Morgunblaðið - 01.08.1997, Side 20

20 FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Pysjunætur
í Eyjum
Alþýðulist
í Vík
Fagridalur. Morgunbiaðið.
SIGRÚN Lilja Einarsdóttir opn-
ar sýningu (sem jafnframt er
sölusýning) á verkum sínum í
Gistihúsinu Ársölum í Vík í
dag, föstudag. Þetta er fyrsta
einkasýning Sigrúnar.
Myndirnar eru unnar í
akrýl- og pastellitum á pappír,
striga og gamla gluggahlera.
Hið síðastnefnda er ódýr en
hagnýt lausn og er um „full-
komna endurvinnslu“ að ræða.
Viðfangsefna er leitað í nor-
rænni goðafræði, Eddukvæðum
og Snorra-Eddu, hornsteini
hins íslenska menningararfs.
Túlkun listamannsins er allt að
því „impressjónísk" en form-
gerð verkanna heyrir ekki und-
ir eina einstaka stefnu, heldur
er hún nokkurs konar samtín-
ingur og úr honum reynir lista-
maðurinn að skapa sinn eigin
persónulega stíl. Sjón er sögu
ríkari og því tala myndimar
best sinu máli.
Sigrún Lilja er fædd og
uppalin í Þórisholti í Mýrdal og
þykir því við hæfi að frumraun
sé þreytt á heimaslóðum. Sig-
rún er stúdent frá Menntaskól-
anum að Laugarvatni þar sem
hún sat grunnnámskeið í mynd-
list hjá Helgu Árnadóttur
myndlistakennara, en Sigrún
er að öðru leyti sjálfmenntaður
listamaður. Áuk þess að mála
stundar hún nám í bókmenntum
og mannfræði við Háskóla ís-
lands.
Sýningin stendur yfir til 25.
ágúst.
BOKMENNTIR
Barnabók
PYS JUNÆTUR
Texti og myndir eftir Bruce McMill-
an. Þýðing eftir Sigurð A. Magnús-
son. Mál og menning 1997, prentuð
í Singapúr, 32 síður.
BRUCE McMillan er enginn
nýgræðingur í gerð bóka um nátt-
úrufræði og vísindi fyrir böm.
Hann hefur hlotið fjöldann allan
af viðurkenningum fyr-
ir texta og ljósmyndir
í yfir 30 bamabókum
sínum. Nú hefur Mál
og menning gefið út
„Pysjunætur" McMill-
ans í íslenskri þýðingu
Sigurðar A. Magnús-
sonar rithöfundar.
Bókin kom fyrst út í
Bandaríkjunum árið
1995. Pysjunætur hafa
eflaust heillað banda-
ríska jafnaldra sögu-
hetjanna í Eyjum enda
tvennt ólíkt að alast
upp við frelsið í fá-
mennu íslensku eyja-
samfélagi eða algenga ógn margra
borgarsamfélaga vestanhafs. Mc-
Millan leggur hins vegar ríkari
áherslu á að koma til skila nálægð
bamanna við náttúmna. Mynda-
vélaraugað nemur bamið og því
næst hvað í lífsmynstri lundans
vekur eftirtekt barnsins hveiju
sinni. Bömin fylgjast gaumgæfi-
lega með því hveiju fram vindur í
lífi lundans enda gefur hver breyt-
ing til kynna að senn dregur nær
hinum langþráðu pysjunóttum.
Texti og myndir vinna vel saman
og endurtekin vísan textans í
pysjunætumar í uppphafi ýtir und-
ir eftirvæntingu lesandans.
Bókin ætti að höfða til barna á
öllum aldri enda hafa flest börn
yndi af dýmm og annarri náttúm-
skoðun. Ákjósanlegast væri hins
vegar, eins og reyndar alltaf, að
foreldrar gæfu sér tíma til að setj-
ast niður og lesa bókina með böm-
unum. Þeir ættu ekki síður að
hafa gaman af. Pysjunætur em svo
tilvaldar til að fletta aftur og aftur
— ekki síst til að láta listilegar ljós-
myndimar leiða sig í gegnum sög-
una. Lundinn er sýndur í hópi og
einn og sér, eins og gert er á blað-
síðum 22 og 23. Á vinstri síðunni
er yfírlitsmynd af byggðinni í Eyj-
um að næturlagi en ljósin frá hús-
unum glepja og á hægri síðunni
er pysjan augljóslega ráðalaus og
smá í samanburði við húsin. Eins
og segir í sögunni leynast hættum-
ar víða og pysjurnar verða að reiða
sig á að smávaxna og vökula vini
sína til að komast aftur á flug.
