Morgunblaðið - 14.03.1997, Blaðsíða 38

"38 FÖSTUDAGUR 14. MARZ 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÓLÖF
EINARSDÓTTIR
+ Ólöf Einarsdótt-
ir fæddist í
ívarsseli í Reykjavík
9. mars 1907. Hún
andaðist á Landspít-
alanum 10. mars síð-
astliðinn. Faðir
hennar var Einar
Sigurðsson sjómað-
ur í Ivarsseli, sonur
Sigurðar Einarsson-
ar frá Bollagörðum
->» á Seltjarnarnesi og
Sigríðar Jafetsdótt-
ur. Móðir hennar
var Helga Ivarsdótt-
ir, dóttir ívars Jón-
atanssonar _ útvegsbónda i
ívarsseli og Ólafar Bjarnadótt-
ur frá Ey í Landeyjum. Systkini
Ólafar voru: ívar, f. 11. nóv.
1901, d. 1985; Kjartan, f. 19.
júlí 1904, d. 1959; Sigríður, f.
16. jan. 1906, d. 1988; Sigurður,
f. 24. ágúst 1913, d. 1988; Gunn-
ar, f. 22. júní, d. 1983; Harald-
ur, f. 6. nóv. 1918, d. 1919; Ás-
laug, f. 3. feb. 1920, d. 1982.
Olöf stundaði margs konar
störf, t.d. við fiskvinnslu, versl-
un, húshald og saumaskap. Hún
giftist Páli Melsteð
Ölafssyni múrara
13. ágúst 1928. Þau
slitu samvistir.
Þeirra börn voru:
1) Auður, f. 10.
sept. 1928, d. 1. maí
1947. Hennar maki
var Rafn Sigurvins-
son og áttu þau eina
dóttur Ólöfu, og
eru hennar börn
fjögur. 2) Pétur, f.
28. nóv. 1931, d. 28.
júní 1979, hans
kona var Ólöf
Steinarsdóttir og
þeirra börn Steinar, Pétur og
Elísabet, og þeirra börn samtals
fimm. 3) Helga, f. 18. sept. 1936,
hennar maður var Ingvar Ing-
varsson og eru þeirra börn
Gunnlaugur, Ingvar, Auður,
Mímir, Kjartan, Sigurður Ólaf-
ur og Ólöf Vala, þeirra börn eru
samtals 15. Seinni maður Ólafar
var Guðmundur Óskar Sigurðs-
son, f. 28. apríl 1919, d. 1996.
Útför Ólafar verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 10.30.
Hún amma er dáin. Kallið átti
svo sem ekki að koma okkur svo
mjög á óvart. En samt. Þú hafðir
dvalið á Landspítalanum í Reykja-
vík í þijár vikur og verið þungt
haldin. Á sunnudaginn 9. mars á
níræðis afmælisdaginn þinn höfð-
um við nánustu ættingjar og vinir
haldið með þér upp á daginn, svona
eins og hægt var miðað við aðstæð-
ur. Við vissum þá öll og þú sjálf
að hveiju stefndi. Þú af fullkomnu
æðruleysi og hetjuskap. Ég var
þakklátur fyrir að hafa getað kvatt
þig á hinstu stundu, elsku amma
mín, ásamt tveimur dætrum mín-
um, þeim Líf og Tinnu. Það var
engu líkara en þú hefðir viljað klára
að lifa þennan dag, til þess að geta
hitt okkur sem flest saman og síð-
an yfirgefið þennan heim með þinni
reisn, sátt við guð og menn.
Já, hún amma mín dó södd líf-
daga og yfír henni var ró og friður
á þessum stórafmælisdegi sínum
sem jafnframt var hennar síðasti
heili dagur í Iífí hennar hér á með-
al okkar.
. * Amma mín, þú varst stórkostleg
manneskja, ein af hvunndagshetj-
um þessarar aldar sem senn er að
líða. Þetta var að sönnu öldin þín.
