Morgunblaðið - 30.06.1996, Side 16

16 SUNNUDAGUR 30. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Heiðursfé-
lagi sænskra
hönnunar-
samtaka
ÁSRÚN Kristjánsdóttir myndlistar-
maður og formaður félagsins Form
Island var gerð að heiðursfélaga
féiagsins Svensk Form á fundi
hönnunarráðs Skandinavíu í Kalm-
ar í Svíþjóð nýlega. Ráðið saman-
stendur af formönnum hönnunar-
samtaka í hveiju landi og voru for-
menn hinna samtakanna einnig
gerðir að heiðursfélögum við sama
tækifæri. Svensk form eru elstu
hönnunarsamtök á Norðurlöndum,
150 ára gömul. Þetta er í fyrsta
sinn sem heiðursfélagar samtak-
anna eru útnefndir.
Nafnbótin er veitt til ársins 2002
og markmið veitingarinar er að
styrkja sambandið milli hönnunar-
samtakanna og hvetja til aukinnar
samvinnu þeirra á milli. í tilkynn-
ingu frá Svensk Form segir að
Norðurlöndin eigi að horfa til fram-
tíðar með hönnun sinni nú þegar
líður að alda- og árþúsundaskiptum.
Lögð er áhersla á að hannað verði
með tilliti til framtíðarinnar og litið
verði meðal annars til náttúrunnar,
endurvinnslu og vandamála þriðja
heimsins og á þessi hópur heiðursfé-
laga að vera þar í fararbroddi.
-----» ♦ ♦----
Sumardagskrá
Norræna
hússins
ÝMISS KONAR starfssemi verður
í Norræna húsinu í sumar. Má þar
nefna liði eins og Island í dag sem
verður á dagskrá alla sunnudaga
kl. 17.30 en þar íjallar Einar Karl
Haraldsson um islenskt samfélag
og það sem efst er á baugi í íslensk-
um þjóðmálum hveiju sinni. Þetta
er sjötta sumarið sem Norræna
húsið stendur fyrir fyrirlestrum fyr-
ir norræna ferðamenn. Sunnudag-
inn 30. júní verður sérstök áhersla
lögð á forsetakosningarnar sem
fara fram deginum áður.
Sérhvern mánudag verður sýnt
úrval íslenskra kvikmynda frá liðn-
um árum og hefjast sýningarnar
kl. 19.00. Þann 1. júlí verður kvik-
myndin „Hin helgu vé“ eftir Hrafn
Gunnlaugsson sýnd.
Sérhvert fimmtudagskvöld verð-
ur opið hús kl. 20.00. Þá er boðið
upp á fyrirlestra um íslenska menn-
ingu.
Á hveijum sunnudegi kl. 17.30
verða sýndar heimildarmyndir um
Island. Þetta eru hálftímalangar
myndir sem eru ýmist á norður-
landamáli eða ensku.
LISTIR
DRAUMALAUSN segir Frances-Marie Uitti
um tveggja boga tæknina.
Tveggja
boga
SELLÓLEIKARINN Frances-
Marie Uitti hefur vakið óskipta
athygli tónleikagesta í London
en hún hefur náð tökum á þeirri
óvenjulegu aðferð að Ieika á
hljóðfæri sitt með tveimur bog-
um samtímis.
Uitti gerði tilraun með þessa
aðferð vegna þess að henni þótti
hinn hefðbundni bogi takmarka
mjög leik sinn og tjáningu. „Eg
fékk þetta vandamál bókstaflega
á heilann. Velti ótal möguleikum
fyrir mér en ekkert gekk. Svo
birtist lausnin mér í draumi; að
leika með tveimur bogum, báðum
í hægri hendi. Ég gerði tilraun
með þetta og sökkti mér á kaf í
riýjan tónaheim, sem ég hef ekki
enn komist út úr,“ segir Uitti í
samtali við The Daily Telegraph.
Nokkur tónskáld hafa samið
verk sérstaklega fyrir Uitti, m.a.
Benedict Mason, og Jonathan
Harvey. Uitti er bandarísk en býr
nú í Amsterdam. Hún kom í
fyrsta skipti fram opinberlega
er hún var ellefu ára og ferðast
nú um allan heim, ekki síst til
að kynna tveggja boga tæknina.
Nýjar bækur
I fjörtíu daga
ÚT_er komin ljóðabók-
in í ijörtíu daga eftir
Þorgerði Sigurðardótt-
ur sem ær starfandi
myndlistarmaður.
Bókin hefur að geyma
32 ljóð og fjórar lit-
myndir eftir hana.
Ljóðin og myndirnar
eru frá sumri og hausti
1994. Tilefni verksins
er skilnaður eftir 28
ára hjónaband. Það
lýsir, reiði, sársauka,
von og ást.
