Morgunblaðið - 14.05.1997, Blaðsíða 37

Morgunblaðið - 14.05.1997, Blaðsíða 37
MORGUNBLAÐIÐ MIIMIMINGAR MIÐVIKUDAGUR 14. MAÍ1997 37 HANNES GÍSLASON + Hannes Gíslason var fæddur í Reykjavík 4. apríl 1912. Hann lést á Landspítalanum 3. mai síðastliðinn. Foreidrar hans voru Gísli H. Gísla- son trésmiður, f. 14.07. 1883, d. 3.8. 1973, og Kristbjörg Herdís Helgadóttir húsmóðir, f. 1.11. 1888, d. 23.11.1963. Systkini Hannesar eru: Helgi Gíslason, f. 24.4. 1909, d. 1.4. búsettur í Reykja- vík, Svava Gísla- sóttir, f. 5.2. 1922, d. 1996, Ástdís Gísladóttir, f. 24.4. 1926, búsett í Reykjavik, og hálf- systir, samfeðra, Gíslína Gísladóttir (látin). Hannes iauk sveinsprófi í hús- gagnasmíði frá Iðn- skólanum í Reykja- vík árið 1933. Hann rak eigið hús- gagnaverkstæði til 1988, Svava Gísladóttir, f. 16.11. 1910, d. 27.6. 1920, Sig- urberg Gíslason, f. 10.2. 1916, d. 10.6. 1984, Halldór Gíslason, margra ára. Útför Hannesar fer fram frá Dómkirkjunni í dag og hefst athöfnin klukkan 15. í dag kveðjum við Hannes Gisla- son húsgagnasmið. Hannes var ættaður frá Mjóafirði og fæddur í Reykjavík árið 1912 og var því 85 ára þegar hann lést eftir stutta spítalalegu. Hannes átti langt og ötult starf að baki, en hann rak húgagnasmíðaverkstæði við Mikla- torg. Hannes fæddist í húsi við Hverf- isgötu 40 og ólst þar upp fram að fermingu. Hannesi varð tíðrætt um gamla tímann og sagði okkur frá bernsku- og unglingsárum sínum. Þessar endurminningar endur- spegla lifsviðhorf hans, m.a. vinnu- semi og velferð fjölskyldunnar. Skuggahverfið var hans staður, þar var hægt að vinna inn skild- ing, að hans sögn, við að sólþurrka saltfisk og að snúa roðinu upp fyr- ir karla og kerlingar sem þar unnu. Ef hann fór að skvetta úr sér varð það að ganga hratt fyrir sig, því það þótti skömm að láta rigna í saltfiskinn. Var þar komin kapp- semin og atorkan sem einkenndi Hannes alla hans starfsævi. Stund- um var beðið frá kl. 7 að morgni til 10-11 eftir því hvort hann ætl- aði að fara að rigna eða ekki og þá hvort það yrði vinna eða frí þann daginn. Það átti ekki við Hannes að bíða og tók þá við starf sendisveinsins og ýmis önnur guttastörf. Þannig voru uppvaxtarár Hann- esar, vinnan alltaf skammt undan. Fljótlega fluttist fjölskyldan í húsið Reykholt við Laufásveg, lítið bárujárnsklætt timburhús sem faðir hans byggði _og stendur neðan við Hringbraut. Á þeim tíma þótti þessi staður vera uppi í sveit, þar sem nánast engin byggð var austan við Skólavörðuholt, aðeins holtið og móarnir og örfá hús sem byggðust um svipað leyti. Seinna komu Pól- arnir, Landspítalinn og flugvöllur- inn og sú starfsemi með árunum. Þarna undi fjölskyldan sér við leik og störf og börnin orðin fimm tals- ins. En þá skipast veður í lofti og sorgin gerði sig heimakomna. Árið 1920, niðri á flugvelli bjó flugvél sig undir lendingu. Margmenni hafði safnast saman að fylgjast með slíkum viðburði. Flugvélinni hlekkt- ist á í lendingu og ók stjórnlaus inn í mannþröngina með þeim afleiðing- um að litlu börnin tvö, systkini Hannesar, þau Siggi og Svava urðu undir. Svava dó og Siggi hlaut ævarandi örkuml. Þessi sorg og þessi missir markaði fjölskyldulífið æ síðan, þó fjölskyldan hafi lært með árunum að lifa með sorginni. Þessi atburður hefur sennilega haft mikil og mótandi áhrif