Morgunblaðið - 02.07.1996, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ1996 29
ERLENT
Fijálslynd dagblöð segja Rússlandsforseta hafa misst frumkvæðið
Jeltsín líkt við „lifandi
lík“ og „málaða múmíu“
Reuter
BORIS Jeltsín, forseti Rússlands, kom í gær fram í sjónvarpi
eftir að hann hafði ekki sést í fimm daga.
Moskvu. Reuter.
FRJÁLSLYND dagblöð í Moskvu
lýstu í gær yfir áhyggjum af því að
Borís Jeltsín Rússlandsforseti hefði
með átakalítilli kosningabaráttu fyrir
seinni umferðina í forsetakosning-
unum í Rússlandi, sem fer fram á
morgun, misst frumkvæðið til
Gennadís Zjúganovs, mótframbjóð-
anda hans og leiðtoga kommúnista.
Einn andstæðinga Jeltsíns hélt í gær
blaðamannafund og líkti forsetanum
við „lifandi lík“ og „málaða múmíu“.
Dagblöð, sem styðja kommúnista,
birtu áskorun frá Zjúganov til kjós-
enda.
Rússnesk dagblöð komu flest út í
gær, þótt mánudagsútgáfur tíðkist
ekki. Lítið sem ekkert var minnst á
heilsu Borís Jeltsíns, en leitt hefur
verið getum að því að henni hafí
hrakað á lokaspretti kosningabarátt-
unnar eftir að forsetinn hvarf af sjón-
arsviðinu í síðustu viku og birtist
aftur í sjónvarpsávarpi í gær.
„Samstarfsmenn forsetans
í dái“
Vítalí Tretjakov, ritstjóri dagblaðs-
ins Nezavísímaja Gazeta, kvaðst hafa
á tilfinningunni að „samstarfsmenn
forsetans, sérfræðingar og kosninga-
stjórar, séu í dái,“ og bætti við: „Allt
þetta gefur til kynna að frumkvæðið
sé ekki innan seilingar mannsins, sem
vann fyrstu umferðina, hversu naum-
ur sem sá sigur var.“
í dagblaðinu Prövdu, sem er á
bandi kommúnista, var bent á að í
höfuðborg Rússlands hefði yfirgnæf-
andi meirihluti íbúa greitt atkvæði
með Jeltsín og spurt: „Moskvubúar,
eruð þið samstiga Rússlandi?"
I viðtali við kvikmyndaleikstjór-
ann, þingmanninn og þjóðemis-
sinnann Staníslav Govorukhín í Sovj-
etskaja Rossíja var gengið lengra og
fylgi Jeltsíns í borgum tengt glæpum,
sem þar eru miklir. „Allir glæpamenn
um allt Rússland kusu Jeltsín," sagði
Govorukhín.
Govorukhín sagði eftir að Jeltsín
hafði komið fram í sjónvarpi að for-
setinn væri „lifandi lík“ og stjórn
Rússlands ætti að fresta kosningun-
um til þess að hann mætti jafna sig.
„Máluð múmía“
„Við höfum ekki séð hann í nokkra
daga og í dag sýndu þeir okkur
málaða múmíu, sem þeir virtust hafa
fengið beint úr grafhýsinu," sagði
Govorukhín. „í dag leggja þeir til
að við greiðum lifandi liki atkvæði."
Govorukhín sakaði aðstoðarmenn
Jeltsíns um yfirhylmingu og sagði:
„Það má líkja þessu við dauða Stal-
íns, sem þeir sögðu ekki frá fyrr en
þremur dögum eftir að hann lést.“
Zjúganov gerði í gær út á heilsu
Jeltsíns í kosningaræðum og krafðist
þess að lögð yrði fram opinber
skýrsla um heilsu forsetans.
Víktor Tsjemomýrdín, forsætis-
ráðherra Rússlands, sagði í gær að
ekkert alvarlegt væri að Jeltsín,
„ástandið í landinu er eðlilegt og
ekkert óvænt, ófyrirséð eða óvenju-
legt er að gerast . . . allt mun
verða í iagi“.
Tsjemomýrdín kvaðst hafa hitt
Jeltsín í gær og svaraði þegar hann
var spurður hvort forsetinn virtist
hafa fengið hjartaáfall: „Ég sá engin
merki um neins konar slag. Hann tók
í hægri hönd mér og sleit hana næst-
um af. Hafið ekki áhyggjur. Allt er
í lagi.“
Jeltsín sigraði Zjúganov í fyrri
umferðinni og munaði þremur pró-
sentustigum á þeim. Skoðanakann-
anir sýna að Jeltsín hafi nú drjúgt
forskot á Zjúganov, en umdeilt er
hversu marktækar þær séu. Aðstoð-
armenn Jeltsíns segja að kosninga-
þátttaka verði að ná minnst 60 af
hundraði til að forsetinn nái endur-
kjöri.
„Þið megið ekki sitja heima 3.
júlí,“ sagði Jeltsín í sjónvarpsávarpi
sínu. „Ef þið kjósið ekki er það einn-
ig ákvörðun, en það er ákvörðun
gegn Rússlandi."
Bannað er að vera með kosningaá-
róður og halda kosningafundi í dag,
daginn fyrir kosningamar.
