Morgunblaðið - 12.12.1996, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Reuter
STÚDENT í Belgrad sést í gegnum gat á þjóðfánanum sem notaður var í Júgóslavíu sem var. Búið
er að skera burt kommúnistastjörnuna í miðju fánans.
Leiðtogar stéttarfélaga í Serbíu um mótmælin gegn Milosevic
Verkamenn óttast
hefndaraðgerðir
Washington. Reuter.
LEIÐTOGAR sambands sjálf-
stæðra verkalýðsfélaga í Serbíu
sögðu að um 10.000 félagar þeirra
hefðu í fyrsta sinn tekið með skipu-
legum hætti þátt í mótmælum gegn
stjórn Slobodans Milosevic forseta
í gær. Báru þeir stéttarfélagsfána
í göngunni. Leiðtogamir sögðu að
margir verkamenn væru hræddir
við hefndaraðgerðir, þeir gætu ver-
iö reknir úr starfi og létu því ekki
sjá sig í mótmælagöngunum. Þátt-
takendur í aðgerðunum undanfarn-
ar vikur hafa einkum verið miðstétt-
arfólk og stúdentar.
„Það er gömul trú meðal komm-
únista að þegar verkamenn snúist
gegn þeim séu þeir búnir að vera,“
sagði Rade Radovanic, forseti sam-
bandsins, í gær.
Samtök flokka stjórnarandstöð-
unnar, Zajedno, hafa krafist þess
að niðurstöður sveitarstjórnar-
kosninga nýverið verði látnar
standa en samtökin unnu meiri-
Andófsleiðtogar
segja málamiðlun
koma til greina
hluta í helstu borgum landsins, þ.
á m. Belgrad. Hæstiréttur sam-
bandsríkisins Júgóslavíu (Serbíu
og Svartfjallalands) hafnaði þeirri
kröfu á þriðjudag. Zoran Djindjic,
einn af helstu leiðtogum andófsins
og formaður stærsta flokksins í
Zajedno, hvatti á mánudag til að
reynt yrði að semja við Milosevic
um friðsamlega lausn. Fram til
þessa hefur stjórnarandstaðan
krafist þess að annaðhvort yrðu
kosningaúrslitin virt eða Milosevic
segði af sér.
Ljubisa Ristic, formaður vinstra-
bandalags sem einnig hefur and-
mælt þeirri ákvörðun Milosevic að
ógilda kosningamar, sagði að hægt
væri að finna málamiðlun „hversu
erfitt, andstyggilegt og hættulegt
sem ástandið kann að virðast vera
núna“.
Sakaður um „hreinræktað
einræði"
Bandaríkin og fleiri vestræn ríki
hafa fordæmt stefnu Milosevic og
hótað honum refsiaðgerðum, sem
ekki hafa verið skilgreindar nánar,
beiti hann valdi gegn mótmælend-
um. Warren Christopher, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, hefur
sakað forsetann um að halda uppi
„hreinræktuðu einræði" og Bill
Clinton forseti hvatti til þess að
hlustað yrði á „rödd fólksins“.
Vart kæmi til greina að beita
efnahagslegum refsiaðgerðum,
eins og áður var gert vegna Bosn-
íustríðsins, fyrst og fremst vegna
þess að yfirvöld í grannríkjunum
láta sem þau taki ekki eftir smygli
yfir landamærin enda landslag með
þeim hætti að eftirlit er torvelt.
Andófsleiðtogarnir Draskovic og Djindjic
Báðir dufla við
þjóðernisstefnu
Belgrad. The Daily Telegraph.
VUK Draskovic, þekktasti leiðtogi
andófsins gegn forseta Serbíu,
hefur undanfarnar vikur notað
eins konar stundatöflu. Um klukk-
an þtjú eftir hádegi hefur hann
stigið um borð í „orrustuvagn"
sinn og hvatt mannfjöldann á úti-
fundum í Belgrad til að beijast
gegn Slobodan Milosevic forseta.
