Morgunblaðið - 15.03.1997, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 16. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MATREIÐSLUMAÐUR árs ins, Hákon Örvarsson,
nostrar við aðalréttinn.
IJLFAR Finnbjömsson, veitingamaður á Jónatan
Livingstone Mávi, hreppti silfurverðlaunin.
SÆMUNDUR Kristjánsson, matreiðslumaður á Grillinu á
Hótel Sögu, gengur frá grísalærisréttinum.
Keppt/
ag þjónustu
íslenskir mat-
reiðslumenn og
þjónar hafa á
síðustu dögum
VIKU
m
reiðslumaður
og vínþjónn
ársins. Stein-
grímur Sigur-
keppt sín á milli um geirsson fylgdist með
að hljóta titlana mat- báðum keppnunum.
HIN árlega keppni um mat-
reiðslumann ársins var
haldin í fjórða sinn um síð-
ustu helgi og í byrjun vikunnar var
síðan haldin í fyrsta skipti keppni
um vínþjón ársins. Sigurvegarar í
báðum keppnunum komu frá Hótel
Holti, matreiðslumaðurinn Hákon
Grétar Örvarsson og yfírþjónninn
Haraldur Halldórsson.
Eftir að hafa átt þess kost að
fylgjast með báðum keppnunum,
matreiðslukeppninni sem áhorí'andi
og vínþjónakeppninni sem dóm-
nefndarmaður, er ekki hægt að
komast að annarri niðurstöðu en að
framtíð íslenskra veitingahúsa hljóti
að vera björt. Keppendur voru allir
ungir og hæfileikar þeÚTa fóru ekki
á milli mála. Þótt einn verði alltaf að
sigra var verulega tvísýnt
um úrslit í báðum keppn-
unum.
íslenskir matreiðslumenn hafa
tekið heljarstökk áfram á síðustu
árum og áratugum og standa nú
jafnfætis matreiðslumeisturum í
flestum öðrum ríkjum og oft vel það.
Það sem helst háir íslenskri mat-
reiðslu, að mínu mati, er
ekki skortur á fæmi og
sköpunargáfu heldur
skortur á hráefnum til að moða úr
vegna innflutningsverndar, hárra
tolla og fjarlægðai-. Vissulega er
mikið til af frábæru íslensku hrá-
efni, en landafræðin útilokar margt
þrátt fyrir gróðurhús og tollar hafa
gert gott hráefni dýrt og þegar
kemur að vörum á borð við erlent
kjöt skella bönnin á. íslenskir kokk-
ar verða því að byggja á sjávarfangi
og lambi öðru fremur þótt íslenska
nautakjötið sé einnig í hæsta gæða-
flokki þegar best lætur.
Sælkerinn
Geturnikótín valdið krabbameini?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Getur nikótín eitt og
sér valdið krabbameini? Eru
nikótlnplástrar og nikótíntyggjó á
einhvem hátt skaðlegt heilsu
manna, er t.d. hugsanlegt að menn
geti fengið krabbamein af því að
nota það?
Svar: Ekki er talin hætta á að
nikótín valdi krabbameini. í öllu tó-
baki, og þá sérstaklega í tóbaks-
reyk, eru krabbameinsvaldandi
efni en þau eru ekki skyld nikótíni.
Heilsuspillandi áhrif tóbaks eru
ekki bara hætta á krabbameini
heldur stuðlar tóbaksnotkun að
öðrum sjúkdómum, m.a. æðakölk-
un, og þar kemur nikótín við sögu.
Nikótín er vanabindandi efni sem
hefur margvísleg áhrif á heilann og
úttaugakerfið. Ekki er vitað ná-
kvæmlega hvaða verkanir nikótíns
gera það vanabindandi en nikótín
er eitt af mest vanabindandi efnum
Nikótín
sem við þekkjum. í samræmi við
þetta síðastnefnda gengur fólki
mjög illa að venja sig af tóbaks-
notkun og hafa nýlegar rannsóknir
í Bandaríkjunum sýnt að yfir 80%
reykingamanna vilja hætta að
reykja en aðeins 35% reyna að
hætta á hverju ári og innan við 5%
tekst það hjálparlaust. Ein af
ástæðum þess hve erfitt það er að
hætta að reykja eru fráhvarfsein-
kenni vegna nikótíns. Þessi frá-
hvarfseinkenni em einkum pirring-
ur, skapvonska, óþolinmæði, kvíði,
depurð eða þunglyndi, erfiðleikar
við að einbeita sér, óróleiki, hægur
hjartsláttur og aukin matarlyst. Til
að slá á þessi fráhvarfseinkenni er
hægt að nota nikótínlyf (tyggigúm-
mí, plástur eða nefúði) en slík notk-
un nikótíns hjálpar mörgum að
bijóta vanann við tóbaksnotkun og
árangur afeitrunar er mun betri ef
nikótínlyf eru notuð. Nikótínlyf
verður að nota með varúð og ekki
of lengi og mikilvægt er að minnka
notkunina hægt og rólega áður en
hætt er alveg. Flestum ætti að
duga að nota nikótínlyf í 3 mánuði
og enginn ætti að nota þau lengur
en eitt ár. Ástæðan fyrir þessu er
að nikótín hefur skaðleg áhrif á
hjarta og æðar, það stuðlar að æða-
kölkun og þar með kransæðasjúk-
dómi og ávinningurinn af því að
hætta að nota tóbak tapast að hluta
til ef haldið er áfram að nota
nikótín.
Spurning: Þar sem leg og legháls
voru tekin úr mér fyrir nokkrum
árum, er þá nokkur ástæða til að
~ww
(fy
I : r 11
í) i/ Vll
Krabbameins-
skoðun
láta taka sýni hjá Krabbameinsfé-
laginu einu sinni á ári, eins og mér
er sagt að gera?
Svar: Venja er að konum sem
komnar eru yfir vissan aldur sé
boðið upp á krabbameinsskoðun
hjá Krabbameinsfélaginu á tveggja
ára fresti. Þetta er gert óháð því
hvort leg, eggjastokkar eða brjóst
hafi verið fjarlægð. Leg er hægt að
fjarlægja á ýmsan hátt, stundum er
einungis legið fjarlægt en legháls-
inn skilinn eftir, oftast er legháls-
inn þó fjarlægður með leginu en
ekki er hægt að útiloka að eitthvað
af slímhúð leghálsins sitji eftir efst
í leggöngum. Krabbamein getur
myndast í slíkum leifum af legháls-
slímhúð og einnig getur myndast
krabbamein í leggöngunum sjálf-
um. Slíkt krabbamein mundi finn-
ast við venjulega krabbameins-
skoðun og það er því full ástæða
íyrir konur að fara reglulega í slíka
skoðun þó svo að búið sé að fjar-
lægja leg og legháls. Við þessar
skoðanir er einnig boðið upp á
krabbameinsleit í brjóstum sem
einnig er ástæða til að fara í reglu-
lega. I ljósi reynslunnar eru reglur
Krabbameinsfélagsins um það
hversu oft konur eru boðaðar í
skoðun nú í endurskoðun og má
vænta breytinga á þeim.
•Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim liggur á hjar-
ta. Tekið er á móti spurningum á virkum
dögum milli klukkan 10 og 17 í síma
569-1100 og bréfum eða símbréfum
merkt: Vikulok, Fax: 569-1222.