Erbakan
fordæmir
árás Kúrda
Ankara. Reuter.
NECMETTIN Erbakan, forsæt-
isráðherra Tyrklands, fordæmdi
í gær árás sem skæmliðar
Kúrda eru sagðir hafa gert á
tyrkneska hermenn á sunnudag
og fellt níu.
Segja fréttaskýrendur þetta
vera fyrsta prófsteinin á hvern-
ig Erbakan, sem er fyrsti heit-
trúaði músliminn sem gegnir
embætti forsætisráðherra
Tyrklands frá því veraldlegt
stjórnskipulag komst á í landinu
1923, muni farnast í samskipt-
um við Mið-Austurlönd.
Tyrkir hafa löngum sakað
Sýrlendinga um að vera helsta
bakhjarl Verkamannaflokks
Kúrda (PKK), og hafa skærulið-
ar þeirra hvorki neitað því né
játað að þeir hafi staðið að árá-
sinni á sunnudag.
Erbakan, hefur látið í ljósi
að nauðsyn sé að eiga betri
samskipti við stjómvöld í Sýr-
landi, ef Tyrkir ætli að auka
tengsl sín við islömsk ríki.
Erbakan segir að engin tengsl
séu milli skæruliða Kúrda og
stjómarinnar í Sýrlandi. í fyrra
lagði hann til, að landamæri ríkj-
anna yrðu opnuð.
íranir, og önnur arabaríki,
hafa álasað Tyrkjum fyrir að
ijúfa samstöðu meðal islamskra
ríkja, með því að skrifa undir
herþjálfunarsamning við ísra-
ela í febrúar. Segja fréttaský-
rendur að líklega muni Velferð-
arflokkur Erbakans ekki láta
verða af því að rifta samningn-
um, vegna mikils þrýstings frá
tyrkneska hernum, sem hefur
mikil áhrif í landinu.
Alexander Lebed reynir enn að treysta völd sín
Vill endurreisa
embætti varaforseta
Moskvu. Reuter.
ALEXANDER Lebed, yfirmaður öryggisráðs
Rússlands, hvetur til þess að á ný yrði stofn-
að embætti varaforseta en það var afnumið
eftir að varaforseti Borís Jeltsíns Rússlands-
forseta, Alexander Rútskoj, tók þátt í upp-
reisn gegn forsetanum 1993. Lebed hefur
áður varpað fram sömu hugmynd en sam-
kvæmt gildandi reglum er það nú forsætisráð-
herra landsins sem tekur við til bráðabirgða
ef forseti getur ekki gegnt starfi sínu eða
fellur frá.
„Það er þörf á embættinu," sagði Lebed
við Interfax-fréttastofuna. „Við þurfum mann
sem hefur mikil völd og gæti tekið ákvarðanir
í stjórnmálum, jafnvel í varnarmálum".
Lebed nýtur vaxandi vinsælda og keppast
fjölmiðlar við að hafa eftir honum ummæli
sem þykja harkaleg. Nýlega hvatti hann til
þess að spornað yrði við starfsemi erlendra
og þá einkum vestrænna trúarhópa í Rúss-
landi og nefndi sérstaklega bandaríska
mormóna. Olli þetta uppnámi í Bandaríkjun-
um.
Lebed sagðist ekki hafa áhuga á að verða
forsætisráðherra. Hann hefur reynt að fá
Jeltsín til að samþykkja hugmynd um sam-
Reuter
BRUÐU ST JÓRINN Soskov Alexei
sljórnar þeim Lebed (t.v.) og Jeltsín,
þeir eru báðir klæddir einkennisbún-
ingum járnbrautarstarfsmanna.
steypustjórn að loknum kosningunum þar sem
kommúnistar og þjóðernissinninn Vladímír
Zhírínovskí fengju ráðherraembætti.
Lebed sagði að varaforsetinn ætti að hafa
yfirumsjón með öryggis- og varnarmálum
en þeir málaflokkar eru einmitt á hans könnu
núna. Hann varð þriðji í fyrri umferð forseta-
kosningana og ákvað að styðja Jeltsín í sið-
ari umferð gegn því að fá umtalsverð völd.
„Verðurðu áfram hérna?“
Það þykir lýsa vel auknum áhrifum Lebeds
að hann er nú orðinn ein af helstu stjörnunum
í sjónvarpsbrúðuþættinum Kúklí. Þar er hann
sýndur í líki ofurmennis sen sendur er úr fram-
tíðinni til að bjarga Rússlandi; atgervið minnir
mjög á Tortímanda Arnolds Schwarzeneg-
gers. Lebed hjálpar Jeltsín forseta í barátt-
unni við vélmenni er minnir á kommúnistann
Gennadí Zjúganov og er útsendari Jósefs
heitins Stalíns úr fortíðinni.
Mjög hefur verið velt vöngum yfir því hver
verði örlög Lebeds ef Jeltsín vinnur síðari
umferð forsetakosninganna og var vikið að
þeim í síðasta brúðuþætti. „Ég skil þetta
ekki alveg,“ segir Jeltsín-brúðan. „Verður
hægt að senda þig seinna aftur inn fjarlæga
framtíð eða verðurðu áfram hérna?“