Morgunblaðið - 02.07.1996, Qupperneq 40

40 ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Hvað fór úrskeiðis við að
koma á Guðsríki á jörðu?
UNDIRBUNINGURINN fyrir
komu Krists var að senda marga
spámenn er áttu að undirbúa jarð-
veginn fyrir komu Guðsríkis á jörðu.
Guð hafði verið að undirbúa þjóðina
með því að hafa Tjaldbúð og Must-
eri, er táknaði Krist þ.e.a.s lögmál-
ið, setningar og ákvæði fyrir alla
ísrael.
Samkvæmt Malakí spámanni
beið fólkið með mikilli eftirvænt-
ingu eftir Elía spámanni er átti að
koma áður en hinn mikli og ógur-
legi dagur Drottins kæmi. (Mal.
4,4-6).
Ástæðan fyrir því, að Guð lét
Jóhannes vera svo mikinn í augum
Gyðinga, var til þess að allt fólkið
tryði vitnisburði Jóhannesar. Ef það
tryði vitnisburði hans, gæti Jóhann-
es leitt marga til trúar á Jesú sem
Messías.
Jesús talar um Jóhannes skírara
sem Elía, er lærisveinarnir spurðu
Jesú: „Hann svaraði: Víst kemur
Elía og færir allt í lag. En ég segi
yður: Etia er þegar kominn, og
menn þekktu hann ekki, heldur
gjörðu honum allt sem þeir vildu,
Eins mun og mannssonurinn píslir
þola af hendi þeirra. “ (Mt.
17,10-12).
Að vera eða vera ekki
spámaður hins hæsta?
Spámaður hins hæsta átti að
veita þekkingu á hjálpræðinu (Lk.
1:76-77). Og útbúa Drottni atlægan
lýð (Lk. 1:17). Er menn hins vegar
sendu presta og Lévíta frá Jerúsal-
em til Jóhannesar til að spyija hann:
„Hver ert þú? Hann svaraði ótví-
rætt og játaði: „Ekki
er ég kristur." Þeir
spurðu hann: „Hvaðþá?
Ertu Etia? Hann svarar:
„Ekki er ég hann.“
„Ertu spámaðurinn?“
Hann kvað nei við. “ (Jn.
1,19-21).
Þó að vissir menn
hafi ekki minnst á það
í ritningunni, hljóta
menn að hafa einhvern
tímann spurt sjálfan
sig, hver er þessi Jesús
frá Nasaret og hvers
vegna talar hann um
Jóhannes skírara sem
Elía eða spámann hins
hæsta?
En aðrir biðu allan tímann eftir
komu Elía, er kæmi beint ofan af
himnum í eldvagni, því að hann
hafði farið í eldvagni upp í himin-
inn. Og menn áttu því von á að
hann kæmi með sama hætti niður.
Menn er voru uppi á þessum tímum
hijóta oftar en einu sinni að hafa
spurt hver annan að því hvernig
stæði á því, að Jesús segði slíkt eða
að spámaðurinn hins hæsta hefði
komið.
í því sambandi hljóta margir að
hafa spurt: Er ekki þessi Jesús að
segja þetta af því að Hann er fals-
kristur og lýgur bæði gagnvart vitn-
isburði hans Jóhannesar og helgirit-
unum, þar sem Jóhannes hafði ekki
sagst vera spámaðurinn eða hvað
þá Elía er ritningin talar um?
Fólkið fór því að líta á Jesús sem
Fals-Krist um það leyti og Hann
fór að segja að Jóhannes hafi verið
þessi stóri spámaður
eða meiri en spámað-
ur. (Mt. 11,9). Er varð
til þess að Kristur
mætti þessari gífur-
legri mótspyrnu allrar
þjóðarinnar.
Ennþá minni en sá
minnsti í Himnaríki
„Hver sem því brýt-
ur eitt af þessum
minnstu boðum og
kennir öðrum það,
mun kallast minnstur
í himnaríki, en sá, sem
heldur þau og kennir,
mun mikill kallast í
himnaríki." (Mt 5,19).
Og er Jesús talar um spámann
hins hæsta segir Hann að: „Enginn
er sá af konu fæddur, sem meiri
er en Jóhannes skírari. En hinn
minnsti í himnaríki er honum
meiri. “ (Mt. 11,11).
