Morgunblaðið - 05.06.1997, Blaðsíða 40

‘40 FIMMTUDAGUR 5. JÚNÍ 1997
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Aðför að sparnaði
NÚ HEFUR ríkis-
stjórnin lagt til að líf-
eyrissjóðir hátt í
fimmtán þúsund
manna verði lagðir nið-
ur. Þessi aðför að
sparnaði og frjálsræði
einstaklinga til að
stýra sínum sparnaði
er merkileg og í raun
stórfurðuleg ef menn
skoða yfirlýstar stefn-
ur þeirra flokka sem
. v að þessu frumvarpi
" standa. Það er ekki
einleikið með blessaða
alþingismennina okkar
og ótrúlegt að við telj-
um okkur til hins vest-
ræna heims, hér er um að ræða
hreina aðför að sparnaði, eitthvað
sem búsast mætti við í Suðuramer-
íku, fyrrverandi austantjaldslönd-
um og þá helst Albaníu.
Hvað kemur vinnuveitendum við
hvernig lífeyrissjóðsfélagar ávaxta
sitt fé og hvernig úthlutað er úr
sjóðum, að mínum dómi eru greiðsi-
ur í lífeyrissjóð óijúfanlegur hluti
af launum. Ég get í fljótheitum
nefnt ijórar ástæður þess að ég vil
x greiða í séreignarlífeyrissjóð.
Þegar ég hafði lokið námi var
ég búinn að greiða í sex mismun-
andi lífeyrissjóði. Þegar ég fór að
skoða málið, þá var þarna 10% af
mínum tekjum í 10 ár og þetta var
glatað fé. Sumsstaðar var hægt að
færa á milli sjóða, og þá stofnupp-
hæð, oft á tíðum ekki vísitölu-
tryggða, og hvergi með neinu sem
minnti á markaðsvexti. Þarna hafði
ég verið hafður að fífli eins og flest
ungmenni og hlunnfarinn um eitt-
+ hvað sem nálgast eins árs tekjur á
þessu tímabili. Seinna, undir lok
náms, ætlaði ég að sækja um hús-
næðislán, en þá var mér tjáð að ég
gæti ekki fengið lán þar sem ég
hafði ekki greitt tvö ár samfleytt í
lífeyrissjóð. Það var því til ráða að
ég greiddi beint í söfnunarsjóð líf-
eyrisréttinda til þess að vera láns-
hæfur í gamla húsnæðismálakerf-
inu. Einni viku áður en ég hefði
fengið lánsloforð í hendur kom Jó-
hanna Sigurðardóttir, þáverandi
fétagsmálaráðherra, í sjónvarp og
sagði að þeir sem ekki hefðu fengið
lánsloforð í gamla húsnæðismála-
kerfinu í hendurnar mættu fá hús-
bréf, eða með öðrum orðum éta það
sem úti frýs, a.m.k.
miðað við afföll á hús-
bréfunum þá. Ég gat
þó lengi huggað mig
við það að ég fengi
kannski að sjá aurana
mína aftur um sjötugt!
Nú á að taka fyrir það.
Eftir að ég gekk í
lífeyrisjóð tæknifræð-
inga taldi ég þessar
hörmungar á enda. Árs
ávöxtun er mjög há og
rekstur sjóðsins í alla
staði til fyrirmyndar.
Því valdi ég þann kost
í samningum mínum
við mína vinnuveitend-
ur að leggja ríka
áherslu á að fá greiðslur af öllum
mínum launum í lífeyrissjóð, einnig
af eftirvinnu og þessháttar. Þessir
samningar voru að sjálfsögðu að
Tillaga ríkisstjórnar að
leggja niður lífeyris-
sjóði, segir Einar
Kristján Haraldsson,
er aðför að sparnaði og
frjálsræði einstaklinga.
hluta til á kostnað annarra kjara.
Nú á að gera þetta fé upptækt! Ég
tel það vafasamt að siík eignaupp-
taka standist ákvæði stjórnarskrár-
innar, sem varða eignarrétt.
