Morgunblaðið - 12.12.1996, Page 47

MORGUNBLAÐIÐ
MINNIIMGAR
FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 1996 47
annar heilladagur í lífi mínu og sá
mesti og um leið örlagarík-
asti,“ ... Þessar tilviljanir urðu
ekki síður Leikfélagi Reykjavíkur
til heilla...
Laufey Árnadóttir varð strax
heilladís Leikfélagsins og Valur
Gíslason varð einn sterkasti máttar-
stólpi þess, allt frá því að tilviljunin
eins og hann sjálfur segir „kom
honum til að reyna að leika“ á því
herrans ári 1926, til þess dags að
hann gerðist atvinnumaður í listinni
og varð Nestor íslenskra leikara í
Þjóðleikhúsinu og síðar heiðursfé-
lagi í Leikfélagi Reykjavíkur.
Hinn 11. janúar á næsta ári verða
100 ár liðin frá þeim heilladegi, er
19 menn og konur stofnuðu Leikfé-
lag Reykjavíkur og var faðir Lauf-
eyjar, Árni Eiríksson leikari og
kaupmaður, í þeim hópi. Hann var
einn af fremstu leikurum þess í nær
því 20 ár og má því segja að hún
hafi verið fædd í leikhúsinu. Frið-
finnur Guðjónsson segir að Árni
hafi verið, „vandvirkur leikari, lærði
hlutverk sín vel. Hann var sjálf-
sagður í hlutverk allra drykkjurúta
og tókst það prýðilega, en hafði þó
aldrei á ævi sinni bragðað
áfengi...“!!
Ég minnist þess hve leikurunum
þótti gott að vita af þeim Val og
Laufeyju í salnum á frumsýningum
í gömlu Iðnó og heimsókn þeirra í
kjallarann á eftir sýningu kórónaði
kvöldið. í hugum okkar voru Valur
og Laufey samtvinnuð. Við vitum
að hún átti stóran þátt í sigrum
hans á leiksviðinu. Áður en að frum-
sýningu kemur eru margar vöku-
nætur í lífi og starfi leikarans. Leik-
listin er þannig samofín, að stór
hlutverk á leiksviði eru aldrei unnin
í einsemd. Á löngum dögum og
kvöldum þarf leikarinn aðstoð við
að festa í minni erfiðan texta og
þá er gott að eiga góðan dómara í
eiginkonu sinni við að móta per-
sónuleika, stíl og raddblæ. Þó hljótt
færi, stóð Laufey eins og klettur
að baki Vals og þegar Elli kerling
tók að mæða hann, studdi hún hann
af mikilli reisn og með glæstum
virðuleik. Örfáum dögum áður en
Laufey kvaddi þennan heim, áttum
við langt samtal í síma. Það vakti
athygli mína hversu vel hún mundi
liðna daga, nöfn, ártöl og atburðir
voru henni í fersku minni. ... Elsk-
an mín, ég var bara ársgömul þeg-
ar pabbi dó, en auðvitað var leikhús-
ið alla tíð samtvinnað okkar lífi.
Myndir og frásagnir og svo fólkið
úr leikhúsinu, þetta er mér ógleym-
anlegt enn í dag. Og svo kom Val-
ur, ... þessvegna var leikhúsið
alltaf ósköp nærri á heimilinu, nema
á mánudögum - þá átti hann frí.
En svo gerðist hann frímúrari og
þá fuku mánudagarnir! - og léttur
hlátur hennar fylgdi þessum orðum.
Hún var í senn skemmtileg og
virðuleg í fasi og framgöngu, ná-
vist hennar veitti öryggiskennd.
... Þeir sem guðirnir elska deyja
ungir... er sagt. Kannske var
Laufey ekki ung að árum þegar hún
kvaddi okkur, ... en samt dó hún
ung, því hún var elskuð af guðunum
og okkur öllum sem nú syrgjum
hana.
Fjölskylda mín og allir félagarnir
í Leikfélagi Reykjavíkur votta ætt-
ingjum hennar dýpstu samúð.
Steindór Hjörleifsson.
