Morgunblaðið - 03.11.1996, Blaðsíða 20

I
20 SUNNUDAGUR 3. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
að tryggja vinnufriðinn og leggja
grunninn svo fyrirtækin geti byggt
áætlanir sínar á öryggi um að það
komi ekki til vinnudeilna. Hug-
myndin byggir á samstarfi innan
fyrirtækjanna, ekki átökum. Við
höfum ekki viljað skrifa þessa til-
lögu upp punkt fyrir punkt. Við
teljum að það sé hvorki sanngjarnt
né vænlegt til árangurs að koma
til viðræðna við samstarfsaðila okk-
ar í verkalýðshreyfmgunni og stilla
þeim upp fyrir gerðum hlut. Fyrstu
viðbrögðin sem við höfum fengið
eru góð og gefa okkur vonir um
að menn séu reiðubúnir að skoða
hvernig hægt sé að setja reglur um
þetta.“
-Eru einhveijar líkur á, að verka-
lýðsforystan skrifi undir almenna
kjarasamninga, með óverulegum
kauphækkunum, festi friðarskyldu
& vinnumarkaði en starfsfólkið
semji svo úti í fyrirtækjunum án
þess að hafa verkfallsrétt?
„Ég held að verkalýðsforystan
sjái líka þörf á nýjum leiðum og
skynji að það er okkar í sameiningu
að skapa félagsmönnum okkar skil-
yrði til að gera betur. Það getur
ekki gerst með átökum,“ svarar
Þórarinn.
Heildarsamtökin annist
ráðgjöf ogþjónustu
-En áttu von á mikilli andstöðu
við þessar hugmyndir á næstu vik-
um?
„Innan VSÍ hafa ýmsir velt því
upp, hvort vinnumarkaðurinn sé
nægjanlega þroskaður til að taka
við þessum hugmyndum, hvort
þetta geti ekki leitt til átaka úti í
fyrirtækjunum og þá þannig að
fyrirtækin telji sig ekki fá nauðsyn-
legt skjól af samtökunum. VSÍ eru
frjáls félagasamtök, fyrirtækin
velja sjálf hvort þau ganga í að-
ildarfélögin og þar með VSÍ eða
ekki. Þess vegna verðum við og
aðildarsamtökin stöðugt að geta
sýnt fram á ávinning af þátttöku.
VSÍ mun auðvitað áfram gegna
stefnumótunar- og forystuhlut-
verki af hálfu atvinnurekenda, ekki
bara hvað varðar gerð og þróun
kjarasamninganna, heldur á því
afar breiða sviði sem samtökin
vinna á. Ég sé það hins vegar fyr-
ir að ráðgjöf og þjónusta í tengslum
við kjaramál úti í fyrirtækjunum
verður stærri þáttur í starfi okkar
en verið hefur. Og sterkur vinnu-
deilusjóður kemur þá til með að
skipta _ aðildarfyrirtækin miklu
máli. Ég hygg að stéttarfélögin
hljóti líka að auka fræðslu- og ráð-
gjafarstarf af sinni hálfu því sam-
eiginlegt hlutverk okkar á að vera
að búa til umgjörð sem gefur mest-
an vöxt, best lífskjör.
Ég held að framhaldið af þessu
ferli sé svo það að launakerfin úti
í fyrirtækjunum verði sýnilegri og
formlegri og að starfsmenn verði
en lykilatriðið er að við erum að
viðurkenna að samningamenn geta
ekki og eiga ekki að reyna að finna
allar lausnir fyrir alla,“ segir Þórar-
inn.
Verkalýðshreyfingin kemur
tvístraðri að málum
-Hvað eru samtök vinnuveitenda
reiðubúin að ganga langt í hækkun
launa við gerð almennra kjara-
samninga?