Hvernig er hægt að útskýra þessi
orð hans öðru vísi en, að sá sem
hefur brotið minnsta boðorðið og
kennt öðrum það er hinn minnsti í
himnaríki. Og samkvæmt því er
Jóhannes skírari ennþá minni en
sá minnsti í himnaríki.
Jóhannes skírari hafði reyndar
sagt að hann ætti að minnka en
Kristur að stækka. Hvað hafði hann
á móti því að þeir báðir stækkuðu?
Ef hann hefði virkilega trúað því,
að Jesús væri Messías, hvernig get-
ur hann minnkað þegar Jesús
stækkar?
Þjóðin þráði lengi komu Krists,
en fann hvergi þennan stóra Elía
Þorsteinn Sch.
Thorsteinsson
er átti að veita þekkingu á hjálp-
ræðinu (=Jesú). Jóhannes hafði
reyndar fengið opinberun um hver
Jesús væri en ekki fylgt honum. Er
í fangelsið var komið sendi hann
menn til Jesú með þá spurningu:
„Ert þú sá sem koma skal eða eig-
um við að vænta annars." (Mt.
11,3).
Var hægt að neita orðum
ritningarinnar?
Neitun Jóhannesar skírara, að
hann væri Elía, varð til þess, að
fólkið yfirgaf Jesúm. Það hélt að
Elía mundi koma fyrst, þar sem það
trúði á spádóma Malakí.
Ef það ætti að trúa Jesú, þá yrði
það að neita orðum ritningarinnar,
sem spáði að Messías mundi koma
eftir komu Elía. Vegna þessara
Guð gerði Jóhannes
mikinn, segir Þorsteinn
Sch. Thorsteinsson,
svo að fólkið tryði
vitnisburði hans.
ólíku svara Jesú og Jóhannesar,
varð fólkið að velja hvorum þessara
tveggja það vildi fylgja.
Frá því fyrir fæðingu hans Jó-
hannesar urðu mörg kraftaverk og
allir Gyðingar voru hræddir. Eða
eins og segir í Lúkasi að: „eftir-
vænting vakin hjá lýðnum, og Allir
voru að hugsa í hjörtum sínum um
Jóhannes, hvort hann kynni að vera
Kristur.“ (3,15).
En um Jesú frá Nasaret vissi
fólk hins vegar ekkert, Hann var
sagður vinur tollheimtumanna og
bersyndugra, fólks sem flestir af
Gyðingaþjóðinni vildu ekki um-
gangast.
Afneitaði Móður sinni, var litið á
sem Guðlastara, eyðileggjara fjöl-
skyldukerfis Móselagana, álitinn
þjóðglæpamaður verri en ræninginn
Barrabas og sagðist vera Herra
hvíldardagsins.
Hinir lærðu og virtu, prestar og
farísear sögðu, að hann ræki út illa
anda með fulltingi Beesebúls.
I augum fólksins var Jóhannes
skírari allt öðruvísi þar sem hann
lifði meinlætalífi í auðninni, át eng-
ilsprettur og villihunang. Líf hans
var svo til allt öðruvísi en annars
fólks og hann virtist vera það mik-
ill að prestum og mörgu fólki fannst
í hjarta sínu, að Jóhannes skírari
gæti verið Messías.
Að neita köllun sinni og fá
fólkið til fylgdar við sig
Ekki hafði Jóhannes skírari fylgt
Kristi og lærisveinum hans, heldur
hélt hann sinni fjarlægð frá honum,
og tók ekki þá ábyrgð á sig er
honum bar, að vera spámaður hins
hæsta.
Ef Jesús sýndist meiri en Jó-
hannes skírari myndu þeir hafa
fylgt Jesú. Ef Jóhannes skírari
sýndist meiri en Jesús, myndu þeir
hafa fylgt orðum Jóhannesar skír-
ara.
„Frá dögum Jóhannesar skírara
er ríki himnanna ofríki beitt, og
ofríkismenn vilja hremma það.“
(Mt. 11,12). Fyrirstaðan er hafði
myndast við það að Jóhannes neit-
aði og sagðist ekki vera spámaður-
inn eða Elía, virkaði eins og vegg-
ur gegn Jesú, þar sem fólkið leit
á Krist sem lygara.
Þessar gefanlegu afleiðingar
ásamt öðrum höfðu það í för með
sér, að Jesús átti í miklum erfið-
leikum með fá þjóðina til trúar á
sig eða byggja Guðsríki á jörðu.