Skipan stjórna flestallra sam-
tryggingalífeyrissjóða vekur einnig
furðu mína. Þær virðast nefnilega
oftast vera allfurðulega samansett-
ar, þannig að launþegar eiga þar
jafnan fjölda fulltrúa og atvinnu-
veitendur en lífeyrisþegar hinsveg-
ar engan. í fyrsta lagi vekur það
furðu að þeir sem gi'eitt hafa í sjóð-
inn og en farnir að fá greitt úr
honum fá engan fulltrúa í stjórn.
Einnig er það stórfurðulegt að at-
vinnurekendur eiga jafn marga full-
trúa og launþegar í stjórn og er það
í raun mesta furða því sjóðurinn á
að tryggja starfsmönnum ellilífeyri,
og er í mínum huga eign sjóðsfé-
laga og kemur atvinnuveitendum
því ekkert við. Sterk staða atvinnu-
rekenda í þessum sjóðum veldur því
að í gegnum árin hafa oft aðrir
hagsmunir en hagsmunir lífeyris-
þegar orðið ofaná. Hagsmunir líf-
eyrisþega eru að sjálfsögðu að fá
sem hæsta vexti á inneignina til
að tryggja sem stærstan sjóð og
hæsta ellilífeyri. Hagsmunir vinnu-
veitenda hafa ekkert að gera með
háan lífeyri og er gleggsta dæmið
um það hvernig ríkið hefur tekið
lífeyrissjóð ríkisstarfsmanna að láni
í krafti sterkrar stöðu í stjórn sjóðs-
ins án þess að borga vexti. í mínum
huga er það ekki spurning að sér-
eignarsjóður er eina leiðin til að
fyigjast með og vinna að skynsöm-
um sparnaði. Því þarna er leið tii
að tryggja sér það fé sem lagt er
í sjóðinn, ekki punktar, stig eða
hvað þetta heitir sem hægt er að
breyta með einu pennastriki eða
breyttum úthiutunarreglum!
Éf menn á hinn bóginn ætla að
takmarka svona frelsi einstaklinga
til að velja sér sinn eigin lífeyrissjóð
þá hlýtur það að vera spurning
hvort ekki eigi að stíga skrefið tii
fulls, afnema stéttarfélagsánauð í
lífeyrissjóði, og stofna einn stóran
lífeyrissjóð algerlega á ábyrgð ríkis-
ins, svokallaðan ríkissjóð, síðan er
einhver hópur manna, stjórn ríkis-
sjóðs, svokölluð ríkisstjórn, sem sér
um að deila út lífeyri og getur breytt
því fram og til baka eftir stöðu ríkis-
sjóðs. Gallin við þetta er að þá kem-
ur berlega í ljós hvað er á bak við
þessar tillögur; þetta er einfaldlega
skattur. Ef menn ákveða að fara
þessa leið og hirða af allt að 15
þúsund manns lífeyrinn þá tel ég
að þessir menn séu með lausa samn-
inga, þar sem lífeyrir var hluti af
þeirra kjörum. Þessir menn þurfa
þá að fá launahækkun sem nemur
10 prósentum að viðbættum skatti.
Þetta gæti farið í tilvikum jaðar-
skattgreiðenda hátt í 25% launa-
hækkun!
Það vekur samt furðu mína og í
annan stað aðdáun á þeim alþingis-
mönnum sem þora að fara með slík-
ar tillögur fram þegar styttast fer
í kosningar. Eða gera þeir sér ekki
grein fyrir því að hátt í 15 þúsund
fyrirvinnur munu beijast gegn þeim
á öllum vígstöðum fram yfir næstu
kosningar. Ef svo er þá er ekki of-
sagt að greindarskorturinn ríði ekki
við einteyming á Alþingi íslendinga.
Höfundur er
byggingatæknifræðingur.
Einar Kristján
Haraldsson
Opið bréf til umhverfis- og landbúnaðarráðherra
Hjarðbúskapnum verður að ljúka
UM ALLAN heim eru
umhverfísmálin
áhyggjuefni flestra
hugsandi manna og
ekki að ástæðulausu,
því að víða hefur verið
farið illa með jörðina
okkar.
