Morgunblaðið - 14.05.1997, Blaðsíða 31

30 MIÐVIKUDAGUR 14. MAÍ1997
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÞROUNARAÐSTOÐ
OG VIÐSKIPTI
JÓNAS H. Haralz, fyrrverandi fulltrúi Norðurlandanna í
stjórn Alþjóðabankans, leggur til í skýrslu sinni um
þróunarsamvinnu íslands að framlag íslendinga til þróunar-
mála verði á næstu fimm árum aukið úr 0,1% af þjóðarfram-
leiðslu í 0,15%. Þetta hefði í för með sér að framlag til
tvíhliða þróunaraðstoðar hækkaði úr 150 milljónum í 375
milljónir.
Það má taka undir með Jónasi H. Haralz, að þetta er
ekki æskilegt markmið. Það er okkur íslendingum ekki til
sóma hversu miklu lægra hlutfall af þjóðarframleiðslu við
höfum lagt til þess að aðstoða vanþróuð ríki en önnur iðn-
ríki hafa gert. Hins vegar er það líka rétt hjá Jónasi H.
Haralz að líkast til er þetta markmið raunhæft. íslenzkum
stjórnvöldum hefur til þessa ekki tekizt að standa við fög-
ur fyrirheit um há framlög til þróunarmála í lögum, þingsá-
lyktunum og nefndarálitum.
Ein ástæða þess að ísland hefur ekki staðið sig betur í
þróunarstarfi en raun ber vitni er án efa sú að hörð bar-
átta hefur verið um takmarkað fé ríkissjóðs hér innanlands
og þróunarmál hafa ekki lent efst á forgangslistanum.
Önnur ástæða - og ekki síður mikilvæg - er að íslending-
ar hafa ekki talið það þjóna eigin hagsmunum að efla þróun-
araðstoð.
Full ástæða er til að huga að því hvort skynsamlegasta
og raunhæfasta leiðin til að efla þróunarstarf íslendinga
sé ekki að stefna að því að efla jöfnum höndum aðstoð og
viðskipti við vanþróuð ríki. Þróunarsamvinnustofnun gæti
í auknum mæli reynt að fá til liðs við sig íslenzk einkafyrir-
tæki, sem miðluðu heimamönnum í þróunarríkjum af eigin
reynslu og þekkingu, fjárfestu í ríkjunum og efldu þannig
innlent atvinnulíf og gerðust hugsanlega kaupendur afurða
frá viðkomandi ríkjum. Þetta hefur raunar gerzt í nokkrum
mæli nú þegar, einkum í Namibíu.
Borið hefur á því, jafnt á íslandi sem í öðrum ríkjum,
að fólk telji það eitthvert feimnismál, ef fyrirtæki í þróuðu
landi hagnast á þróunarsamvinnuverkefni við fátækt þriðja
heims ríki. En reyndin er yfirleitt sú að báðir hagnast á
góðu viðskiptasambandi. Mörg þriðja heims ríki hafa á
seinni árum ekki síður sótzt eftir aðstoð við að koma á
viðskiptatengslum en eftir beinni fjárhagsaðstoð.
Hilmar Þ. Hilmarsson, formaður stjórnar Þróunarsam-
vinnustofnunar, bendir á það í samtali við_ Morgunblaðið í
gær, að nokkur blessun geti falizt í smæð íslands í þessum
efnum. Þróunarríkin telji sér ekki ógnað af svo litlu landi
og tengslin geti orðið á jafnréttisgrundvelli. Þetta er í sam-
ræmi við reynslu ýmissa íslenzkra fyrirtækja, sem hafa
leitað fyrir sér erlendis, oft upp á eigin spýtur.
Við Islendingar ættum að leggja metnað okkar í að efla
samstarf við þróunarríkin og leggja meira af mörkum til
þróunarmála en við höfum gert hingað til. Við ættum að
nýta sérstöðu landsins og stefna að því að koma á gagn-
kvæmum viðskiptatengslum, sem báðir hagnast á.
JAFNSTAÐA SAM-
KEPPNISAÐILA
SAMKEPPNISRÁÐ hefur úrskurðað að keppinautar sam-
keppnissviðs Pósts og síma hf. skuli njóta sambæri-
legra viðskiptakjara og samkeppnissvið Pósts og síma og
sambærilegs aðgangs að tæknilegri aðstöðu sem tengist
einkaréttarþjónustu fyrirtækisins.
