Morgunblaðið - 08.08.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1996 23
Bókmenntir
Frædirit
SJÖTTA REGLA
PARKINSONS,
Skákprent, 181 bls., án ártals eftir
C. Northcote Parkinson
NORTHCOTE Parkinson er
sennilega þekktastur hér á landi
eins og víðar fyrir lögmálið sem
við hann er kennt en bókin Lögmál
Parkinsons kom út hér á landi árið
1959 í vandaðri þýðingu Vilmundar
Jónssonar landlæknis en hafði birst
á ensku tveimur árum áður. Sú bók
er full af andríki, kaldhæðni og
snjöllum athugasemdum og er holl
lesning enn þann dag í dag öllum
þeim sem vinna í stórum fyrirtækj-
um eða stofnunum og horfa upp á
skrifræðið þenjast út sé þess ekki
sífellt gætt að hafa á því nokkurn
hemil. Þegar grannt er skoðað
gengur lögmál Parkinsons út á að
engin skynsamleg regla sé fyrir því
hve viðamikið skrifræði eigi að
vera í hlutfalli við þá starfsemi sem
það á að þjóna. Honum eins og
öðrum er ljóst að skrifstofuhaldið
er óhjákvæmilegt og stöðug söfnun
upplýsinga, þótt stundum megi
skilja hann svo að þetta sé alger-
lega óþarft, en vandinn er alltaf
sá að meta hvaða upplýsingar
skipta máli. En hann leikur sér að
þeim mannlega breyzkleika að
finna alltaf vinnu til að fylla upp
í tímann sem henni er ætlaður og
helzt gott betur.
Nú er komin út í íslenzkri þýð-
ingu bókin Sjötta regia Parkinsons
þar sem höfundur hefur dregið
saman ýmislegt af því sem hann
hefur haldið fram um ævina í tólf
kafla með hugleiðingum um eitt
Ekki meir!
Ekki meir!
VALA Þórsdóttir í verkinu: Eða þannig.
og annað sem gerist í nútímanum.
Bókin hefur ekki komið út á ensku
og kemur nú_í fyrsta sinn fyrir sjón-
ir lesenda. Útgáfan á sér nokkuð
langan aðdraganda, eins og kemur
fram í formála, en Almenna bóka-
félagið samdi við Parkinsons árið
1987 um þýðingu og útgáfu á þess-
ari bók.
Þessi bók veldur verulegum von-
brigðum. Hún stenzt engan sam-
jöfnuð við fyrri bók sama höfundar
á íslenzku. Hún er iðulega óskýr í
hugsun og framsetningu, höfundur
styðst við sleggjudóma í stað rök-
semda og fordómar höfundar um
samtímann byrgja honum oft og
iðulega sýn á fremur einfalda hluti.
Þetta sést strax í fyrsta kaflanum
sem ber heitið hrörnun þar sem
höfundurinn leitast við að bregða
ljósi yfir þá þætti í samtímanum
sem benda til hnignunar vestrænna
samfélaga. Hann hefur ekki áhuga
á að skilja nútímalist heldur viðrar
einungis fordóma sína um hana,
sama á við um átökin um stöðu
kvenna í samtímanum. Það er ekki
svo að menn verði að hafa ein-
hveija eina skoðun á gæðum nú-
tímalistar eða kvenréttindum, en
það er sjálfsögð krafa að höfundar
rökstyðji skoðanir sína um þessi
efni.
Kannski er dapurlegast við þessa
bók að það er eins og stíllinn og
skoðanir höfundar séu stirðnaðar.
Margar sögulegar tilvísanir eru
yfirborðslegar og kenning höfund-
ar um hnignun ríkja og menningar
sömuleiðis. Á einum stað er höf-
undur að bera saman Forn-Grikki
og austrænt fólk. Um það segir
hann: „Þetta fólk var þess vegna
mjög trúrækið og sálarástandið
ekki frábrugðið því sem er svo
áberandi í Moskvu eða Oklahoma.“
(bls. 58) Fyrsta spurningin sem
vaknar við svona setningu er: Er
eitthvert sérstakt sálarástand sem
einkennir Moskvu eða Oklahoma?
