Morgunblaðið - 12.06.1996, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDÁGÚR 12. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Mikilvægar kosningar í Bangladesh
Þróun í átt til
lýðræðis eða
herstj órnar?
Dhaka. Reuter.
Reuter
SHEIKH Hasina og flokkur hennar voru með kosningafund í
Dhaka í fyrradag og voru margir með pappírsbát á höfði til
að minna á kosningamerki flokksins.
RÚMLEGA 100 eftirlitsmenn frá
Evrópusambandinu, Bandaríkjun-
um og Asíu eru komnir til Bangla-
desh til að fylgjast með framkvæmd
þingkosninga, sem fram fara þar í
dag, miðvikudag. Kosningamar eru
taldar sérlega mikilvægar fyrir lýð-
ræðisþróunina í landinu.
Helstu stjórnarandstöðuflokk-
arnir knúðu fram kosningarnar eft-
ir að hafa þvingað fram afsögn
Begum Khaleda Zia forsætisráð-
herra í marsmánuði. Stjórnarand-
staðan hundsaði þær á þeim for-
sendum að frjálsar kosningar væm
óhugsandi á meðan Zia væri við
völd en hún er ekkja Ziaur Rah-
man, fyrrum hershöfðingja og for-
seta sem stofnaði flokk hennar,
Þjóðernissinnafiokk Bangladesh.
Líkt og búist hafði verið við sigruðu
þjóðernissinnar Zia í kosningunum
í febrúar en stjórnarandstaðan,
Awami-fylkingin, neitaði að virða
niðurstöðu þeirra og tók að krefjast
þess að þær yrðu endurteknar. Mik-
il spenna hefur ríkt í Bangladesh
frá því þetta gerðist og ofbeldisverk
verið tíð.
Glæpahópar
upprættir
Á sunnudag tók lögregla að taka
úr umferð hópa vopnaðra glæpa-
manna, sem talið var víst að reynd-
ust tilbúnir til að ganga til liðs við
stjórnmálafylkingarnar gegn
greiðslu. Talsmenn lögreglu segja
að flokkamir hafi slíka hópa á sín-
um snærum og noti þá til að gera
upp sakirnar við andstæðinga sína.
Um 4.000 vopn hafa verið gerð
upptæk í landinu frá því að bráða-
birgðastjóm tók við völdum í lok
mars eftir afsögn Zia forsætisráð-
herra. Alls hafa um 43.000 manns
verið teknir höndum á þessum tíma
fyrir óleyfilegan vopnaburð.
Hæstiréttur Bangladesh ákvað á
mánudag að meina Hassain Moh-
ammed Ershad, fyrrum forseta
landsins, að flytja kosningaræðu
úr fangaklefa sínum. Forsetinn
fyrrverandi sem leiðir Jatiya-flokk-
inn hugðist fá ræðu sína flutta í
sjónvarpi og útvarpi en hann hefur
setið í fangelsi í fimm ár eftir að
hafa verið við stjómvölinn í landinu
í níu ár. Ershad getur tekið þátt í
kosningunum þar sem æðri dómstig
eiga eftir að taka til umfjöllunar
áfrýjunarkröfur hans en Ershad var
á sínum tíma dæmdur í 13 ára fang-
elsi eftir að honum hafði verið
steypt af stóli.
Konur takast á
Kosningarnar í Bangladesh eru
taldar sérlega mikilvægar. „Niður-
staða þessara kosninga mun ráða
úrslitum um hvort Bangladesh held-
ur áram að þróast í átt til vestræns
lýðræðis eða hvort herforingjastjórn
tekur við á ný,“ sagði eftirlitsmaður
einn frá Suðaustur-Asíu. Herinn í
Bangladesh hefur verið áhrifamesta
aflið í stjórnmálum landsins frá því
að það hlaut sjálfstæði frá Pakistan
árið 1971.
Helsti keppinautur Begum Zia
er Sheikh Hasina, leiðtogi Awamai-
fylkingarinnar. Þessar tvær konur
takast á um forsætisráðherraemb-
ættið og þykir því sýnt að kvenkjós-
endur geti ráðið úrslitum í þessum
kosningum en konur eru tæpur
helmingur kjósenda sem eru um 60
milljónir talsins.
