Morgunblaðið - 02.07.1996, Qupperneq 42

.42 ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ

AÐSEIMDAR GREINAR
Sólstöðuferð
á Strandir
KLUKKAN nálgast miðnætti
þann 21. júní þegar við stígum
út úr rútunni inn í bjarta, svala
sumamóttina við bæinn Munaðar-
nes. Þessi bær við Ingólfsfjörð á
'' Ströndum þótti einhver besta jörð-
in í Árneshreppi þegar stuðst var
við hlunnindi. Þar var selveiði,
dúntekja, rekaviður og heimræði.
Nú er öldin önnur, þótt enn sé
búið hér. Við göngum um bæjar-
hlaðið og_ meðfram skeijóttri
ströndinni. í norðri skaga Dranga-
skörð út í hafið, svört við sjón-
deildarhring, og litlu austar skín
sólin lágt á lofti, glóandi hnöttur
á leið austur og niður að haffletin-
um. Hún kveikir í skýjunum fyrir
ofan og varpar löngum, dumbra-
uðum dregli yfir hafflötinn. Við
setjumst undir klett og njótum
fegurðarinnar. Á sjónum syndir
æðarfuglinn með unga sína. Sum-
ir ferðafélagarnir ganga um fjör-
una og huga að reka, gefa sólinni
gætur. Klukkan tuttugu og fimm
mínútur yfir eitt snertir sólin
mjúklega sjónarrönd, dvelur þar
nokkur andartök en hefur svo
göngu sína á ný upp á himinhvel-
ið. Og báran andar létt við lága
strönd. Við snúum heim í hús
Ferðafélags íslands og sofnum
undir háum fjöllum Norðurfjarð-
ar.
Á Valgeirsstöðum
í þessari sólstöðu- og fræðslu-
ferð F.í. var í fyrsta sinn gist á
Valgeirsstöðum, nýjasta húsi
Ferðafélagsins sem stendur við
Norðurfjörð á Ströndum. Nú hef-
ur verið ákveðið að fara svipaða
ferð dagana 12. - 15. júlí nk.
Norðurfjörður er stuttur fjörður
sem gengur inn úr Trékyllisvík.
Ferðafélagið festi nýlega kaup á
jörðinni Norðurfjörður II með
gögnum hennar og gæðum. Húsið
er tvílyft, ákaflega heimilislegt
og aðstaða öll góð. Þar eru sjö
svefnherbergi og geta 25 ferða-
langar gist í kojum. Auk þess er
eldhús með eldhúskrók, setustofu
og baði. I litlum matjurtagarði vex
rabarbari. Úr glugga á gangi má
sjá út á fjörðinn og yfir á Reykja-
neshyrnuna, en þaðan er útsýni
gott. Og veðrið lék við okkur, sól
og heiðskírt flesta daga.
Stutt er í kaupfélagið sem er í
Norðurfirði eða um tíu mínútna
gangur. Nokkru lengra er í sund-
laug að Krossanesi eða um 5 km
en þar er mikill jarðhiti. Sundlaug-
in er hin myndarlegasta, var
byggð árið 1954 í fjöruborðinu,
og er hún opin allan sólarhring-
inn. Þar syntum við öll kvöld,
slöppuðum af og hlustuðum á
sjávarniðinn. Eitt kvöldið hreins-
uðu félagar úr ungmennafélaginu
Leifi heppna fjöruna við laugina,
og var það allt til mikillar fyrir-
myndar.
Við vorum stödd á byggðar-
enda. Fyrir norðan okkur tóku við
eyðibyggðir Austurstranda og
Homstranda.
Kista
Dapurlegur þáttur í íslandssög-
unni eru galdrabrennurnar á
sautjándu öld . Galdraplágan var
skæðust á Vestfjörðum og tengist
mjög nafni Þorleifs Kortssonar
sem þá var sýslumaður. Hann var
menntaður í Þýskalandi en þar
risu galdraofsóknimar hæst í Evr-
ópu. Þá hafa Vestfirðingar búið
mjög afskekkt og þótt einrænir
og fornir í skapi.
í Trékyllisvík er gjá sem er
opin fram í sjó, nokkuð löng og
djúp, sem nefnist Kista. I henni
vom þrír menn brenndir á báli
fýrir galdra haustið 1654, þeir
Þórður Guðbrandsson, Egill
Bjarnason og Grímur Jónsson.
