Morgunblaðið - 02.07.1996, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ1996 39
AÐSENDAR GREINAR
Fj ár magnstekj uskattur
ellilífeyrisþega
Á NORRÆNNI
ráðstefnu um framtíð
velferðarsamfélagsins,
sem haldin var nýlega,
kom fram að ellilífeyr-
isgreiðslur, sem hlut-
fall af vergri þjóðar-
framleiðslu árið 1994,
voru miklu lægri á ís-
landi en í flestum öðr-
um Evrópulöndum.
Árið 1994 fengu
24.105 ellilífeyrisþeg-
ar greidda rúma 10
milljarða í ellilífeyri,
en þá nam verg þjóðar-
framleiðsla rúmum
421,7 milljörðum
króna. Það þýðir, að
Margrét H.
Sigurðardóttir
2,38% af vergri þjóðarframleiðslu
fóru í lífeyri til ellilífeyrisþega á
íslandi 1994. Til samanburðar við
hin Norðurlöndin greiddi Noregur
6,5% af vergri þjóðarframleiðslu
1994 í ellilífeyri, Danmörk 7%, Sví-
þjóð 10,5% og Finnland 10%.
Nú á að skerða 2,38 prósentin,
sem ríkið var svo rausnarlegt að
greiða ellilífeyrisþegum, með því
að láta vaxtatekjur skerða trygg-
ingabætur þeirra ofan á annað, en
vextir hafa verið skattfijálsir.
Á síðasta degi Alþingis varð þessi
vaxtatekjuskattur að lögum og mun
hann nema 10%. Jafnframt mun
skattur af öðrum ijármagnstekjum,
svo sem leigu, söluhagnaði, arði
o.fl. verða 10% í stað 41,94% áður,
það er að segja, ef tekjur einstakl-
inga eru komnar yfir skattleysis-
mörkin, sem eru 58.522 kr. á mán-
uði. Mig langar til að
ræða nánar um skatta.
Margir tala um tvís-
köttun, en ég vil meina
að það hafi verið um
þrísköttun að ræða
þegar lífeyrissjóðs-
greiðslur eiga hlut að
máli síðan árið 1988,
að staðgreiðsla skatta
var tekin upp.
Fyrst borgum við
skatt af 4%, sem við
lögðum í lífeyrissjóð.
Síðan borgum við skatt
þegar við fáum greiðslu
úr lífeyrissjóðnum og
3. og versti skatturinn
(sem er dulbúinn) er,
að 45% af lífeyrissjóðsgreiðslunni
skerðir tekjutryggingu, heimmilis-
uppbót og sérstaka heimilisuppbót-
in skerðist um 100%. Hvers vegna
vorum við að greiða í lífeyrissjóð?
hjá þeim, sem enn eru að vinna og
greiða 4% af launum í lífeyrissjóð,
en þeim skatti lýkur 30. júní.
Það er einnig athyglisvert, hvað
ellilífeyririnn er orðmn lítill hluti
af bótagreiðslunum. Áður var hann
töluverð upphæð og hann fengu
allir, óháð tekjum frá 67 ára aldri,
fram til ársins 1992. .
Árið 1979 var tekjutrygging
91,84% af ellilífeyri. Nú í dag er
óskert tekjutrygging 24.605 kr. á
mánuði og ætti ellilífeyrir því að
vera 26.791 kr. ef sama hlutfall
héldist, en hann er aðeins 13.373
kr. hjá einstaklingi. Það er nefni-
lega mun auðveldara að skerða
tekjutrygginguna en ellilífeyrinn.
Fjármálaráðherra gerði grein
fyrir því í Morgunblaðinu 12. júní
sl. að vaxtatekjur yrðu skattskyldar
Er hægt að skerða
bótagreiðslur með
vaxtatekjum 1995,
spyr Margrét H.
Signrðardóttir, þegar
vextir verða ekki skatt-
skyldir fyrr en 1997.
frá 1. janúar 1997. Þetta þýðir, að
eingöngu vaxtatekjur, sem skapast
eftir gildistöku laganna, verða
skattskyldar. Ennfremur las ég
tvær ágætar greinar eftir fjármála-
ráðherra í Morgunblaðinu 20. og
21. júní um samræmda skattlagn-
ingu fjármagnstekna, en hann
minntist ekki einu orði á það, sem
ég óttast mest! Það er skattur, sem
eingöngu kemur niður á lífeyrisþeg-
um með skerðingu á tekjutrygg-
ingu, heimilisuppbót og sérstakri
heimilisuppbót.