Á heimili Laufeyjar Árnadóttur,
föðursystur minnar, sem er jarðsett
í dag og eiginmanns hennar, Vals
Gíslasonar, leikara, upplifði lítill
frændi hennar ævintýri, sem hinir
fullorðnu vissu ekkert um. Þótt
Laufey hafi misst föður sinn, Árna
Eiríksson, leikara, sem var einn af
stofnendum Leikfélags Reykjavík-
ur, þegar hún var aðeins 18 mán-
aða gömul, var það hennar verk og
Vals að tryggja tengsl fjölskyldu
hennar við Leikfélagið og raunar
íslenzkt leikhús nánast alla öldina.
Þess vegna fórum við Valgí, dóttir
þeirra, á flestar ef ekki allar svo-
nefndar „generalprufur" í Iðnó í
barnæsku.
Ævintýraheimurinn, sem varð til
í mínum huga á heimili Laufeyjar
tengdist þessum leiksýningum.
Þangað kom nánast allt fólkið, sem
sjá mátti á sviðinu í Iðnó. Það var
meiriháttar viðburður að sjá Alfreð
Andrésson, sem óumdeilanlega er
mesti gamanleikari, sem þessi þjóð
hefur átt, í eigin persónu. Hann gat
komið inn á sviðið í Iðnó á þann
veg, að áhorfendur veltust um af
hlátri án þess að hann segði orð.
Þarna sat hann í stofunni hjá Lau-
feyju, að því er virtist alvörugefinn
maður, en lítill aðdáandi hélt sig í
hæfilegri fjarlægð og starði á hann
undrunaraugum. Með honum voru
alltaf Inga Þórðardóttir, leikkona,
og dóttir þeirra Laila.
Indriði Waage, leikstjóri, var
einnig eftirminnilegur gestur á
heimili Laufeyjar og Vals. Hann var
dálítið dularfull persóna í mínum
augum en eiginkona hans Elísabet
Waage ekki síður minnisstæð vegna
sterks persónuleika og einstakrar
hlýju, sem frá henni streymdi.
Brynjólfur Jóhannesson og Guðný
Helgadóttir kona hans voru í hópi
þeirra, sem koma reglulega í heim-
sókn enda þeir Valur nánir vinir
og samstarfsmenn innan og utan
leikhússins og ævarandi vinátta á
milli þessara hjóna. Loks má nefna
Arndísi Bjömsdóttur, sem var mikil
kjölfesta í sýningum Leikfélagsins
á þessum árum.
Þarna var líka talað um merki-
legt fólk. Á heimili Laufeyjar og
Vals heyrði ég fyrst frásagnir af
leikferli Önnu Borg í Kaupmanna-
höfn. Það þótti einstakt, að íslenzk
leikkona skyldi ná að hasla sér völl
úti í hinum stóra heimi. Á milli föð-
ur Laufeyjar og móður Önnu Borg
hafði ríkt djúp vinátta, sem vel
mátti merkja í þessum umræðum
en ekki síður u.þ.b. einum og hálf-
um áratug síðar við sviplegt fráfall
Önnu Borg, þegar flugvél frá Flug-
félagi íslands, sem hún var farþegi
í fórst í lendingu á Óslóarflugvelli.
Ég hlustaði líka vel á umræður
um norsku leikkonuna Gerd Grieg,
sem var gestur á Reynimel 58. Þau
Gerd Grieg og eiginmaður hennar
Nordahl Grieg flúðu frá Noregi,
þegar Þjóðverjar hertóku landið.
Auk þess sem hann var eitt þekkt-
asta skáld Norðmanna á sinni tíð
var Nordahl Grieg stríðsfréttaritari
með liði Norðmanna í London. Hann
fór með flugvélum bandamanna í
árásarferðir en fórst, þegar flugvél
hans var skotin niður yfír Berlín í
byijun desember 1943. Gerd Grieg,
sem var ein helzta leikkona Norð-
manna kom hingað til lands, stjórn-
aði leiksýningum og lék sjálf á sviði.
Á milli hennar og Laufeyjar og
Vals ríkti góð vinátta. Allt var þetta
fólk sveipað einhveijum ævintýra-
ljóma í huga áhorfanda, sem var
ungur að árum en fylgdist með öll-
um, sem komu og því, sem sagt var.