„Við setjum fram það markmið
að verðbólga verði ekki umfram
2% og að í almenna kjarasamningn-
um eigum við að tryggja öllum
kaupmáttarauka. Við HÖfum ekki
sett fram tölur um þetta og ekki
rætt við verkalýðshreyfinguna um
hvernig menn sjá fyrir sér launa-
breytingarnar, hvort menn vilja
krónutöluhækkanir eða prósentu-
breytingar. Verkalýðshreyfingin
kemur tvístraðri að málum að þessu
sinni en oftast áður. Við höfum því
ekki fengið tilfinningu fyrir því
hvaða kröfur verða uppi, en nálgun
okkar er sú að það hljóti að verða
um lágar tölur að ræða svo það
megi samrýmast markmiðinu um
lága verðbólgu. Markmiðið er þó
skýrt; að auka kaupmátt launa og
við viljum vinna að því annars veg-
ar með gerð almenns kjarasamn-
ings og síðan í framhaldi af því úti
í fyrirtækjunum."
-Hefði nýtt samstarfsferli ekki
óhjákvæmilega í för með sér að
starfsmenn myndu gera kröfur um
þátttöku í stjórnun og skipulagn-
ingu á starfsemi fyrirtækjanna?
„Jú, ég á von á því að hér á
landi muni umræða um markmið
fyrirtækja verði meiri og skynsam-
legri á komandi árum. Ég á líka
von á því að mörg fyrirtæki muni
sjá eigin hagsmuni fólgna í að upp-
lýsa starfsfólk meira en tíðkast
hefur, um markmið, áform og af-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„EG VONA sannarlega að stéttarfélögin verði einnig reiðubúin til að draga úr miðstýringunni af
sinni hálfu. Það er örugglega í þágu þeirra sem við störfum fyrir, fólksins og fyrirtækjanna."
Myndin er frá upphafi kjaraviðræðna verslunarmanna og vinnuveitenda fyrir gerð samninga 1994.
lenska hér á landi að bera kaup-
gjald saman við laun í Danmörku
en þar eru laun hvað hæst í heimin-
um. Við stöndumst ekki samjöfnuð
við Dani en það gera Svíar ekki
heldur, sem búa þó handan við
Eyrarsundið og hafa byggt upp
hátækniiðnað á síðustu 100 árum
með sama hætti og Danir. Laun í
dönskum iðnaði eru um 60% hærri
en í sænskum iðnaði. Það er því
ekkert sérstakt þótt launamunur
sé landa í milli. Það er kannski
ekki allur munur á ráðstöfunartekj-
unum hér og annars staðar og þar
kemur allur þessi langi vinnutími
til.
Meðaltekjur fjölskyldna hér á
landi liggja á bilinu 230-240 þús-
und á mánuði. Lágu kauptaxtarnir
sem okkur er svo tíðrætt um segja
ekki alla söguna um kjörin því ef
við berum saman fjölskyldutekjur
landa í milli stöndumst við saman-
burð. Laun á íslandi eru fyllilega
sambærileg við bæði Bretland og
Frakkland og meðaltekjur á íslandi
eru hærri en til dæmis í Bretlandi.
Vinnutíminn hér er hins vegar
miklu lengri. Við teljum að það sé
hægt að auka framleiðni og gera
sömu hluti á styttri tíma, en okkur
er líka ljóst að um það verður hvorki
samið í Karphúsinu né sett um það
lög á Alþingi. Það gerist bara í
skipulögðu samstarfi á vinnustöð-
um.“
-Hefðu verkalýðsfélögin rétt til
íhlutunar í samninga innan fyrir-
tækja skv. þessum hugmyndum?
„Almenni kjarasamningurinn á
„Við förum ekki út
með svona róttæka
hugmynd ún þess
uð vera búnir að
ræða hana víða inn-
an okkar samtaka"
komu. Hagnaður var til skamms
tíma bannorð á íslandi. Sem betur
fer hefur það breyst og arðsemi í
íslenskum atvinnurekstri hefur
nálgast það sem gerist í fyrirtækj-
um erlendis. Hagnaður fyrirtækj-
anna er útsæði að kjarabótum kom-
andi ára,“ segir hann.
Hægt að auka framleiðni með
styttri vinnutíma
Þórarinn er ósammála því að
launakjör séu mikið lægri hér en í
öðrum löndum sem við berum okk-
ur saman við. „Það hefur orðið
Rýmum
fyrir nýjum
vörum
i
I
l
I
\
f
>
i

i
\
1
i
i
l
I
I
I
I
f
I
B
L
í
!