Morgunblaðið - 30.11.1996, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
LAUGARDAGUR 30. NÓVEMBER 1996 17
VW fómar
Lopez en GM
Wolfsburg. Reuter.
ekki ánægt
VOLKSWAGEN AG hefur fórnað
framleiðslustjóra sínum og virðist
vilja binda enda á þriggja ára mála-
ferli við General Motors, skömmu
eftir úrskurð bandarísks dómara sem
var þýzka bílaframleiðandanum í
óhag.
VW sagði í stuttorðri yfirlýsingu
að eftirlisstjórn fyrirtækisins hefði
samþykkt beiðni um tafarlausa af-
sögn frá Jose Ignacio Lopez de Arri-
ortua framleiðslustjóra, sem GM
sakar um iðnnjósnir og staðið hefur
fyrir niðurskurði hjá Volkswagen.
Opel AG, Þýzkalandsdeild GM,
lýsti því yfir að Lopez segði af sér
þremur árum of seint og afsögn
hans bætti fyrirtækinu ekki það tap
sem hann hefði valdið.
Jafnframt krefst Opel nánari
lagalegra skýringa á því hvers vegna
stjórn VW hafi svo lengi stutt við
bakið á Lopez. Nauðsynlegt sé að
fá á hreint hver beri persónulega
ábyrgð í málinu og meta það tjón
sem hafi orðið til þessa.
Verð hlutabréfa í VW hækkaði í
617 mörk eftir afsögn Lopezar, en
lækkaði í 614,50 mörk í síðari við-
skiptum.
VW neitar ásökunum
VW hefur staðfastlega neitað
ásökunum GM og Adam Opel AG
um að Lopez og þrír aðrir fyrrver-
andi háttsettir starfsmenn GM, sem
nú starfa hjá VW, hafí stolið kössum
með leyniskjjölum og tölvudiskum
um innkaup og framleiðsluáætlanir
þegar þeir gengu til liðs við VW
snemma árs 1993.'
Lögfræðingar Lopezar sögðu að
hann hefði beðizt lausnar hjá VW
til að einbeita sér að vörn í máli sínu
og gera að veruleika gamlan draum
um að koma á fót ráðgjafafyrirtæki.
Almennt hafði verið búizt við að
Lopez segði af sér og lausnarbeiðnin
yrði samþykkt til að binda enda á
málarekstur, sem gæti kostað VW
milljarða dollara og orðið fyrirtæk-
inu óbætanlegur álitshnekkir.
Þrýstingur á VW að semja um
lausn án íhlutunar dómstóla hefur
aukizt síðan bandarískur umdæmis-
dómari í Detroit, miðstöð GM, úr-
skurðaði að GM gæti iögsótt Lopez
og aðra framkvæmdastjóra VW, þar
á meðal Ferdinand Piech forstjóra
samkvæmt lögum um svindl og
fjárkúgunarstarfsemi. Þau lög hafa
verið notuð til að lögsækja mafíuna
og dómur samkvæmt þeim gæti þre-
faldað skaðabætur þær sem VW
yrði að greiða ef fyrirtækið yrði
fundið sekt.
Opel hafði krafizt þess að VW
ræki Lopez, bæðist opinberlega af-
sökunar og greiddi skaðabætur í
staðinn fyrir samkomulag án
íhlutunar dómstóla. VW með Piech
í broddi fylkingar hafa staðið með
Lopez gegnum þykkt og þunnt.
I yfíriýsingu inni þakkaði eftirlis-
stjórn VW Lopez fyrir „frábær
störf.“ Lopez er Baski og þekktur
fyrir færni í að einfalda rekstur og
draga úr kostnaði í bílaframleiðslu.
Hann átti frumkvæði að nýstárlegu
vinnufyrirkomulagi hjá VW, sem
stuðlaði að því að fyrirtækið varð
arðsamt á ný.
