Morgunblaðið - 12.07.1996, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 1996 17
ERLENT
Leynisamkomulag Frakka
við Mladic felldi Srebrenica
Fullyrt að Janvier, yfirmaður heija SÞ
í lýðveldum gömlu Júgóslavíu,
hafi samið um lausn gísla gegn því að
loftárásum yrði hætt.
Sar^jevo. The Daily Telegraph.
SAMKOMU-
LAG hins
franska yfir-
manns heija
Sameinuðu þjóð-
anna (SÞ) í ríkj-
um gömlu Júgó-
slavíu og Bosn-
íu-Serba var ein
af aðalástæðum
þess að borgin
Srebrenica féll í
RATKO
Mladic
BERNARD
Janvier
hafa ástæðú til
að ætla að þeir
gætu' ráðist á
Srebrenica án
þess að verða
refsað og sú
varð raunin."
Refsing fyrir
loftárásir
hendur þeirra síðamefndu, þrátt
fyrir að hún væri svokallað griða-
svæði SÞ. Þetta fullyrða embættis-
menn SÞ sem ekki vilja láta nafns
síns getið. Talið er að ein mestu
fjöldamorð í Evrópu eftir heims-
styijöldina síðari hafi verið framin
eftir töku borgarinnar og vinna sér-
fræðingar SÞ nú að uppgreftri á
fjöldagröfum í nágrenni hennar.
Embættismennirnir segja að
Ratko Mladic, yfirmaður herafla
Bosníu-Serba, og Bernard Janvier,
yfírmaður heija SÞ, með aðsetur í
Zagreb í Króatíu, hafi gert sam-
komulag eftir röð leynilegra funda
í júní 1995. Þá telja embættismenn-
imir að Frakklandsstjórn, sem var
nýkomin til valda, hafi sent þau
skilaboð til Bosníu-Serba að hún
væri reiðubúin til sátta.
I samningnum sem Janvier er
sagður hafa gert við Bosníu-Serba,
gaf hann til kynna að hann myndi
koma í veg fyrir loftárásir Atlants-
hafsbandalagsins (NATO) á Bosníu-
Serba, ef þeir létu lausa um 370
hermenn SÞ, sem flestir voru
Frakkar og teknir voru höndum í
lok maí 1995.
Telja embættismennirnir að stað-
festingar Janviers hafi orðið til þess
að Serbar ákváðu að leggja til at-
lögu við Srebrenica. Franska stjóm-
in neitar opinberlega að nokkur
samningur hafí verið gerður en á
móti því mælir neitun Janviers við
ítrekuðum óskum hollenskra friðar-
gæsluliða í Srebrenica um aðstoð.
Þeir [Frakkar] vilja ef til vill ekki
kalla þetta samning, en markmiðið
var hið sama,“ sagði einn embættis-
maðurinn. „Bosníu-Serbar töldu sig
Atburðina við
Srebrenica má
rekja aftur til marsmánaðar 1995
en þá boðaði Mladic herforingja sína
til skyndifundar. Mladic var ósáttur
við að um 20.000 manna hans væru
bundnir við umsátrið um þijár borg-
ir múslima; Srebrenica, Zepa og
Gorazde, og var ákveðið að láta til
skarar skríða þá um sumarið. Vand-
inn var hins vegar sá að um var
að ræða „griðasvæði" SÞ, sem frið-
argæsluliðar gættu og því varð að
fmna leið til þess að taka þá úr
umferð.
Það tækifæri gafst 25. og 26.
maí þegar NATO gerði loftárásir
á höfuðvígi Serba í Bosníu, Pale,
að skipun Ruperts Smith sem var
yfirmaður liðs SÞ í Bosníu. Árásirn-
ar voru gerðar til að refsa Bosníu-
Serbum fyrir að hafa rofið bann
við þungavopnum í nágrenni
Sarajevo.
Mladic brást þegar við og fyr-
irskipaði mönnum sínum að taka
gæsluliða SÞ til fanga og hlekkja
þá við vopn og vopnabúr, svo ekki
yrðu gerðar frekari árásir á þau.