Ekki áttum við ís-
lendingar þó von á því
• fí blindri sjálfsánægju að
við slægjum næstum
met í illri meðferð á
landi okkar. Nú erum
við búin að fá óyggjandi
vísindalegar sannanir
fyrir að svo sé. Enn
þann dag í dag erum
við að gera landið okkar
örfoka með rányrkju. Hún felst í því
að allt of margir bændur eru með
allt of mikinn búpening á lausagangi
um gjörvallt landið frá fjöru til hæstu
fjalla. Þar að auki eru hestar þéttbýl-
ismanna orðnir of margir. Engir þess-
' ara aðila þurfa að bera ábyrgð á land-
skemmdum sem þeir valda eða borga
eyri meira í landgræðslu en við hin,
sem ekki nýtum iandið. Gróður og
gróðurmold sem hefur verið að mynd-
ast síðan eftir ísöld hefur eyðst,
næstum um helming, síðan landið var
numið. Eftir því sem sárin stækka
blæðir örar úr þeim. Það tekur sjálf-
^ sagt aldir að græða eyðimerkurnar
upp. Milljarðatuga landgræðsia hefur
ekki undan eyðingaröfl-
unum. Svona er staðan
í dag.
Hr. ráðherra, Guð-
mundur Bjarnason!
Enginn ráðherra hefur
áður haft annað eins
tækifæri með bæði um-
hverfis- og landbún-
aðarráðuneytið undir
sinni stjóm til að gera
eitthvað sem dugir til
að stöðva þessa óheilla-
þróun, sem versnar með
hveiju ári, ef ekkert er
aðhafst. Við erum búin
að rýra svo landkosti að
komandi kynslóðir
munu spyija hvort við
höfum verið með réttu ráði eða blind-
uð af stundarhagsmunum. Allir vita
að við verðum að græða sárin með
sáningu ef til vill næstu tvö til þijú
hundruð árin eða lengur. En það
dugir ekki nema byijað sé strax á
fyrirbyggjandi aðgerðum til að stöðva
eyðingu á náttúrulega gróðrinum
okkar, lynginu og kjarrinu. Hjarðbú-
skap verður að ljúka. Það þarf að
girða af búpening, eins og aðrar þjóð-
ir gera. Búið er að fullreyna þá að-
ferð að sá í skemmdir, en um leið
aukast þær annars staðar. Slík að-
ferð er of kostnaðarsöm fyrir skatt-
borgarana okkar og gengur ekki
upp. Byija verður á byijuninni, að
friða fyrir bitvarginum. Við eigum
að stjórna því hvar hann bítur en
ekki skepnurnar sjálfar. Það er í
rauninni grátbroslegt að horfa upp á
þær naga undan okkur gróðurlendið
niður í gijóturð án þess að afstýra
Milljarðatuga
landgræðsla hefur
ekki undan eyðingar-
öflunum, segir Herdís
Þorvaldsdóttir. Svona
er staðan í dag.
vandanum með skynsamiegum ráð-
stöfunum. Eða hvað finnst þér, hátt-
virtum umhverfis- og landbúnaðar-
ráðherranum, um þetta ástand? Fróð-
legt væri að heyra hvað þú hyggst
gera í þinni ráðherratíð í þessu máli,
sem er mál málanna og þolir enga bið.
Sá stjórnmálamaður sem hefði dug
og áræði til að vinna að því að koma
búskap okkar í það horf að hann
ylli ekki landinu meiri skaða, yrði
talinn í sögunni framsýnn bjargvætt-
ur landsins og hetja. Hvenær birtist
nýr „sómi landsins, sverð þess og
skjöidur"?
Höfundur er leikkona.