Aðstoð við N-Kóreu
Sunnan-
menn veita
200 millj.
Seoul. Reuter.
SUÐUR-KÓREA mun leggja fram
sem svarar 200-330 milljónum ís-
lenskra króna til söfnunar Samein-
uðu þjóðanna fýrir matvælaaðstoð
við Norður-Kóreu, að því er ríkis-
sjónvarpið í S-Kóreu greindi frá í
gær.
Sameinuðu þjóðirnar fóru fram á
sem svarar tæpum þrem milljörðum
íslenskra króna. Ríkissjónvarpið
greindi frá því í gær, að veittar
yrðu 200 millj. og myndi Kwon
O-kie, sameiningamálaráðherra,
greina opinberlega frá ákvörðun-
inni.
Stjómvöld í Suður-Kóreu hafa
lagt að Sameinuðu þjóðunum og
Japönum að veita ekki Norður-
Kóreu stórfellda aðstoð fyrr en
stjórn Norður-Kóreu gengst inn á
að mæta til friðarviðræðna ú'ögurra
ríkja, Norður og Suður-Kóreu, Kína
og Bandaríkjanna.
Forsætisráðherra Japan, Ryutaro
Hashimoto, sagði á mánudag að
Japanir myndu líklega veita Norð-
ur-Kóreu álíka mikla aðstoð og
Sameinuðu þjóðirnar. Að sögn emb-
ættismanna munu Bandaríkjamenn
áætla að veita sem svarar rúmum
400 milljónum íslenskra króna í
aðstoð til Norður-Kóreu.
Fimm ísraelskir hermenn bornir til grafar í gær
Netanyahu lofar að
„afgreiða“ Hizbollah
Jerúsalem. Reuter.
BENJAMIN Netanyahu, verðandi
forsætisráðherra ísraels, hét því í
gær að „afgreiða“ skæruliða Hiz-
bollah-samtakanna þegar hann taki
við stjómartaumunum í landinu.
Fimm ísraelskir hermenn, sem Hiz-
bollah-skæruliðar felldu í fyrirsát
í Suður-Líbanon á mánudag, vom
bomir til grafar í gær.
Yfirmaður ísraelshers, Amnon
Shahak, sagðist ekki myndu hika
við að ráðast gegn Hizbollah, jafn-
vel þótt það kæmi hart niður á
líbönskum borgurum. Rúmlega
200 þeirra féllu þegar ísraelar
réðust á Hizbolla í Suður-Líbanon
í apríl.
Komi til frekari átaka nú, myndi
Netanyahu ekki einvörðungu baka
sér óvild Líbanonstjórnar, heldur
einnig Sýrlendinga, sem fara með
hervald í Líbanon. Slíkt myndi
draga úr líkum á áframhaldandi
friðarviðræðum milli ísraela og
Sýrlendinga, sem nú þegar þykja
ólíklegar vegna þeirrar stefnu
Likud-bandalags Netanyahus, að
ekki komi til greina að Gólanhæð-
um, sem ísraelsmenn tóku her-
skildi 1967, verði skilað til Sýr-
lendinga.
„Alvarlegt vandamál"
Netanyahu sagði um árásina á
hermennina á mánudag að þetta
væri „mjög alvarlegt vandamál,"
sem bregðast yrði við með fullri
einurð. „Þegar við myndum ríkis-
stjórn - sem ég vona að verði innan
tíðar - munum við sjá um þetta
með okkar eigin hætti,“ sagði hann
við fréttamenn.
Kúaríðudeilan stefnir
leiðtogafundi í hættu
INNAN Evrópusambandsins hafa
menn vaxandi áhyggjur af því að
aðgerðir Breta vegna kúariðudeil-
unnar kunni að hafa áhrif á leið-
togafund ESB í Flórens í næstu
viku.
Bretar hafa heitið því að trufla
alla starfsemi Evrópusambandsins
þar til að áætlun um hvernig af-
létta megi útflutningsbanni á
breskar nautgripaafurðir liggi fyr-
ir.
Önnur Evrópuríki hafa fordæmt
aðgerðir Breta harðlega, segja þær
„fáránlegar" og að ekki eigi að
láta undan kúgunaraðferðum af
þessu tagi. Neytendur í ríkjum ESB
virðast sömuleiðis vera þeirrar
skoðunar að ekki eigi að heimila
sölu á bresku nautakjöti.