Það er auðvitað öldungis fráleit
hugmynd. Sennilega hefur þetta
átt að vera fyndið en er ósköp dap-
urleg glámskyggni. Sama má segja
um fjöldamargt annað í þessari
bók.
Það er rétt að taka þó fram að
sumir kaflar bókarinnar eru heil-
legir og vel þess virði að lesa. Þetta
á sérstaklega við um sjöunda kafla
um viðskiptalífið og sömuleiðis er
allt í lagi að lesa kaflann um sam-
einingu Evrópu. Þar kemur óbeit
höfundar á miðstýringu ekki í veg
fyrir að hann átti sig á kostum
Evrópubandalagsins.
Þýðingin er yfirleitt læsileg og
lipurleg en of mikið er um prentvill-
ur og lélegan frágang á uppsetn-
ingu lesmálsins á síður.
Guðmundur Heiðar
Frímannsson
Einleikir
á Flateyri
Flateyri. Morgnnblaðið.
NÝVERIÐ sóttu Flateyringa heim
leikkonur tvær, þær Sigrún Sól Ól-
afsdóttir og Vala Þórsdóttir. í far-
teskinu höfðu þær stöllur tvo ein-
þáttunga sem þær hafa sýnt í
Reykjavík. Ætlunin er að fara með
einþáttungana víða um landið og
höfðu þær þegar gert stuttan stans
á Isafirði, á hátíð þeirri sem er kennd
við bæinn. Og nú var komið að Flat-
eyri.
Einþáttungarnir voru sýndir í
Vagninum við góða aðsókn. Hér er
um að ræða annars vegar Ég var
beðin að koma, en höfundur þess
leiks er Þorvaldur Þorsteinsson og
leikur Sigrún Sól eina hlutverkið í
stykkinu. Hitt verkið heitir Eða
þannig og er eftir Völu Þórsdóttur
sem einnig leikur í verkinu.
Morgunblaðið/Egill
SIGRÚN Sól Ólafsdóttir í
verkinu: Ég var beðin að
koma.
Fj öltæknimenn
MYNPLIST
Listhus 39
BLÖNDUÐ TÆKNI
Samsýning. Listhús 39: Opið kl.
13-18 mánud.-laugard. og kl. 14-18
sunnud. til 18. ágúst; aðgangur
ókeypis.
í ÞESSUM litla sal er fram haldið
þar sem frá var horfið við síðustu
sýningu, þ.e. við að kynna að nokkru
verk þeirra sem eru að hefja sinn
feril. Nú eru hér komnir þrír félagar
sem luku námi frá MHI á nýliðnu
vori og leitast við að þróa verk sín
nokkru lengra en þeir gátu sem list-
nemar eingöngu.
Þeir Aðalsteinn Stefánsson, Hjört-
ur Hjartarson og Þóroddur Bjarnason
útskrifuðust allir frá fjöltæknideild
og vinna því með fjölbreytilegum
efnum og aðferðum til að koma
myndsýn sinni til skila. Þó verður
ekki annað sagt en hér sé margt
kunnuglegt eins og eðlilegt er eftir
rúman aldarfjórðung af slíkri list-
sköpun.
Á útskriftarsýningunni í Laugar-
nesi í vor vann Aðalsteinn Stefánsson
með hljóð og ljós til að skapa athygl-
isverðar innsetningar, sem nutu sín
vel í rýminu þar. Hér heldur hann í
raun áfram á sömu braut og tekst
það nokkuð vel, þrátt fyrir afar lítið
pláss; nú vinna vatn og ljós saman
við að skapa stöðugt nýtt endurkast,
sem leikur um veggina. Hér hefur
Aðalsteinn greinilega gengið í smiðju
til Finnboga Péturssonar og er það
ekki leiðum að líkjast.
