Morgunblaðið - 12.07.1996, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
URVERIIMU
Fréttabréf LÍÚ fjallar um hugmyndir um veiðileyfagjald
Ekki rétt að einblína
um of á auðlindaskatt“
99
DEILT er um það hvort veiðileyfagjald skuli lagt á sjávarútveg-
inn til að jafna sveiflur í íslenzku efnahagslífi.
ERLENT
Otrúleg skerpa
SKIPTAR skoðanir eru um afstöð-
una til veiðileyfagjalds á sjávarút:
veginn innan Samtaka iðnaðarins. í
nýútkomnu fréttabréfi LIÚ, Útvegi,
eru viðtöl við fjóra stjórnendur fyrir-
tækja í iðnaði tengdum sjávarút-
vegi, og efast þeir allir um þá leið,
að nota beri veiðileyfagjald á sjávar-
útveginn til að koma í veg fyrir efna-
hagssveiflur. Þeir eru hins vegar á
einu máli um að koma verði í veg
fyrir slíkar sveiflur. Haraldur Sum-
arliðason, formaður Samtaka iðnað-
arins, segir ekkert nýtt þó fram
komi ágreiningur innan raða sam-
takanna um þetta mál. „Ég er engu
að síður þeirra skoðunar að veiði-
leyfagjald sé ein þeirra leiða, sem
fara þarf til að draga úr eða koma
í veg fyrir þessar sveiflur,“ segir
Haraldur.
Þeir, sem rætt er við í Útvegi, eru
Geir A. Gunnlaugsson, fram-
kvæmdastjóri Marels, Ágúst Einars-
son, framkvæmdastjóri Stálsmiðj-
unnar, Gunnar Svavarsson, fram-
kvæmdastjóri Hampiðjunnar og Ingi
Björnsson, framkvæmdastjóri Slipp-
stöðvarinnar.
Frekar verði litíð tíl
sameiginlegra hagsmuna
Geir A. Gunniaugsson segir sam-
eiginlega hagsmuni iðnaðar og sjáv-
arútvegs mjög mikla og velmegun í
iðnaði byggist á uppgangi í sjávarút-
vegi. „Ég held að Samtök iðnaðarins
eigi ekki að einblína um of á auð-
lindaskatt og krefjast þess að slíkur
skattur verði tekinn upp, heldur eigi
samtökin frekar að líta til sameigin-
legra hagsmuna þessara aðila. Ég
tel að samtökin eigi ekki að berjast
sérstaklega fyrir því að auðlinda-
skattur verði lagður á sjávarútveg-
inn. Það er hluti af hinni pólitísku
umræðu sem samtökin eiga ekki að
blanda sér í,“ segir Geir í samtali
við Útveginn.
Undarleg umræða
Ágúst Einarsson segist vera á
móti auðlindaskatti og kveðst ósátt-
ur við málflutning forystumanna
Samtaka iðnaðarins um þetta efni
og kröfur þeirra um að lagður verði
auðlindaskattur á útgerðina í land-
inu. „Mér fínnst þessi umræða um
auðlindaskatt undarleg. Það er ekki
sízt afkáralegt að hún skuli eiga sér
stað í hópi atvinnurekenda og að öll
þessi áherzla skuli vera lögð á það
hjá samtökum iðnaðarins að heimta
sérstakan skatt á aðra atvinnugrein.
Það væri nær fyrir samtökin að snúa
sér að eigin málum inn á við í grein-
inni í stað þess að krefjast skattlagn-
ingar á aðra,“ segir Ágúst.
Skekkir samkeppnisstöðuna
í Evrópu
Gunnar Svavarsson segir, að
sterkar raddir séu uppi um það í
iðnaði að aðstöðumun atvinnugrein-
anna verði einungis mætt með ein-
hvers konar afnotagjaldi af auðlind-
inni. „Ég legg ekki dóm á það, seg-
ir hann, og heldur áfram: „Það eru
yfirleitt tvær hliðar á hverju máli
hið minnsta. Segja má að það væri
mjög eðlilegt að útgerðarfyrirtæki
og önnur fyrirtæki hvar sem er í
heiminum greiddu gjaid fyrir afnota-
rétt af auðlind. Hins vegar tlðkast
ekki í Evrópu að innheimta slíkt
J gjald. Þvert á móti er sjávarútvegur
i þar styrktur á ýmsa iund. Þar er því
j í raun neikvætt auðlindagjald. Sú
staðreynd er vart rök með upptöku
afnotagjalds hér á landi. Það skekkti
! samkeppnisstöðuna."