„Lýðræðisleg Serbía mótmælir,“
hrópar hann og fólkið tekur fagn-
andi undir.
Draskovic er rithöfundur og
blaðamaður, 50 að aldri og annar
af tveim helstu leiðtogum sam-
taka flokka stjórnarandstæðinga,
Zajedno, hinn er Goran Djindjic.
Draskovic er oft skáldlegur í tali
og getur hrifið mannfjöldann með
mælsku sinni, honum hefur ásamt
Djindjic tekist að efna til öflug-
ustu mótmæla gegn veldi Mi-
losevic í níu ár. Meira er deilt um
stjórnmálasnilli hans. Djindjic,
sem er um fertugt, virðist honum
fremri á því sviði, en er sakaður
um að vera mikill tækifærissinni.
Stjórnvöld hafa lengi reynt að
þagga niður í Draskovic og fyrir
nokkrum árum var honum stungið
í fangelsi og þar var honum mis-
þyrmt.
Klofnar stjórnarandstaðan?
Margir óttast að hafi andófs-
menn sigur í slagnum við Milo-
DRASKOVIC (t.v.) og Djindjic á
mótmælafundi í Belgrad á dögunum.
sevic og nái völdum geti farið svo
að þjóðernissinnar fái öll völd í
nýrri stjórn eða deilur milli frjáls-
lyndra afla og þjóðernissinna innan
raða andófsmanna kljúfi samtökin.
Hvorugur leiðtoganna tveggja
á margt sameiginlegt með leiðtog-
um hreyfínganna sem bundu enda
á veldi kommúnista í flestum lönd-
um Mið- og Austur-Evrópu árið
1989 en þar voru oft fijálslyndir
menntamenn í fararbroddi. Þeir
Draskovic og Djindjic hafa báðir
viðrað ákafa þjóðernisstefnu og
boðað stofnun Stór-Serbíu.
Djindjic studdi ákaft málstað
Bosníu-Serba og veitti flokki
Radovans Karadzic fulltingi í
kosningunum í héruðum Bosníu-
Serba í sumar. Draskovic var í
upphafí dyggur liðsmaður Serba
í Bosníu í deilum þjóðabrotanna
þar en snerist síðar gegn stefnu
Milosevic í þeim efnum og einkum
stuðningi forsetans við stríðs-
rekstur þjóðbræðranna.
Djindjic hefur að undanförnu
breytt málflutningi sínum og sagt
að hann hafí stutt Karadzic til að
koma í veg fyrir að Milosevic efldi
stöðu sína meðal Bosníu-Serba.
Djindjic virðist nú reiðubúinn að
kanna málamiðlanir í deilunum við
Milosevic og sagði á mánudag að
efna yrði til hringborðsumræðna
með fulltrúum stjórnvalda.
Samið við Norðmenn
um veiðiheimildir
Santer segir Breta
hindra stækkun ESB
NOREGUR og Evrópusambandið náðu í gær
samkomulagi um gagnkvæm skipti á veiði-
heimildum á næsta ári og nýtingu sameigin-
legra stofna í Norðursjó.
í fréttatilkynningu frá norska sjávarút-
vegsráðuneytinu kemur fram að makrílkvóti
í Norðursjó verði óbreyttur, 420.000 tonn.
Þar af fá Norðmenn 127.450 tonn. Sam-
komulag náðist um að byggja upp stofninn
með því að ákveða nýja aflareglu í framtíð-
inni. Á næsta ári munu ESB og Noregur
því hefja viðræður um nýtt stjórnkerfi fyrir
makrílstofninn. Norðmenn hafa lýst því yfir
að í þeim viðræðum muni þeir krefjast hærri
hlutdeildar í makrílkvótanum en til þessa.
Kvóti i Norðursjávarsíld var minnkaður
um helming á þessu ári að fenginni ráðgjöf
Alþjóðahafrannsóknaráðsins. Samkomulag
náðist um að takmarka veiðar áfram í
svipuðum mæli og á þessu ári. Heildarkvót-
inn verður 159.000 tonn og þar af fá Norð-
menn 46.000 tonn.
