Morgunblaðið - 12.03.1997, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 12. MARZ 1997 23
Tónleikar
Karlakórsins
Heimis
Þing um tölvumálrækt
Framtíð íslensk-
unnar á tölvuöld
KARLAKÓRINN Heimir heldur
tónleika í Grindavík 13. mars kl.
21. og í íþróttahúsinu að Flúðum,
föstudaginn 14. mars kl. 21. Að-
göngumiðar verða seldir við inn-
ganginn. Laugardaginn 15. mars
kl. 17 verða tónleikar í Háskóla-
bíói, sala aðgöngumiða er hafin.
Óseldir miðar verða seldir við inn-
ganginn.
Söngstjóri Karlakórsins Heimis
er Stefán R. Gíslason, undirleikar-
ar Thomas Higgerson og Jón St.
Gíslason, í einsöng og tvísöng
koma fram Einar Halldórsson og
Álftagerðisbræðurnir Gísli, Ósk-
ar, Pétur og Sigfús Péturssynir.
Skagfirskt söng- og skemmti-
kvöld verður á Hótel Islandi laug-
ardaginn 15. mars. Þar koma m.a.
fram Karlakórinn Heimi og Álfta-
gerðisbræður. Hljómsveit Geir-
mundar leikur fyrir dansi.
ÞING um tölvumálrækt verður
haldið í þingsal Hótels Loftleiða í
dag á vegum Fagráðs í upplýsinga-
tækni. Á þinginu verður leitast við
að svara spurningum um framtíð
íslenskunnar á tölvu- og upplýs-
ingaöld, svo sem eins og um það
hvort mælt verði á íslenska tungu
alla næstu öld, hver sporni gegn
ásókn enskunnar, hvort íslenskan
verði áfram inni í tölvum, hvað
hafi verið gert fyrir íslenskt mál í
tölvum og hvað þurfi að gera í
nánustu framtíð. Málshefjendur
verða fulltrúar fyrirtækja og stofn-
ana sem hafa verið í fararbroddi
þeirra er nota íslenskt mál í tölvum.
Þinginu er ætlað að gefa
heildaryfirsýn yfir þann árangur
sem náðst hefur í að styrkja stöðu
íslensks máls á tölvusviðinu.
Margar stofnanir, fyrirtæki og
einstaklingar hafa unnið að fram-
gangi íslenskunnar á þessu sviði
og er ætlunin að meðlimir þessa
„varnarliðs um íslenskt mál“
kynnist og geti orðið hver öðrum
að liði.
Að sögn Þorvarðar Kára Ólafs-
sonar, sem staðið hefur að undir-
búningi þingsins ásamt fleirum, er
tilgangur ráðstefnunnar fyrst og
fremst að vekja umræðu. „Það er
mikilvægt að koma af stað um-
ræðu um mál eins og til dæmis
hvort séríslenskir stafir verði
áfram inni á lyklaborðum tölva.
Tyrkir sækja það mjög fast nú að
koma sínum stöfum inn í tölvurnar
og þá yrði það á okkar kostnað
en við höfum hangið inni vegna
aðildar okkar að Atlantshafs-
bandalaginu. Á þinginu verður
einnig fjallað um tölvumálið sjálft,
stafatöflur, leturgerðir, orðasöfn,
tölvutal, þýðingar og hvaðeina sem
tengist íslensku máli á og í tölv-
um.“
Málþingið er öllum opið meðan
húsrúm leyfir. Þátttökugjald er
1.000 krónur.
KARLAKÓRINN Helmlr
Bragi Ásgeirsson sýnir
í Listaþjónustunni
Á SÝNINGU í Listþjónustunni sýnir
Bragi Ásgeirsson teikningar sem
unnar eru á árunum 1948-1959,
þrettán módelmyndir og eina sjálfs-
mynd.
Sjálfsmyndin, sem gerð er 1948,
hvarf af sýningu fyrir nokkrum árum.
Hún fannst fyrir tilviljun í ruslagámi
og barst í hendur Braga á ný eftir
að hafa verið týnd í fjögur ár.
Sýningin stendur fram til 6. apríl
og eru allar myndirnar til sölu nema
sjálfsmyndin.
Bragi fæddist í Reykjavík 1931.
Hann hóf nám við Myndlista- og
handíðaskóla íslands 1947 og síðan
nam hann við Listaskólann í Kaup-
mannahöfn 1950-1952, við Lista-
háskólann í Ósló 1952-1953 og
Listaháskólann í Munchen 1958-
1960. Hann stundaði einnig nám á
Ítalíu.
Bragi kenndi við MHÍ á rúmlega
40 ára tímabili og hefur verið lista-
gagnrýnandi Morgunblaðsins í rúm
30 ár.
Bragi er einn af frumkvöðlum í
grafískri listgrein á íslandi og end-
urreisti Félag íslenskra grafíklista-
manna stofnað af nemendum hans
í MHÍ. Jafnframt því að vinna að
list sinni hefur hann skrifað fjölda
greina um listir í íslensk og erlend
blöð og tímarit.