Smith krafðist þess að allir gíslarn-
ir, 370 taisins, yrðu látnir lausir og
í höfuðstöðvum SÞ í New York var
fullyrt að ekki yrði gengið til samn-
inga við Bosníu-Serba um lausn
mannanna. Engu að síður átti Janv-
ier fund með Mladic 4. júní í bænum
Mali Zvornik í Serbíu.
Franskir liðsforingjar voru ósáttir
við samningsvilja Janviers, en þá
voru aðeins tvær vikur liðnar frá
því að tveir franskir gæsluliðar
höfðu látið lífíð er þeir reyndu að
ná bæ úr höndum Bosníu-Serba,
sem höfðu tekið hann með því að
klæðast búningum SÞ.
HOLLENSKIR friðargæsluliðar niðurbrotnir eftir fall Srebr-
enica en Bosníu-Serbar tóku þá til fanga. Janvier skeytti engu
um óskir Hollendinga um aðstoð.
Smith örvinglaður
Smith frétti ekki af fundi Janviers
og Mladic fyrr en að honum loknum,
enda voru aðeins nánustu aðstoðar-
menn Janviers viðstaddir, og efni
hans ekki gert opinbert. Embættis-
menn sem séð hafa minnispunkta
af fundinum segja að Janvier hafí
orðað það svo að „SÞ myndu snúa
sér að friðargæslu eingöngu" en
skilaboðin hafi engu að síður verið
skýr, ef allir gjslamir yrðu látnir
lausir, væri tryggt að ekki yrði um
frekari loftárásir að ræða.
Mladic lét semja bréf sem Janvier
fékk til undirritunar, þar sem skrif-
uð voru upp þau atriði sem fram
komu á fundinum. í lok hans tók
Janvier við bréfinu en undirritaði
það ekki.
Er fréttir af fundinum bárust til
höfuðstöðva SÞ í Sarajevo ollu þær
örvinglan yfírmanna, því með tilboði
sínu hafði Janvier grafið undan öll-
um tilraunum SÞ til þess að standa
uppi í hárinu á Bosníu-Serbum.
Allar vonir Smiths um sameiginleg-
ar aðgerðir SÞ gegn Bosníu-Serbum
urðu að engu á fundi sem hann
átti með Janvier og Yasushi Ak-
ashi, sérlegum sendifulltrúa fram-
kvæmdastjóra SÞ í Bosníu, en hann
var haldinn í Split í Króatíu 9. júní.
í minnispunktum af þeim fundi
kemur fram að Smith taldi að fengi
hann ekki leyfí til að ráðast gegn
Bosníu-Serbum væri vera SÞ í
Bosníu í voða. „Ef við fjölgum í lið-
inu getur Mladic ekki annað en lát-
ið undan; en ef við förum að hans
skilyrðum tekst honum að koma í
veg fyrir starf okkar,“ sagði Smith
á fundinum.
Hann var haldinn á sama tíma
og hraðsveitir SÞ, skipaðar breskum
og frönskum hermönnum, bjuggust
til aðgerða. Lýsti Smith því yfir að
fengi hann ekki leyfí til að skipa
þeim til árásar, væru slíkar sveitir
gagnslausar. Þá spáði hann því
einnig að yrði Serbum ekki ögrað,
myndi ástandið versna og leiða til
þess að enn frekar yrði þrengt að
Sarajevo eða að ráðist yrði á borg-
irnar í austurhlutanum. Engu að
síður ákváðu Janvier og Akashi að
halda óbreyttri stefnu. Atburðir
sumarsins staðfestu hins vegar
hrakspár Smiths, svo um munaði.
Janvier hefur neitað að tjá sig
um þetta mál.
Ilerstjórn Búrma
„Sápuóp-
eran“ verði
stöðvuð
Rangroon, Bangkok. Reuter.
AUNG San Suu Kyi, leiðtogi lýðræð-
issinna í Búrma, verður að hætta
allri starfsemi og yfírgefa landið ef
Bandaríkjamenn vilja ræða „sameig-
inlega hagsmuni1' við yfirvöld í land-
inu, að því er fram kemur í mál-
gagni herforingjastjórnar Búrma á
miðvikudag.