Öld mestu breytinga og framfara
í sögu þjóðar okkar og jarðarbúa
allra. Þú fæddist í húsi foreldra
þinna á ívarsseli í Reykjavík þann
9. mars árið 1907, árið sem hans
hátign Fredrik VIII konungur Dan-
merkur og íslands heimsótti
Reykjavík. Þegar þú fæddist var
ekkert rafmagn, enginn sími, engin
hitaveita né vatnsveita, ekkert út-
varp, ekkert sjónvarp, nánast engir
bílar né vegir, engar flugvélar og
Reykjavík var aðeins lítið sjávar-
þorp, byggt að mestu bláfátæku
— alþýðufólki. Þú lifðir tvær heims-
styijaldir, fullveldi íslands, lýðveld-
isstofnunina, kjarnorkuna, tölvu-
byltinguna. Stórveldi og heims-
stefnur risu og féllu á æviskeiði
þínu.
Oft sagðir þú mér frá gömlu
Vantar þig
VIN
að tala við?
Við erum til staðar!
VINALÍNAN
561 6464 • 800 6464
öll kvöld 20 - 23
Reykjavík sem þú lifðir í bernsku
þinni og fram eftir öldinni. Oft hef
ég undrast gott minni þitt á menn
og málefni og dáðst að góðum frá-
sagnarhæfíleikum þínum. Ég man
þú sagðir mér frá fullveldisdeginum
1918 og spænsku veikinni sem þá
lá eins og mara yfír íbúum Reykja-
víkur, m.a. fjölskyldu þinni, en einn
kornungur bróðir þinn lést þá úr
þessari skæðu sóttveiki. Þú sagðir
mér frá mörgu eftirminnilegu fólki,
s.s. íþróttamönnum eins og Jóhann-
esi Jósefssyni, Siguijóni Péturssyni
og Hallgrími Benediktssyni en
einnig stórskáldum og stjómmála-
skörungum sem gengu um götur
Reykjavíkur á þínum ungdómsá-
rum eins og Einari Ben., Hannesi
Hafstein og fleirum. Ég man þú
sagðir mér líka frá ótrúlegum lifn-
aðarháttum fólks á þessum tíma,
ferðum inn í þvottalaugar, vinnu
við sólþurrkun á saltfiski, ferðum
eftir drykkjarvatni, hestvagnaferð-
um til frændfólks þíns í Hafnar-
firði og inní Elliðaárdal. Ég man
hvað ég hef oft undrast þegar þú
sagðir mér frá þeim húsakosti sem
allt venjulegt fólk bjó við á þessum
árum. Ég man t.d. að þú sagðir
mér að í Ivarsseli, litla húsinu þínu
og foreldra þinna bjuggu þijár fjöl-
skyldur með börn sín. I þessu pínu-
litla húsi bjuggu yfír 20 manns.
Já, frá Ivarsseli (Vesturgötu
66b) er margs að minnast, í þessu
nú bráðum 150 ára gamla húsi
bjuggu foreldrar þínir, þar fæddist
þú og systkini þín í byijun þessarar
aldar og þar ólust þið upp. Þótt
þú byggir ekki alla ævi þína þar,
þá bjóstu þar fyrst meðan ég var
barn og nú einnig síðustu tuttugu
árin. ívarssel er því tengt þér og
minningu þinni óijúfanlegum bönd-
um. Fjaran og Selsvörin fyrir neðan
húsið þegar ég var barn, var okkur
barnabömunum þínum leikvöllur
og heill ævintýraheimur. Háaloftið
á Seli með brakandi stiganum,
gömlu blöðunum og ívari frænda
með fíðluna og penslana sína á loft-
inu. Þér að baka vöfflur eða ber-
andi fram ilmandi kaffí og pönnu-
kökur með rabbarbarasultu. Fullt
hús af gestum, frændum og frænk-
um. Aldrei var komið að tómum
kofunum hjá þér, amma mín. Sama
gestrisnin og alúðin við alla, háa
sem lága. Það er líka margs að
minnast frá því ég var barn og þú
varst svo oft hjá okkur í sveitinni
um lengri og skemmri tíma að
hjálpa og aðstoða stelpuna þína
hana mömmu með allan barnaskar-
ann. Alltaf varstu jafnblíð og góð
og traust. Þú varst ein af föstu og
traustustu stoðunum í barnstilveru
minni og í mínum huga og fjöl-
skyldu minnar allt fram á þennan
dag. Það er eiginlega erfítt að
hugsa sér tilveruna án þín, amma.
Allar sögumar sem þú sagðir okkur
eins og af henni Fóu og Fóu feyki-
rófu lifa í minningunni og nú segir
maður börnunum sínum þær.