Getum hefur verð leitt að því í
fjölmiðlum að framtíð Piechs kunni
að vera í hættu ef málarekstri verði
haldið áfram.
ÚRVERINU
Ráðstefna Farmanna- og fiskimannasambands íslands
FRÁ formannaráðstefnu FFSÍ. Þeir Halldór Hallgrímsson,, Akureyri og Guðjón A. Kristjánsson, for-
seti FFSÍ ásamt fleiri ráðstefnumönnum.
Lagzt gegn frjálsu o g
óheftu framsali kvóta
FORMANNARÁÐSTEFNA Far-
manna- og fískimannasambands ís-
lands leggst gegn ftjálsu og óheftu
framsali kvóta. Ráðstefnan leggur
einnig til að núverandi reglur um
úreldingu fiskiskipa verði afnumdar
og allur fiskur fari á markað. Þá
varaði ráðstefnan við framkomnum
hugmyndum um veiðileyfagjald og
hvatti til þess að hvalveiðar yrðu
hafnar sem fyrst.
Ályktun ráðstefnunnar um fram-
sal aflaheimildar er efnis að þeim
tilmælum er beint til alþingismanna,
að styðja lagafrumvarp þingmann-
anna Guðmundar Hallvarðssonar og
Guðjóns Guðmundssonar um afnám
ftjáls ög óhefts framsals á veiðiheim-
ildum ef ekki sé um svokölluð jöfn
skipti að ræða.
Neyðarástand
í greinargerð með ályktuninni seg-
ir svo: „Það ófremdarástand sem ríkt
hefur vegna sinnuleysis stjómvalda
um að sníða verstu agnúana af kvóta-
kerfínu, og leitt hefur til þess að sjó-
menn eru í sífellt meiri mæli nauð-
beygðir til þátttöku í kaupum og leigu
á aflaheimildum, hefur verið og er
enn með öllu óviðunandi. Á meðan
þetta ástand varir er útilokað að
starfsfriður verði innan fiskveiði-
greinarinnar. Þetta neyðarástand er
nú orðið svo fyrirferðarmikið innan
greinarinnar að jafnvel hörðustu
stuðningsmenn kvótakerfísins í nú-
verandi mynd viðurkenna vandann,
og að á honum verði að taka. Það
verður bezt gert með þeim hætti sem
framvarpið gerir ráð fyrir.“
Undrast orð ráðherra
Þá lýsir formannaráðstefnan
undrun og áhyggjum vegna ummæla
sjávarútvegsráðherra við setningu
Fiskiþings 20. nóvember síðastlið-
inn, „þar sem ráðherrann lýsti skip-
stjórnar- og útgerðarmönnum sem
svikurum við íslenzku þjóðina í bráð
og lengd vegna frákasts á fiski, í
stað þess að taka á þeim vanda, sem
fylgir núverandi kerfi um stjórn fisk-
veiða óbreyttu."
Fokker leystur upp
og hættir rekstri
Haag. Reuter.
FOKKER flugvélaverksmiðjurnar
hafa nánast enga möguleika á að
halda áfram rekstri vegna þess að
mikilvægur íhlutaframleiðandi hefur
snúið við þeim baki. Þar með eru
viðræður um björgun Fokkers við
Samsung flugiðnaðarfyrirtækið í
Suður-Kóreu farnar út um þúfur að
sögn skiptaráðenda.
Sérfræðingar segja að óvirðuleg
endalok kunni að bíða Fokkers: eign-
ir þær sem eftir séu verði seldar
hæstbjóðanda.
Viðræðum skiptaráðenda við
Samsung Aerospace var hætt þegar
flugiðnaðarfyrirtækið Short Brot-
hers í Belfast hafði sagt að það
mundi ekki halda áfram að útvega
vængi í Fokker flugvélar. Shorts til-
heyrir Bombardier Inc í Kanada.
Skiptaráðendur sögðust því
„neyðast til að draga þá ályktun að
endurreisn Fokkers á grundvelli þess
að núverandi framleiðslu verði hald-
ið áfram sé ekki lengur fram-
kvæmanleg."