Hjörtur Hjartarson vinnur hér með
gúmmí, sem hann klippir í ákveðin
mynstur og setur á veggi salarins. í
fyrstu koma þessir litlu fletir ókunn-
uglega fyrir sjónir, nánast sem lítil,
óhlutbundin ævintýr, en um síðir
ætti tenging við efnið að opna augu
áhorfandans: Hér eru komin fjöl-
skrúðug mynstur þeirra hjólbarða,
sem skapa okkur svo mjúka ferð
nútímafararskjóta frá einum stað í
annan. Eins og menn vita er ekkert
í þessum skorningum tilviljun háð,
heldur afrakstur vísindalegra athug-
ana á rennsli og gripi; þrátt fyrir
úthugsað hagnýtið má sjá ýmsar
skemmtilegar myndanir úr þessum
formum, sem við lítum sjaldnast við
í daglegu lífi.
Þriðji félaginn, sem sýnir hér, er
Þóroddur Bjarnason. Framlag hans
eitt og sér segir ekki mikið, en með
því má engu að síður líta svo á að
hann sé tekinn að skrifa sköpunar-
Á slóðum Kínahverfisins
Richard Sylbert, fer með hlutverk
réttarlæknis. Það einkennilega er
að utanbæjarmaður í Hollywood
er fenginn til að stjórna öllu þessu
liði, Lee Tamahori frá Nýja Sjá-
landi, og Hollywood gleypir hann
með húð og hári. Tamahori hefði
að ósekju mátt slá aðeins á Holly-
woodljómann með einhverju af
hinu hráa raunsæi fyrri myndar
sinnar, Eitt sinn stríðsmenn. „Mul-
holland Falls“ er brakandi fín
skemmtun en ekki gallalaus því
hún er alltaf svolítið meðvituð um
ágæti sitt, fallegu fötin og frægu
stjörnurnar.
Allt verður það til að draga
nokkuð athyglina frá sakamála-
sögunni. Myndinni hefur verið líkt
við Kínahverfið af tveimur' ástæð-
um. Hún gerist, líkt og Kínahverf-
ið, í Los Angeles um miðja öldina
og er gerð í „film-noir“ stílnum
eins og hún en í stað deilna um
vatnsyfirráð tengist „Mulholland"
kjarnorkuvopnatilraunum í eyði-
mörkinni utan við borgina. Nick
Nolte stýrir sérsveit lögreglunnar
í Los Angeles, sem mun hafa verið
til í alvörunni á þessum árum. I
henni eni fjórir harðir naglar, óað-
finnanlega klæddir með hatta sem
þeir taka helst aldrei ofan. En
þeir eru ekki aðeins glæsilega
klæddir eins og bófar heldur beita
þeir aðferðum bófanna í baráttunni
við þá og lemja þá og kýla og
henda niður brattar brekkur til að
losna við þá þar til maður á erfitt
með að meta hveijir eru illmennin
og hveijir ekki. Þegar ung kona,
viðhald Nolte, finnst látin og filma
með atriðum úr svefnherberginu
hennar kemst í umferð verður
fjandinn laus.
Nolte er ábúðarmikill foringi
sveitarinnar með sína viskírödd og
djúpu sektarkennd og filterslausu
sígarettu í munnvikinu. Félagar
hans eru leiknir af Chris Penn,
Michael Madsen og Chazz Palmint-
eri en Chazz ber af í þeim hópi
sem lítillega bilaður löggæslumað-
ur. Allir eru þeir óaðfinnanlega
klæddir og skipta um glæsileg
jakkaföt eins og aðrir skipta um
sokka. Melanie Griffith gerir iítið
fyrir myndina sem sæt og sár
eiginkona Nolte, Treat Williams
er brattur herforingi en senuþjóf-
urinn og ekki í fyrsta skipti er
John Malkovich í hlutverki hers-
höfðingja tengdum kjarnorkuáætl-
un Bandaríkjanna, sem stendur
greindarlegur og kaldhæðinn
frammi fyrir örlögum sínum.
