Morgunblaðið - 21.03.1996, Síða 28

Morgunblaðið - 21.03.1996, Síða 28
28 FIMMTUDAGUR 21. MARZ 1996 AÐSENDAR GREINAR MORGUNBLAÐIÐ Miðbæjarskólinn 100 ára 1998 VIÐ Tjörnina í Reykjavík stendur Miðbæjarskólinn sem í upphafi var kallaður Barnaskóli Reykjavík- ur. Skólahúsið sjálft hefur markað tímamót í fræðslumálum íslend- inga. Glæsilegar bjart- ar skólastofur, sem enn þann dag í dag standast samanburð við það besta sem þekkist í skólum, smíða- og teiknistofur og sérstakur samko- musalur svo eitthvað sé nefnt. Skipulag og frágangur með þeim hætti að það ber framsýni höfund- anna fagurt vitni. Þann 19. oktober 1898 tók skólinn til starfa og voru aðalnámsgreinar kristindómur, ís- lenska, reikningur, sagnfræði, nátt- úrufræði, danska, enska, söng- fræði, söngur, leikfimi og teiknun. í skólanum voru upphaflega 270 nemendur. í dag eru 3000 nemendur í þessu gamalgróna menntasetri, sem nú hýsir Námsflokka Reykjavíkur og var áður barna- skóli bæjarins. Það eru tvö ár þar til skólinn á hundrað ára afmæli og ef vitur- lega er að staðið getur hann einn- ig átt tvö hundruð ára afmæli sem menntastofnun hins al- menna borgara í henni Reykja- vík. Að undanförnu hefur nefnd á vegum Sigrúnar Magnúsdóttur borgarfulltrúa unnið rösklega við að láta útbúa teikningar sem eiga að liggja til grundvallar breytingum á innviðum skólans. Um margt er þessi skóli fræg- ur og mörgum þykir ákaflega vænt um þennan skóla sem reyndar hefur í tímanna rás einn- ig gegnt öðrum hlutverkum. Það er mjög vel við hæfi að starfsemi Námsflokkanna sé í þessu gamla húsi. Þá fá ailir sem það vilja tækifæri til þess að heimsækja menntasetrið og eins er margbreytileiki starfseminn- ar mjög í anda sögu hússins. Upphaf námsflokkanna Árið 1938 hóf Ágúst Sigurðsson cand. mag. brautryðjandastarf sitt að stofnun námsflokka á íslandi, kvöldskóla sem nýst gæti starfandi fólki í landinu. Þeir voru stofnaðir í febrúar 1939 þegar mjög mikil umskipti áttu sér stað í íslensku samfélagi. Námsflokkarnir gegndu mikilvægu hlutverki fyrir það fólk sem fluttist úr sveitinni og hingað á mölina. Fólk sem hafði skamma skólagöngu að baki gat hjá Námsflokkunum aukið menntun sína, einmitt þegar það þurfti á að halda við allt aðrar lífsaðstæður en það hafði áður átt að venjast. Ágúst Sigurðsson kynntist námsflokka- starfi er hann var á fyrirlestrarferð í Sví- þjóð, en slík starfsemi var orðin nokkuð út- breidd þar. Ágúst hreifst svo af þessari aðferð við öflun menntunar að hann gerði námsflokka að sínu aðalbaráttumáli. Námsflokkar Reykjavíkur urðu að veruleika og þar með var iagður grundvöllur að fullorðinsfræðslu í landinu. Námsleiðir innan Námsflokk- anna hafa ætíð verið fjölbreyttar og strax í upphafi gafst kostur á námi sem vart þekktist hérlendis á þeim tíma. Það var s.k. frjálst nám. Fólk gat komið og bætt við sig ís- lensku, verslunargreinum, ýmsum tungumálum og öðru. Námsflokk- arnir sem nú lúta stjórn Guðrúnar Halldórsdóttur hafa í mörg ár verið með námskeið í samstarfi við Sókn fyrir starfsfólk í umönnunarþjón- ustu og fjöldi þeirra sem sótt hafa þessi námskeið skiptir hundruðum á ári hveiju. Hvað er kennt í þessu skólahúsi í dag? Það er næstum því auðveld- ara að spyija sig hvað er ekki kennt í þessu skólahúsi í dag. Námsflokk- ar