Póstur og sími hófu sölu á alnetstengingum í fyrra en
fyrir á markaðnum voru 19 íslenzk fyrirtæki. Póstur og
sími auglýstu þjónustu sína þannig að kostnaður við að
hringja inn á netið væri sá sami alls staðar á landinu. Við-
skiptavinir keppinauta utan höfuðborgarsvæðis þurftu á
hinn bóginn að greiða utanbæjarskref. Endurseljendur á
alnetstengingum töldu samkeppnissvið Pósts og síma þann-
ig njóta fríðinda, sem skekkti samkeppnisstöðu, og að
hætta væri á að niðurgreiðslur á alnetsþjónustunni ættu
sér stað.
Frá og með gildistöku ákvörðunar Samkeppnisráðs er
samkeppnissviði Pósts og síma óheimilt að nota tekjur af
rekstri GSM- og NMT-fjarskiptakeffanna til að greiða nið-
ur kostnað við þjónustu eða aðra samkeppnisstarfsemi.
Þetta er ekki fyrsti úrskurður Samkeppnisráðs sem fell-
ur á Póst og síma. Fyrirtækið verður að laga sig að eðlileg-
um viðskiptaháttum um jafnstöðu samkeppnisaðila.
Félagsstofnun stúdenta áformar byggingu 12
fjölbýlishúsa á síðsta áratug þessarar aldar
Stúdentagarðar
rísa örttil 2001
íbúðum á stúdenta-
görðum við Háskóla
íslands hefur fjölgað
hratt undanfarin ár og
bráðlega rísa nem-
endagarðar við Kenn-
araháskólann. Gunnar
Hersveinn ræddi við
forsvarsmenn stúdenta
í byggingamálum sem
vonast til að 15% nem-
enda á háskólastigi
geti leigt á görðum
eftir árið 2001.
Stúdentagarðar
Félagsstofnun stúdenta
Stúdenta- garðar Ár Fjöldi íbúða Fjöldi stúd. Fjöldi stúd.íHI Hlutfall Velta m.kr.) Stöðu gildi
Gamli Garður 1934 43
Nýi Garður 1943 104 W ^ ^EHEBEEI t t
Hjónagarðar 1976 159
Vetrargarður 1989 248 305
Ásgarðar 1993 275 345
Ásgarðar 1994 313 410
Ásgarðar 1995 334 445
Ásgarðar 1996 334 459 5.600 8,20% 103 10
Ásgarðar 1997 378 531 5.600 9,48% 114 10
Skerjagarður 1998 411 578 5.600 10,32% 122 10
Skerjagarður 1999 454 635 5.600 11,34% 132 11
Ásgarðar 2000 495 675 5.600 12,05% 142 11
Ásgarðar 2001 535 715 5.600 12,77% 152 11
FÉLAGSSTOFNUN stúd-
enta hefur undanfarin ár
látið reisa stúdentahverfi
undir nafninu Ásgarðar
við Eggertsgötu og 4. apríl síðastlið-
inn var fyrsta skóflustungan tekin
að nýjum stúdentagarði við Suður-
götu 121 sem bera mun nafnið
Skeijagarður. Bernhard A. Peters-
en, framkvæmdastjóri Félagsstofn-
unar, áætlar að árið 2001 muni 13%
stúdenta við Háskóla íslands geta
búið á stúdentagörðum.
Núna leigir Félagsstofnun stúd-
enta 495 stúdentum íbúðir eða 220
einstaklingum, 65 háskólapörum og
134 fjölskyldum en í fimmtán þeirra
eru hjón í háskólanum. Samtals 802
með börnunum.
Fjöldi nýrra umsókna að leigu-
húsnæði hjá Félagsstofnun var í
fyrra 560 og fóru 240 á biðlista,
þar af 165 einstaklingar, 51 barn-
laust par og 24 fjöiskyldur.
„Eftirspurnin er langt umfram
framboð,“ segir Bernhard A. Pet-
ersen „við getum aðeins leigt um
9% stúdenta íbúð en samkvæmt
þjónustukönnun myndu 23% þeirra
kjósa að búa á stúdentagarði."