Þú varst einstök hagleikskona
og listakona í höndunum. Um
ævina hefur þú pijónað óteljandi
margar lopapeysur, vettlinga og
sokka á mig og öll barnabörnin þín
og síðan á bamabamabörnin þegar
þau fóru að koma. Allt fram á síð-
ustu daga varstu með eitthvað
undir í handavinnunni þinni, því
nóg var af ungunum. Jólin voru
einnig þín hátíð þá ljómaðir þú í
öllum jólaundirbúningnum. Állur
jólamánuðurinn fór í stúss og inn-
kaup á jólagjöfum handa öllum.
Því þitt lífsamstur allt snerist um
það að vaka yfir velferð bama
þinna og allra afkomenda þeirra,
þannig varstu og þannig vildirðu
vera. Þú vildir alltaf frekar gefa
en þiggja og þú hafðir svo sannar-
lega mikið að gefa, elsku amma
mín.
Ég man líka og við öll eftir mikl-
um áhuga þínum á ætterni fólks
og ættfræði, sem þú grúskaðir
mikið í og miðlaðir af. Þú varst
alltaf stolt og hreykin af þinni
Bollagarðaætt og gast rakið ættir
okkar fólks fram og aftur. Ég man
oft hvað ég gladdist yfír því sem
barn þegar þú varst að segja okkur
hreykin af einhverjum íþrótta-
manninum eða öðm mikilmenninu
sem væri bara náfrændi okkar.
Ég man líka eftir þér í fyrra,
amma mín, við útför Guðmundar
Óskars Sigurðssonar, mannsins
þíns og eins konar afa okkar sl.
40 ár. Hann sem kvaddi á undan
þér, hann sem hafði verið þér og
okkur öllum svo góður. Þar barstu
þig vel, amma, orðin 89 ára göm-
ul. Þú hafðir vissulega misst mikið
og sorg þín og okkar var sár. En
lífsreynsla þín og æðruleysi brugð-
ust ekki frekar en áður. Þú barst
sorg þína í hljóði og kvartaðir ekki.
Þú hafðir líka fyrr á lífsleiðinni
þurft að sjá á eftir tveimur af þrem-
ur bömum þínum yfír móðuna
miklu langt um aldur fram, þú lifð-
ir foreldra þína og þú hafðir er hér
var komið kvatt öll systkini þín sjö
að tölu, þannig að þú vissir vel og
varst óttalaus frammi fyrir for-
gengilegheitum þessa lífs.
Ekki héldum við þá að svo stutt
yrði á milli ykkar sem nú er orðin
raunin. Við héldum að við hefðum
þig lengur. En fólk heldur svo oft
að það hafí meiri tíma en það hef-
ur, tíminn fyrir lífíð sjálft vill oft
verða útundan.
Nú í seinni tíð gaf ég mér oft
betri tíma til þess að spjalla við
þig um heima og geima, því þú
varst alltaf alveg skýr í kollinum
þó ellin væri farin að vinna á öðru.
Sérstaklega var gaman að spjalla
við þig um þessa löngu liðnu tíma.
Þú hafðir líka gaman af því og nú
síðast í janúar ræddum við lengi
saman um Skúla Thoroddsen og
önnur mikilmenni í sjálfstæðisbar-
áttu þjóðarinnar. í þetta sama
skipti sagðirðu mér líka frá
skemmtiferð á Þingvöll sem þú,
Sigga eldri systir þín og fleiri stelp-
ur hefðuð farið í á kassabfl á ungl-
ingsárum þínum. Ég man að þú
sagðir mér hlæjandi að Sigga hefði
sagt að þú værir varla hafandi með
í selskap þar sem þú fékkst ómögu-
lega til að fiktast við að reykja eins
og þær hinar. Enda reyktirðu aldr-
ei eða glaptist af óhollustu eða
öðrum hégóma á þinni löngu ævi.
Staðfesta, þrautseigja og hógværð
voru þín aðalsmerki.
Amma mín, nú er því miður kom-
ið að leiðarlokum á langri leið. Þú
og þín kynslóð hafið skilað okkur
stórbrotnu ævistarfí. Nú ferðu úr
þessari veröld sem á þinni ævi hef-
ur gjörbreyst svo að engin kynslóð
gervallrar mannkynssögunnar hef-
ur lifað aðra eins tíma, aðrar eins
framfarir, aðrar eins breytingar.
Við skulum vona að við sem á
eftir komum njótum ávaxtanna
minnugir þín og þinnar kynslóðar.