En þetta var ekki allt líf og leik-
ur. Það var þeim leikarahópi, sem
stundum kom saman á heimili
Laufeyjar og Vals, þungt áfall,
þegar ein efnilegasta leikkona
landsmanna á þeim tíma, Alda
Möller, féll frá langt fyrir aldur
fram.
Heimili Laufeyjar var öruggur
samastaður. Þar var skjól. Ékki
bara fýrir Val Gíslason og börn
þeirra, Valgerði og Val, heldur líka
fýrir mig og fleiri, sem þangað
sóttu, eins og Guðmundur H. Garð-
arsson, fyrrum alþm., segir frá hér
í blaðinu í dag. Þannig var það
andrúm, sem Laufey Árnadóttir
skapaði í kringum sig.
Þau Laufey og Valur urðu fyrir
mikilli sorg í lífinu. Á þessum
barnsárum horfði ég oft á mynd,
sem stóð á náttborðinu hjá frænku
minni, hún var af litlu barni. Ég
spurði einskis og hún sagði ekkert.
Þetta var mynd af Árna, sem þau
misstu innan við ársgamlan.
í hvert sinn, sem ég kom inn á
heimili Laufeyjar leið mér vel. Það
var ekki hægt annað en láta sér
líða vel í návist hennar. Hún var
jákvæð kona og farsæl í öllu sínu
lífi. Þó hlýtur spennan innan dyra
oft að hafa verið mikil. Vegur Vals
Gíslasonar á íslenzku leiksviði varð
stöðugt meiri. Það kom ekki af
sjálfu sér. Á bak við þá velgengni
lá mikil vinna. Hlutverkin, sem
hann tókst á við kölluðu á mikla
þekkingu leikarans sjálfs, dýpt og
skilning á mannlegum tilfinningum.
Laufey átti mestan þátt í að skapa
það umhverfí, sem gerði honum
þetta kleift.
Það er stundum sagt, að innan
leikhússins ríki bæði samkeppni og
afbrýðisemi. Vafalaust er það rétt.
En þess gætti ekki á heimili Lauf-
eyjar og Vals. Þau lögðu alltaf
áherzlu á það, sem betur fór.
Starf leiklistargagnrýnanda við
Morgunblaðið er vanþakklátt og
fæstir endast lengi í því. Fyrir
nokkrum árum skrifaði Hávar Sig-
uijónsson leikgagnrýni hér í blaðið
en því miður í alltof stuttan tíma.
Þá hringdi Laufey Árnadóttir í mig
í fýrsta og eina skiptið, sem hún
tjáði sig um Morgunblaðið og sagði
mér, að með honum hefði Morgun-
blaðið eignazt einhvern bezta leik-
gagnrýnanda, sem skrifað hefði í
íslenzkt dagblað. Þetta var merki-
legur vitnisburður konu, sem séð
hafði nánast hveija einustu sýningu
í íslenzku leikhúsi í meira en hálfa
öld.
Fundum okkar bar síðast saman
í byijun nóvember. Þá sat ég heima
hjá henni á Reynimel 58 kvöldstund
og talaði við hana og Valgí dóttur
hennar um Þóru systur Laufeyjar,
sem þá var nýlátin. Og varð margs
vísari um gamla daga.
Ræktarsemi við liðna tíð var þeim
systrum að skapi. Nú er það ann-
arra að tryggja að sá þráður slitni
ekki.
Styrmir Gunnarsson.
KRISTBERG
JÓNSSON
+ Kristberg Jóns-
son fæddist í
Kjólvík, Borgarfirði
eystra, 15. janúar
1916. Hann lést í
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur 5. desember
síðastliðinn. For-
eldrar Kristbergs
voru Jón Magnús-
son og Sólveig
Sigurbjörnsdóttir.
Systkini Kristbergs
voru Magnús, f.
1917, látinn, Guð-
mundur, f 1918, Sig-
urbjörg, f. 1920, og
Kristborg, f. 1923, látin.
Eiginkona Kristbergs var
Guðbjörg Bjamadóttir, f. 24.10.
1915, d. 2.1. 1991. Þeirra börn
voru Jón og tvíburi hans sem
lést í fæðingu og Bjarni Sigur-
jón. Fósturbörn Kristbergs eru
Viktoría, Snjólfur og Anna.
Útför Kristbergs verður gerð
frá Fossvogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Elsku afí.