Sú regla hefur verið notuð, að
45% af skattskyldum tekjum öðrum
en bótum almannatrygginga hafa
Júní1996
Dæmi um greiðslur til þriggja kr. kr. kr.
ellilífeyrisþega eldri en 70 ára, þar Lífeyrissjóðsgreiðslur 0 40.000 81.000
sem tveir fá greiðslur úr lífeyris- Ellilífeyrir 13.373 13.373 13.373
sjóði. Tekjutrygging 24.605 18.444 0
Heimilisuppbót 8.364 6.270 0
SÁ TÖFLU Sérstök heim.uppbót 5.754 0 0
Uppbót 35% 4.681 0 0
Ekki eru greiddar gullfyllingar, Uppbót 25% 0 3.343 0
krónur eða brýr. Skattleysismörk Samtals: 56.777 81.430 94.373
58.522 80.986 = 0 tekjutrygging. Sjónvarpsgjald 2.000 2.000 0
Ríkið var fljótt að draga 15% Fastagjald af síma 461 0 0
skattaívilnunina, sem lífeyrissjóðs- Alls: 59.238 83.430 94.373
þegar 70 ára og eldri fengu í fyrra, Skattur 41,94% 0 -9.608 -15.036
til baka um síðustu áramót. Þeir Nettó tekjur 59.238 73.822 79.337
fengu hana í eitt ár, en hefðu átt Greiðslur TrvEreinera- 75% 50% 0
að fá hana að minnsta kosti í 5 ár. stofnunar í tannvið-
Enn er verið að taka skatt af 1% gerðum
skert tekjutryggingu og heimilis-
uppbót. Þó má einstaklingur hafa
18.110 kr. á mánuði, áður en skerð-
ing hefst og 26.308 kr. ef hann er
með greiðslur úr lífeyrissjóði. í fyrra
tilfellinu fær maðurinn ekkert nema
ellilífeyri, kr. 13.373 á mánuði, ef
aðrar tekjur eru 72.788 kr. á mán-
uði eða meiri og lífeyrissjóðsþeginn
fær einnig bara 13.373 kr. ef tekjur
hans eru 80.986 kr. eða meiri á
mánuði. Annað hjóna fær 12.036
kr á mánuði í ellilífeyri, en heildar-
greiðslur til hvors þeirra eru yfir-
leitt aðeins 70% af því, sem ein-
staklingur getur fengið.
Ég hef verið að reyna að komast
að því, hvort vaxtatekjur muni
skerða tekjutryggingu nú í haust,
þegar nýjar tekjur verða teknar inn
af síðasta skattframtali. Mér er
sagt, að 50% af vaxtatekjum verði
færðar inn og 45% af þeirri upphæð
muni skerða tekjutryggingu og
heimilisuppbót. Þetta þýðir, að
22,5% af vaxtatekjum 1995 muni
skerða tekjutrygginguna ef hún er
fyrir hendi.
Þetta getur þýtt það, að lífeyris-
þeginn missi þá tekjutryggingu,
sem hann hafði, og þau hlunnindi
sem fylgdu henni. Láglaunauppbót,
orlofsuppbót og desemberuppbót
falla þá niður. Einnig fær hann
ekki lyfjauppbót, frítt sjónvarps-
gjald né greiðslur í tannviðgerðum.
Hann fær bara ellilífeyri kr. 13.373
á mánuði.
Hvernig má það vera, að hægt
sé að skerða bótagreiðslur með
vaxtatekjum frá árinu 1995, þegar
vextir verða ekki skattskyldir fyrr
en 1. janúar 1997?
Við í Félagi eldri borgara í
Reykjavík og nágrenni mótmælum
þessu harðlega.
Höfundur er viðskiptafræðingur
og varaformaður Félags eldri
borgara í Reykjavík og nágrenni.
Snj óflóðavamir
ÖLLUM eru í fersku
minni hinir hræðilegu
atburðir á Vestfjörð-
um. Þjóðin sýndi hug
sinn í verki með söfn-
unum og gjafir bárust
víða að.
í rauninni má segja
að öll þjóðin hafi vakn-
að við vondan draum
því missir mannslífa
er nokkuð sem við get-
um aldrei sætt okkur
við. Þó eignatjón verði
óhjákvæmilega í svona
hamförum tekur það
ekki eins í og mannsk-
aði.
íbúar þessara þorpa
virðast virkilega hafa leikið sér að
eldinum og ekki hlustað á viðvaran-
ir glöggra manna, beinlínis þaggað
niður í þeim. Má nefna er Súðvík-
ingar settu leikskólann á versta
stað sem hægt var.
Minnisstæð er bygging sorpeyð-
ingarstöðvar þegar verkamenn við
byggingu hennar urðu frá að hverfa
vegna snjóflóðahættu, Samt var
haldið áfram og stöðin tekin í notk-
un. Síðan varð hún fyrir snjóflóði
og stóð mjög tæpt að mannskaði
yrði. Má segja að aulaheppnin hafí
verið með okkur eina ferðina enn.
Ekki minnist ég þess að nokkur
hafi verið gerður ábyrgur eða regl-
ur hertar. Ekki er hægt
að halda svona áfram.
Það verður að setja
skýrari reglur og gera
bæjarfélögin sjálf
ábyi-g fyrir gjörðum
sínum, því ekki er hægt
að skattleggja húseig-
endur endalaust. Gjald-
þol þeirra er fyrir löngu
sprengt þannig að þar
er enga peninga að
hafa.
