Morgunblaðið - 06.03.1996, Qupperneq 2

- 2 MIÐVIKUDAGUR 6. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Vikuleg krabbameinsleit að líkindum
lögð af á Akureyri 1. júlí
Vantar skýrari
reglur um ábyrgð
og kostnað
GUÐMUNDUR Sigvaldason, fram-
kvæmdastjóri Heilsugæslustöðvar-
innar á Akureyri, segir að heilbrigð-
isráðuneytið þurfí að setja skýrari
reglur um skiptingu íjárhagslegar
og faglegrar ábyrgðar vegna krabba-
meinsleitar um landið. Búið er að
segja upp þremur starfsmönnum hjá
heilsugæslustöðinni, sem annast
slíka leit, til að spara 1,2 milljónir
árlega og er miðað við að þær taki
gildi 1. júlí. Segir Guðmundur, sem
ennfremur er formaður Landssam-
bands heilsugæslustöðva, að mis-
munandi skoðanir hafí verið á því
hjá Krabbameinsfélagi íslands (KÍ)
og stjómendum heilsugæslustöðva á
landsbyggðinni hver ætti að greiða
aukakostnað vegna skoðunarferða
félagsins um landið.
Árið 1988 var gerður verktaka-
samningur milli heilbrigðisráðuneytis
og Krabbameinsfélagsins um
krabbameinsskoðun, sem síðan var
endumýjaður árið 1992. Árlegur
kostnaður er 130 milljónir, tekjur
Leitarstöðvar KÍ af skoðunargjöldum
em 35 milljónir og ríkið greiðir af-
ganginn, 95 milljónir.
Kristján Sigurðsson, yfírlæknir
Leitarstöðvar Krabbameinsfélags ís-
iands, segir að kveðið sé á um í samn-
ingnum að félagið beri ábyrgð á öll-
um verkþáttum krabbameinsleitar
og skipulagi skoðunar, sem ekki fari
fram í húsnæði félagsins, í samvinnu
við héraðslækna og ábyrga staðar-
lækna sem skipaðir eru af stjómum
heilsugæslustöðva.
Krabbameinsfélaginu beri að sjá
til þess að leit fari fram innan venju-
legs vinnutíma eftir því sem við verði
komið. Sé yfírvinna fyrirsjáanleg
skuli hún samþykkt af stjóm viðkom-
andi heilsugæslustöðvar. Læknar og
röntgentæknar sem starfa við skipu-
lega leit í heilsugæslustöðvum séu
starfsmenn félagsins, það leggi tíl
tilteknar vömr og áhöld en heilsu-
gæslustöðvar greiði annan kostnað
við framkvæmd leitar.
KÍ sendir reikningar
Guðmundur segist þeirrar skoðun-
ar að það vanti inn í samninginn
hvemig fara beri með kostnað heilsu-
gæslustöðva. „Það segir sig sjálft að
fyrst þessi starfsemi fer fram innan
heilsugæslustöðvanna utan höfuð-
borgarsvæðisins þurfa menn þar að
hafa eitthvað um hana að segja.
Heilsugæslustöðvar em á föstum
fjárlögum og þurfa að velta hverri
krónu fyrir sér.“ Hann segir jafn-
framt að sérstaklega sé tekið fram
í samningnum frá 1992 að hann taki
ekki til kostnaðar heilsugæslustöðva
vegna leitarinnar.
Kostnaðurinn, 1,2 milljónir, sem
hlýst af krabbameinsleitinni á Akur-
eyri, er að mestu leyti launakostnað-
ur að Guðmundar sögn og síðan
bætast við stórir útgjaldaliðir eins
og þvottur á sloppum sem konumar
þurfa að klæðast. Hann segir að
reynt hafí verið fyrir tveimur eða
þremur ámm hjá einhveijum heilsu-
gæslustöðvum að senda krabba-
meinsfélaginu reikninga vegna yfír-
vinnu en þeir hafí ekki fengist
greiddir. „Ég hef bréf frá ráðuneyt-
inu sem segir að stöðvarnar séu ekki
skyldugar að skaffa yfirvinnu og að
hún skuli samþykkt fyrirfram í stjóm
hverrar stöðvar.“
Hann segir aðspurður hvort ekki
komi til greina að sinna eftirlitinu á
Akureyri með skoðunarferðum líkt
og annars staðar að ef svo eigi að
vera þurfí stjórn heilsugæslustöðvar-
innar að vita nákvæmlega fyrirfram
hver kostnaðurinn muni verða.