Aðrar leiðir
Ingi Björnsson segir að mikilvægt
j sé að komið verði í veg fyrir miklar
sveiflur í efnahagslífinu. Það sé ekki
i síður hagur sjávarútvegsins en ann-
arra að jafna slíkar sveiflur. „Það
eru hins vegar engir sérstakir hags-
munir fólgnir í því fyrir skipasmíða-
iðnaðinn að auðlindaskattur verði
lagður á. Þannig að út frá þeirri
forsendu er hann ekki eina leiðin,
sem á að skoða í þessu samhengi.
Það eru aðrar leiðir til sem menn
eiga að einbeita sér að að finna.
Umræðan um auðlindaskatt er mikið
til í upphrópanastíl sem engum er
tii gagns og leiðir okkur ekki að
lausn vandans," segir Ingi.
Veiðileyfagjald hlutí
nauðsynlegra ráðstafana
Haraldur Sumarliðason, formaður
Samtaka iðnaðarins, segir að það
sé ekkert nýtt að félagsmenn hafi
mismunandi skoðanir á því hvort
veiðileyfagjald eigi að leggja á sjáv-
arútveginn.
„Sumir innan okkar raða telja að
veiðileyfagjald sé nauðsynlegt til að
draga úr hinum miklu efnahags-
sveiflum, sem komið hafa í íslenzku
efnahagslífi marga undanfarna ára-
tugi. Aðrir telja að aðrar leiðir sé
betur til þess fallnar. Aðalatriðið er
auðvitað að koma í veg fyrir þessar
miklu sveiflur, sem hafa haft slæm-
ar afleiðingar fyrir efnahagslífið.
Ég batt nokkrar vonir við að hag-
vaxtarnefnd sú sem forsætisráð-
herra skipaði til að skoða málið,
kæmist að einhverri niðurstöðu um
það, hvernig bezt væri að koma í
veg fyrir þessar sveiflur, en svo hef-
ur ekki orðið enn. Reyndar ríkir
meiri stöðugleiki í efnahag lands-
manna nú en oft áður og stjórn
þeirra mála er nokkuð breytt. Hætt-
an á miklum sveiflum kann því að
vera minni, en hún er enn fyrir hendi.
Ég er því enn þeirra skoðunar, að
veiðileyfagjald sé hluti nauðsynlegra
ráðstafana til að draga úr eða koma
í veg fyrir óæskilegar efnahags-
sve'flur.
Ályktun Samtaka iðnaðarins
um veiðileyfagjald
Ástæðan fyrir því að við teljum
sveiflujöfnun nauðsynlega, er ein-
faldlega sú, að iðnaðurinn getur
hvorki né vill búa við þau skilyrði
að afkoma hans sveiflist upp og nið-
ur eftir því hvernig árar í sjávarút-
vegi eins og reynsla margra undan-
genginna ára sýnir. Þeir sem harð-
ast mæla gegn því að taka hér upp
veiðileyfagjald, sem hluta af nauð-
synlegri sveiflujöfnun, ættu, ef þeim
er alvara, að benda á aðrar og betri
leiðir til að viðhalda hér nauðsynleg-
um stöðugleika," segir Haraldur.
Haraldur leggur áherzlu á, að á
iðnþingi í vor hafi verið samþykkt
mótatkvæðalaust tillaga þess efnis
taka bæri upp veiðileyfagjald á sjáv-
arútveginn í því skyni að jafna sveifl-
ur í efnahagslífi landsins. Þessi
ályktun sé hina eina opinbera stefna
samtakanna og eftir starfi forystu-
menn þeirra. Sú tillaga fer hér orð-
rétt á eftir:
„Hagstæð samkeppnisstaða á
undanförnum árum hefur skilað
vexti í útflutningi og aukinni mark-
aðshlutdeild á heimamarkaði. Skyn-
samleg hagstjórn og stöðugt rekstr-
arumhverfi eru forsendur þess að
framhald verði á þessum góða ár-
angri. Til þess að tryggja hámarks-
afrakstur í þjóðarbúskapnum og sem
hagkvæmasta nýtingu framleiðslu-
þátta þarf að ríkja jafnræði milli
atvinnugreina.