Reykjavíkur er stofnun sem allir hafa möguleika á því að bæta kunn- áttu sína, opna huga sinn fyrir nýj- um möguleikum og fara í próflaust nám eða stunda prófáfanga líkt og í fjölbrautaskólum. í Námsflokkunum læra íslend- ingar útlend tungumál og útlend- ingar íslensku. Meðal þeirra tungu- mála, sem þar er hægt að nema, má nefna, rússnesku, ensku, þýsku, arabísku, ítölsku, norðurlandamálin og mörg mörg fleiri. Portúgalska er til að mynda vinsæl um þessar mundir. Námsflokkar Reykjavíkur hafa verkefnisstjórn nýbúafræðslu. Um- sjónaraðilar sjá hér um hóp um það bil 600 eintaklinga. Það er ekki bara bókvitið sem verður í askana látið. Skokkhópur Námsflokkanna er einstaklega vin- sæll. í þeim hópi er ótrúlegur fjöldi Miðbæjarskólinn er menningarstofnun, seg- ir Elísabet Brekkan, lifandi skóli í eilífri sí- menntun. fólks sem aldrei áður hefur hreyft sig að neinu marki og vegna tengsla sinna við skokkhópinn stundar það fólk einnig ýmis önnur námskeið. Reykjavíkurborg hefur verið virkilega stolt af Námsflokkum sín- um í gegnum tíðina, og nú síðast í haust voru sett á stofn sérstök námskeið á vegum borgarinnar með meginmarkmið að þjálfa fólk í upp- eldistengdum greinum til þess að öðlast reynslu og hæfni sem aðstoð- armenn í bekkjardeildum. Hér er um að ræða sérhæft nám í félags- fræði, siðfræði og sáiarfræði fyrir fólk sem áður hafði enga sérstaka menntun í þessum greinum. Þetta fólk fær síðan ákveðin réttindi til þess að vera kennurum til aðstoðar í allt of stórum bekkjardeildum borgarinnar. Þeir sem minna mega sín eru ekki bara aldraðir og fatlaðir, heldur einnig þeir sem ekki geta lesið. Það hlýtur að vera undarlegt að geta ekki lesið Moggann? Það eru margir tugir manna í sérkennslu í lestri hjá Námsflokkum Reykjavíkur. Hér er um fullorðið fólk að ræða, frá unglingum til gamalmenna, sem einhverra hluta vegna fékk ekki þá aðstoð sem það þurfti á að halda á sínum tíma og hefur því lent utan- veltu í heimi lestrar. Það er enginn annar skóli á land- inu sem með slíkri alúð veitir þessa þjónustu. Eg vona að þú sem þessi orð lest gerir þér grein fyrir því að ungir sem aldnir, ríkir sem fátækir eiga erindi í Námsflokkana og þess vegna er mikilvægt að allir standi saman um að láta þá ekki flosna upp í bríaríi hroðvirknislegra ákvarðana misviturra pólitíkusa. Miðbæjaraskólinn er menningar- stofnun, lifandi skóli í eilífri sí- menntun. Með því að breyta þessu gamla skólahúsi í skrifstofubákn væri brotið blað í menningarsögu Reykjavíkur, öllum til skammar sem nálægt koma. Mennt er máttur, horfum ekki máttvana á enn eina eyðileggingu gamalla húsa hér á landi! Höfundur er stundakennari í HI og Námsflokkum Reykjavíkur. Elísabet Brekkan Aðdrekka sig í hel ER MÖGULEGT að drekka sig í hel? Hvernig er líf of- drykkjufólks? Þetta viðfangsefni er tekið fyrir í kvikmyndinni „Leaving Las Vegas“ sem verður frumsýnd nú á föstudag í Regn- boganum. Umfjöllun þessarar kvikmyndar er ná- tengd daglejgu við- fangsefni SAÁ, sem er að hjálpa fólki til að komast út úr víta- hring ofdrykkjunnar. Það er því við hæfi að Sigurður Gunnsteinsson SÁÁ hefur verið boðið að njóta teknanna af miðasölu á frumsýn- ingu myndarinnar. „Leaving Las Vegas“ segir frá manni sem hefur misst nánast allt vegna áfengissýki