Þar segir, að ef slíkar viðræður
eigi að verða mögulegar verði að
„stöðva sápuóperuna á University-
breiðgötunni." Var þar átt við sam-
komur sem stuðningsmenn Suu Kyi
hafa efnt til í hverri viku við heimili
hennar, sem stendur við University-
breiðgötu í Rangoon.
Anthony Lake, öryggisfulltrúi
Bandaríkjastjórnar, sagði í Bangkok
í gær, að Bandaríkjamenn litu svo
á, að efnahagsþvinganir gætu orðið
notadijúgt tæki til þess að fá her-
stjórnina í Búrma til þess að ræða
við Suu Kyi og fylgismenn hennar.
Hvort gripið yrði til þvingana færi
þó eftir því hvað myndi gerast í
Búrma.
Á miðvikudag var eitt ár liðið frá
því Suu Kyi var látin laus úr sex ára
stofufangelsi.
Almenningsálitið skiptir máli
Yfirvöld í Búrma greindu frá því
í vikunni að andstaðan við lýðræðis-
sinnana myndi engin áhrif hafa á
fyrirhugaða ferðaþjónustuherferð
sem byija á i landinu í nóvember.
Hópar útlægra, búrmískra andófs-
manna hafa hvatt til þess að ferða-
þjónusta í landinu verði sniðgengin.
Hollenski bjórframleiðandinn
Heineken tilkynnti á miðvikudag að
fjárfesting, sem fyrirtækið hafði lagt
í í Búrma yrði dregin til baka. Al-
menningsálit og „ýmis málefni er
varða þennan markað" gætu haft
slæm áhrif á framleiðsluvörur fyrir-
tækisins og orðspor þess. Þá sögðu
talsmenn dönsku bjórverksmiðjanna
Carlsberg á þriðjudag, að fyrirtækið
hefði hætt við fyrirætlanir um að
fjárfesta í Búrma.
Fréttaskýrendur telja líklegt, að
fleiri erlendir fjárfestar kunni að
hverfa á braut frá Búrma, vegna
þess hve almenningsálitið á Vestur-
löndum sé neikvætt í garð yfirvalda
í landinu. Forsvarsmenn bæði Heine-
ken og Carlsberg sögðu ástæðu þess,
að þeir hættu við að fjárfesta í land-
inu, vera fregnir af mannréttinda-
brotum herstjórnarinnar, og kröfur
mannréttindabaráttuhópa um að við-
skipti við Búrma yrðu sniðgengin.
Afgreiddu þín mál á öruggan hátt
Innlausn spariskírteina ríkissjóðsfer fram l.til 19. júlí. Komdu í Þjónustumiðstöð
ríkisverðbréfa og tryggðu þér áfram góð kjör með nýjum spariskírteinum eða
öðrum ríkisverðbréfum.
• Ráðgjöf gegnum síma.
• Upplýsingar um verðmæti skírteina
á hverjum tíma.
• Kaup á skírteinum í reglulegri áskrift.
• Aðstoð við endurfjármögnun
á spariskírteinum.
• Sérfræðingar í ríkisverðbréfum.
• Öruggustu verðbréf þjóðarinnar.
• Varsla spariskírteina.
• Yfirlit yfir eign og verðmæti skírteinanna.
• Tilkynning þegar líður að lokagjalddaga.
• Föst og örugg ávöxtun út lánstímann.
• Aðstoð við sölu skírteina fyrir gjalddaga.
• Kaup og sala eldri flokka spariskírteina.
Hafðu samband við sérfræðinga okkar :
f ríkisverðbréfum og tryggðu þér ný ;
spariskírteini í stað þeirra sem nú eru :
til innlausnar.
ÞJÓNUSTUMIÐSTÖÐ
RÍKISVERÐBRÉFA
Hverfisgötu 6,2. hæö, sími 562 6040, fax 562 6068.
Spariskírteini ríkissjóðs - framtíð byggð á öryggi