Hann segir að á öðrum Norður-
löndum séu um 25% stúdenta á
görðum og „þótt vissulega væri
gaman að bjóða það sama hér stefni
Félagsstofnun á að snemma á næstu
öld nái hún markinu að 15% stúd-
enta búi á görðum.“
Gamli Garður hermuninn af
Bretum árið 1940
Saga stúdentagarða við Háskóla
íslands nær a.m.k, til 1. desembers
1922 þegar stúdentaráð ákvað að
safna fé til byggingar. Eftir að hafa
fyrst grafið grunn að garði á Skóla-
vörðuholti og eftir að endanlega var
ákveðið hvar Háskóli íslands yrði
staðsettur reis Gamli Garður á einu
ári og var tekinn í notkun 1. októ-
ber 1934. Hann var
fyrsta húsið sem reis á
Háskólasvæðinu.
Garðurinn varð mið-
stöð félagslífs háskóla-
borgara og fyrsta vetur-
inn bjuggu 37 stúdentar í honum
eða 20% þeirra sem voru skráðir í
skólann. Árið 1940 tóku Bretar
Garðinn undir sína stjórn á hern-
umdu landi en það flýtti byggingu
nýs Garðs og tókst stúdentum að
fá fé bæði frá ríkisstjórn
og borgarstjórn til
framkvæmda. Nýi
Garður var tilbúinn
haustið 1943.
Báðar þessar bygg-
ingar voru styrktar af
einstaklingum og félög-
um sem gáfu herbergi
og réðu nafni þess, eitt
herbergið var til dæmis
gefið af Kvenstúdenta-
félagi íslands. Engin
kona hafði búið á Gamla
Garði og átti herbergið,
sem hlaut nafið Dyngja
og er númer 54, að
tryggja konum vist.
Fyrstu fjórar konurnar
á Nýja Garði voru Inga Björnsdótt-
ir, síðar læknir, Ragnhildur Ingi-
bergsdóttir, síðar læknir, Eva Ragn-
arsdóttir og Margrét Indriðadóttir,
síðar fréttastjóri.
Gamli Garður og Nýi Garður voru
að mestu byggðir af stúdentum
sjálfum og að nokkru leyti í sjálf-
boðavinnu. Bretar skiluðu Gamla
Garði aftur í stríðslok árið 1945 en
stúdentum við Háskóla íslands
fjölgaði með árunum og skortur á
húsnæði varð áþreifanlegur á næstu
áratugum.
Árið 1968 stofnuðu stúdentar
eigið fyrirtæki, Félagsstofnun stúd-
enta, til að sjá um rekstur Gamla
og Nýja Garðs, kaffistofu, bóksölu
og Hótel Garðs, en Gamli Garður
er rekinn sem hótel á sumrin. Seinna
bættist við rekstur barnaheimila,
Háskólafjölritunar, Ferðaskrifstofu
stúdenta ofl.
Ellefu byggingar við Ásgarða
í ársbytjun 1972 var hafist handa
við að safna fé fyrir byggingu
Hjónagarða við Suðurgötu. Mörg
fyrirtæki lögðu hönd á plóginn og
voru garðarnir teknir í notkun árið
1976.
Enn var ráðist í bygg-
ingu og lauk framkvæmd-
um á Vetrargörðum við
hlið Hjónagarða árið 1989
með 93 íbúðum. Næst voru
áðurnefndir Ásagarðar á dagskrá,
en árið 2001 standa þar væntanlega
ellefu hús.
„Framkvæmdahraðinn hefur ver-
ið góður undanfarin 4-5 ár,“ segir
Bernhard Petersen. „Húsnæðis-
stofnun ríkisins úthlut-
ar okkur 86,5% lán úr
Byggingasjóði verka-
manna og höfum við
fengið lán fyrir um 22
íbúðum á ári, þótt al-
mennt hafi dregið úr
lánum úr sjóðnum."
„Félagsstofnun stúd-
enta útvegar 10% af
byggingakostnaði og
fáum við það úr bygg-
ingasjóði stúdenta, frá
Háskólanum og stúd-
entaráði. Reykjavíkur-
borg hefur svo greitt
3,5% þótt hún sé ekki
skuldbundin til þess, en
það samsvarar gatna-
gerðargjöidum."
