Morgunblaðið - 08.06.1996, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 8. JÚNÍ 1996
IMEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
Baunir eru
ódýrar og
næringarríkar
Það er hægt að fá kíló af þurrkuðum baun-
um á um þrjú hundruð krónur og slíkur
skammtur dugar fjögurra manna fjölskyldu
að minnsta kosti í þrjár baunamáltíðir. Það
eru þó ekki enn mjög margir sem lækka-
matarreikninginn sinn með þessu móti. Guð-
björg R. Guðmundsdóttir spjallaði við
Valgerði Hildibrandsdóttur forstöðukonu
eldhúsa ríkisspítalanna en hún veit hvemig
meðhöndla á hinar ýmsu baunategundir.
„ERTU að meina svona grænar
Orabaunir og maísbaunir í sósu,“
spurði piltur forviða þegar vinur
hans tólf ára bauð honum að borða
með sér baunapottrétt fyrir
skömmu. Þessi spurning drengsins
er kannski lýsandi fyrir
okkur, mörg hver, sem
vitum afskaplega lítið
um þurrkaðar baunir
en tegundimar em að
minnsta kosti vel á
annan tug sem fást hér
á landi.
Hinar ýmsu baunir
em víða erlendis notað-
ar daglega við mat-
reiðslu. Bæði era baun-
ir hafðar með kjöti eða
físk í matreiðslu og síð-
an má búa til ýmsa
baunarétti sem ekki
einungis henta græn-
metisætum heldur geta
verið kærkomin til-
breyting fyrir alla.
Valgerður fékk „baunabakter-
íuna“ þegar hún var í Svíþjóð að
læra stjórnun stóreldhúsa og nær-
ingarráðgjöf.
Trefja-, og vítamínríkar
„Baunir em úrvalsfæða og auð-
velt að nota í alla matreiðslu. Það
er algjör misskilningur að baunir
séu bara fyrir grænmetisætur og í
rauninni synd hvað fólk er hrætt
við að nota þær þar sem þær eru
tilvalin viðbót við kjöt og fisk. Vilji
fólk lækka matarreikninginn ætti
það endilega að bæta baunum á
innkaupalistann."
Valgerður segir þær henta vel í
pottrétti og síðan í ýmsa aðra rétti,
bæði með kjöti og sem aðaluppi-
staða. „Það er til dæmis tilvalið að
minnka hakkskammta í kjötréttum
og bæta við baunum í staðinn, marin-
era linsur eða nýma-
baunir, setja þær í pyl-
supottrétti eða gera
súpumar matarmeiri
með baunum.
Það er engum blöð-
um um það að fletta
að baunir eru hollar,
trefjaríkar og innihalda
steinefni, fjölda vítam-
ína og era próteinrík-
ar“, segir hún.
„Hjá grænmetisæt-
um era baunir notaðar
í staðinn fyrir kjöt og
fisk en fyrir þá sem era
kjöt-, og fískætur geta
baunirnar gert matinn
treflaríkari, líklega holl-
ari og ódýrari.
— Eru baunimar notaðar á mis-
munandi vegu?
„Flestar henta í súpur og pott-
rétti, rauðar, brúnar og svartar baun-
ir hafa mikið verið notaðar í bragð-
sterka mexíkóska pottrétti og chili-
rétti. Hvítu baunimar era síðan hafð-
ar í mildari rétti.“ Valgerður segir
að þeir sem era að byija að matreiða
úr baunum noti gjarnan nýmabaun-
ir, kjúklingabaunir, smjörbaunir og
hvítar baunir. Linsur sem hún segir
að séu ekki baunir þó þær séu af
sömu ætt séu líka ágætar fyrir byij-
endur. Þær þarf ekki að setja í bleyti
og þurfa stuttan suðutíma.
Valgerður
Hildibrandsdóttir
Tegund Almennar upplýsingar — ‘ ' v Notkunarmöguleikar
Aduki baunir Kínverskar litlar dökkrauðar baunir sem bafa hærra kolvetnamagn en margar aðrar baunategundir og eru sætari á bragöið. Við að láta þær ipíraeykst próteinlanihaldiö í þeim^ - Bóðar lil spírunar en einnig i hina ýmsu pott- og pönnurétli, súpur, salöt eða bianöað saman við soðin hrísgrjón.
Augnbaunir Bóndabaunir . Þ^arteunjráru m.a. ræktaðar í Mexikó. Ljósar með syörtum augum^ Geta verið hvítar eða brúnar. Hýðið þarf að fjarlægja eltir suðu þar sem - það er mjög seigt. Báðar i súpur, salöt, hina ýmsu pott■ og pönnurétti og salöt. Bóðar sem mauk eða i súpu heitar eða kaldar. Ef þær eru Iram- reiddar kaldar ergoltað krydda pærvelog setja sítrónusata ylir.
Flagulet baunir Grænar baunir Hvjtar baunir sem skorið er i áður en þær eru fullþroska og þvHölqrænar.. Kúlulagaöar, tallega grænar á litinn. Eóðar í saiöt og blandað með öðrum baunum.
Eóðarsem mauk, einarog sér, eða l.d. með lauk eða hvítlauki. Einnigiblandaðapottrétti.
Hvítar baunir _ Eru hvítar (Ijósarl á lil. Þær eru m.a. ræktaöarí Kanada. bSA.Qg Póilandi. Eru Ijósdrappleitar með ójafnt yfirborð og svolítið hnetukenndar á bragðið. Mikiö ræktaðar í Miöjaröarhafslöndunum. hekktastar sem nióursoðnar bakaðar baunir. Eóðar í salöl.