á Hannes, þá aðeins átta ára gamlan, því umhyggjusemi og ábyrgðartilfinn- ing Hannesar í garð fjölskyldu sinn- ar og ættingja var mikil og óeigin- gjörn sem fólk veit sem til hans þekkti. Eftir fráfall systurinnar bættust síðan tvær systur í hópinn, þær Svava, f. 1921, d. 1996, og Ástdís, f. 1926, móðir mín og tengdamóðir. Gísli, faðir Hannesar, var húsa- smiður og vann við húsasmíði í Þingholtunum og við Tjarnargötuna og víðar. Snemma fór Hannes að vinna með föður sínum við smíðarnar og kom að því að Hannes lærði hús- gagnasmíði og lauk sveinsprófi í þeirri iðn árið 1933. Rétt fyrir seinna stríð sigldi Hannes til Kaupmannahafnar til náms og starfa. Varð honum tíð- rætt um dvöl sína í Danmörku og líkaði þar vel, því Danir gerðu vel við hann. Ekki er að undra þó hann hafi staðið sig þar vel eins og fyrri daginn og fór svo að kennari hans útvegaði honum vinnu, í miðri kreppunni miklu, á virtu verkstæði þar sem smíðað var utan um út- varpstæki, en á þeim tíma var slík smíði hin mesta listasmíði, lista- lagt, samskorinn spónn og póleruð lökkun, mikið handverk. Þarna lærði Hannes mikið og hlaut mikinn faglegan þroska sem hann bjó að alla tíð síðan. En ekki var kreppan aðeins í Danmörku. Hér á landi voru einnig erfiðir tímar um þessar mundir og litla vinnu að fá. Hannes var því kallaður heim fyrr en til stóð til að létta undir með stóru heimili sem og hann umsvifalaust gerði. Ekki var mikið um að vera á þessum tíma og hjólin snerust hægt, skömmtun- arseðlar voru notaðir og lítið og sama og ekkert til af neinu. Hann- es var þó stórhuga og pantaði vélar af bestu gerð á verkstæðið sem þá yrði gangsett. Stríðið skall á og vélarnar urðu innlyksa og komu ekki fyrr en eftir stríð. Þegar Bretinn steig á land, lifn- aði allt við og Bretavinnan hófst. Þá var líf í tuskunum. Hannes vann þá með föður sínum og fleirum við smíðar, m.a. að smíða kvisti á braggana. Nú voru vélarnar komnar og Hannes setti í gang húsgagnaverk- stæðið við Miklatorg. Hann og menn hans höfðu varla undan að smíða upp í pantanir og voru borð- stofusettin og svefnherbergishús- gögnin vinsælar brúðargjafir. Verkstæðið var í húsi sem stóð neðan við Miklatorg og þar sem rishæð hússins nam uppfyrir brekkuna frá Miklatorgi niður að Pólunum, mátti sjá borðstofu- eða svefnherbergissett í litlum sýning- arglugga. Sennilega var þetta hans eina auglýsing að undanskildu því verki sem hann skilaði af sér. Hannes var dugmikill og afkasta- mikill smiður. Hann smíðaði mikið fyrir opinberar stofnanir svo sem fyrir Ríkisútvarpið, Rafmagnsveit- una, ýmsar skólabyggingar og margt fleira. Má enn þann dag í dag sjá skrifborð og skápa eftir hann í notkun enda sterk og vel smíðuð húsgögn. Hannes var stór- huga tii verka og hóf hann bygg- ingu skrifstofu- og iðnaðarhús- næðis á Suðurlandsbraut 12 og hugðist flytja þangað verkstæði sitt. Á þessum tíma var Hannes kominn nokkuð á seinni hluta starfsævi sinnar, svo að ekki varð úr að hann flytti verkstæði sitt þangað, fyrr en fyrir nokkrum árum. Þannig liðu árin við mikla vinnu og kaus Hannes sér lengri vinnudag en flestir aðrir. ' Hannes bjó nær alla sína tíð í Reykholti með íjölskyldu sinni og eftir að foreldrar hans féllu frá bjó hann þar ásamt systkinum sínum þeim Svövu og Sigga. Hannes ferð- aðist með systur