Eftir að lokið verður við allar
byggingarnar í Ásgarðahverfinu og
Skeijagarði stendur ekki meira land
til boða undir stúdentagarða. Bern-
ard segir að ef til vill verði leitast
við að kaupa eldri hús I hverfinu.
„Reksturinn hefur gengið vel síð-
astliðin 8 ár,“ segir hann, „en það
stafar meðal annars af litlum við-
haldskostnaði. Flest húsin eru ný.
Við létum gera upp Gamla Garð og
kostaði það 36 milljónir, og Hjóna-
garð fyrir 70 milljónir."
30% stúdenta við HÍ vilja búa á
stúdentagörðum.
Bernard og Rebekka Sigurðar-
dóttir, kynningarfulltrúi Félags-
stofnunar, segja að reglulega séu
gerðar kannanir meðal stúdenta um
húsnæðismál. „Samkvæmt þeim
virðast um 30% stúdenta við Há-
skólann vilja búa á stúdentagörð-
um,“ segir Rebekka. Hún segir að
eftir könnunum að dæma séu um
43% háskólastúdenta á leigumark-
aðinum. „Af þeim þurfa 23% að
finna sér nýtt leiguhúsnæði á hveiju
hausti,“ segir hún.
Húsaleigan sem stúdentar greiða
er allt frá 14 þúsundum krónum
með hússjóði fyrir herbergi á Nýja
Garði upp I 42 þúsund krónur fyrir
3 herbergja íbúð á Eggertsgötu 12.
Minna má á í lokin að Háskóli
íslands hefur keypt Nýja Garð und-
ir skrifstofur fyrir kennara og fær
hann afhentan í þremur áföngum.
Núna eru stúdentar á tveimur efri
hæðunum. Skeijagarður er reistur
í stað hans.
43% stúdenta
við HÍ leigja
húsnœði
Bernhard A.
Petersen
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 14. MAÍ 1997 31
Morgunblaðið/RAX
EGGERTSGATA liggur um miðja myndina og allar byggingar við hana eru stúdentagarðar, talið frá vinstri, Ásgarðar - enn vantar nokkur hús, Vetrargarður og Hjónagarður
en Skerjagarður verður handan við þá. Innst sést í braut Reykjavíkurflugvallar og fremst í framkvæmdir í Vatnsmýrinni vegna nýbygginga Háskólans.
r
Stúdentagarð-
ar handa sér-
skólanemum
LIÐNU
staðfesti
borgarráð
nýtt skipulag
fyrir byggingar Kenn-
araháskóla Islands og
Sjómannaskólans á
Rauðarárholti í Reykja-
vík. Gert er ráð fyrir
væntanlegum Uppeldis-
háskóla á lóðunum sem
rúma mun Fósturskól-
ann, Þroskaþjálfaskól-
ann og íþróttaskólann
auk ofangreindra skóla
og gæti nemendafjöld-
inn orðið um 2.500
manns.
Byggingafélag
námsmanna mun standa fyrir bygg-
ingu stúdentagarða á þessu svæði
en það var stofnað árið 1989 og er
í eigu sérskólanna í höfuðborginni,
sem sumir hveijir eru á háskóla-
stigi, þeir eru Fiskvinnsluskólinn,
Fósturskólinn, Kennaraháskólinn,
Myndlista- og handíðaskólinn, Stýri-
mannaskólinn, Tónlistarskólinn,
Tækniskólinn, Tölvuháskóli VÍ og
Þroskaþj álfaskólinn.
Markmið félagsins er að reisa
nemendagarða við hvern skóla og
eru nýhafnar framkvæmdir á íbúðum
við Kennaraháskólann. Um er að
ræða 42 íbúðir við Bólstaðarhlíð 23,
sem afhentar verða í tveimur áföng-
um, í desember á þessu ári og í
mars á næsta ár. Árið 1999 verða
22 íbúðir afhentar til viðbótar á lóð
Sjómannaskólans. Þótt
ljóst sé að allir nemendur
sérskólanna geti sótt um
íbúðir stúdentagarða við
Kennaraháskólann er
reiknað með að í fram-
tíðinni gisti þar kennara-
nemendur.
