Morgunblaðið - 01.08.1997, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Unglingum gefnir smokkar um verslunarmannahelgina:
REYNIÐ þið nú að hunskast til að do-doa rétt í þetta skipti, ormarnir ykkar...
Rofar til í
Vopnafirði
EKKI verður sagt að laxveiði sé
komin í fullan gang í vopnfirsku
stóránum Selá og Hofsá, en þó er
átstandið til muna skárra í Selá. Þá
binda menn vonir við vaxandi
straum, en næsti stórstraumur er
afar oft sá besti á Norður- og Norð-
Austurlandi.
Reytingur
„Þetta er svona reytingur héma í
Selá. Það gæti verið miklu meira, en
það er samt nóg að gera héma til að
halda mönnum við efnið. Síðustu
átta dagana hafa komið að jafnaði
tíu laxar á dag á sex stangir, hópur
sem veiddi þessa daga veiddi slétta
80 laxa. Menn em því nokkuð sátt-
ir,“ sagði Friðþjófur Thorsteinsson
kokkur í Hvammsgerði við Selá í
gærdag. Þá vom komnir 210 laxar á
land úr ánni. „Þetta er bæði vænn
smálax og 10-11 punda laxar sem
em að veiðast," bætti Friðþjófur
við.
Lára Dögg Asbjömsdóttir bú-
stýra í veiðihúsinu Árhvammi við
Hofsá sagði í gærdag að veiði hefði
KANADAMAÐURINN Chris Seipio með 17 Iaxa sem hann veiddi á
einum degi í Laxá í Kjós fyrir skömmu. Hér í blaðinu stóð að lax-
amir hefðu verið 19 talsins, en þeir vora víst „bara“ 17. Það
leiðréttist hér með.
lengst af verið mjög dauf og um 155
laxar væm komnir á land. „Þetta
hefur þó eitthvað verið að glæðast
síðustu daga og því vona hér allir
það besta,“ bætti Lára við.
Þá herma fregnir að dauft hafí
verið í Þistilfjarðaránum og
snemma í vikunni vom aðeins
komnir um 30 laxar úr Svalbarðsá
og Sandá. En allra síðustu daga
hafa menn orðið varir við nýgengna
smálaxa og því er spumingin hvað
gerist næstu daga með vaxandi
straumi.
Góð veiði í Úlfarsá
í gær voru komnir 120 laxar úr
Ulfarsá, eða Korpu, og er það svip-
uð veiði og á sama tíma í fyrra, að
sögn Jóns Aðalsteins Jónssonar,
eins leigutaka árinnar. Aflinn er
nær eingöngu smálax, en sá stærsti
veiddist fyrir skömmu, 14 punda
fískur sem tók flugu. Veiðimaður
var Sigurjón Þ. Sigurjónsson og var
laxinn einn fimm laxa sem hann
veiddi þann daginn og vora allir
teknir á flugu.
Egilsstöðum • Fossnesti •

Gognvegi • Geirsgötu • Laekjargötu Hafnarfirði • Nesjun við Hornafjörð • Skógorseli • Stórahjolla • Vogum • Ægisíðu
490J«v J
V i k u t i I b o ð
Safnkortshafar fá að auki 3% afsiátt í punktum.
129 kr. 135 kr.
Tjáningarfrelsi og fjölmiðlar
Kvikmyndir
ritskoðaðar
á Islandi
ALGERT bann við
áfengis- og tóbaksaug-
lýsingum, takmarkan-
ir á ritstjómammfjöllun um
tóbak í fjölmiðlum og lög um
kvikmyndaskoðun samrým-
ast ekki tjáningarfrelsisá-
kvæðum stjórnarskrárinnar.
Þetta er meðal niðurstaðna
Harðar Einarsson hæstarétt-
arlögmanns í nýútkominni
bók hans um tjáningarfrelsi
og fjölmiðla.
Hörður telur að dómar
Hæstaréttar allt frá árinu
1990 sýni að rétturinn hafi
tekið tillit til skuldbindinga
Islands samkvæmt Mann-
réttindasáttmála Evrópu.
- “Hvaða breytingar hafa
orðið á tjáningarfrelsisá-
kvæðum á íslandi síðustu ár-
in?“
„Árið 1995 var allur mann-
réttindakafli stjómarskrár-
innar endurskoðaður, þar á meðal
tjáningarfrelsisákvæðið, sem var í
raun áður aðeins prentfrelsisá-
kvæði. Þessar breytingar vom að
miklu leyti til samræmis við 10.
grein Mannréttindasáttmála Evr-
ópu og með þeim var tjáningar-
frelsi á íslandi rýmkað til muna.
Islenska stjórnarskráin tekur að
því leyti sterkar til orða að þar er
algert bann við ritskoðun á hvers
konar tjáningu, en slíkt bann er
ekki að fínna bemm orðum í
Mannréttindasáttmálanum, en
þar segir að borgaramir skuli
njóta tjáningarfrelsis án afskipta
stjómvalda.
