Morgunblaðið - 08.08.1996, Blaðsíða 18

18 FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Vísbendingar finn-
ast um líf á Mars
Houston, London, Brussel. Reuter.
VÍSINDAMENN hafa fundið vísbendingar um möguleika á lífi á plánet-
unni Mars, að því er fulltrúi bandarísku geimferðastofnunarinnar (NASA)
greindi frá á þriðjudag. „NASA hefur gert merkilega uppgötvun sem
bendir til þess að möguleiki sé á, að frumstætt örverulíf kunni að hafa
verið á Mars fyrir meira en þrem milljörðum ára,“ sagði Daniel Goldin,
fulltrúi NASA.
VAR LIF A MARS?
Bandarískir vísindamenn hafa uppgötvað gögn sem benda til þess að i fyrndinni hafi
þrifist frumstætt einfrumulíf á Mars. Vísbendingar fundust í loftsteini sem talinn er
hafa borist til jarðar fyrir 13 þúsund árum, og fannst á Suðurskautslandinu árið 1984.
Smástirni rekst á Mars
og þeytir toftsteini út i
geiminn
Steinninn sveimaði
um geiminn i hátt i
16 milljónirára
Fundist hafa nokkrir loftsteinar sem eru samsettir
úr efnum i samræmi við aðstæður á Mars. Lífræn
kolefnissambönd benda til þess að ef til vill hafi
örverulif þrifist á Mars fyrir milljörðum ára.
Fyrir 4,5
milljörðum ára
Steinn verður til þegar
bráðið hraun trá
eldstöð kólnar
Fyrir 3,5
milljörðum ára
Lífræn kolefnis-
sambönd setjast
í litlar sprungur í steini
Fyrir 16
milljónum ára
Steinn þeytist út
í geiminn þegar
smástirni rekst á Mars
Fyrir 13
þúsund árum
Steinn fellur til jarðar
sem loftsteinn og
lendir á Suðurskauts-
landinu
NASA mun senda geimfar til Mars
á næsta ári, þar sem komið verður
fyrir fjarstýrðu farartæki sem mun
safna berg- og jarðvegssýnum.
REUTERS
í yfirlýsingu frá stofnuninni segir
að vísindamenn við- hana og Stan-
ford-háskóla hafi fundið „sterkar,
óbeinar sannanir um mögulegt líf á
Mars, þar á meðal leyfar af örveru-
steingervingi í gömlum loftsteini frá
plánetunni sem talinn er hafa borist
til jarðar fyrir 13 þúsund árum.
Loftsteinninn fannst á Suður-
skautslandinu 1984, en NASA á í
fórum sínum rúmlega tug loftsteina
sem taldir eru upprunnir á Mars.
Hafa vísindamenn við Johnson geim-
vísindastöðina í Houston í Bandaríkj-
unum rannsakað steinana með raf-
eindasmásjám.
Ekki grænir kallar
Vísindamenn NASA telja sig hafa
fundið vísbendingar um lífrænt efni
á loftsteininum, sem hafi borist með
eldgosi neðan úr iðrum plánetunnar
og síðan kólnað á yfirborði hennar.
„Þeir eru þarna með loftstein sem
hefur breyst við tiltölulega iágan
hita, og þeir telja að breytingin hafi
orðið vegna lífrænnar virkni," segir
Arch Reid, jarðvísindamaður við
Háskólann í Houston.
Þegar steinninn hafi, með ein-
hveijum hætti, borist út í geiminn,
gæti hann hafa borið með sér til
jarðarinnar þessar vísbendingar um
líf á Mars. „Það sem mestu skiptir,
er að við höfum engar beinar vís-
bendingar, fyrir utan þennan mögu-
leika, um að líf kunni að hafa verið
á Mars,“ sagði Reid.
„Nú má enginn halda að við séum
að tala um litla, græna kalla,“ sagði
Goldin. „Þetta eru ákaflega lítil,
einnar frumu form sem að sumu
leyti líkjast jarðneskum gerlum. Það
er ekkert sem bendir til að stærri
lífform haft nokkurn tíma verið til
á Mars.“
Þarf ekki að koma á óvart
Þessar fregnir koma ekki öllum á
óvart. Þeir vísindamenn sem hafa
einbeitt sér því að rannsaka Mars
segja að harðgerðir gerlar hafi fund-
ist í neðansjávareldstöðvum mörgum
kílómetrum undir yfirborði jarðar og
í olíulindum. Þetta sýni, svo ekki
Reuter
YFIRBORÐ plánetunnar Mars. Myndin var tekin í ómannaða
geimfarinu Viking 2 í september 1976.
verði um villst, að líf geti kviknað
og komist af við hinar erfiðustu
aðstæður.
„Ég býst ekki við að þetta muni
koma öðrum mjög á óvart,“ sagði
Ian Wright, starfsmaður Plánetu-
rannsóknarstofnunar Opna háskól-
ans á Englandi. Wright er efnafræð-
ingur og hefur sjálfur rannsakað
loftsteininn sem um ræðir. Segir
Wright, að nýlegar uppgötvanir hafi
leitt í ljós, að þrátt fyrir að hitastig
á Mars sé langt fyrir neðan frost-
mark, andrúmsloftið þunnt og stöð-
ugur straumur útfjólublárra geisla,
sé plánetan ekki of harðbýl fyrir
gerla.
„Við höfum fundið gerla sem lifa
á hinum furðulegustu stöðum, eins
og til dæmis inni í saltkristöllum og
í 120 gráðu heitu vatni og djúpt í
iðrum jarðar, í olíulindum, í ná-
grenni við geislavirk efni,“ segir
Wright.