Bragi hefur haldið margar einka-
sýningar smáar og stórar á Islandi
og erlendis og tekið þátt í samsýn-
ingum víða um heim, m.a. í öllum
höfuðborgum Norðurlanda, Þýska-
landi, Moskvu, Buenos Aires, New
York, Connecticut og 10 öðrum ríkj-
um Bandaríkjanna.
Bragi á_ verk í öllum helstu lista-
söfnum á íslandi og verk í eigu opin-
berra stofnana, banka og fyrirtækja,
einnig er verk eftir hann á einka-
söfnum í Bandaríkjunum, Danmörku
og Þýskalandi.
Rittengsl grannþjóða
Nýútkomin er bók eftir Julian D’Arcy, dós-
ent við enskuskor heimspekideildar Háskóla
íslands, sem fjallar um rittengsl milli skoskra
höfunda og íslenskra fombókmennta.
Sveinn Haraldsson hefur kynnt sér bókina,
sem varpar nýju ljósi á samskipti þessara
tveggja grannþjóða.
sem fimm tungumál
voru töluð í Skotlandi á
tímum víkingaferða:
norræna, enska, írska,
péttneska (piktíska) og
breska (veilska), hafa
skoskir höfundar úr
miklu að moða þegar
velja á sér hentuga
forfeður. Nú á tímum
eru að sjálfsögðu aðeins
tvö þessara tungumála
enn við lýði, og hafa
umbreyst í munni fólks
Morgunblaðið/Ásdis
Julian D’Arcy
Togstreita hefur ríkt
milli þeirra sem vilja
leggja áherslu á germ-
anskan arf og þeirra
sem leita fanga í kelt-
neskri fortíð. Inn í þetta
blandast að á síðari öld-
um hafa íbúar lágland-
anna verið skoskumæl-
andi en gelískan hljóm-
að um hálöndin með
öllum sínum sérskosku
hefðum, þangað sem
Skotar hafa sótt þætti
SKOTAR hafa frá því á öndverðri
átjándu öld haft sérstakan áhuga á
íslandi og norrænum bókmenntum.
Julian D’Arcy fjallar um þessi tengsl
þjóðanna í nýútkominni bók sinni
Scottish Skalds and Sagamen: Old
Norse Influence on Modern Scottish
Literature (Tuckwell Press, 1996),
sem er að stofni til doktorsritgerð
sem hann varði við Aberdeen-
háskóla. Falsarinn frægi, James
Macpherson, notaði atriði úr þessum
norræna bókmenntaarfi í ljóðum
þeim sem hann kenndi við Ossian;
ljóðabálki sem naut þvílíkra vinsælda
og hafði svo gífurleg áhrif innan
rómantísku bókmenntastefnunnar
að nafnið Oscar, sem Macpherson
gaf einni aðalpersónunni, var notað
jafnt á ríkisarfa í Svíþjóð og tilvon-
andi skáld á írlandi og er nú al-
gengt eiginnafn á íslandi þó Macp-
herson og ljóðmæli hans séu flestum
gleymd.
Annar rithöfundur þesslendur og
þekktari er Walter Scott en hann
samdi útdrátt úr Eyrbyggju eftir
latínu Gríms Jónssonar Thorkelín,
en Grímur dvaldi í Skotlandi á
níunda tug átjándu aldar. Eftir að
hafa hlaupið á sögulegum og bók-
menntalegum tengslum landanna í
greinargóðu yfirliti, þar sem skil-
merkilega er gerð grein fyrir heim-
ildum, snýr Julian D’Arcy, sér að
níu skoskum höfundum frá þessari
öld og myndar umfjöllun um þá
meginefni bókarinnar, eða níu kafla
af tólf.
Meginþema bókarinnar snýst um
sjálfsmynd skoskra höfunda. Þar
fyrir áhrif frá norrænu í skosku
(scots) og skoska gelísku. Hentug-
asti efniviðurinn í sögulegar skáld-
sögur eru að sjálfsögðu Péttar þar
sem minnst er um þá vitað, enda
létu þeir ekki eftir sig ritaðar heim-
ildir. Þeir eru því tilvaldir sem dæmi
um frumstætt þjóðfélag í anda kenn-
inga Rousseaus um hinn villta mann
og hugmynda hinna skosku höfunda
um heilbrigða fortíð.
í sína sjálfsmynd og mótþróa gegn
yfirgangi bræðra sinna sunnan
landamæranna.
Hinir níu skosku höfundar sem
fjallað er um hvern í sínum kafla,
Lewis Grassic Gibbon, Neil M.
Gunn, Hugh MacDiarmid, John
Buchan, David Lindsay, Naomi
Mitchison, Edwin Muir, Eric Link-
later og George Mackay Brown,
eiga það sammerkt að vera þekkt
nöfn í skoskum bókmenntum og að
hafa notað fornnorrænar bók-
menntir, sögur og kvæði, umtals-
vert í verkum sínum. Julian D’Arcy
greinir verk hvers þeirra frá þessu
sjónarhorni, enda eru efnistök hvers
fyrir sig mjög ólík.