sinni Svövu um Evrópu og talaði hann oft um þess- ar ferðir og var sem tvær siíkar ferðir dygðu honum út lífið og minntist hann oft þessara ferða. Hannes giftist aldrei og eignaðist ekki börn. Hann var í hlutverki hins góða frænda, börn hændust að hon- um, enda barngóður og var honum annt um velferð barnanna í írjöl- skyldunni. Alltaf var gott að leita til þeirra Hannesar og Svövu hvort sem það var að fá aðstoð við heima- námið eða til að ræða um ýmislegt sem kom upp í dagiegu lífi. I minn- ingunni er Reykholt eins konar sælureitur barnsins, húsið og stór- fjölskyldan sem þar bjó, garðurinn með rifsbeijarunnunum, rólurnar sem Gísli afi, faðir Hannesar, smíð- aði og ferðalögin upp í sveit á stóra bílnum hans Hannesar. Þó að Hannes ynni langan vinnu- dag á verkstæðinu var hann aldrei upptekinn þegar á þurfti að halda. Þangað litu inn margir mætir menn til skrafs og ráðagerða eða að fá hann til að slá saman myndarömm- um eða gera við stólfót. Börnin í fjölskyldunni gátu alltaf gengið að honum vísum á verkstæðinu og sit- ur angan af nýsöguðum við og hljóð frá beittum hefli í minningunni, því að oft sátum við börnin þar á gólf- inu, eitt eða fleiri, við að setja sam- an spýtur. Það var sama hversu mörg við börnin vorum, alltaf gerði hann sér þessar heimsóknir að dagamun, því oft var keypt vínar- brauð eða súkkulaðistykki með kaffinu. Hann var lítill kaffistells- bollinn hennar Svövu í höndunum á Hannesi, því hann saup gjarnan af með báðum höndum eins og hann væri að ylja sér á kaffinu, þannig að bollinn hvarf í lófana, en fingurnir voru svo verklegir að þeir pössuðu ekki fyrir fíngerða bollahankana. Hannes var hár og grannur með hvítt hár og lá honum lágt rómur. Aldrei óð á honum né minnumst við að hafa heyrt hann kalla hátt. Oft var stutt í hláturinn sem var stuttur og hristust þá gjarnan axl- irnar. Hann hafði góða kímnigáfu og ekki var laust við að hann væri dálítið stríðinn. Hannes var góð- menni í hvívetna. Þegar Svava syst- ir hans veiktist sinnti hann henni mjög vel og heimsótti hann hana nær daglega eftir að hún fór á sjúkrahús en þar dvaldi hún um árabil áður en hún lést. Nú er komið að kveðjustund og má með sanni segja að Hannes hafi gengið í gegnum lífið í senn hnarreistur og auðmjúkur. Við þökkum Hannesi fyrir allar sam- verustundirnar og allt það sem hann hefur gert fyrir okkur. Minningin um hann mun verða okkur hinum leiðarljós í lífinu. Kristín Kristmundsdóttir, Eyjólfur E. Bragason. Ó, dauði, taktu vel þeim vini mínum, sem vitjað hefur þreyttur á þinn fund. Oft bar hann þrá til þín í huga sínum og þú gafst honum traust á banastund. Nú leggur hann það allt sem var hans auður, sitt æviböl, sitt hjarta að fótum þér. Er slíkt ei nóg? Sá einn er ekki snauður, sem einksis hér á jörðu væntir sér. Ei spyr ég neins, hver urðu ykkar kynni, er önd hans, dauði, vitjar sína braut, og þú veist einn hvað sál hans hinsta sinni þann sigur dýru verði gjalda hlaut. En bregstu þá ei þeim er göngumóður og þjáðri sál til fundar við þig býst. Ó, dauði, vertu vini mínum góður og vek hann ekki framar en þér líst. (Tómas Guðmundsson) Elskulegur frændi minn Hannes Gíslason hefur nú kvatt þessa jarð- vist 85 ára að aldri. Hannes var húsgagnasmiður að atvinnu og rak verkstæði sitt steinsnar frá heimili sínu