„Staðreyndin er sú að það vantar
peninga og að svo komnu máli hætt-
um við þessu. Við emm ekki aðilar
að neinum samningi. Hann er á milli
ráðuneýtisins og Krabbameins-
félagsins."
Kristján Sigurðsson segir betri
mætingu í krabbameinsskoðun á
Húsavík, í reglubundnum skoðunar-
ferðum, en á Akureyri þar sem sinnt
er leit einn dag í viku. Á það hafí
verið bent ítrekað og óskað eftir því
að aðrar leiðir væm reyndar til að
auka aðsókn. Forsvarsmenn KI séu
reiðubúnir að ræða breytingar á fyr-
irkomulagi skoðunar sem dregið
gæti úr kostnaði án þess að það bitni
á þjónustu sem búið er að semja um
milli ráðuneytis og stjómar KI. Það
verði tekið upp við héraðslækni og
eftirlitsmann heilbrigðisráðuneytis
með framkvæmd samningsins.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vorverk
>
ímars
VEL viðrar til útiverka og geta
borgarstarfsmenn stundað vor-
verkin þessa dagana. Starfs-
menn Vatnsveitu Reykjavíkur
voru í gær að vinna við eina af
elstu vatnsleiðslum bæjarins, í
skurði í Vesturgötu. Lítið var
um krana á lögnunum hér áður
fyrr og er smám saman verið
að bæta úr því. Veðurstofan
spáir stinningskalda og rign-
ingu í dag á höfuðborgarsvæð-
inu í dag. Hitinn verður fjögur
til sjö stig.
Alls hafa 69 einstaklingar greinst með salmonellusmit
Salmonellan líklega
úr rjómabollum
RJÓMABOLLUR þykja líklegastar
til að hafa borið salmonellusmit sem
sýkt hefur a.m.k. 69 einstaklinga,
þar af 65 sem tengjast Ríkisspítölum.
Við samanburð á listum yfír mat-
væli, sem hinir sýktu höfðu borðað,
kom í ljós að allir höfðu gætt sér á
ijómabollum frá Samsölubakaríi á
bolludag.
Jón Gíslason, forstöðumaður mat-
væla- og heilbrigðissviðs Hollustu-
vemdar ríkisins, segir að ekki sé
búið að staðfesta hver uppruni salm-
onellusmitsins sé. Á vegum Hollustu-
vemdar og embættis yfírdýralæknis
er búið að rannsaka um 200 sýni
úr matvælum frá eldhúsum Ríkisspít-
ala, matvælafyrirtækjum sem skipta
við spítalana og hráefnum sem notuð
eru í tilbúna rétti án þess að smit
hafí fundist. Því er ekki ljóst hvort
sýkillinn barst úr rjómanum, bökun-
arhráefnum eða á annan hátt.
Ekkert smit fannst
hjá framleiðanda
Erlendur Magnússon, fram-
kvæmdastjóri, staðfesti í samtali við
blaðið í gærkvöldi að ijómabollumar
hefðu komið frá Samsölubakaríinu.
Hann sagði að strax hafí verið farið
yfir alla framleiðsluþætti í samvinnu
við heilbrigðisyfírvöld, og til þessa
hafí ekki nein sýni reynst smituð.
Von er á síðustu ræktun í dag. At-
hyglin beindist ekki síst að eggjum
en sýni úr þeim reyndust ekki heldur
smituð. Þá voru tekin sýni hjá birgj-
um bakarísins án þess að þar fyndist
neitt athugavert, að sögn Erlends.
Engir afgangar af bollum eru til að
skoða og varan ekki lengur á mark-
aði.