Augljós réttlætisrök
Samtök iðnaðarins telja að ekki
verði lengur vikist undan því að
sanngjarnt gjald verði lagt á nýting-
arrétt fiskimiðanna við Island. Fyrir
þessu eru augljós réttlætisrök auk
hagkvæmnisraka sem snerta beint
starfsskilyrði atvinnulífsins. Veiði-
leyfagjald má nota til sveiflujöfnun-
ar í þjóðarbúskapnum sem kemur
öllu atvinnulífi til góða, ekki síst fisk-
vinnslunni.
Samtök iðnaðarins leggja áherslu
á að veiðileyfagjald dugar ekki eitt
og sér til þess að jafna þær miklu
sveiflur sem einkennt hafa starfs-
skilyrði íslenskra fyrirtækja. Verð-
jöfnun er líka nauðsynleg til þess
að skjóta traustum stoðum undir
fjölbreytt atvinnulíf, fjölgun starfa
og bætt lífskjör.
Taka þarf höndum saman
Samtök iðnaðarins telja að auka
þurfí til muna erlendar fjárfestingar
í íslensku atvinnulífí. Ekki er nóg
að glæða áhuga erlendra fjárfesta
ef þeir eiga þess ekki kost að kaupa
hlutabréf í íslenskum fyrirtækjum.
Stórefla þarf íslenskan hlutabréfa-
markað og fjölga skráðum fyrirtækj-
um, ekki síst í iðnaði.
Stjórnvöld og hagsmunasamtök
þurfa að taka höndum saman í þess-
um efnum með breyttum leikreglum,
fræðslu og hvatningu. Virkur hluta-
bréfamarkaður og greiður aðgangur
að upplýsingum um fyrirtækin er
forsenda þess að innlendir og erlend-
ir aðilar geti og vilji leggja fé sitt í
atvinnurekstur hérlendis.“
HNÍFSKARPAR myndir af yfir-
borði stærsta tungls plánetunnar
Júpíters, Ganymede, hafa borist
frá ómannaða geimfarinu Gal-
íleó, og segja vísindamenn við
bandarísku geimvísindastofnun-
ina (NASA) skerpu myndanna
vera með ólíkindum. I ljós komi
kuldalegt yfirborð með fjölda
gíga. Myndin til hægri er ný, en
sú til vinstri dæmi um það sem
vísindamenn hafa hingað til haft
úr að moða við athuganir á
Ganymede. Tunglið er það
stærsta i sólkerfinu, 5.262 km í
þvermál, stærra en plánetan
Merkúr. „Það er um það bil einn
SIGRÍÐUR Haraldsdóttir, sérfræð-
ingur í faraldsfræði og ritstjóri Heil-
brigðisskýrslna, er ein þeirra Islend-
inga sem lagt hefur stund á rann-
sóknir tengdum
alnæmisjúkdómn-
um. Hún var eini
fulltrúinn frá Is-
landi sem sat ell-
eftu • alþjóðlegu
ráðstefnuna um
alnæmisjúkdóm-
inn sem hófst sl.
sunnudag í
Vancouver í
Kanada en lauk í
nótt.
Morgunblaðið fékk Sigríði til að
segja frá reynslu sinni af ráðstefn-
unni. Þetta er í annað sinn sem hún
situr svona ráðstefnu. Þegar ráð-
stefnan fór fram í Stokkhólmi fyrir
átta árum kynnti hún þar niðurstöð-
ur íslenzkrar rannsóknar.
„Síðan þá hefur ýmislegt breytzt,
ýmislegt nýtt komið í ljós,“ segir
Sigríður. „Það athyglisverðasta sem
hefur komið fram hér í Vancouver
eru þessi nýju lyf eða lyfjablöndur,
eins og komið hefur fram í heims-
pressunni. Þessi uppgötvun kom til-
tölulega skyndilega fram. Hún vekur
vonir, þar sem nú virðist mögulegt
betur en fram að þessu að halda sjúk-
dómnum í skefjum. Það er hins veg-
ar ýmislegt sem enn á eftir að at-
huga í sambandi við þetta, langtíma-
áhrifín meðal annars.
