Morgunblaðið - 01.08.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST 1997 23
ODDFELLOWREGLAN Á ÍSLANDI HUNDRAÐ ÁRA
Fyrir réttum hundrað
árum var fyrsta stúka
Oddfellowreglunnar
---------3---------
stofnuð á Islandi og
kennd við Ingólf Amar-
son landnámsmann. Yf-
irmaður eða stórsír
Oddfellowreglunnar á
íslandi í dag er Geir
Zoéga framkvæmda-
stjóri. Hann gekk með
Guðrúnu Guðlaugs-
dóttur um húsakynni
Oddfellowfólks í
Reykjavík og rakti um
leið helstu þætti hins
aldarlanga starfs regl-
unnar hér á landi.
A GÖNGUFERÐ stórsírs og
/■L blaðamanns um höf-
A-% uðstöðvar Oddfellowregl-
-A. ,^^.unnar 4 íslandi verður það
fljótlega deginum ljósara að í þessu
54 ára gamla stórhýsi við Vonar-
stræti fer fram blómleg starfsemi.
Það vekur og athygli blaðamanns
af hve miklum myndarskap reglu-
bræður og systur hafa endurnýjað
húsakynni sín og ekki síður hve
stórhuga menn hafa verið þegar
húsið var reist. í þessu fimm hæða
húsi eru fjölmargir salir og her-
bergi sem stúkur reglubræðra og
Rebekkusystra í Reykjavík starfa
í. Alls kyns myndir, munir og minj-
ar bera vott þessari aldarlöngu
starfsemi, m.a. eru í glerskápum
nokkrir þeirra dýrmætu postulíns-
veggdiska sem Danir létu gera og
seldu til ágóða fyrir byggingu
holdsveikraspítalans í Laugarnesi.
Það var danski læknirinn dr. Petrus
Beyer sem hafði forgöngu um að
sá spítali var reistur
eftir að hann hafði
kynnt sér skýrslu Edw-
ard Ehlers læknis sem
kannaði á vegum
dönsku stjórnarinnar
útbreiðslu holdsveiki
og ástand heilbrigðis-
mála á íslandi nokkru
fyrir síðustu aldamót.
Það var einmitt í ferð
dr. Beyers til íslands
til þess að velja hent-
ugan stað fyrir hið fyr-
irhugaða sjúkrahús
sem fyrsta stúka Odd-
fellowreglunnar var
stofnuð. Þá var reglan
búin að starfa í Dan-
mörku í tæplega tvo
áratugi en Óddfellow-
reglan telst stofnuð í Baltimore í
Bandaríkjunum þann 26. apríl 1819
og var helsti forvígismaður hennar
Bretinn Thomas Wildey. Tilgangur-
inn með stofnun reglunnar var að
vinna að líknarmálum og styrkja
reglubræður í veikindum og erfið-
leikum, en þá ríkti mikil fátækt í
Baltimore í kjölfar stríðshörmunga.
Mannúðarhugsjón
Oddfellow
Síðan þetta gerðist hefur mann-
úðarhugsjón Oddfellowreglunnar
náð fótfestu víða um heim en helstu
samskipti islensku reglunnar eru
þó að sögn Geirs Zoéga við Odd-
fellowreglur á Norðurlöndum, yfir-
menn þeirra hittast einu sinni til
tvisvar á ári, en öðru hvetju sækja
menn frá íslandi heimsþing Odd-
fellowreglna sem haldin eru í
Bandaríkjunum.
Eins og löngum áður leggur
Oddfellowreglan á íslandi mesta
áherslu á að sinna líknarmálum, í
tilefni af hundrað ára afmæli regl-
unnar hér á landi var að sögn Geirs
ákveðið að gefa 33 milljónir króna
til líknardeilar í anda „Hospice"
hugmyndafræði, sem taka mun til
starfa á næsta ári við Endurhæfing-
ar- og hæfingardeild Landspítalans
í Kópavogi, einnig mun Oddfellow-
reglan styrkja Barna- og unglinga-
geðdeild Landspítalans við Dalbraut
í Reykjavík með tveggja milljón
króna framlagi og annað eins mun
renna til tilraunastarfs Fræðslu-
miðstöðvar í fíknivörnum.
Reglusystkin rösklega 2.600
„Það fé sem Oddfellowreglan
lætur af hendi rakna er safnað
meðal reglusystkina eingöngu, það
er okkar aðalsmerki að hafa þann
hátt á,“ segir Geir Zo-
éga. Hann kvað mikinn
uppgang vera í starfi
reglunnar. Nú starfa
innan vébanda íslensku
Oddfellowreglunnar
liðlega 2.600 félagar í
22 stúkum bræðra og
11 stúkum systra á níu
stöðum á landinu. „Alls
staðar er unnið mjög
vel og starfseminni
beint að líknarmálum á
vettvangi hverrar
regludeildar, heilsu-
gæslan hefur löngum
verið okkar aðaláhuga-
mál og þar er af nógu
að taka,“ segir Geir.
Til að verða félagi í
Oddfellow þarf fólk að
hafa náð 21 árs aldri, hafa tillögu-
mann og hafa það sem við köllum
„góðan bakgrunn".