McMillan hefur bók-
ina á almennri kynn-
ingu á Vestmannaeyj-
um og því hvemig og
með hvers konar tækja-
búnaði hann tók mynd-
imar í bókinni. Við sög-
una hnýtir hann svo
kafla undir yfirskrift-
inni: Lundar og pysjur.
Að lokum fylgir heim-
ildarskrá. Einfaldar og
fallegar bækur eins og
„Pysjunætur" verða oft
til að kveikja áhuga
lesandans á því að afla
sér meiri fróðleiks um
efnið og er í þeim tilvik-
um ómetanlegt að geta leitað í slík-
ar viðbætur — ekki síst fyrir les-
endur erlendis enda er bókin afar
skemmtileg landkynning. Texti
Sigurðar A. Magnússonar er lipur
og útgáfan Máli og menningu til
mikils sóma.
Anna G. Ólafsdóttir
Karlotta í
„Nema
hvað“
KARLOTTA Blöndal opnar
sýningu í gallerínu Nema
hvað, Þingholtsstræti 6, á
morgun, laugardag, kl. 21.
Karlotta sýnir nýlegar og
ritskoðaðar myndir. Opnunar-
tími gallerísins er 3., 6., 7.,
11., 12. og 15. ágúst frá kl.
15-19.
VERK eftir Helenu Stefánsdóttur í Furðuhúsinu.
Bruce McMillan
Furðuhúsið á
Fáskrúðsfirði
opið á morgun
MJÖG góð aðsókn var að sýning-
unni Furðuhúsið á Frönskum dög-
um á Fáskrúðsfirði um síðustu
helgi. Vegna fjölda áskorana
verður Furðuhúsið opið á morg-
un, laugardag, frá kl. 11-16 fyrir
þá sem misstu af sýningunni.
Furðuhúsið er í gamla kaupfé-
laginu og stendur áhugahópurinn
Krydd í tilveruna að sýningunni.
Gallerí Sýnirými
opnar sýningar
GALLERÍÞRENNAN Gallerí Sýni-
rými opnar nýjar sýningar á morgun.
í galleríi Sýniboxi opnar með gjöm-
ingi Elsa D. Gísladóttir. Þetta er
hennar fyrsta einkasýning um skeið.
Finnur Amar Amarson er lista-
maður ágústmánaðar í galleríi Barmi.
Barmmerkið ber Hannes Hólmsteinri
Gissurarson. Verkið heitir „Lifi hug-
sjónin“ og er nótur af Intemationa-
llinum. í kynningu segir: „Þeir sem
verða á vegi Hannesar í ágústmán-
uði geta því riíjað upp þennan mikla
baráttusöng verkalýðsins."
í galleríi Hlust flytur Charles Man-
son ávarp. Til að hlýða á ávarp hans
er hægt að hringa í síma 551-4348.
BÆKUR
T r ú m á 1
MILLI HIMINS OG JARÐ-
AR
Könnun meðal áhugafólks um dul-
speki og óhefðbundnar lækningar
eftir Pétur Pétursson. Guðfræði-
stofnun, Háskólaútgáfan 19% 120
bls. óinnbundin.
ÞESSI bók byggist á niðurstöð-
um könnunar sem gerð var árið
1995 á viðhorfum til dultrúar,
mannræktar og óhefðbundinna
lækninga á meðal fólks sem hefur
sérstakan áhuga á þessum málum.
Bryndís Valbjömsdóttir aðstoðaði
við öflun gagna (bls. 7). 445 manns
skiluðu inn svörum við spumingum
í könnuninni. 74% þeirra vora kon-
ur en 26% karlar. Auk þess vora
sérstök viðtöl tekin við 13 konur,
en „konur hafa meiri áhuga á dul-
trú og óhefðbundnum lækningum
en karlar“ að mati höfundar (bls.