Tvö atriði vekja sérstaka athygli:
dálæti þessara höfunda á Ameríku-
ferðum norrænna manna og ýmis-
legt sem kemur upp á yfirborðið í
kaflanum um Orkneyinginn Edwin
Muir, en í hann er aukið fróðleik
um aðra sögulega þætti hjaltlenska
og orkneyska, en eins og kunnugt
er lifði norræn tunga þar lengur en
á öðrum stöðum utan Norðurlanda.
Linklater og Mackay Brown, sem
fjallað er um í tveimur lokaköflun-
um, eru líka frá Orkneyjum, en
George Mackay Brown, sem er ný-
látinn, var tilnefndur til Booker-
verðlaunanna fyrir örfáum árum.
Bók þessi er þarft framlag í sí-
vaxandi undirflokk norrænna
fræða, þ.e. móttaka og áhrif nor-
rænna bókmennta erlendis. Verkið
er einstaklega vandlega af hendi
leyst og tilvísanir og efnisskrá sér-
staklega greinargóðar. Þessi bók
opnar íslenskum lesendum leið að
fjölda ritverka sem hafa þegið af
fornum arfi okkar og bendir ensku-
mælandi lesendum á hve víðtæk
áhrif fornnorrænar bókmenntir
hafa haft á bókmenntir þeirra.
Mestur er fengurinn fyrir skoska
lesendur, sem geta sökkt sér í þetta
efni sem standa ætti hjarta þeirra
næst - þennan sérstaka þátt í
myndun skosks þjóðarsjálfs.
Reykvískt
kirsuber í
ljóði
í VETRARHEFTI ljóðatíma-
ritsins Nineties Poetry birtast
þijú ljóð eftir Michael Dean
Pollock. Hann yrkir m.a. um
Reykjavík, Hallgrímskirkju
sem situr efst uppi á hæð eins
og kirsuber og Esjuna með
dapurleg og letileg blá augu.
í haustljóði dansa dauðir vík-
ingar á frostbitnum himni.
Heftið er tileinkað súrreal-
íska málaranum Max Ernst
(1891-1976), en meðal þeirra
sem eiga ljóð í tímaritinu eru
svokölluð Cobra-skáld (Karen
Appel, Hugo Claus og fleiri),
Pablo Neruda og Yugyo Ya-
nagi.
Ritstjóri er Graham Ackro-
yd, útgefandi Lansdowne
Press, 33 Lansdowne Place
Hove BN3 ÍHF. Tímaritið
kostar 4,95 pund.
Myndir -
tónar - bíó
NÚ ER sýningu Hallgríms
Helgasonar í Gallerí Miðhæð
á Nellys café lokið og lista-
maðurinn sem tekur við sýn-
ingarsalnum er Gabriela Frið-
riksdóttir. Sýnir hún þar lág-
myndir.
Sýning Gabrielu gengur
undir nafninu „Þannig var
það nú . .. “ og stendur yfir
til 8. apríl.
Á miðvikudagskvöldið er
svo „Lítill laugardagur" á
Nellys café og í þetta skiptið
leika þeir Björn Thoroddsen á
gítar og Róbert Þórhallsson á
bassa.
Á mánudögum kl. 21 verða
sýndar bíómyndir sem Jón
Sæmundur og Robert Dou-
glas velja. Myndirnar eru
sýndar á tjaldi í sýningarsal
Gallerís Miðhæðar. Aldurs-
takmark er 20 ára.
Nýjar bækur
Sögulegt
feilspark
SKÁLDSAGAN Ljómi eftir
sænska skáldsagnahöfundinn
Göran Tunström er komin út.
„Á tólf ára
afmælisdegi
sínum verður
Pétri Hall-
dórssyni það
á að sparka
afmælisgjöf-
inni frá föður
sínum inn í
garð franska
sendiráðsins
í Reykjavík,
merkilegum og sögulegum fót-
bolta. Þetta feilspark og það
sem af því hlýst á eftir að
móta lífshlaup Péturs á ýmsa
lund og ekki reynist það síður
afdrifaríkt fyrir Halldór föður
hans sem er landsþekktur út-
varpsmaður, fæddur 17. júní
1944, og á margan hátt jafnó-
venjulegur og fótboltinn góði,“
segir í kynningu.
Ljómi kom út í Svíþjóð síð-
astliðið haust og hefur verið
vel tekið þar í landi. Ljómi er
þriðja bók Tunströms sem út
kemur á íslensku, en hinar eru
Jólaóratorían ög Þjófurinn.
Þórarinn Eldjárn þýddi.
„ Útgefandi er Mál og menn-
ing. Bókin er 231 blaðsíða,
unnin í Prentsmiðjunni Odda,
hf. Kápuna gerði Margrét
Laxness. Verð kr. 3.480.