Stundum er talað um Oddfellow-
regluna sem eins konar leynifélags-
skap en Geir tekur því fjarri að svo
sé. „Þetta er opinn félagskapur en
við eigum okkar leyndarmál," segir
Geir Zoéga stórsír
Oddfellowregl-
unnar á Islandi.
sér fyrir öflugum vörnum gegn
berklaveikinni og koma upp berkla-
hæli. Sá draumur rættist árið 1910
þegar Vífilsstaðaspítali tók til
starfa. Það hæli var rekið á vegum
félagsins til ársins 1916 er ríkissjóð-
ur tók við rekstrinum. Einnig geng-
ust Oddfellowmenn fyrir stofnun
Sjúkrasamlags árið 1909. Þá má
geta þess að Oddfellowreglan kost-
aði sumardvöl fyrir bágstödd börn
í kjölfar spænsku veikinnar árið
1919. Fyrst var barnastarfið rekið
að Brennistöðum í Borgarfirði en
síðan að Silungapolli þar sem Odd-
fellowreglan reisti hús fyrir barna-
heimili árið 1931 og rak reglan þá
starfsemi til ársins 1948.
Nýr golfvölllur
Oddfellowa
Á síðari árum hafa sjúkrahús
víða um land fengið styrki frá hin-
um ýmsu stúkum Oddfellowregl-
unnar og sömuleiðis barnaheimilin
í Tjaldanesi og Skálatúni. Þegar
Oddfellowreglan varð 150 ára árið
1969 gáfu allar regludeildir á ís-
landi, ásamt Krabbameinsfélaginu,
kóbaltgeislatæki til Landspítalans,
einnig var spítalanum gefíð geisla-
lækningatæki í tilefni af 75 ára
afmæli Oddfellow á íslandi. Fjöl-
mörg fleiri málefni hefur Odd-
fellowreglan styrkt með fjárfram-
lögum, svo sem krabbameinsvarnir
og hjartalækningar. Rebekkusystur
Oddfellow komu til sögunnar árið
1929 þegar Rebekkustúkan Berg-
þóra var stofnuð, Rebekkusystur
hafa ekki síst helgað sig aðstoð við
blinda, fatlaða og aldraða. Eins og
nærri má geta liggur að baki þess-
arar upptalningar, sem er þó hvergi
nærri tæmandi, mikið og óeigin-
gjarnt starf í þágu þeirra sem minna
mega sín í samfélaginu. Félagar í
Oddfellow hugsa þó stundum svolít-
ið um sjálfa sig og fyrir sjö árum
var stofnaður golfklúbbur Odd-
fellowa sem nú hefur látið gera
golfvöll í jarðnæði styrktar- og líkn-
arsjóðs Óddfellowa í Urriðavatns-
dölum skammt frá Vífilsstöðum.
Þetta er í dag 18 holu völlur sem
verður formlega tekinn í notkun við
vígsluathöfn í næstu viku.
Hið „alsjáandi auga“
Leið blaðamanns og Geirs Zoéga
stórsírs lá m.a. inn í nokkra af fund-
arsölum Oddfellowreglunnar í húsi
þeirra við Vonarstræti. í sölunum
er tákn hins „alsjáandi auga“ sem
fylgist með gjörðum félagsmanna.
í einum salnum fengum við okkur
sæti um stund og smám saman
smaug inn í hugann sá andi trausts
og virðuleika sem þar ríkir. Undir
merkjum vináttu, kærleika og sann-
leika hefur Oddfellowreglan sinnt
mannúðarhugsjón sinni og löngum
haft að leiðarljósi starf hins mis-
kunnsama Samvetja. Það er mann-
bætandi að leggja þeim lið sem
sjúkir eru og lítils megandi, Odd-
fellowreglan hefur verið og er enn
í dag mikilvægur vettvangur þeirra
sem vilja leggja slíku starfi lið.
STJÓRN Oddfellowreglunnar á íslandi. F.v. efri röð Helgi Bachmann, Vil- HÚS Oddfellowreglunnar á íslandi.
helm I. Andersen. Neðri röð Þorkell Jónsson, Geir Zoéga og Tómas Tómasson.
HOLDSVEIKRASPÍTALINN i Laugarnesi, rnynd af líkani
sem Oddfellowreglan á Islandi hefur látið gera.
STOFNENDUR Oddfellowreglunnar á íslandi, þeir Björn Jóns-
son, Halldór Daníelsson, Guðmundur Björnsson, Guðbrandur
Finnbogason og Sighvatur Bjarnason.
hann. Flestir sem ganga í Odd-
fellowregluna eru á aldrinum 30 til
50 ára og félagar koma úr öllum
stéttum samfélagsins. Engin mæt-
ingarskylda er innan reglunnar og
eru fundir ýmist vikulega eða á
tveggja vikna fresti eftir því hvar
er á landinu. Um 35 til 40% félags-
manna eru í stjórnarstörfum og
beinum afskiptum af regludeildum
en Geir kvaðst telja alla félagsmenn
virka í starfi, þótt vissulega hefðu
menn misgóðar aðstæður til að
mæta á fundi. Auk fastra funda
standa hinar ýmsu stúkur fyrir
skemmtunum og ýmsu starfi fyrir
félaga sína.
Oddfellowreglan á íslandi hefur
lagt mikið af mörkum til styrktar
mannúðarstarfí í landinu. Þegar
hefur verið getið hins mikla starfs
í kringum tilkomu og rekstur Holds-
veikraspítala i Laugarnesi. Upp úr
aldamótum var á vegum reglunnar
stofnað félag til að sinna heima-
hjúkrun meðal bágstaddra fólki að
kostnaðarlausu og starfaði það fé-
lag til ársins 1934. Árið 1906 var
stofnað innan reglunnar svokallað
Heilsuhælisfélag og var Guðmund-
ur Björnsson landlæknir forkólfur
í því máli. Markmiðið var að beita
Mikill uppgangur
í starfi Oddfellow