Þeir kváðu mjög litlar líkur á ann-
arri björgunaráætlun með samvinnu
við annan vængjaframleiðanda.
Skiptaráðendurnir veittu Sams-
ung einkarétt á að skoða bókhald
Fokkers í september í von um tilboð
frá suður-kóreska fyrirtækinu í fiug-
vélaverksmiðjurnar.
Á fimmtudag tilkynnti Samsung
að fyrirtækið þyrfti annan mánaðar-
frest til að ákveða hvort það vildi
taka við rekstri Fokker.
Skiptaráðendurnir reyndu að
framlengja samninga um hluti í flug-
vélarnar, en Shorts kvaðst ekki geta
lengur útvegað vængi í F-70 og
F-100 þotur Fokkers
Tilkynnt var að Fokker mundi
halda áfram smíði flugvéla, sem
KLM Cityhopper, víetnamska flugfé-
lagið og það eþíópíska hefðu þegar
pantað.
Norðmenn fá pöntum í
67 milljarða króna skip
Ósló. Reuter.
NORSKA skipasmíða- og verkfræði-
fyrirtækið Kvaemer hefur tryggt sér
67 milljarða n.króna pöntun í smíði
tveggja skemmtiferðaskipa, sem
verða þau stærstu í heiminum og
taka 3100 farþega hvort.
Þetta er mesti samningur sem
hefur verið gerður við fyrirtækið um
skiasmíði. Skipin verða smíðuð fyrir
Royal Caribbean Cruise Lines Ltd
og verða hvort um sig 130.000 brútt-
órúmlestir.
Þau verða meira en tvöfalt
stærri en Queen Elizabeth 2, flagg-
skip farþegaskipadeildar Kvaern-
ers. QE2 tekur 1900 farþega.
Stærstu farþegaskip, sem nú eru
í smíðum, era 105- 110.000 brútt-
órúmlestir.
Smíðuð í Finnlandi
Skipin verða smíðuð í Masa-skipa-
smíðastöð Kvaerners í Turku í Finn-
landi. Bráðabirgðadótturfyrirtæki í
Finnland gerðu Kvaerner Masa-
skipasamíðastöðinni kleift að stand-
ast samkeppni frá öðrum evrópskum
og japönskum skipasmíðastöðvum.
Afhending skipanna á að fara
fram 1999 og 2000.
Afnám óhefts framsals
„ÞAÐ eru tvö grundvaliaratriði' ái
okkar mati sem þarf til að hægt
verði að gera eðlilegan kjarasamning
til framtiðar, það er að tekið verði
á leigukvótabraskinu og fundin verði
eðlileg verðmyndum sem myndast á
löggiltum flskmarkaði. Þessi tvö atr-
iði setjum við á oddinn í komandi
kjarasamningum," segir Guðjón A.
KnStfánsson, forseti FFSÍ, í samtali
við Morgunblaðið. Formannaráð-
stefnu FFSÍ lauk á Akureyrei í gær.
Kjaramál voru í brennidepli á
formannaráðstefnu FFSÍ sem lauk
á Akureyri í gær en á þinginu vora
mótaðar kröfur sem lagðar verða
fram í komandi kjarasamningum.