sinnar og ákveður að drekka sig í hel. í Las Vegas kynnist hann vændiskonu og fjallar myndin um ástarsam- band þeirra og þau heljartök sem áfengis- sýkin hefur á mannin- um. Þetta er mögnuð mynd og vel gerð, enda hefur hún verið tilnefnd til fernra Óskarsverðlauna, meðal annars fyrir leik og leikstjórn. Þetta er hins vegar ekki endilega dæmigerð saga alkóhólista. Fæstir taka vísvitandi ákvörðun um að drekka sig í hel og fæstir hafa jafn mikið þol og aðalpersóna myndarinnar. En myndin gefur okkur innsýn í heim þar sem vím- an hefur öll völd. Þetta er mögnuð mynd, segir Sigurður Gunn- steinsson, og vel gerð. Starfsemi SÁÁ byggist að stór- um hluta á því að veita áfengis- sjúklingum meðferð. Því fer vel á að tekjur af miðasölu á frumsýn- ingu „Leaving Las Vegas“ renni óskiptar til styrktar SÁÁ. Höfundur er dagskrárstjóri á Vík, meðferðarheimili SÁÁ á Kjalar- nesi. Einkavinavædd öryggisþj ónusta ÞAÐ er engin tilviljun að í flestum siðuðum ríkjum ríkir sátt um það að opinberum aðil- um beri að sjá um og hafa ábyrgð á lög- bundinni löggæslu og gæta öryggis þegn- anna. Þetta viðhorf byggir á gömlum merg. Enski heimspek- ingurinn John Locke (1632-1704) er einn af frumkvöðlum þess- arar hugmyndafræði. í bók sinni „Ritgerð um Ríkisvald" réttlætir hann stofnun borgara- legs samfélags (ríkis- valds) á þá leið að þar sem öllum mönnum væri náttúrlegt að vera frjálsir, jafnir hveijum öðrum og sjálfstæðir, þá mætti ekki svipta neinn mann þessum réttindum og setja hann undir lögsögu annarra án þess að hann veitti til þess sam- þykki sitt. Hugmyndin er sú að með því að gera samkomulag við aðra menn um stofnun samfélags og að því skuli falið að gæta örygg- is þegnanna, gefi þegnarnir eftir hluta frelsis síns og sjálfstæðis, gegn því að samlíf manna verði hægara, friðsælla og öruggara. Þannig fái þeir tryggilegar notið eigna sinna og stafi síður hætta af öðrum mönnum. Þetta hlutverk sitt geti samfélagið ekki framselt öðrum. Um þetta fyrirkomulag Hvaða nauðsyn og hag- ur hverra felst í því, spyr Guðmundur Arni Stefánsson, að einka- væða starfsemi sam- ræmdrar neyðarsím- svörunar? hefur ríkt sátt og á að vera óum- deilt. Ákvörðun dómsmálaráðherra um að einkavæða rekstur sam- ræmdrar neyðarsímsvörunar, starfsemi sem hefur það hlutverk með höndum að að sinna viðtöku tilkynninga um fólk og eignir í neyð og beiðnum um aðstoð lög- reglu, slökkviliðs, björgunarsveita og sjúkraflutningaliðs, er óumdeil- anlega brot á þeirri sátt sem ríkt hefur um að ríki og sveitarfélög hafi með höndum lögbundna lög- gæslu og öryggismál þegnanna, og vekur upp spurningar hvort frekari einkavæðingarhugmyndir séu uppi á þessu sviðí og sú sátt sem ríkt hefur um fyrirkomulag löggæslu og öryggismála sé fyrir bí. Öryggið söluvara Það er eðli einkavæðingar, að eftir að stjórnvöld hafa fetað sig inn á þá braut verður ekki svo auðveldlega aftur snúið. Með öðr- um orðum er engin leið eftir að fyrirtæki hafa verið einkavædd að hafa opinbert eftirlit með því hveij- ir kunni að eiga eða eignast við- komandi fyrirtæki síðar meir. Hlutabréf eða eignarhald þess er orðið að söluvöru á almennum markaði og sætir sem slíkt lögmál- um markaðarins. Ekki vil ég draga í efa hæfni og vilja þeirra sem aðild eiga að Neyðarlínunni hf. til