Reykholti við Laufásveg. Það var alveg sérstök tilfinning að koma á verkstæðið hans Hanna frænda. Þar smíðaðq hann traust og falleg húsgögn. í Reykholti bernsku minnar var oft glatt á hjalla. Þar bjuggu afi og amma ásamt systkin- um pabba, Hannesi, Svövu og Sigga. Stór og mikill garður var bak við húsið þar sem gaman var að leika sér sem barn. Nú er komið að kveðjustund, elsku frændi. Minningin um þig mun lifa um ókomin ár. Huggaðu hjarta þitt eins og þú huggar lítið bam og sjáðu, brátt tekur það gleði sína á ný. Þóra Helgadóttir. Reykholt við Laufásveg var ættaróðalið okkar þegar ég var að alast upp. Þar bjuggu afi og amma, Hannes, Svava, Siggi, mamma, pabbi og við systurnar. Á þessum tíma var þetta ekki óalgengt íjöl- skyldumunstur, en nú er tími stór- fjölskyldunnar að mestu búinn að renna sitt skeið á enda. Reykholt var lítið timburhús sem stóð við gamla Laufásveginn sem heitir í dag Vatnsmýrarvegur. Þeg- ar Hringbrautin var lögð skar hún í sundur Laufásveginn og lokaði austari hluta hans í annan endann. Húsin við gamla Laufásveginn höfðu öll nöfn í stað númera eins og Breiðholt, Bólstaður , Hlíð og Kálfakot. Garðurinn við Reykholt sneri að Gróðrarstöðinni Alaska. Það var næstum eins og að búa uppi í sveit að búa í Reykholti, þótt við værum inni í miðri borg. Þegar ég fæddist inn í fjölskyld- una voru afi og amma orðin fullorð- in og afi kominn á eftirlaun og naut þess að vera samvistum við barnabörnin. Hannes var aftur á móti höfuð fjölskyldunnar og sá um að hinn daglegi rekstur heimilisins gengi áfallalaust fyrir sig. Það var alltaf fjölmennt í Reykholti; því þar gistu gjarnan ættingjarnir að aust- an er þeir komu til að reka erindi sín í Reykjavík. Allir voru velkomn- ir og alltaf vel tekið á móti öllum. Þegar ég lít til baka finnst mér ég hafa verið heppin að hafa feng- ið að njóta þess góða atlætis sem ég naut í æsku í Reykholti, því að ánægjulegar æskuminningar eru hveijum gott veganesti út í lífið. Hannes rak eigið húsgagnaverk- stæði skammt frá Reykholti, en það stóð við gamla Flugvallarveginn. Hann hafði lokið sveinsprófi í hús- gagnasmíði frá Iðnskólanum í Reykjavík árið 1933 og nokkrum árum síðar hélt hann til Danmerkur til frekara náms. En kreppan var skollin á heima og atvinnuleysi mik- ið svo Hannes sneri heim til að aðstoða við framfærslu heimilisins. Það má kannski segja að hann hafi alltaf verið í því hlutverki því alltaf var hann reiðubúinn að leggja sitt af mörkum til að aðstoða fjöl- skylduna. Hannes varð áttatíu og fimm ára og á sinni löngu ævi hafði hann lif- að gífurlegar þjóðfélasbreytingar. Hann ólst upp á Hverfisgötu 40, en þar bjó fjölskyldan við þröngan húsakost. Það kom alltaf glampi í augun á Hannesi þegar hann talaði um árin sín á Hverfisgötunni og þaðan átti hann margar góðar minningar. Þar bjuggu allir við sama skortinn en þrátt fyrir það virðist samheldnin og samhjálpin milli þeirra sem þar bjuggu hafa verið mikil. Um mitt sumar 1920 verða mik- il þáttaskil í lífi fjölskyldunnar á Hverfisgötunni. Þá ferst Svava (eldri), tíu ára gömul systir Hannes- ar, í slysi og fjögurra ára gamall bróðir hans fatlast fyrir lífstíð. Slys- ið sem átti sér stað á flugsýningu í mýrinni þar sem Háskólinn stend- ur nú reyndi mikið á fjölskylduna. Afi sem var um það bil að hefja