Guðjón A. Kristjánsson formaður
farmanna og fiskimannasambands
ísíánds sagði kjaramál fiskimáhnia
mjög sérstök, inni í kjarasamningum
fiskimanna væru atriði sem gætu
breytt kaupgreiðslum og þeim tekj-
um sem menn hefðu af fískveiðum
þó svo að samningar væru fastir,
en þar mætti nefna aflabrögð og
kvóta hvers árs:
Verslun með kvóta
| ruglar alla niyndina
„Og svo kemur kvótakérfiO og
verslunin með leigukvótann sem
ruglár alla myndina. Menn hafa al-
gjörlega óheft frelsi til að versla
með leigukvótann fram og til baka
eins og þeim dettur í hug, en það
er að okkar mati algjörlega óviðun-
andi framtíð. Við teljum að fískveiði-
~ kelfið hafi verið sett fram á sínum
4!ma í tvennum tilgangi, annars veg-
ar til að vernda fiskstofnana og í
öðra lagi til að skipta aflaheimildun-
um niður á skipin og þá væri það
verkefni skipsins að veiða þær afla-
heimildir. Þar til viðbótar bjuggum
Þing FFSI hefur
mótað kröfur
vegna komandi
kjarasamninga
við til úreldingakerfi til að fækka
fískiskipum og þeim hefur fækkað
verulega," sagði Guðjón.
Ráðherra á að leggjast
á sveif með okkur
„Við viljum meina að sjávarút-
vegsráðherra eigi að leggjast á sveif
með okkur og taka undir með að
taka þurfi á göllum fískiveiðikerfis-
ins í stað þess að beijast sífellt fyr-
ir því að festa kerfið í sessi óbreytt.
Þetta kerfi hefur innbyggt ákveðið
vandamál og við teljum að hann eigi
að taka á því og útfæra það á þann
hátt að við það megi búa,“ sagði
Guðjón.
Hann sagði það nú markmið
kjarasamninga að festa það inn í
samning til framtíðar að sú varan-
lega aflahlutdeild sem skráð er á
fískiskip í upphafi fiskveiðiárs skuli
veidd af því skipi og þeirri áhöfn sem
á það er ráðin. Þannig nái menn
ákveðinni festu inn í kjarasamning-
inn, en vissulega væri líka hægt að
festa þetta atriði inn í lög með því
að afnema „leigukvótabraskið," eins
og hann orðaði það og beindi þeirri
áskorun til alþingismanna að taka á
þessum málum, en það myndi leysa
mikinn vanda.
Fiskinn á markað
Verðmyndun á fiski var einnig
rædd á formannaráðstefnunni, en
hvað það varðar búa íslendingar við

sérstakt kerfí að mati Guðjóns, hluti
aflans færi á fiskmarkað, fastir fisk-
verðsamningar milli áhafna og út-
gerðar, sem oft hefðu leitt til illvígra
átaka og svo væri úrskurðarnefnd
sem sett hefði verið á laggirnar við
síðustu kjarasamninga til að leysa
úr ágreiningi sem upp kæmi milli
útgerða og áhafna.
Ýmis önnur atriði varðandi kjara-
samninga voru einnig rædd, eins og
veiðar sjómanna á fjarlægum mið-
um, m.a. frí, kaupgreiðslu eða í raun
og vera kaupleysi, sem menn byggju
á stundum við. „Ef við ætlum að
hafa heildstæða sjómannastétt í
þessu landi áfram verður hún að
hafa þor og burði til að takast á við
þessi vandamál og landa þeim í höfn.
Við höfum farið í tvö verkföll á síð-
ustu misserum og getum ekki lengur
horft á okkar stétt vera tætta í sund-
ur. af mismunandi hagsmunum
kvótabraskaranna og leiguliðanna,"
sagði Guðjón.
Áhyggjur vegna
fækkunar farmanna
Þá komu fram áhyggjur vegna
stöðugrar fækkunar farmanna, en
að sögn Guðjón hefur orðið 50%
fækkun í stéttinni á síðustu 6 árum.
„Við teljum að hlutverk stjórnvalda
að leggja atvinnustarfsemi eins og
farmennsku lið sem er í beinni er-
lendri samkeppni, en flestar þjóðir
hafa þurft að fara einhveijar slíkar
leiðir til að styrkja kaupskipautgerð
sem á í alþjóðlegri samkeppni og
við verðum að gera það líka hér á
landi hvort sem okkur líkar betur
eða verr og fínnst það hlutverk
stjórnvalda að standa með okkur í
því að vernda íslenska atvinnustarf-
serni."