Tamahori veit að „film-noir“
getur verið annað orð yfir kynlif,
fínlega úrkynjun og saklaus fórn-
arlöm og tengist að öllu jafnaði
sektarkennd og eftirsjá í mjúku
samblandi ljóss og skugga og hann
virðist gera allt samkvæmt bók-
inni. „Mulholland Falls“ er áhuga-
verð sakamálasaga, vel leikin að
flestu leyti en full gerilsneydd og
líflaus í útliti. Það hefði mátt vera
kaffiblettur einhverstaðar eða
krumpaður jakki.
Arnaldur Indriðason
sögu listaverks í nokkrum köflum.
Nýlega lauk í Nýlistasafninu sýningu
þar sem hann hafði skrúbbað einn
salinn hátt og lágt og sýndi síðan
þannig - rýmið var komið á hreint.
Hér bætist næsti þáttur við; verk
hans nú samanstendur af þremur
pokum af seigfljótandi spartli, mót-
unarefni sem er notað til að slétta
ójöfnur og gera við sprungur - við-
gerð rýmisins, áður en það er málað
upp á nýtt, og gert tilbúið til að þjóna
nýju eða breyttu hlutverki. - Þessa
sögu er væntanlega hægt að halda
áfram að skrifa í mörgum köflum,
en þó er hætt við að ýmsir verði
orðnir nokkuð leiðir á forspilinu, áður
en átökin sjálf hefjast.
Þessi litla sýning þriggja fjöl-
tæknimanna gerir sig ágætlega hér,
en henni mætti þó fylgja frekari
kynning á listamönnunum, eins kon-
ar heimildir til framtíðar ...
Eiríkur Þorláksson
CAFÉ CAPRICE
Glæsileg kaffivél sem
sýður vatnið sjálf.
KYNNINGARTILBOÐ
9.975,- KR.
Úrval kaffivéla frá
1.890 kr. stgr.
Fást vfða um land.
[ MSM Eina**
MSM l Farestveit&Co.hf
Borgartúni 28 TS 562 2901 og 562 2900
HCarnival.
SUDUR UM HÖHN!
Nýjustu, stærstu og glæsilegustu
skemmtiferðaskip heimsins - Umboð á
íslandi - CARNIVAL CRUISE LINES:
IMAGINATION, INSPIRATION,
FASCINATION, SENSATION og
DESTINY, stærstu farþegaskip
heimsins. Einstakt sértilboð á nokkrum
brottfórum í ágúst, sept. og okt. Láttu
drauminn rætast í tengslum við
draumadvöl á DÓMINIKANA.
Verð frá kr. 50 þús. á mann
í 7 daga siglingu.
TÖFRAR AUSTURLANDA
Ferðaævintýri ævi þinnar!
STÓRAAUSTURLANDAFERÐIN
5.-23. okt. Perlurnar BALI,
SINGAPORE, HONG KONG,
BANGKOK, LONDON. Fá sæti laus.
TÖFRAR1001 NÆTUR
17. okt.-6. nóv.
BANGKOK, RANGOON, MANDALAY,
PHllKET, BAHRAIN, LONDON.
Einstök, spennandi og heillandi
lífsreynsla. Hágæðaferðir á
tækifærisverði núna.
Fararstjórar; Ingólf'ur Guðbrandsson
og Jón Orrnur Ilalldórssun, dósent,
stjórnmálafræðingur.
CARNIVAL CRUISES UMB0D Á ÍSLANDI
FERÐASKRIFSTOFAN
PRIMAP
HEIMSKLUBBUR
GOLFS
Austurstræti 17,4. hæð,101 Reykjavík,
sími 56 20 400, fax 562 6564