góðra verka. En eftir að rekstur samræmdrar neyðarsímsvörunar hefur fyrir landið allt hefur verið einkavæddur er engin trygging fyrir því að síðar meir kunni ekki að koma inn í fyrir- tækið aðilar sem ekki njóta þess trausts sem nauðsyn er við rekstur svona fyrirtækis. í svari dómsmála- ráðherra vegna fyrir- spurnar Lúðvíks Berg- vinssonar fyrir skömmu á Aiþingi um málefni Neyðarlínunn- ar hf., kom augljóslega fram að undirbúningur málsins var gersam- lega ófullnægjandi af hálfu ráðherra. Meðal annars kom fram áð aðrar leiðir en sú sem ráðherra ákvað að fara voru ekki kannaðir að neinu marki. Ábyrgð ráðherra Því virðist einsýnt að ráðherra hafi veijð ákveðinn i að fara þessa leið strax í upphafi. Þorsteinn Pálsson dómsmálaráð- herra hefur varið þessa vafasömu ákvörðun sína með því, að vísa til ákvörðunar sem Alþingi hafi tekið eftir umíjöilun allsheijarnefndar þingsins. Þetta er alrangt. Ekkert í lögunum né í umijöllun allsheijar- nefndar, sem undirritaður sat í þegar þessi mál voru þar til umfjöll- unnar vorið 1995, vísar til þess að ráðherra skyldi ráðstafa þessu verkefni að stærstum hluta í hend- ur flokksbræðra sinna og vina. Þvert á móti tóku ijölmargir þing- menn skýrt fram í umræðum um þessi mál innan þings sem utan, að ekki kæmi til greina að fara með þetta mikilvæga verkefni á almennan markað. Allir voru sam- mála um nauðsyn þess að eitt neyð- arnúmer gilti landið um kring og velflestir töldu eðlilegast að þar yrði um samstarfsverkefni lögreglu og slökkviliðs að ræða með aðild hjálparsveitanna í landinu. Dómsmálaráðherra verður því að bera sína bagga sjálfur. Hann verður að svara skattborgurum því hvað hafi ráðið þeirri ákvörðun hans að setja þetta verkefni að stór- um hluta í hendur einkaaðila og greiða til þeirra verulegar summur. Ríki og sveitarfélög munu greiða nálægt 400 milljónum króna til þessa nýja hlutafélags, þessa gælu- verkefnis ráðherra, á næstu árum. í þessu ljósi er eðlilegt að spurt sé: Hvaða nauðsyn og hagur hverra felst í því að einkavæða starfsemi samræmdrar neyðarsímsvörunar, símsvörunar sem ætlað er að sinna viðtöku tilkynninga um fólk og eignir í neyð, beiðnum um aðstoð lögreglu, slökkviliðs, björgunar- sveita og sjúkraflutningaliðs og aðra neyðaraðstoð? Við þessu hefur ekkert svar bor- ist frá dómsmálaráðherra, þótt eft- ir hafi verið gengið. Er því þessi grundvallarspurning hér ítrekuð. Samráðherrar lofuðu öðru Fyrir síðustu þingkosningar komu þessi mál upp í kosningabar- áttu. Mér er í því sambandi minnis- stæður fundur fulltrúa þingflokk- anna með lögreglumönnum í Reykjavík sem haldinn var í Rúg- brauðsgerðinni. Þar komu þessi mál til umræðu. Allir viðstaddir fulltrúar stjórnmálaflokkanna höfnuðu því alfarið, að þessi örygg- isþáttur yrði einkavinavæddur. Þar á meðal fulltrúar núverandi stjórn- arflokka, Finnur Ingólfsson við- skiptaráðherra og Björn Bjarnason menntamálaráðherra. Hvað segja þessir samráðherrar Þorsteins í dag? Þar talar æpandi þögnin sínu máli. En kjósendur, þeir sem öryggis eiga að njóta og þeir sem borga brúsann, þegja ekki. Óvönduð með- ferð dómsmálaráðherra á þessu mikilvæga máli verður ekki þöguð í hel. Höfundur er alþingismaður. Guðmundur Árni Stefánsson

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.