð í land. Rækjan er síðan
unnin í Rækjuverksmiðjunni Rit hf.
sem er að einum ijórða í eigu íshús-
félagsins.
Reynt hefur verið að auka arð-
semi bolfiskvinnslunnar í landi með
því að vinna fisk í sérpakkningar,
meðal annars í samráði við Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna, en íshúsfé-
lagið er aðili að þeim sölusamtökum.
Kristján tekur undir fréttir af
mikilli þorskgengd úti fyrir Vest-
fjörðum. Honum finnst þær knýja á
um að ákvarðanir um sókn í hina
einstöku fiskistofna verði endur-
skoðaðar. „Friðun á þorski hefur
að mínu mati leitt til of þungrar
sóknar í karfa, grálúðu og ufsa.
Þetta verður allt að vera í sam-
ræmi.“ Kristján segir að góðæri í
rækjunni vari sjálfsagt ekki enda-
laust en rækjan hafí bjargað miklu
á tímum takmarkaðrar þorskveiði.
Grálúðan gefur vel
Kristján segir að rekstur Gunn-
varar hafi komið ágætlega út und-
anfarin ár. Sjófrysting flaka um
borð í Júlíusi Geirmundssyni hafí
reynst arðsöm. „Við höfum reynt á
hverju ári að ná einhveijum afla
utan kvóta. Júlíus Geirmundsson
var með um 4.000 tonna afla úr sjó
í fyrra og um 460 milljóna króna
aflaverðmæti. Af þessum afla í fyrra
voru 1.100 tonn af þorski, 1.100
tonn af úthafskarfa og um 1.000
tonn af grálúðu“.
Kristján bendir á að frystitogar-
arnir hafi getað bætt sér upp kvóta-
skerðingu í þorski með utankvóta-
físki. Þannig var um fjórðungur
afla Júlíusar í fyrra veiddur utan-
kvóta, þar var um að ræða bæði
úthafskarfa og afla úr Smugunni.
„Besti tíminn í úthafskarfanum í
fyrra var þegar hinir voru í sjó-
mannaverkfalii, árið kom vel út
þótt skipið væri þrjár og hálfa viku
í slipp,“ sagði Kristján.
A Júlíusi Geirmundssyni hefur
verið lögð áhersla á að veiða grá-
lúðu. Kristján segir að það hafi
reynst fremur auðvelt að leigja grá-
lúðukvóta, þær veiðar séu töluvert
sérhæfðar og áhöfnin á togaranum
lagt stund á þær. Hvert kíló af grá-
lúðu úr sjó leggur sig á tvöföldu
þorskverði. „Það hefur verið erfítt
fyrir minni skipin að ná grálúð-
unni,“ segir Kristján. „Aflinn hefur
dregist saman en það hvað grálúðan
gefur vel af sér hefur skapað rekstr-
argrundvöll fyrir þessar veiðar.
Grálúðan er hausuð og sporðskorinn