Athuganir hans á steinum frá
Mars hafa sýnt að þegar líf var fyrst
að kvikna á jörðinni fyrir milljörðum
ára var að öllum líkindum meiri hiti
og meiri raki á Mars en nú er. „Þar
var hitastigið á því bili sem hefði
alveg áreiðanlega ekki gert úti um
möguleika á lífi,“ segir Wright.
Milli hnatta
með halastjörnum
„Við trúum því flest, sem hér
erum, að umtalsverðar líkur séu á
að líf hafi þrifist á Mars,“ sagði
Malcolm Walter, við Macquarie-
háskóla í Ástralíu, á fundi vísinda-
manna, sem hafa áhuga á lífi á
Mars, og funduðu í London í janúar.
Paul Davies, við Háskólann í Ad-
elaide í Ástralíu sagði á fundinum
að mögulegt væri, að gerlar hefðu
flust milli hnatta með halastjörnum.
„Gerlar gætu komist af sem gró
innan í grjóti í milljónir ára,“ sagði
Davies. Þannig gæti líf hafa borist
til Mars frá jörðinni og öfugt.
Wright kvaðst telja líklegt að
fregnirnar frá NASA ættu eftir að
valda nokkrum vonbrigðum. „Þetta
er ekki lífform sem þrífst [innan í
loftsteininum], heldur einhverskonar
einfrumungur af gerlakyni. Einhver
óljós bygging í gijótinu sem ekki er
hægt að útskýra með venjulegum
hætti.“
Belgíski líffræðingurinn og Nó-
belsverðlaunahafinn Christian de
Duve, sem er sérfræðingur í lífi í
alheiminum, segir að fregnirnar séu
vissulega spennandi, en kæmu sér
þó ekki á óvart. Margt bendi til þess,
að fyrir um það bil þrem milljörðum
ára hafi að öllum líkindum verið
mikið vatn á Mars og andrúmsloftið
þá með þeim hætti, að líf hefði get-
að þrifist.
„Ein mikilvægasta spurningin,
sem margir myndu spyija, er sú,
hvort þetta líf hafi verið svipað því
lífi sem er á jörðinni," segir de Duve,
prófessor í líffræði við Saint Luc
kennslusjúkrahúsið í Brussel og höf-
undur bókarinnar Vital Dust, er fjall-
ar um uppruna lífs í alheiminum.
Komdu og gerðu góð kaup á
tilboðsdögum okkar í ágúst
Frá General Electric
þurrkari
3 kg. 2 hitastig.
HxBxD:67x49x48
Raka-
skynjari!
, EDESA
<2® þvottavél
550sn.
13 þvottak.
Ullarkerfi.
Sú
ódýrasta
Greda
Frá General Electric
þurrkari
5 kg. 2 hitastig.
HxBxD 59x60x60
Sá vin-
sælasti!
EDESA
ísskápur
D28 HxBxD
i 142x55x60
j Sterkur,
fallegur,
j hljóðlátur

RflFTíEKJflllERZLUN iSLflNDS If
ANNO 1929
Við erum í næsta húsi við IKEA
Skútuvogur 1 • Sími: 568 8660
N-Kóreustjórn boðar stefnubreytingu
Vill samvinnu
við s-kóresk
fyrirtæki
Tókýó, Seoul. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Norður-Kóreu
hafa í fyrsta sinn gefið upplýsingar
um áætlað tjón í flóðunum að und-
anförnu en þau meta það á rúmlega
112 milljarða ísl. kr. Þá hafa þau
einnig gefið því undir fótinn, að
fyrirtæki í Suður-Kóreu hafi for-
göngu um uppbyggingu á sérstöku
efnahagssvæði í N-Kóreu og virðist
þar vera um meiriháttarstefnu-
breytingu að ræða.
Talsmaður N-Kóreustjórnar
sagði, að flóðin hefðu valdið miklum
skaða á ræktarlandi og í 117 borg-
um í átta héruðum landsins. Hefðu
hamfarirnar nú og í fyrra haft al-
varleg áhrif á efnahagslífið.
Norður-Kóreustjórn kom um-
heiminum á óvart á síðasta ári þeg-
ar hún bað um aðstoð erlendra ríkja
og brugðust þá Bandaríkin, Suður-
Kórea, Japan og Kína við með
matarsendingum.
Háttsettur s-kóreskur embættis-
maður sagði, að N-Kóreustjórn
hefði að undanförnu gefið í skyn,
að hún vildi, að s-kóresk fyrirtæki
hefðu forgöngu um uppbyggingu á
Rajin-Sonbong-efnahagssvæðinu í
Norðaustur-N-Kóreu. Sagði hann,
að svo virtist sem stjórnin í Pyongy-
ang hygðist nota Rajin-Sonbong
sem útgönguleið út úr kreppunni,
sem sjálfsþurftarbúskapurinn í
landinu væri kominn í.
Veltur á S-Kóreu
Efnt verður til ráðstefnu með
stuðningi Sameinuðu þjóðanna í
Rajin 13.-15. september um fyrir-
hugaða uppbyggingu þar og hefur
Norður-Kóreustjórn boðið til hennar
embættis- og kaupsýslumönnum
frá Suður-Kóreu.
Ráðgjafar Sameinuðu þjóðanna
segja raunar, að Rajin-Sonbong-
efnahagssvæðið muni standa og
falla með Suður-Kóreumönnum.
Hafi þeir ekki áhuga á því, muni
aðrir forðast að fjárfesta þar.