Höfundur er formaður
samstarfsnefndar trúfélaga fyrir
heimsfriði.
Læknum ber að
hlíta landslögum
MEÐ setningu nýrra
upplýsingalaga fá
menn rétt til að kynna
sér eða fá afrit af eigin
sjúkraskrám, gömium
sem nýjum. Áður höfðu
menn einungis rétt til
yngri skráa. Ólafur Ól-
afsson landlæknir birtir
athugasemdina „Um
rétt sjúklinga" í Morg-
unblaðinu 18. maí. Þar
segir hann meðal ann-
ars að embætti hans
hafi allt frá 1972 talið
það skýlausan rétt
sjúklinga, nema í und-
antekningartilfellum,
að fá að lesa þessar
Sigurður Þór
Guðjónsson
skrár og hafi það gengið vel í flest- árið 1981
um tilfellum. Áthugasemdinni lýkur manna um
á þessum orðum:
„Landlæknir telur að
sjúklingar eigi að öllu
jöfnu skýlausan rétt á
að kynna sér skráða
sjúkrasögu (eigin)
eldri sem nýja og er
að fullu samþykkur
dómi er nýlega féll í
Hæstarétti um slík
mál.“
Marghraktar
blekkingar
Eins og hér kemur
fram hefur réttur
fólks til að kynna sér
eigin sjúkraskrá lengi
verið til í reynd, en
voru sett lög um rétt
aðgang að skjölum um
Græðum Island
tum landkosti
Landgræðsla ríkisins
Gunnarsholti
850 Hella
Grænt númer 800 8800
Fax 487 5510
persónulegar upplýsingar um þá.
Rétturinn til að fá afhenta sjúkra-
skrá var þó ekki skráður í læknalög
fyrr en árið 1988 þótt hann hefði
lengi áður verið virkur. Reis þá upp
ágreiningur um það hvort lögin
væru afturvirk. Ætlaði löggjafinn
að taka af öll tvímæli um að svo
skyldi vera. En í meðferð Alþingis
voru á þessu höfð kostuleg enda-
skipti. Þingið samþykkti að lokum
lög sem aðeins leyfðu að afhenda
skýrslur sem skráðar voru eftir
1990. Ástæðan fyrir þessari kú-
vendingu var sú að voldugum en
fámennum hópi lækna tókst að
blekkja þingið með hreinum falsrök-
um. Sem sé þeim að læknar hafi
staðið í þeirri trú áður fyrr að þeir
hafi aðeins verið að færa skýrslur
sem þeir einir fengju að sjá. Þessu
trúðu þingmenn þrátt fyrir stöðugar
ábendingar landlæknis og ýmissa
annarra um það að réttur til að-
gangs að sjúkraskrám hafi lengi
verið til í reynd og læknar því vitað
það fullvel að skýrslurnar þeirra
yrðu kannski lesnar af öðrum.
Umboðsmaður Alþingis staðfesti
þetta álit landlæknis enda var það
nánast viðtekin skoðun Iögfræðinga
og studdist meðal annars við lögin
frá 1981. En samt tóku gildi ákvæði
læknalaga 1990 sem skertu rétt
sjúklinga stórlega frá því sem áður
var. Réttur sem áður var til var
afnuminn með lagaboði.
Þetta leiddi til langvinnra mála-
ferla sem landlæknir vísar til í at-
hugasemd sinni. I dómi Hæstarétt-
ar 26. janúar 1995 voru tekin af
öll tvímæli um það, að réttur fólks
til aðgangs að sjúkraskrám hafi
verið fullvirkur löngu fyrir setningu
læknalaganna, bæði frá 1988 og
1990. Það var enn ein staðfestingin
á því að helstu „rök“ lækna gegn
afhendingu eldri sjúkraskráa, að
þeir hafi talið þær vera einkagögn
sín, eru hreinn þvættingur. Þó
Hæstiréttur tæki ekki í dómi sínum
beina afstöðu til þrengingarákvæð-
anna frá 1990 er ljóst af greinar-
gerð og niðurstöðu réttarins, að
forsendur þeirra voru ekki á reistar
á staðreyndum. Nú varð ekki hjá
því komist að endurskoða ákvæðið
enn á ný. Það hefur nú verið gert.