byggingu á húsi fyrir íjölskylduna við Bræðraborgarstíg varð að hætta við áform sín og þegar hann hugð- ist hefja byggingu aftur var eina lóðin sem hann gat fengið við Lauf- ásveginn. í augum okkar af yngri kynslóðinni var Reykholt okkar draumaparadís, en Hannes var aldr- ei alveg sáttur við staðsetninguna því honum fannst Laufásvegurinn of langt frá Hverfisgötunni og of langt frá öllum vinunum þar. A uppvaxtarárum Hannesar þótti^ það sjálfsagt að allir í fjölskyldunni legðu hönd á plóginn við rekstur heimilisins og Hannes minntist þess oft er þeir bræður komu heim með launaumslögin sín og lögðu á eldhús- borðið hjá ömmu. Þeir gerðu ekki miklar kröfur sjálfír aðeins að fá einstöku sinnum aur fyrir bíóferð. Eftir að afi byggir Reykholt fæð- ist móðir mín, en hún var yngst systkinanna. Hannes sagðist alltaf hafa fengið hana í fermingargjöf, því hún fæddist á fermingardaginn hans. Hann bar alltaf mikla um-‘" hyggju fyrir Öddu, litlu systur sinni, og við börnin hennar urðum að sumu leyti börnin hans líka. Það var því Hannesi mikið áfall er bróð- ir minn og nafni hans lést aðeins nítján ára gamall, en Hannes hafði þá tekið hann í læri á húsgagna- verkstæði sínu. Hannes vann alltaf mikið alla sína ævi. í fyrstu rak hann húsgagna- verkstæðið í félagi við annan, en síðan skiptu þeir því upp og Hannes rak sitt eigið verkstæði. Hann var listasmiður og hafði ávallt mikið að gera. Hann sérhæfði sig í skrifstofu- húsgögnum og smíðaði mikið fyrir opinberar stofnanir. Flest húsgögnin á heimili okkar voru smíðuð af'' Hannesi og ég held að það sé óhætt að segja að flestir í fjölskyldunni sváfu í rúmi sem Hannes hafði smíð- að. Aldrei datt okkur í hug að kaupa húsgagn án þess að láta Hannes leggja blessun sína yfir það áður og hann var ekki að skafa af því ef honum líkaði ekki vinnubrögðin. En það var líka hægt að treysta á hans dómgreind í húsgagnavali og vönd- uðum vinnubrögðum. Um 1960 ákvað hann að byggja stærra húsnæði fyrir verkstæði sitfl* og fékk lóð við Suðurlandsbraut 12. Þar byggði hann sex hæða stórhýsi sem hann leigði út, en verkstæði sitt hafði hann í bakhúsinu. Suður- landsbrautin átti stóran sess í lífi hans og eyddi hann miklum tíma þar við að vinna við húsið. Það er ekki oflof að segja að Hannes hafi verið einstakt góð- menni. Hann mátti ekkert aumt sjá og var alltaf boðinn og búinn að aðstoða alla þá er til hans leituðu og það voru margir. Hannes bjó stærstan hluta ævi sinnar í Reykholti og hélt heimili þar ásamt Svövu (yngri) systur sinni, Sigga bróður sínum og for- eldrum. Eftir lát foreldra sinna og Sigga héldu þau systkinin heimili saman og báru þau mikla umhyggju hvort fyrir öðru. Síðustu árin bjuggu þau í Engihlíð 16, en það húsnæði byggði Hannes um miðbik aldarinn- ar. Svava lést fyrir hálfu ári á Öldr- unardeild Landspítalans og fannst Hannesi erfitt að missa þann lífs- förunaut og félaga sem Svava syst- ir hans var honum. Við systurnar viljum þakka Hannesi frænda að leiðarlokum fyr- ir allt það sem hann var okkur og okkar fjölskyldum. Það er öllum dýrmætt að eiga góða samferða- menn í lífinu og Hannes reyndjsfc fjölskyldu sinn trúr og góður sam- ferðamaður. Megi hann hvíla í friði. Auður Kristmundsdóttir, Þórdís Kristmundsdóttir.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.