I stjómarskránni era tæmandi
taldar heimildimar til að setja
skorður við tjáningarfrelsi og í
hvaða tilgangi er leyfilegt að nota
þær. Það sem er kjarninn í
ákvæðinu er þó það sem síðast
kemur fram, og það sem oftast er
matsatriði þegar mál koma til
meðferðar Mannréttindanefndar
Evrópu og Mannréttindadóm-
stólsins og nú einnig íslenskra
dómstóla. Það er spumingin
hvort skorður sem settar era
samrýmist lýðræðishefðum, eins
og það er orðað í stjórnarskránni,
eða nauðsyn beri til þeirra í lýð-
ræðislegu þjóðfélagi eins og segir
í Mannréttindasáttmálanum.“
- „Hvers konar mál eru það
sem berast til Mannréttindastofn-
ana Evrópu?"
„Flest af þeim málum vegna
tjáningarfrelsis sem Mannrétt-
indadómastóllinn og Mannrétt-
indanefndin hafa fengið til úr-
lausnar era vegna ærumeiðinga í
umræðum um stjómmál eða önn-
ur almenn málefni. Það er gerður
munur á því hvort menn em í um-
mælum sínum að full----------------------
yrða um einhverjar stað- Valdamenn
reyndir eða láta í ljós
skoðanir sínar. Það ,_______- . - -...
verður að vera hægt að ^ 9 Í
sýna fram á réttmæti
Hörður Einarsson
►Hörður Einarsson hæstarétt-
arlögmaður er fæddur í Reykja-
vík 1938. Hann útskrifaðist með
lögfræðipróf frá Háskóla ís-
lands árið 1966. Síðan þá hefur
hann unnið að lögmannsstörf-
um, ritstjórn og blaðaútgáfu og
tekið þátt í öðrum atvinnu-
rekstri. Hörður er kvæntur
Steinunni H. Yngvadóttur og
eiga þau fimm börn.
fullyrðinga um staðreyndir en ef
menn era að láta í ljós skoðanir
sínar er nægilegt að þeir leiði
fram eðlileg og skynsamleg rök
fyrir þeim. Það skiptir líka máli
við hvaða aðstæður og um hverja
ummæli era látin falla. Ef stjórn-
málamaður heldur harkalega
ræðu má hann búast við að hart
sé brugðist við. Það skiptir líka
máli hvað er verið að ræða um.
Menn hafa meira frelsi til að
brýna raustina og vekja athygli ef
málefnið er mikilvægt og tiigang-
ur þeirra málefnalegur. Eins
verða stjómmálamenn og aðrir
valdamenn að vera við því búnir
að orð þeirra og gjörðir séu skoð-
aðar í ljósi stöðu þeirra í samfé-
laginu. Þeir eiga yfírleitt að reyna
að svara fyrir sig fremur en að
hlaupa í dómstóla. Annað gildir
um óbreytta borgara.“
- Þú segir í bók þinni að lög um
tóbaks- og áfengisauglýsingar
samrýmist ekki tjáningarfrelsinu.
Hvemig rökstyður þú það?
„Þessi lög eru sett í virðingar-
verðum tilgangi, það er að segja
til að vernda heilsu manna. En ég
tel að bannákvæðin séu allt of for-
takslaus til að geta staðist ákvæði
um tjáningarfrelsi. Áfengis- og
tóbakssala er lögleg starfsemi hér
á landi sem ríkið stendur fyrir og
græðir stórfé á. Það er hægt að
setja tilteknar skorður við slíkum
auglýsingum en það á ekki að
vera hægt að setja algert bann
við þeim. Það kemur greinlega
fram í dómum Mannréttindadóm-
stólsins að hann er lítið hrifinn af
algeram bannákvæðum.
Varðandi tóbakið ganga lögin
enn lengra og það er að mínu
mati augljóst að þau standast
ekki að öllu leyti ákvæði um tján-
ingarfrelsi. Það er ekki einu sinni
leyfilegt að skrifa
greinar um einstakar
eiga ad svara tóbakstegundir nema
skrifin miði að því að
koma á framfæri upp-
lýsingum sem draga úr
skaðsemi tóbaksneyslu.
Lög um kvikmyndaskoðun er
annað dæmi um brot á tjáningar-
frelsi. Kvikmyndaskoðunin eins
og hún fer fram í dag er greini-
legt dæmi um ritskoðun. Auðvitað
verður að hafa eftirlit með kvik-
myndum, ekki síst með tilliti til
bama og unglinga. En það á að
gera með öðrum aðferðum en rit-
skoðun. Það er til dæmis engin
ritskoðun á dagblöðum, en þau
hafa komið sér upp innra eftirliti
og birta yfírleitt ekki efni sem er
skaðlegt ungmennum."