Að sögn Jóns Gíslasonar mun rúm-
lega þriðjungur framleiðslunnar hafa
farið á Ríkisspítala og voru það allt
bollur með ijóma. Tæplega tveimur
þriðju var meðal annars dreift í fyrir-
tæki. Munu tveir hinna Qögurra, sem
ekki tengjast Ríkisspítölum, hafa
gætt sér á rjómabollum á vinnustöð-
um sínum og einn keypt ijómabollu.
Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga er
að kanna hvort sýkingar hafa komið
fram víðar þar sem bollum frá þess-
um framleiðanda var dreift.
Starfsaðferðir
endurskoðaðar
Ólíklegt er talið að smit hafi bor-
ist í bollumar i eldhúsi Ríkisspítala.
Karl G. Kristinsson, sérfræðingur í
sýklafræði á sýklafræðideild Land-
spítala, segir ekki unnt að svara því
með nákvæmni hvort hægt sé að
auka eftiriit með þeim aðilum sem
selja Ríkisspítölum tilbúið hráefni.
„Við höfum lagt mesta áherslu á
að komast nær orsökum sýkingar-
innar en að því loknu þurfum við að
athuga hvaða lærdóm má draga af
málinu. Gríðarlega mikilvægt er að
sýking sem þessi komi aldrei upp
aftur, allra síst á sjúkrahúsum lands-
ins,“ segir Karl.
Oddur Rúnar Hjartarson, for-
stöðumaður Heilbrigðiseftirlits
Reykjavíkur, sagði mesta vandann í
tilviki sem þessu að rekja sýkinguna
til uppruna síns. Því hafi mesta kapp-
ið verið lagt á að finna orsökina,
þótt óvíst sé að það takist nokkurn
tímann.
Hermann Sveinbjörnsson, for-
stöðumaður Hollustuverndar rikisins,
segir ljóst að í framhaldi af salmon-
ellusýkingunni verði að endurskoða
ýmsar starfsaðferðir, sérstaklega
gagnvart fyrirtækjum sem matreiða
fyrir mjög stóra hópa eins og reynd-
in er með Ríkisspítala. Aukið eftirlit
með söluaðilum komi því til greina.
Hópsýking líklega
yfirstaðin
Hollustuvemd segir allt benda til
að hópsýking sé afstaðin, en ljóst sé
að þetta sé ein umfangsmesta sýking
af völdum salmoneilu sem orðið hef-
ur hér á landi. Fleiri kunni þó enn
að greinast með smit. Mælst er til
þess að fólk sem er mikið veikt og
hefur niðurgang hafí samband við
heilsugæslu og láti taka sýni til
sýklaræktunar.
Stjórnarandstæðingar á Alþingi stóryrtir
Hörð gagnrýni á lækk-
un umönnunarbóta
Heimilisuppbót og frekari uppbætur
til elli- og örorkulífeyrisþega
lækkuðu 1. mars s.l.
Hámarksuppbót
var fyrir eftir var kr. á kr. á mán. mismunur í
l.mars 1. mars mán. eftir 1. mars kr. á mán.
Lífeyrisþegi í hjúskap eða U / sambúð 100% 90% 13.373 12.036 1.337 |
Lífeyrisþegi býreinnogfær heimilisuppbot 80% 70% 10.698 9.361 1.337
Lffeyrisþegi einhleypur og fær ummönnun 140% 120% 18.722 16.048 2.674 f f
Lífeyrisþegi sem fær sérstaka heimilisuppbót 40% 35% 5.349 4.681 668
RÍKISSTJÓRNIN var í gær gagn-
rýnd harðlega á Alþingi af stjómar-
andstæðingum fyrir að lækka
umönnunarbætur og heimilisuppbót
lífeyrisþega um síðustu mánaðamót.
Var lækkunin sögð siðlaus og stjóm-
völd veruleikafirrt.
En heilbrigðisráðherra sagði að í
undirbúningi væru aðgerðir til að
lækka lyfja- og lækniskostnað lífeyr-
isþega og bammargra fjölskyldna
sem myndu meira en vega upp á
móti þessari lækkun.
Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir
þingmaður Þjóðvaka tók málið upp
utan dagskrár og sagði að 1. mars
hafí ein siðlausasta atlaga ríkis-
stjómar Davíðs Oddssonar að lítil-
magnanum í þjóðfélaginu hafíst með
lækkun hámarksuppbótar á lífeyri
frá_ Tryggingastofnun.