Herdís
Þorvaldsdóttir
Vörugjald
á byssur
I GEGNUM tíðina
hefur almenningsálit á
skotveiðiíþróttum oft
verið heldur lítið og er
þar eflaust mörgu um
að kenna. Af skotveiði-
mönnum hafa heyrst
misjafnar sögur, og er
þar næsta víst að heim-
færa má upp á skot-
veiðimenn, líkt og aðra
í landinu, -hinn vel
þekkta málshátt um
„misjafnan sauð í
mörgu fé“. En oft á tíð-
um finnst okkur sem
tii þekkjum, utanað-
komandi aðilar hafa
helst til ákveðnar mein-
ingar um skotveiðar, og þá einkum
og sér í lagi þeir sem virðast lítið
þekkja til málefna þessa útivistar-
hóps. Öll þekkjum við margumrædd-
ar „húsmæðurnar í Vesturbænum"
sem hafa stundum hátt um meinta
„villimennsku" skotveiðimanna, og
eiga bágt með að skilja hvernig
menn geta drepið yndisleg dýr og
fallega fugla með köldu blóði og
haft gaman af í þokkabót! Sömu
húsráðendum er hins vegar mikið
kappsmál að fá ijúpurnar sínar fyrir
jólin, og standa auk þess vikulega
framan við glæsileg kjötborð stór-
markaða og velja úr hinu mikla úr-
vali af kjöti og fiski sem landsmönn-
Afnám vörugjalds á
byssur, skot og skyldar
vörur, o.fl. málefni,
segir Guðmundur
Jón Björgvinsson,
eru baráttumál
félagsins Skotvís.
um stendur þar til boða. Og það án
þess að svo mikið sem leiða hugann
að því með hvaða hætti þessi dýr
dóu, nú eða hver deyddi þau. Auðvit-
að vitum við öll að það eru ekki all-
ir veiðimenn, og ekkert nema eðli-
legt að einhveijum þyki sú tilhugsun
ógeðfelld að drepa dýr. En við verð-
um þó jafnframt að hafa í huga
hvernig maðurinn sem dýrategund
hefur komist af í gegnum aldirnar,
allt frá því að hann hætti að ganga
á ijórum fótum, reis upp á tvo jafn-
fljóta og fór að geta útbúið sér vopn
til veiða. Við megum ekki verða svo
mikil borgar- og menningarbörn að
við gleymum uppruna okkar, gleym-
um því hvernig forfeður okkar (fyrir
tíma kjötborða stórmarkaða!) háðu
oft á tíðum grimma baráttu við veið-
ar til að fæða sig og sína. íþróttir
tengdar veiðum hafa fylgt mannkyni
svo lengi sem menn vita. Áhöld og
tæki þessu tengd eru í dag notuð í
Ólympíuleikum nútímans, t.d.
kringlur, sleggjur, spjót, bogar,
sverð og byssur. Því finnst okkur
sem þekkjum til skotveiðimanna
eðiilegt að þeim sé sýnt umburðar-
lyndi gagnvart áhugamáli þeirra, líkt
og við sýnum öðrum útivistarhópum
í okkar þjóðfélagi umburðarlyndi
gagnvart áhugamálum þeirra. Við
megum því ekki leyfa okkur að taka
það sem gefið að allt sem tengist
skotveiðum sé hrein drápsfýsn og
villimennska.
En því miður verður ekki sagt að
stjórnvöld á íslandi séu á ailan hátt
réttsýn í garð skotveiðimanna. Fyrir
þá sem ekki vita, er skotveiði eina
frístundaiðjan sem skattlögð er með
beinum hætti. Á byssur, skot og
skyldar vörur er lagt 25% vörugjald
af hálfu íslenska ríkisins, og sleppa
aðrir frístundahópar við þetta vöru-
gjald, s.s. golfarar, skíðamenn og
stangveiðimenn. Skotveiðimenn
sleppa ekki við þetta vörugjald þrátt
fyrir að greiða auk þess árlega sér-
stakt gjald svo þeir megi stunda
áhugamál sitt, en það er gjald fyrir
veiðikort' sem nemur
1.500 krónum árlega.