Þetta er fyrsta ljóða-
bók Þorgerðar en hún
hefur haldið fjölda
einkasýninga á grafík-
Þorgerður
Sigurðardóttir
verkum sínum heima
og erlendis og tekið
þátt í samsýningum
víða um heim.
Ljóðabókin í fjörtíu
daga er prentuð og
bundin inn hjá prent-
smiðjunni Grafík hf. í
Kópavogi en Soffía
Arnadóttir auglýsinga-
teiknari og leturhönn-
uður sá um letrun og
hönnun á kápu. Útgef-
andi er höfundur og
bókin er til sölu í bóka-
verslunum ogí anddyri
Hallgrímskirkju til ág-
ústloka.
„Frátekið borð“
á Kaffi Króki
FÉLAGAR úr Höfundarsmiðju Leik-
félags Reykjavíkur eru að leggja land
undir fót og munu sýna örlagaflétt-
una „Frátekið borð“ eftir Jónínu
Leósdóttur á Kaffi Króki á Sauðár-
króki miðvikudaginn 3. júlí kl. 20.30,
á Listasumri á Akureyri föstudaginn
5. og laugardaginn 6. júlí í Deigl-
unni kl. 20.30.
Höfundarsmiðja Leikfélags
Reykjavíkur var starfrækt allan síð-
asta vetur og komu þar margir nýir
höfundar fram og voru verk þeirra
sýnd í Borgarleikhúsinu.
„Frátekið borð“ er einþáttungur
með illfyrirsjáanlegu plotti! Þar
kynnumst við tveimur konum sem
hefur verið stefnt saman á veitinga-
stað. Þær þekkjast ekki en reyna að
finna út hvers vegna í ósköpunum
þær eru þarna staddar! Hver bauð
þeim og hvað eiga þær sameigin-
legt?“ segir í kynningu. Leikarar eru
Saga Jónsdóttir, Soffía Jakobsdóttir
og Bryndís Petra Bragadóttir. Leik-
stjóri er Ásdís Skúladóttir.
Jutikkala verð-
launaður fyrir
vísindastörf
HELSINGFORSBORG hefur
stofnað til nýrra verðlauna fyrir
vísindastörf. Verðlaunin nema 50
þús. finnskum mörkum (um það
bil 680 þús. ísl. kr.). Verðlaunin
hafa nú verið veitt í fyrsta sinn
og hlaut þau Eino Jutikkala pró-
fessor sem einnig á sæti i Finnsku
akademíunni.
Jutikkala verður níræður á
næsta ári og hefur stundað sagn-
fræðirannsóknir í meira en 70 ár.
Hann var 24 ára gamall þegar
hann varði doktorsritgerð um
herragarða í vestanverðu Finn-
landi árið 1932. Enn hefur enginn
lokið doktorsprófi í sögu Finnlands
yngri að árum.
Jutikkala var prófessor í háskól-
anum í Helsingfors í 20 ár, en
hefur í 30 ár stjórnað rannsóknum
á sögu Helsingfors-borgar.
Tónleikar til styrktar
Minningarsjóði Flateyrar
FYRRVERANDI tónlistarkennari
við Tónlistarskóla Flateyrar,
David Enns, hélt tónleika til
styrktar minningarsjóðnum.
í stuttu samtali við Mbl. kom
fram að hann hyggst halda af landi
brott til annarra starfa í heima-
landi sínu, Kanada, ásamt vestur-
íslenskri konu sinni. Áður en en
að því kæmi hefði hann viljað
leggja sitt af
mörkum til
sjóðsins og um
leið þakka fyrir
alla þá velvild
sem hann hefði
mætt á Flateyri
þegar hann var
kennari á sínum
David Enns. tíma.
Homstrandaferð
BÓKMENNTIR
Barnabók
GRILLAÐIR BANANAR
eftir Ingibjörgu Möller og Friðu Sig-
urðardóttur Vaka-Helgafell, 1996
-128 s. Islensku bamabókaverðlaunin
1996.
ÍSLENSKU barnabókaverðlaunin
eru orðinn árviss viðburður, rétt
eins og koma kríunnar. Um sumar-
mál ár hvert er tilkynnt hvaða höf-
undur eða höfundar hafi hlotið þessi
eftirsóttu verðlaun og um leið kem-
ur verðlaunabókin út. Meginhug-
myndin bak við þessi verðlaun er
að vekja athygli á bóklestri á öðrum
tíma en þessari venjulegu jólaver-
tíð. Sumarlestur hefur ekki verið
mikið í tísku og því er þetta verðug
viðleitni. Verðlaununum er einnig
ætlað að auka fjölbreytni á barna-
bókamarkaði.