Alþingi hefur lært sína lexíu og
virðir álit Hæstaréttar. En læknarn-
ir hafa ekki lært sína lexíu og gera
það líklega aldrei. Þeir eru mjög
andvígir því að afhenda eldri sjúkra-
skýrslur. Og ef marka má fréttir
fjölmiðla kyija þeir enn sama gamla
sönginn, sem umboðsmaður Alþing-
is, Hæstiréttur og nú Alþingi sjálft
hafa „blásið á“ eins og fréttakona
ríkissjónvarpsins komst svo
skemmtilega að orði í kvöldfréttum
23. maí í samtali við Siv Friðleifs-
dóttur. Eina nýja stef læknanna er
það að nú heita skýrslurnar „hug-
verk lækna“. Og enn eru þeir að
þrástagast á því að ekki megi af-
henda geðskýrslur. Það geti verið
hættulegt. Fólk geti orðið bijálað
af að lesa þær. Það sé svo veikt
fyrir.
Lögum samkvæmt, seg-
ir Sigurður Þór Guð-
jónsson, getur læknir
aldrei neitað neinum um
afrit af sjúkraskýrslu.
Rannsókn Jóns G. Stefánssonar
hefur leitt í Ijós að 67% þjóðarinnar
fá geðræna kvilla einhvern tíma á
ævinni. Og þótt ekki fái allt þetta
fólk um sig magnþrungið lækna-
hugverk veit það hvert skólabarn
nú á dögum, að rök læknanna um
þá hættu sem fólki geti stafað af
því að lesa geðskýrslur sínar á ein-
ungis við um lítinn hluta þess mikla
fjölda, sem slíkar skýrslur eru til
um. Hinir eru fullfrískir eða velf-
rískir að störfum sínum í þjóðfélag-
inu. Einnig í mikilvægum ábyrgðar-
stöðum. Þeirra á meðal eru nokkrir
læknar.
Um þetta atriði hafa læknar því
einnig í frammi mjög alvarlegar
blekkingar. Auk þess eru þetta
slæmir fordómar. Þúsundir full-
virkra og fullveðja einstaklinga,
sem einhvers staðar eru til um geð-
skýrslur vegna minni háttar kvilla,
eru settir undir sama hatt og þeir
tiltölulega fáu sem haldnir eru al-
varlegum geðsjúkdómum. Þjóðin
ætti ekki að láta framhjá sér fara
þessa fádæma fyrirlitningu geð-
lækna á flestum sjúklinga sinna.
Skynsamlegur fyrirvari
Alþingi hefur vitanlega verið svo
forsjált að slá varnagla um afhend-
ingu sjúkraskráa. Telji læknir að
einhver verði hugsjúkur af að lesa
hugverkið um sig ber lækninum
skylda til að afhenda landlækni hug-
verkið, er ákveður síðan hvort við-
komandi sjúklingur virkilega klikkist
yfir téðu hugverki. Og þó landlækn-
ir sé ekki geðlæknir þá stofna skyn-
samir og ábyrgir menn bara lækna-
ráð eða eitthvað til að hjálpa honum
til að skera úr um réttmæti afhend-
ingar. En það verður að koma í veg
fýrir að læknar geri það að geðþótta-
reglu að neita að afhenda sjúklingi
skýrslu en láti hana ávallt ganga til
landlæknis. Læknirinn verður að
rökstyðja neitun sína faglega. Og
ráðgjafar landlæknis skeri síðan úr
um réttmæti neitunarinnar.
Fólk ætti að gera sér eftirfarandi
ljóst í eitt skipti fyrir öll.
Lögum samkvæmt getur læknir
aldrei neitað neinum um afrit af
meistaralegu hugverki um sig í
formi sjúkraskýrslu. Honum er skylt
að afhenda, afhenda, afhenda. Ef
ekki sjúklingi þá landlækni. Og í
dómsmálinu fræga, sem landlæknir
nefnir í Morgunblaðinu og var próf-
mál, var svo um hnúta búið að emb-
ætti hans og heilbrigðisráðherra var
einnig stefnt, beinlínis til þess að
Hæstiréttur gæti unnið það þjóð-
þrifaverk að hnykkja á því alveg
sérstaklega, að þessi kennivöld eigi
beinlínis að beita valdi sínu og
þvinga þá lækna sem óhlýðnast
landslögum um afhendingarskuldu
til að afhenda sjúkraskrár. Víkja
þeim hreinlega úr starfí ef ekki vill
betur.
Svona einfalt er þetta.
Höfundur er rithöfundur.