Rétt er þó að ítreka að
skotveiðimenn amast
ekki við veiðikorta-
gjaldinu enda eru þeir
fúsir til samstarfs við
stjórnvöld um rann-
sóknir og eftirlit með
villtum dýrum í ís-
lenskri náttúru. Þess
má geta að árið 1995
nam fjárhæð vöru-
gjaldsins 13,5 milljón-
um og var þá vörugjald-
ið 30%. íslenskir skot-
veiðimenn eru því að
greiða háar fjárhæðir
til ríkissjóðs umfram
annað útivistarfólk, og lýðum því
ljóst að hér er skotveiðimönnum
gróflega mismunað af ríkisvaldinu.
I trausti þess að hæstvirtur fjár-
málaráðherra sé réttsýnn maður
sem löngum hefur barist fyrir af-
námi ósanngjarna skatta, fór stjórn
Skotveiðifélags íslands þess á leit
við hann að ríkið felldi niður þetta
óréttláta vörugjald hið fyrsta, en
því miður höfum við ekki haft
árangur sem erfiði. Rétt er þó að
benda á að þetta vörugjald var
lækkað nýlega úr 30% í 25% og er
það áfangi út af fyrir sig. Alþingis-
maðurinn Kristján Pálsson bar fram
fyrirspurn til fjármálaráðherra nú
á vorþingi (fyrirspurn 524) um
álagningarstuðla vörugjalda á
sportvörur, hver ástæðan væri fyrir
þessari óréttlátu skattlagningu og
hvort hann væri tilbúinn að lækka
þessa álagningarstuðla til samræm-
is við annan sportbúnað. Skemmst
er frá því að segja að hæstvirtur
fjármálaráðherra telur erfitt að
breyta þessu og þá af ýmsum
ástæðum. Þó álítur hann eðlilegt
að málið verði skoðað ásamt öðru
þegar næst verður gerð breyting á
vörugjaldskerfinu og hljótum við
hjá SKOTVÍS að fagna því.
Áætlað er að íslenskir skotveiði-
menn séu a.m.k. 12.400 talsins, en
það er sá fjöldi veiðikorta sem útgef-
inn var af veiðistjóraembættinu á
síðasta ári. Glögglega má því sjá að
hópur skotveiðimanna er mjög stór
á íslenskan mælikvarða, og má til
samanburðar sjá að í golfíþróttinni
eru skv. upplýsingum frá ÍSÍ u.þ.b.
5.700 menn. Skotveiðifélag íslands
er landsfélag um skynsamlega skot-
veiði og berst af krafti fyrir hags-
munum skotveiðimanna. Félags-
menn eru í dag u.þ.b. 1.200 talsins
og eru þeir því nálægt 10% skotveiði-
manna á íslandi. Félagið er í örum
vexti og sífellt aukast umsvifin. Eins
og hér hefur verið sagt frá þarf að
huga að mörgu í hagsmunabaráttu
íslenskra skotveiðimanna, og er
óhætt að fullyrða að á vegum félags-
ins er unnið mikið og óeigingjarnt
starf fyrir þennan útivistarhóp. Af-
nám vörugjalds á byssur, skot og
skyldar vörur, landréttarmál og
mörg fleiri ínálefni er baráttumál
félagsins og er á brattann að sækja
í mörgu. Auk þess að beijast fyrir
hagsmunum skotveiðimanna heldur
félagið uppi öflugu félagsstarfi, út-
gáfustarfsemi, og vinnur að upp-
byggingu menntakerfis fyrir skotá-
hugamenn. Því verður ekki séð að
stjórn SKOTVÍS eigi á hættu að
skorta verkefni næstu árin. Félagið
starfrækir skrifstofu til að geta veitt
félagsmönnum sínum aukna þjón-
ustu, og þar er starfsmaður í hluta-
starfi. Á skrifstofunni er tekið á
móti nýskráningum félagsmanna og
allar nánari upplýsingar veittar um
starfsemi félagsins. Skrifstofan er
opin þriðjdaga og fimmtudaga
klukkan 13-17 og er síminn þar 551
4574. Vil ég hvetja alla skotveiði-
menn til að kynna sér starfsemi
okkar öfluga félags. Höfum í huga
að sameinuð stöndum vér, sundruð
föllum vér.
Greinarhöfundur er félagi
í Skotveiðifélagi íslands.
Guðmundur Jón
Björgvinsson