Sé litið til þessara
litlu þorpa er ljóst að
framtíð þeirra er ekki
björt. Breyttar kröfur
til lífsgæða gera það
að verkum að þau geta
ekki staðið undir þeim og munu
komandi kynslóðir hafna búsetu í
svona fámenni.
Þessa er þegar farið að gæta og
mun vera erfitt að sporna við því.
Tilefni þessarar greinar er kynn-
ing á snjóflóðavörnum fyrir Flat-
eyri og verð ég nú að segja að ég
hef aldrei séð annað eins, hvet ég
Flateyringa til að hafna þessu alfar-
ið. Það eru til ótal leiðir til að veija
byggðina fyrir minni peninga en
400 milljónir.
Þegar litið er til svona atburða
þarf að huga að því hvaða breyting-
ar hafa átt sér stað því þvílíkt hef-
ur ekki gerst í hundruð ára.
Tilefni þessarar
greinar er kynning
á snjóflóðavörnum fynr
Flateyri, segir Magnús
Þórðarson og hvetur
Flateyringa til að hafna
þeim alfarið.
Sé litið á fjallið fyrir ofan þorpið
má sjá að tímans tönn hefur unnið
á því. Mikið hefur molnað úr því,
skriður hafa stækkað og hækkað
og þannig orðið brattari.
Þetta gerir það að verkum að
fyllur er losna úr fjallinu ná nokk-
urs konar rússíbanarennsli niður
fjallið og niður að þorpinu og fer
það eftir aðstæðum hversu langt
flóðið dregur. Aðstæður hafa
breyst, fyrir utan aukinn halla er
nú allt orðið slétt og fellt. Engir
stallar og engar nibbur. Þegar snjó-
ar ofan á hreinan gleijung er voð-
inn vís. Þessar aðstæður hafa verið
að skapast á löngum tíma og trú-
lega á þetta við víða um land.
Það er aðeins tvennt sem stöðvar
snjóflóð, það er lóðrétt fall á lárétt-
Magnús
Þórðarson
an flöt og einnig er láréttur flötur
snjóflóði ofviða. Þetta náttúrulög-
mál getur hver sem er prófað í
tröppunum heima hjá sér.
Snjóflóð í falli er í raun eins og
útdregin harmonikka en þegar það
stöðvast hefur hún dregist saman
og þunginn á fermetra hefur marg-
faldast.
Að framansögðu er auðveldast
að eiga við flóð er það kemur niður
á láglendi þó hægt sé einnig að
stalla skriðurnar, en ýtumenn eig-
um við góða.
Einnig er mjög ódýrt að ýta upp
varnargarði við skriðujaðarinn og
taka efni úr honum og er þessi lausn
sú ódýrasta.
Þá má einnig taka fyrir svæðið
frá skriðujaðri að þorpinu og stalla
það í lárétta fleti og væri vel hugs-
anlegt að gera t.d fótboltavöll í leið-
inni. Á þessu svæði fer máttinn að
draga úr flóðinu og munar öllu
hver hallinn er á landinu og því
nauðsynlegt að hann sé sem
minnstur og mætti vel hugsa sér
að hafa hann öfugan á hveijum
stalli til að tryggja öruggari svörun.
Einnig er hægt að vinna láglendi
fyrir þorpið með því að vinna sig
lárétt inn í landið en trúlega færi
mikill peningur í sprengingar, en
gott væri fyrir þorpið að hafa þver-
hnýptan hamarinn ofan við sig...
Þá má vel hugsa sér að byggja
tveggja hæða raðhúsalengju í sveig
ofan við þorpið með rammbyggðu
steyptu þaki og jarðvegsfyllingu
upp á það að ofanverðu og vel
haegt að ímynda sér að unnt væri
að selja misstórar einingar fyrir
allskonar starfsemi og ná inn öllum
kostnaði.
Allar þessar tillögur eru gjald-
gengar og ódýrari en sú sem er í
kynningu. Þær fara allar betur í
landinu og eru þessvegna mun vist-
vænni og get ég nefnt fleiri en læt
staðar numið hér. Þar sem hinir
svokölluðu sérfræðingar hafa að
undanförnu nefnt töluna 10 millj-
arða í þennan málaflokk og þeir
peningar ekki á lausu né í sjónmáli
er nauðsynlegt að við stöldrum við
og tökum upp þann góða sið að
hugsa áður en við framkvæmum.
Hefðum við gert það á undangengn-
um árum væri staðan önnur en hún
er í dag.
Höfundur er byggingameistari og
matsnmður.
mnuAmmt
A I r B I D í T S r [ At s
• Tölvutengt tímaskráningar- og
aðgangskerfi.
• Þægilegt og einfalt í meðförum
• Fjárfesting sem borgar sig
'
J. ÁSTVflLDSSON HF.
Skipholti 33,105 Reykjavík, simi 533 3535
L0KAÐ í DAG. Útsalan hefst kl. 8 á morgun
Odutitv
ehf. tískuverslun v/Nesveg Seltjarnarnesi sími 561 1680