Elsku amma mín, ég mun alltaf
sakna þín. Ég mun ávallt geyma
hreina og fallega minninguna um
þig í hjarta mínu. Þú sem gafst
okkur svo margt. Þú sem varst
alltaf góð og alltaf til staðar. Ég
mun einnig varðveita af virðingu
og ást minningu þína meðal barna
minna og afkomenda svo lengi sem
lifí. Guð geymi þig, amma.
Þinn dóttursonur,
Gunnlaugur.
Elsku amma mín, það er svo
margt fallegt sem ég gæti sagt um
þig, svo margt fallegt og fjarska
gott, sem ég mun geyma og aldrei
gleyma. Mér fínnst óþarft að tína
það allt saman upp hér. Því ég veit
að allir sem þekktu þig vissu hversu
mikil gæðakona þú varst. Mig lang-
ar bara til þess að kveðja þig og
hann Guðmund manninn þinn sem
dó í fyrrasumar sem mér þótti einn-
ig svo afskaplega vænt um. Mig
langar til að þakka ykkur fyrir allt
gamalt og gott. Mér fínnst þetta
bara svo fátækleg orð um tvær af
mikilvægustu manneskjunum í Iífí
mínu. Það er mikill missir og sökn-
uður en ég var heppin að hafa átt
ykkur að. Ég mun ávallt hugsa til
ykkar, sakna ykkar og elska ykk-
ur. Guð geymi ykkur.
ÓlöfVala.
Elsku hjartans Lolla mín, mig
langar til að minnast þín með fáum
orðum. Þú sem varst mér sem
amma, viskubrunnur og einstök
kona í alla staði. Að ívarsseli var
alltaf gott að koma þar sem þú og
Guðmundur áttuð hlýlegt heimili.
Stutt er síðan Guðmundur féll frá
og var þá missir þinn mikill, þið
stóðuð alltaf saman sem eitt í blíðu
og stríðu.
Það var heillandi og gaman að
heyra þig segja frá gömlu góðu
dögunum, árunum er þú varst að
alast upp, rekja ættartölur en þú
varst svo fróð um þau mál og minn-
ug allt fram á síðasta dag.
Þú náðir þeim merkisáfanga að
verða níræð og mér fannst þú alltaf
eins þrátt fyrir háan aldur.
Þó að söknuður minn sé mikill
er gott til þess að vita að nú eruð
þið Guðmundur saman á nýjan leik.
Elsku Lolla, ég kveð þig með
miklum söknuði, og fullt hjarta af
ljúfum minningum. Kæra Helga og
aðstandendur, ég votta ykkur ein-
læga samúð.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Ella Björk Einarsdóttir.
Ólöf kom inn í líf mitt á erfíðum
tíma. Ætli það séu ekki um það
bil 45 ár síðan. Móðir mín lá heima
rúmföst í bolgifsi og mátti sig ekki
hræra. Þá kom þessi hægláta kona
eins og engill af himnum sendur.
Hún þekkti okkur ekki neitt, vissi
aðeins, að þarna þurfti að rétta
fram hjálparhönd. Þannig var allt
hennar líf aðstoð við aðra. Og laun-
in? Ætli þau hafi ekki oft verið létt
í vasa og fremur falist í gleði henn-
ar sjálfrar yfir vel unnu verki og
því að hafa getað látið gott af sér
leiða. Hún var snillingur í höndun-
um. Það var sama, hvort hún sneið
spariflík upp úr gömlu, pijónaði
flókið munstur eða bjó til dýrindis
mat úr fátæklegu hráefni. Hún var
ótrúlega hugmyndarík, gáfuð og
listræn kona. Hennar sérstaki, hóf-
sami húmor lýsti upp margar stund-
ir og oft var maður agndofa, hversu
vel hún var lesin og kunni skil á
mörgu. Það var unun að hlusta á
hana segja frá mönnum og málefn-
um og liðnum tima í gömlu Reykja-
vík. Aldrei var þar hallað á nokkurn
mann. Kímnigáfa Ólafar var ekki á
kostnað annara. Ekki heyrði ég
hana heldur barma sér eða rekja
raunir sínar. Lifíð hafði þó sannar-
lega lagt fyrir hana erfíð úrlausnar-
efni og sorgin hafði ekki sneitt hjá
dyrum hennar. Hún gerði ekki kröf-
ur nema á hendur sjálfri sér og þær
kröfur voru miklar. Hjarta hennar
og samviska réðu för. Færi einhver
að asnast til að hrósa henni fyrir
ósérhlífni hennar og fómfýsi varð
hún aðeins undrandi. Henni fannst
ævinlega, að hún hefði ekki lagt
annað af mörkum en það sem skyld-
an bauð. En skyldur manna eru
misjafnar. Skyldur Ólafar Einars-
dóttur voru endalausar. „Hvað
vannstu Guðs veröld til þarfa? Þess
verðurðu spurður um sólarlag." Það
verða ekki vandræði með að svara
því nú, nema þá helst að það verði
of umfangsmikið fyrir registrið í
efra. Ólöf varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að eignast stóra og samhenta
fjölskyldu. Þeirra gleði var hennar
gleði. Þeirra sigrar voru hennar
sigrar. Ég sendi þeim öllum innilega
samúðarkveðju. Það var mikil gæfa
að fá að kynnast Ólöfu Einarsdótt-
ur og ganga með henni stuttan
spöl. Lífsstill hennar ætti að vera
hveijum sem hana þekkti kennslu-
stund í kristindómi.