Handritin sem koma til álita í
þessari verðlaunasamkeppni eru
mismörg og óneitanlega er það
merkilegt í sjálfu sér hversu marg-
ir Islendingar skrifa og senda hand-
rit í þessa og aðra samkeppni um
verðlaun á ritvellinum. Á ellefu ára
ferli þessara verðlauna hafa flestir
verðlaunahöfundarnir verið annað
hvort nýgræðingar á ritvellinum
eða verið nýbúnir að stíga sín fyrstu
skref á listabrautinni. Þar með má
segja að þessi verðlaun hafi gert
mikið gagn því ganga má út frá
því vísu að margir verðlaunahöf-
undanna hefðu aldrei séð sína bók
í búðarglugga ef ekki væru þessi
verðlaun. En þrátt fyrir það að úr
mörgum handritum sé að velja á
hvetju ári getur ekki hjá því farið
að gæði bókanna séu mismunandi.
Þær höfða til mismunandi lesenda-
hópa og sem betur fer eru þær
mjög ólíkar innbyrðis.
Þótt nokkuð sé nú um liðið síðan
verðlaunin voru veitt er ekki úr
vegi að geta þeirrar bókar sem verð-
launin hlaut árið 1996. Verðlauna-
bókin ber nafnið —Grillaðir banan-
ar— og er eftir mæðgurnar Ingi-
björgu Möller og Fríðu Sigurðar-
dóttur. Nafnið er heldur langsótt
miðað við efni bókarinnar en hún
gerist á Hornströndum í nokkurs
konar skólaferðalagi þar sem síst
er von á ávöxtum af þessari gerð.
Það kemur þó fram á blaðsíðu 120
hvað þetta smellna nafn táknar á
unglingamáli.
Sagan segir frá ferðalagi tíu
krakka til Hornstranda með kenn-
ara sínum. Atburðarásin og spenn-
andi atvik sem henda ferðalangana
er aðalatriði sögunnar. Þar sem
sögustaður er svo vel þekktur hefði
verið snjallt að hafa kort af göngu-
leiðum til að lesandi gæti betur
áttað sig á staðháttum.
Persónusköpun er heldur lítil og
persónunum er aðeins lítillega lýst
utanfrá. Þau hafa sín ytri einkenni
fremur en kafað sé. djúpt í sálir
þeirra. Fyrsta kvöldið segja nokkrir
frá sjálfum sér og þá fær lesandinn
innsýn inn í bakgrunn þeirra og
smákynningu á sögupersónunum.
Þá kemur í ljós að Snorri er speking-
ur sem „hefur tvær rosalegar túrbó-
heilasellur" (s. 40) en Þorgeir vinur
hans er glanni sem aldrei getur
setið kyrr. Tinna er hölt eftir bílslys
og hefur unnið p.ersónulegan sigur
á sjálfri sér og yfirunnið beiskju
og vanmáttarkennd sem tengdist
slysinu. Lára kennari er móðir
herinar og hefur styrkt hana í erfið-
leikum hennar. Systkinin Pétur og
Anna Jóna hafa rekið útvarpsstöð
og vinirnir Bjarni og Tómas geta
sagt frá bernskubrekum úr skóla.
Ómar, sem lýst er sem löngum,
himinháum slána, hefur frá litlu að
segja öðru en hundinum sínum.
Inga og Björk fá ekki tækifæri
þetta kvöldið til að segja frá sér.
Eftir lestur sögunnar er jafnvel erf-
itt að halda persónunum aðskildum.
Unglingarnir eru aðeins nöfn án
mikilla einkenna, peð á skákborði
atburðanna.
í upphafi er ýjað að þeim atburð-
um sem sagan byggir á. Smáfrétt
í dagblaði bendir til þess sem koma
skal. Tortryggilegur ferðalangur er
á feijunni. Ekki verður rakið hér
hvaða ævintýri börnin upplifa. Frá-
sögnin á sína góðu spretti, hefur
nokkra skírskotun til þjóðsagna og
íslendingasagna og ýmis fróðleikur
er vafinn inn í gönguferð ungling-
anna. Frásögnin er þó óþarflega
endasleppt og ekki hægt að merkja
að lífsreynsla unglinganna hafi haft
áhrif nema þá að hún hafi kveikt
áhuga á fjallgöngum. Sagan er
læsileg og víða lipur og ekki vafa-
mál að börn og unglingar geta átt
góða stund við lestur hennar. Þótt
þeir atburðir og ævintýri sem börn-
in lenda 1 séu nokkuð langsótt á
stundum er það allra góðra gjalda
vert að staðsetja barnabækur og
spennusögur í íslensku umhverfi.
Sigrún Klara Hannesdóttír