Ásta sagði um að ræða viðbót við
grunnlífeyri og tekjutryggingu sem
er greidd ef sýnt er að lífeyrisþegi
geti ekki framfleytt sér án hennar.
Hámarksuppbót er greidd sam-
kvæmt vottorði frá lækni um mikla
umönnunarþörf á heimili, lyfjakostn-
að, sjúkrakostnað o.s.frv. Þessi upp-
bót var að hámarki tæpar 19 þúsund
krónur en það þak lækkar um 2.700
krónur. Heimilisuppbót og sérstök
heimilisuppbót, sem eru lægri upp-
hæðir, lækka einnig. Fram kom að
við þetta sparast um 24 milljónir á
ári.
„Það eru mikið sjúkir, og mikið
fatíaðir einstaklingar, og jafnvel
deyjandi fólk, sem verður fyrir þess-
ari kjaraskerðingu ríkisstjórnarinn-
ar. 1.800 einstaklingar sem svona
er komið fyrir verða nú að komast af
í veikindum sínum af mun lægri fjár-
hæð til framfærslu en áður,“ sagði
Ásta Ragnheiður og spurði hvort
hægt væri að leggjast lægra í sparn-
aðinum.
Bætur hafa hækkað
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðis-
ráðherra sagði að þrátt fyrir um-
rædda lækkun hefðu hámarksbætur
Tryggingastofnunar hækkað í ráð-
herratíð sinni. Hún sagði að þama
væri um að ræða nokkurskonar fé-
lagsmálahlutverk Tryggingastofnun-
ar en féla^sleg framfærsla einstakl-
inga væn skilgreind sem verkefni
sveitarfélaga.
Eðlilegt væri að ráðstafa þeim
fjármunum sem tryggingakerfíð
hefði yfír að ráða til almennra úr-
ræða sem kæmu efnalitlu fólki vel.
Því hefði verið ákveðið að veita tekju-
lágum einstaklingum og barnmörg-
um fjölskyldum aukinn rétt til endur-
greiðslu á læknis- og lyfjakostnaði.
Verið væri að Ijúka við að endur-
skoða reglur um endurgreiðslur um-
talsverðs læknis- og lyfjakostnaðar
sem myndi gera meira en vega upp
á móti þeirri lækkun sem væri til
umræðu. Sagði heilbrigðisráðherra
að þessum endurgreiðslum yrði einn-
ig fjölgað og myndi breytingin taka
gildi fyrir næstu mánaðamót.
Ranglátt og siðlaust
Stjómarandstöðuþingmenn voru
mjög þungorðir í garð heilbrigðisráð-
herra og ríkisstjómarinnar. Ögmund-
ur Jónasson þingmaður Alþýðu-
bandalags og óháðra sagði um að
ræða rangláta og siðlausa ákvörðun
sem þjóðin væri andvíg, hvar í flokki
sem menn stæðu. Gísli S. Einarsson
þingmaður Alþýðuflokks sagðist for-
dæma skammarlega framkomu ríkis-
stjórnarflokkanna við aldraða. Og
Kristín Halldórsdóttir þingmaður
Kvennalista spurði hvers konar veru-
leikafírring væri ríkjandi í heilbrigð-
isráðuneyti og huga ráðherrans að
láta sér til hugar koma að plokka
peninga af fólki sem gæti ekki fram-
fleytt sér án þeirra.
Hörð en holl umræða
Ingibjörg sagði í lok umræðunnar
að hún hefði verið hörð en holl. Hún
sagði að ekki færi nægilegt fjármagn
til heilbrigðis- og tryggingamála og
það hlyti að vera til endurskoðunar.
Hún spurði hvort þingmenn þyrftu
ekki einnig að horfast í augu við það
hvort þeír gætu ekki þrengt að sér
með eitthvað. „Við alþingismenn er-
um nýkomnir af árshátíð. Við borg-
uðum ekki krónu á þá árshátíð. Við
sýndum ef til vill fagurt fordæmi
með því að greiða inn á þá skemmt-
un,“ sagði Iiigibjörg.