Tekið á frákasti afla
Farið er að miklu leyti eftir tillögum vís-
indamanna varðandi aðra stofna í Norð-
ursjó og verður þorsk-, ýsu- og rauð-
sprettukvóti minnkaður. Rækjukvóti Norð-
manna í lögsögu ESB í Norðursjó verður
hins vegar aukinn í 300 tonn.
Noregur og ESB munu á næsta ári efna
til viðræðna um ýmsar tæknilegar reglur
um veiðar í Norðursjó. Meðal annars á að
taka sérstaklega á frákasti afla. Þá hyggj-
ast aðilar auka samstarf sitt um eftirlit
með veiðunum, til dæmis
varðandi skipti á upplýs-
ingum um landanir og
skipti á veiðieftirlits-
mönnum.
Ufsakvóti ESB í
norskri lögsögu norðan
62. breiddargráðu verður
minnkaður úr 7.000 tonn-
um í 4.000 tonn.
Norðmenn fá aukna hlutdeild í kvóta
þeim, sem ESB kaupir af Grænlendingum.
Grálúðukvótinn er hækkaður í 2.650 tonn
og Noregur fær nýjan karfakvóta upp á
2.000 tonn. Þá verður kolmunnakvóti Norð-
manna 255.000 tonn.
JACQUES Santer, forseti framkvæmda-
stjómar Evrópusambandsins sakar Bretland
— að vísu án þess að nefna það á nafn —
um að hindra fjölgun aðildarríkja Evrópusam-
bandsins með því að leggjast gegn nauðsyn-
legum breytingum á stofnunum og ákvarð-
anatöku sambandsins.
í ræðu, sem hann hélt á Evrópuþinginu í
Strassborg í gær, sagði forsetinn að það
værí ósamrýmanlegt að
hvetja annars vegar til
stækkunar ESB til austurs
og tala hins vegar gegn
því að stofnanir yrðu gerð-
ar skilvirkari.
„Þeir, sem leggjast ein-
dregnast gegn umbótum á
stofnunum, eru um leið
helztu stuðningsmenn
stækkunar," sagði Santer og var öllum Ijóst
að hann átti við Bretland. „En þeir, sem eru
andsnúnir umbótum, hægja óhjákvæmilega
á inntöku fyrstu nýju aðildarríkjanna."
Brezka ríkisstjórnin er hlynnt því að Evr-
ópusambandið stækki til austurs og hinn
hindrunarlausi Evrópumarkaður þar með, en
leggst gegn tillögum um að gera ákvarðana-
töku skilvirkari með því að fækka málaflokk-
um, þar sem einstök aðildarríki hafa neitun-
arvald og fjölga í staðinn atkvæðagreiðslum
í ráðherraráðinu.
ESB ekki óvinur fullveldisins
Santer, sem undanfarið hefur orðið æ harð-
orðari í garð Bretlands, sagði að fullyrðingar
um að „BrusseT' græfí undan fullveldi aðild-
arríkja Evrópusambandsins væru rangar.
„„Brussel" er aðildarríkin saman á fundi,“
sagði hann. „Með [samvinnu] fáum við tæki
til að gæta þjóðarhagsmuna á alþjóðlegum
vettvangi ... til að gæta fullveldisins. Ekkert
aðildarríki er þess megnugt að standa eitt.
Þeir, sem halda að við getum snúið aftur til
gamalla hugmynda á borð við einfalt fríverzl-
unarsvæði horfa raunveruleikann undarleg-
um augum.“
Santer sagði að ESB væri ekki óvinur
fullveldis aðildarríkjanna. „Þvert á móti er
það svo að þeir, sem vilja styrkja fullveldið
í nútíð og framtíð, geta einungis komið því
til leiðar með sterku og áhrifamiklu Evrópu-
sambandi," sagði hann.
EVROPA^