„Ábyrgðin Iiggur öll hjá Bret-
um,“ sagði æðsti talsmaður fram-
kvæmdastjórnarinnar í gær.
Bjartsýnismenn hjá ESB binda
vonir við að takast muni að fmna
málamiðlun, líkt og ótal fordæmi
eru fyrir í sögu sambandsins, þann-
ig að John Major, forsætisráðherra
Bretlands, geti látið af andófi sínu
með nokkurn veginn fullri reisn þó
svo að bannið verði enn í gildi um
skeið.
Lamberto Dini, utanríkisráð-
herra Ítalíu, hefur lagt til að fram-
kvæmdastjórnin muni í vikunni
ræða tillögur að því hvernig aflétta
megi banninu og það viðunandi
árangur muni nást fyrir leiðtoga-
fundinn. Sagði hann að Bretar
gætu haldið áfram að stöðva mál
eftir leiðtogafundinn en kannski
ekki öll.
Eru tillögur hans mjög áþekkar
hollenskum tillögum er lagðar voru
fram á fundi utanríkisráðherranna
á mánudag.
Bretar eru hins vegar tregir til
að láta undan og segjast ekki vilja
gefa stefnu upp á bátinn sem
greinilega beri árangur. „Við viljum
ekki að málum miði áfram, við vilj-
um niðurstöðu," sagði háttsettur
breskur embættismaður.
Láti hvorugur aðilinn undan er
hins vegar hætta á að leiðtogafund-
urinn fari að mestu leyti í harðvítug
átök um nautakjöt.
GORBATSJOV og Ronald Reagan á Reykjavíkurfundinum 1986.
Míkhaíl Gorbatsjov, fyrrverandi
forseti Sovétríkjanna
Fylgislaus en
gefst ekki upp
Pétursborg. Reuter.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, fyrrverandi
forseti Sovétríkjanna, gerði í gær
lítið úr skoðanakönnunum, sem
sýna, að hann nýtur lítils sem einsk-
is fylgis í forsetakosningunum um
næstu helgi, og sagði, að aðeins
hann vær fær um að sameina lýð-
ræðisöflin í landinu.
Gorbatsjov var á fundi með verk-
smiðjufólki í Pétursborg í gær og
það leyndi sér ekki, að það var held-
ur áhugalaust um forsetaframboð
hans. Kvaðst hann hafa komist að
því á kosningaferðalagi sínu um
Rússland, að 60% þjóðarinnar kærðu
sig ekkert um núverandi stjórnvöld
eða um stjóm undir forsæti Genna-
dís Zjúganovs, frambjóðanda komm-
únista.
Ailir kjósi Gorbatsjov
„Allir verða að kjósa Gorbatsjov,
hann er sá eini, sem getur komið
lýðræðisöflunum saman í stjórn sem
forseti," sagði Gorbatsjov.
Gorbatsjov, sem er hálfsjötugur
að aldri, hefur samkvæmt skoðana-
könnunum innan við 1% fylgi en
hann segir ekkert vera að marka
skoðanakannanir, með þeim sé að-
eins verið að ljúga að kjósendum.
Deildi hann hart á ríkissjónvarpið,
sem hann sagði sýna hve fólk væri
ánægt með Borís Jeltsín forseta
þótt sannleikurinn væri annar og
lofaði stjórn, sem myndi bjóða upp
á annað en vinstrimennsku Zjúg-
anovs og umbætur í anda Jeltsíns.
Lítill áhugi
Á fundinum í verksmiðjunni voru
um 200 manns og virtust flestir
hafa meiri áhuga á að líta þennan
fyrrverandi leiðtoga sovéskra
kommúnista augum en á málflutn-
ingi hans. Maður nokkuð við aldur
spurði hann þessarar spurningar:
„Míkhaíl Sergeyevítsj, við teljum
öll, að þú sért vænsti maður en þú
virðist eiga litla möguleika á að
sigra. Geturðu þá ekki sagt okkur
hvern við eigum að kjósa?“
„Ef ég gæti það, væri ég ekki í
framboði," svaraði Gorbatsjov.