Aðeins 2% nemenda í
sérskólum á görðum
Guðmundur Ingi Jóns-
son, framkvæmdastjóri
Byggingafélags náms-
manna, segir að félagið
sé löggiltur bygginga-
raðili á félagslegum
íbúðum og fái 86,5%
fjármagns að íbúðum hjá
Byggingasjóði verkamanna og að
markmiðið sé að fá 20 íbúðum út-
hlutað á ári. „Hinsvegar er slagurinn
um lánin harður,“ segir hann, „því
á síðasta ári var ekki úthlutað Iánum
nema fyrir 180 íbúðum úr sjóðnum.“
Lánin eru greidd á 50 árum.
Tvö þúsund nemendur eru í sér-
skólunum sem Byggingafélagið
þjónar og samkvæmt könnun sem
gerð var árið 1995 eru 45% þeirra
í leiguhúsnæði, 25% í eigin húsnæði
og 30% í foreldrahúsum. Þörfin fyrir
nemendagarða er því mikil og mark-
miðið eins og hjá Félagsstofnun stúd-
enta að geta leigt 15% nemenda íbúð
eða herbergi á stúdentagörðum.
Núna getur Byggingafélagið aðeins
leigt um 2% nemenda íbúð eða her-
bergi.
Guðmundur
Ingi Jónsson.
Byggingafélagið hefur yfir að
ráða 36 herbergjum í Hótel Höfða í
Skipholti og sex íbúða blokk í Grafar-
vogi sem tekin var í notkun síðastlið-
ið haust. Herbergin á hótelinu eru
leigð á 15-22 þúsund krónur með
rafmagni og hita. Tveggja herbergja
íbúð í Grafarvogi er leigð á 29.800
krónur og þriggja herbergja íbúð á
34 þúsund krónur.
Helstu vandkvæðin í því
að skipuleggja byggingu
stúdentagarða eru, að
sögn Guðmundar Inga, að
Byggingasjóður verka-
manna úthlutar lánum að-
eins fyrir eitt ár í senn og geta þau
brugðist, en þijú önnur nemenda-
samtök sækja lán I sjóðinn auk Fé-
lagsstofnunar stúdenta í Reykjavík
og Byggingafélags námsmanna, það
eru Félagsíbúðir iðnnema, Félags-
stofnun stúdenta á Akureyri og Sam-
vinnuháskólinn á Bifraust. Bygg-
ingasjóðurinn úthlutar þessum fimm
lánum fyrir um 60 íbúðum á ári.
Stúdentagarðar við
Listaháskólann og
Tækniskólann
„Eftirspurn nemenda eftir leigu-
íbúðum er mikil,“ segir Guðmundur
Ingi, „reynslan sýnir að
því fleiri íbúðir sem standa
til boða, því fleiri sækja
um og lengist þar af leið-
andi biðlistinn á hverju
ári.“
Auk stúdentagarða við Kennara-
háskólann og Sjómannaskólann
verður fjögurra deilda leikskóli
byggður í samstarfi við Dagvist
barna. Hús undir mötúneyti, félags-
aðstöðu og skrifstofur er einnig í
bígerð og mun verða með svipuðu
sniði og hús Félagsstofnunar stúd-
enta við Háskóla íslands. Þar verður
miðstöð sérskólanema á öllu höfuð-
borgarsvæðinu.
Björn H. Jóhannesson arkitekt
hannaði bygginguna í Bólstaðarhlíð
og verða í henni einstaklingsíbúðir
og tveggja og þriggja herbergja
íbúðir, auk íbúða fyrir fatlaða. Hún
verður þijár hæðir og er fyrsta hús-
ið sem rís samkvæmt nýja skipulag-
inu á Rauðárholti. V
Af öðrum verkefnum Byggingafé-
lags námsmanna fyrir háskólastig
má nefna stúdentagarða við Listahá-
skólann og Tækniskólann eftir að
þeir hafa fengið öruggt framtíðar-
húsnæði. Listaháskólinn verður lík-
lega í Laugarnesinu og Tækniskólinn
á lóð við Iðntæknistofnun í Grafar-
vogi.
Framboð
kallar á meiri
eftirspurn