Það sem er líka athyglisvert er
að þrátt fyrir þessar góðu fréttir þá
er uggur í bijósti margra vegna þess
að þeir óttast að fjárframlög til rann-
sókna eigi eftir að dragast saman
þegar fréttirnar af nýju lyfjunum
verða orðnar alkunnar. Þá þyki ekki
lengur eins áríðandi að fíárfesta í
alnæmirannsóknum."
Lækning enn langt undan
Aðspurð sagði Sigríður, að eftir sem
áður væri hvorki endanleg lækning
né bóluefni fundið við sjúkdómnum,
það væri heldur ekki fyrirsjáanlegt
að bóluefni finndist. Nýja lyfjameð-
ferðin væri aðeins aðferð til að halda
sjúkdómnum í skefjum, ekki vinna
þriðji af stærð jarðarinnar, en
mjög kalt - mörg hundruð gráður
undir frostmarki, hvaða mæli-
kvarða sem maður notar," sagði
Jim Head, eldfjallafræðingur við
Brown-háskólann í Bandaríkjun-
um og starfsmaður NASA. Mynd-
irnar voru teknar þegar Galíleó
flaug, í 835 km fjarlægð,hjá
tunglinu 26. og 27. júní. Áður
höfðu borist myndir af tunglinu
frá geimfarinu Voyager, sem
flaug framhjá því í 70 sinnum
meiri fjarlægð 1979. Sagði Head,
að nýju myndirnar veittu upplýs-
ingar sem leiddu til breyttra nið-
urstaðna um Ganymede.
bug á honum. Auk þess væru nýju
lyfin ekki fyrir alla. Þau eru of dýr
fyrir flesta sjúklinga þriðja heimsins.
„Um tíma leit út fyrir að draga
myndi saman með þróunarlöndunum
og iðnríkjunum hvað varða lífsgæði,
t.d. þokaðist meðalaldur þar smám
saman upp á við og nálgaðist meðal-
aldur í ríkari löndunum," sagði Sig-
ríður, „en frá því alnæmi kom til
sögunnar dregur aftur í sundur. Það
kom fram í máli heilbrigðismálaráð-
herra Suður-Afríku hér á ráðstefn-
unni að gert væri ráð fyrir að meðal-
aldur í Sambíu lækki úr 66 árum í
34 af völdum sjúkdómsins og svipað
væri uppi á teningnum í öðrum Áfr-
íkulöndum."
Hlutur íslenzkra rannsókna
Aðspurð að þýðingu íslenzkra rann-
sókna fyrir hina alþjóðlegu þróun
rannsókna á þessu sviði bendir Sigíð-
ur sérstaklega á rannsóknir Margrét-
ar Guðnadóttur veirufræðings á riðu-
veiki, en riðuveikiveiran mun líkjast
að ýmsu leyti alnæmiveirunni. Al-
mennt megi segja að útkoma rann-
sókna á þessu sviði byggi sterklega
á alþjóðlegu samstarfi og niðurstöður
þeirra rannókna sem Islendingar
hefðu framkvæmt hefðu vafalaust
lagt sitt af mörkum til þeirra.
Ávinningurinn innblástur og
hvatning
Dagurinn í gær var síðasti dagur
ráðstefnunnar, og lauk henni í nótt
að íslenzkum tíma. En hver var mesti
ávinningurinn af ráðstefnunni?
„Ég fylgist fyrst og fremst með
faraldsfræðilegum rannsóknum og
eins félagslegum þáttum, meðal ann-
ars varðandi hugmyndir um hvernig
bezt sé að koma fræðslu á framfæri
og þess háttar. Þær hugmyndir eiga
líklega eftir að nýtast okkur heima,“
sagði Sigríður.
„Einn mesti ágóðinn sem ég sé
af þátttöku í ráðstefnu sem þessari
er að maður fær innblástur og hvatn-
ingu, sem er sérstaklega mikilvægur
fyrir fólk sem starfar við alnæmis-
fræðslu. Það sem ég trúi að flestir
taki heim með sér er innblástur og
hvatning."
Eini íslenzki fulltrúinn á alþjóðleg’u
alnæmisráðstefnunni í Kanada
„Tek heim innblást-
ur og hvatningu“
Sigríður
Haraldsdóttir