Kjúklingabaunii Bóðar í súpur og polt- og pönnurétti. Einnig góðar maukaðar í butl. Þær eru til rislaðar og kryddaðar og eru pé notaðar tíkt og sattbnetur.
Linsur Þaö eru tíl margar mismunandi tegundir af linsum. Þeim er oftast skipt í tvo meginflokka. Annars vegar stórar flatar, oftast drapp-, græn- og brúnleitar. Hins vegarlitlar linsur, rauöar persneskar, gular og grænar kínverskar. Linsur eru m.a. ræktaðar 1 Egyptalandi. USA og Kanada Eóðar í súpur, salöt ogpott-og pönnurétti. Einnig mjög góðar marineraðar með ýmsu grænmeti og kryddi.
Mung baunir Litlar grænar kúlulaga. Einnig nefndar grænar sojabaunir. Þær eru m.a. ræktaöar í Kína. Afríku, Thailandi og Ástralíu.. Eóðar lit að lóla spira og best pekktar sem kinverskar baunaspírur. Mungspírur mó borða bæði matreiddar og ómaireiddar.
Pinto baunir Um 12 mm langar, ílangar í laginu og brúnyrjóttar á litínn. Mikið notaðar í mexíkóska baunarélti s.s. relrilo"og philli". Einnig góðar í súpur, pott- og pönnurétti.
Nýrnabaunir Um 15 mm langar, nýrnalaga og til í mörgum litum, m.a. rauöbrúnar. svartar. brúnleitar og hvítar. Eóðar i súpur, pott- og pönnurétti, blanóaðar með grænmeti, hrísgrjónum og kjötréttum. Einnig góðar maukaðar i bult.
Smjörbaunir Mjólkurhvítar, stórar og flatar í útliti. Gott að fjarlægja hýðið eftir suðu. Eóðar í súpur, pott- og pönnurétti og salöl. Einnig mjög góðar marineraðar með ýmsu grænmeti og kryddi.
Sojabaunir Eru stundum nefndar kjöt auslursins vegna þess hversu þýðingarmikil fæöutegund þær eru í mörgum austrænum löndum. Ræktaöar m.a. í Brasilíu, Kina, Japan og USA. Úr þeim eru framleiddar hinar ýmsu fæöutegundir s.s. sojamjöl, sojakjöt, sojamjólk, sojasósa, tofu og miso. Mikið notaðar og góðar i blandaða bauna- og pottrétti. Þær eru líka mikið notaðar og vinsælar maukaðar í baunabutt.

Baunir, baunir, \é/ //
baunir ...
.</ .</ Þyngd
Tegund 'Vv eftirsuðu
Aduki baunir 10 30 100 = 230 g
Augnbaunir 10 30 100 = 210 g
Bóndabaunir 24 35 100 = 235 g
Cannelini baunir 12 30 100 = 245 g
Flagolet baunir 12 35 100 = 260 g
Grænar baunir 12 20 100 = 230 g
Hvítar baunir 12 35 100 = 240 g
Kjúklingabaunir 12 80 100 = 210 g
Linsur, brúnar - 15 100 = 215 g
Linsur, grænar - 15 100 = 255 g
Linsur, PUY - 15 100 = 220 g
Linsur, rauöar - 10 100 = 220 g
Mung baunir 6 15 100 = 245 g
Pinto baunir 12 20 100 = 210 g
Nýrnabaunir, rauðar 12 45 100 = 230 g
Nýrnabaunir, svartar 12 50 100 = 230 g
Smjörbaunir 14 65 100 = 210 g
Sojabaunir 12 50 100 = 230 g
Svartar baunir 12 40 100 = 225 g
„Baunir era þurrkaðar og þegar
þær era settar í bleyti er það til að
koma aftur vökva í þær og gera þær
ætilegar. Mörgum vex í augum að
leggja baunir í bleyti og þá er hægt
að kaupa niðursoðnar baunir þótt
mér fínnist þær ekki jafn góðar og
þær þurrkuðu."
Leggið í bleyti og frystið
Fólk getur lagt nokkrar bauna-
tegundir í bleyti, sett þær síðan í
mátulega skammta og fryst. Einnig
Á ÞREMUR til fimm dögum spíra baunirnar og eru
þá tilbúnar til neyslu.
Tré og runnar
Iniiitri* • Skrautrnnnar • Barrtré
Gróðurvinin
er í Mörkinni
Bláhnoða I
» Kr. Sl
$
Opnunartímar
Virka daga kl. 9-21
Umhelgarkl. 9-18
GROÐRA RS TOÐIN
mr C'* (V
STJÖRMJGRÓF18, SÍMl 581 4288, FAX 581 2228
• Biðjið um vandaðan
garðræktarbækling
með plöntulista g
<5

Þríþætt leiktæki
Þ AU eru þríþætt leiktækin sem
Sveinn Stefánsson húsasmiður
framleiðir. Hann smíðaði fyrsta
tækið fyrir börnin sín en ákvað í
kjölfar fyrirspurna að prófa að
framleiða þau og setja. Rólusess-
urnar eru skornar til úr dekkjum
og jafnvel ungbörn geta legið í
sessunum á meðan þeim er rugg-
að til og frá. Ómáluð kosta leik-
tækin 39.500 krónur en máluð
44.500 krónur. Sveinn selur leik-
tækin heima og síminn er
5650366.