Við Gauti og Sævar
ætlum að senda þér
kveðjur fyrir allt sem
þú og amma hafíð gert
fyrir okkur. Til ykkar
var alltaf jafn gott að
koma í fallegu íbúðina
á Skeljagranda og allt-
af áttuð þið eitthvað
gott að gefa okkur. Þú
varst alltaf svo hjálp-
legur og vildir alltaf
gera okkur vel. Ef okk-
ur vantaði eitthvað í
skólann eða eitthvað
því um líkt varst þú
alltaf tilbúinn að fínna fyrir okkur
bækur eða blöð.
Við munum sakna þín eins og við
söknuðum ömmu. Og ef við göngum
meðfram sjónum munum við alltaf
hugsa til þín og ömmu. Þú stóðst
þig eins og hetja í veikindunum og
ert nú kominn til ömmu.
Okkur þótti vænt um ykkur og
þökkum ykkur fýrir allt.
Sævar og Gauti.
+
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
SIGURÐUR SIGURÐSSON,
Sunnuholti,
Seyðisfirði,
verður jarðsunginn frá Seyðisfjarðarkirkju laugardaginn 14. desem-
ber kl. 14.00.
Sigurbergur Sigurðsson, Þorgeir Sigurðsson,
Lukka Sigurðardóttir, Sigurbjörn Kristjánsson,
Þórunn Sigurðardóttir, Árni Guðmundsson,
Árni Jón Sigurðsson, Þálína Haraldsdóttir,
Gissur Þór Sigurðsson, Guðrún V. Árnadóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Frændi okkar og vinur,
SIGURÐUR GUNNARSSON,
Kópavogsbraut 1a,
sem lést á Landspítalanum miðvikudag-
inn 4. desember, verður jarðsunginn frá
Fossvogskapellu föstudaginn 13. des-
ember kl. 1 5.00.
Ásgeir Gunnarsson, Angelika Guðmundsdóttir,
Margrét Gunnarsdóttir,
Greta Björg Erlendsdóttir, Hannes Ingólfsson
og fjölskyidur.
+
Þökkum innilega samúð og vinarhug við
andlát og útför
BJARGAR EYJÓLFSDÓTTUR,
Austurströnd 4,
Seltjarnarnesi.
Sérstakar þakkir vill fjölskyldan flytja
hjúkrunarfræðingum og læknum heima-
hlynningar Krabbameinsfélagsins.
Vilhjálmur Ólafsson,
Einar Ingólfsson,
Stefnán Daði Ingólfsson, Katrín M. Þorbjörnsdóttir,
Auður ingólfsdóttir, Valgeir Valgeirsson,
Pétur Vilhjálmsson,
Trausti Óttar Steindórsson,
María Jónsdóttir
og barnabörn.
+
Hjartans þakkir sendum við öllum þeim,
sem auösýndu okkur samúð og hlýhug
við fráfall og útför
KNÚTS SKEGGJASONAR,
Kvisthaga 16.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey.
Ingeborg G. Skeggjason,
Ása Kristín Knútsdóttir, Einar Þorsteinsson
og dótturbörn.
+
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
GUÐRÚN SIGURÐARDÓTTIR
FARESTVEIT,
frá Hvammstanga,
til heimilis að Garðatorgi 17,
Garðabæ,
andaðist á hjúkrunardeild Hrafnistu
í Hafnarfirði 11. desember.
Steinar Farestveit,
Arthur Knut Farestveit,
Edda Farestveit,
Gerða Farestveit,
Hákon Einar Farestveit,
Cecilia Wenner,
Dröfn Farestveit,
Gunnsteinn Gíslason,
Þórður G. Guðmundsson,
Guðrún Farestveit.
barnabörn og barnabarnabörn.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvu-
sett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Auðveldust
er móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár. Ritvinnstukerfin
Word og Wordperfect eru einnig auðveld i úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins
í bréfasíma 5691115, eða á netfang þess Mbl(o)centrum.is en nánari upplýsingar
þar um má lesa á heimasiðum. Það eru vinsamleg tilmæli að lcngd greina fari ekki
yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfiiega línulengd — eða 2.200 slög:
Höfundar eru. beðnir að. hafa skírnarnöfn sín.en ekki stuttnefni undir greinunum.