Helga Friðfinnsdóttir.
Með Ólöfu Einarsdóttur hverfur
af sjónarsviðinu sérstök mann-
kostakona. Hennar aðal var að
koma öðmm til hjálpar. Aldrei gerði
hún kröfur á hendur lífínu, heldur
á sjálfa sig til að bæta líf samferða-
manna. Hvar sem hún kom bar hún
með sér létt andrúm glaðværðar,
bjartsýni og góðvildar. Fyrir henni
vom vandamál náungans úrlausn-
arefni, sem hún tók að sér að leysa
af þeim mikla mannkærleika, sem
henni var í blóð borinn. Hún var
hógvær og hjartahrein og kunni
flestum betur að gleðjast með glöð-
um og syrgja með syrgendum. Guð
blessi minningu Ólafar Einarsdóttur
og styrki aðstandendur hennar í
sorg sinni.
Gunnar Grettisson.
Hin ljúfa minning lýsir mér sem fyrr
er lítil stúlka barði á þinar dyr,
þær ætíð síðan opnar henni stóðu
þótt árin liðu hratt í tímans móðu.
(R.G.)
Ég man það þótt nú séu um það
bil 58 ár síðan, þegar ég, 6 ára
telpukorn barði að dyrum hjá Ólöfu
Einarsdóttur í fyrsta sinn, og spurði
eftir Auði, dóttur hennar, sem ég
hafði kynnst daginn áður. Auður
var þá í skóla, en með ljúfu brosi
leiddi Ólöf mig inn tii barna sinna,
Péturs og Helgu. Þau urðu síðan
ásamt Auði bestu leiksystkin mín
og vinir, og Ólöf reyndist mér æ
síðan sem besta móðir, enda laðaði
hún að sér öll börn. Þegar þessi
fyrstu kynni okkar hófust, var Ól-
öf, ásamt manni sínum Páli Ólafs-
syni Melsted og börnum i litlum
sumarbústað í Kópavoginum, þar
sem nú er Álfhólsvegur. Þá var
Kópavogurinn sveit, og ósnortin
náttúra allt í kring um sumarbú-
staðinn og ég man hvað það var
yndislegt að leika sér þarna og
stundum þegar veður leyfði, kom
Ólöf með heitt kakó og brauð og
bar það út til okkar krakkanna, og
var þá glatt á hjalla.
Síðar lá leið mín oft á Freyju-
götu 6 þar sem Ólöf og fyölskylda
hennar áttu heima í allmörg ár, og
var ég þar tíður gestur í mörg ár,
allt þar til ég fluttist 17 ára gömul
vestur í Dali. Heimilið á Freyjugöt-
unni hafði á sér menningarblæ,
enda var öll fjölskyldan óvenju list-
ræn og hlustað var mikið á klass-
íska músík í útvarpinu. Ég minnist
þess, þegar Páll, maður Ólafar,
spilaði lög á gítar á aðeins einn
streng í einu og hitti alltaf nákvæm-
lega á réttu tónana. Seinna þegar
Pétur var 12 ára fékk hann harmon-
iku og var auðvitað ekki lengi að
læra á hana, enda varð hann síðar
mikill tónlistarmaður, og snillingur
á gítar, einnig skáld og listmálari.