Ætla má að þeir hafi verið
brenndir ofarlega í gjánni þar sem
sjór náði ekki til. Þeir hafa verið
bundnir við rekavið þar sem nú
er gijót. Allt umhverfið er dautt,
dmngaleg og ófijótt - og þó. Á
nokkrum stöðum ofarlega í gjánni
hefur burnirót skotið rótum og
gul blómin lýsa eins og sólir. I
heimildum frá 17. öld segir m.a.:
„Það kemur í góðar þarfir um
Ferðafélafflð festi
nýlega kaup á jörðinni
Norðurfjörður II
á Ströndum. Gerður
Steinþórsdóttir
skrifar um ferð þang-
að, miðnætursól
í Munaðarnesi, galdra-
brennur og fleira.
þessar mundir, að reki er mikill á
Ströndum. í Trékyllisvík hafa nú
tvívegis verið kynt galdrabál með
fimm daga millibili."
Stund og staðir
Reykjaneshyrnan er stakt
strýtumyndað íjall og nýtur sín
vel þótt það sé ekki hátt. Það er
auðvelt uppgöngu en sjávarmegin
er fjallið snarbratt og víða ógengt.
Sólin tók að skína og gerðist æði
heitt daginn sem við gengum á
Hyrnuna. Af henni sá vítt og allt
til Drangajökuls í norðri. Hvítir
mávar flugu yfir lognbláu hafinu.
Undir fjallinu er nes. Þar er
einkennilegur sjávarhellir sem
nefnist Dugguhola, djúpur og
dularfullur og berast frá honum
drunur og soghljóð í vondum veð-
ram. í þetta sinn var allt kyrrt
en skuggi féll inn um hellisopið.
Leiðsögmaður okkar í þessari
fræðsluferð var Haukur Jóhann-
esson jarðfræðingur, varaforseti
Ferðafélagsins og Strandamaður.
Undir hans leiðsögn var ljóst að
„alþakinn nöfnum og sögnum er
sérhver staður". Haukur bjó á
æskuárum í Trékyllisvík en faðir
hans var skólastjóri á Finnboga-
stöðum. Skólahúsið er ákaflega
reisulegt og fallegt, en Guðjón
Samúelsson húsameistari ríkisins
teiknaði það.
Stutt er að Gjögri við Reykjar-
fjörð. Á Gjögri var verstöð um
aldir sem einkum var þekkt fyrir
mikla hákarlaútgerð. Haukur
sagði okkur frá opnu hákarlaskip-
unum og skrínukosti sjómanna,
hvemig hákarlinn var verkaður
og gjörnýttur. Afi hans hafði t.d.
sagt honum að menn hefðu rist á
kvið hákarlsins og tínt úr honum
heilu þorskana. A Gjögri fengum
við flís af reyktum rauðmaga,
grásleppuveiði að vori er nær eina
útgerðin sem eftir er á Gjögri.
Síðan gengum við hjá flugvellin-
um á Gjögri en þangað er flogið
tvisvar í viku. Við héldum niður
að vitanum og síðan meðfram
ströndinni þar sem spretta heitar
laugar í hverri vík. Þjóðveiji sem
var í ferðinni talaði af sannfær-
ingu um möguleika til sjóbaða
þarna og mikinn lækningamátt
þarans í fjörunni.
Það var með söknuði sem við
yfirgáfum Valgeirsstaði þann 23.
júní eftir fjögurra daga ferðalag.
Þetta hús er eins og önnur hús
F.í. boðið félögum og öðrum til
gistingar. Á leiðinni suður varpaði
Helga Helgadóttir, sem er brott-
fluttur Vestfirðingur, fram þess-
ari stöku að skilnaði:
Nú er bjart um byggð og ijörð
bláir tindar skarta sínu.
Ennþá vekur vestfirsk jörð
vorylinn í hjarta mínu.
Höfundur á sæti í stjórn
Ferðnfélags íslands.
FERÐALANGARNIR við Valgeirsstaði, hús F.f.
Á SÉRSTÖKU KYNNINGARVERÐI TIL 31. JÚLÍ