31). Viðtöl við tvær þeirra era birt
í seinni hluta bókarinnar. Spurn-
ingar um margs konar trúarleg
efni og lækningar voru lagðar fyr-
ir svarendur.
Höfundurinn Pétur Pétursson,
prófessor, er löngu kunnur orðinn
fyrir skrif sín um trúarlíf íslend-
inga og ýmis trúfélög. Nægir að
nefna doktorsritgerðir hans
„Church and Social Change" sem
fjallar um þjóðfélagsbreytingar á
Samband við
æðri heima
íslandi 1830 til 1930
og breytingar á stöðu
kirkju og kristindóms
og „Frán váckelse till
samfund" sem fjallar
um hvítasunnuhreyf-
inguna á íslandi. Könn-
un á trúarlífi íslendinga
unnin með Bimi Bjöms-
syni, prófessor, kom út
árið 1990. „Með him-
neskum armi“, saga
Hjálpræðishersins kom,
út 1995.
í upphafi bókarinnar
er rakin tilkoma sálar-
rannsókna og spíritisma
á íslandi um síðustu aldamót og
upphaf guðspekihreyfmgarinnar.
Því er haldið fram að nýaldarhreyf-
ing nútímans sé aðeins nýtt nafn
á dultrúarhreyfingunni, en þar er
lögð áhersla á samband við æðri
heim í gegnum miðla (bls. 9). Gerð
er grein fyrir sögu og helstu kenn-
ingum nýaldarhreyfingarinnar.
Margt athyglisvert kemur fram
í þessari könnun. Spurt er t.d.
hvert áhugafólk um óhefðbundnar
lækningar leiti með
ýmis vandamál lífsins.
Ef um alvarlegan lík-
amlegan sjúkdóm væri
að ræða svöruðu 80%
því til að þeir myndu
leita fyrst til heimilis-
læknis, aðeins 2% til
miðils, 5% til huglæknis
og 2% til heilara. Ef um
alvarlegan sálrænan
sjúkdóm væri að ræða
era svörin mjög frá-
brugðin. 30% myndu
leita til heimilislæknis,
21% til geðlæknis, 13%
til sálfræðings en að-
eins 7% til huglæknis, 5% til mið-
ils og 1% til prests. Könnunin sýn-
ir að fólk ruglar saman hugtökum
eins og endurholdgun og endur-
komu Krists, endurfæðingu og aft-
urhvarfi (bls. 44), enda ganga
ýmsar hugmyndir nýjaldarhreyf-
ingarinar gegn grundvallaratriðum
kristinnar trúar að mati kirkju-
þings þjóðkirkjunnar 1991 (bls.
111).
I niðurstöðu bókarinnar segir
Pétur
Pétursson
höfundur: „Fólk sem hefur áhuga
á dultrú er oft á varðbergi gagn-
vart kirkjunni og prestum og hrætt
um að það fái ekki að tjá sig um
eigin trú“ (bls. 112). Það nálgast
þjóðkirkjuna á persónulegum for-
sendum á hátíðum og tímamótum
lífsins. Það óttast „að ósamstæðar
og órökstuddar eða bamalegar trú-
arhugmyndir þess verði afhjúpaðar
ef það kemst í of mikið návígi við
boðun og prédikun kirkjunnar í
guðsþjónustunni. — Kirkjan á
möguleika á því að laða þetta fólk
meira til sín en nú er“ (bls. 113).
Biblíufræðsla myndi breyta mjög
trúarskoðunum þess, en hún verð-
ur að byggjast á aðferðum nútíma
kennslufræði og leggja áherslu á
leitarnám (bls. 114).
Tortryggni virðist einnig gæta
hjá þessu fólki gagnvart opinbera
heilsugæslukerfinu. Það telur
lækna ekki taka tillit til sjúkdóms-
reynslu þess og er því á varðbergi
gagnvart aðgerðum þeirra. Höf-
undi þessarar bókar tekst að
draga í stuttu og skýru máli fram
aðalatriði jafn margslunginna
hreyfinga og spíritisma, guðspeki
og nýaldar og gera grein fyrir
grundvallarforsendum og -kenn-
ingum þeirra á mjög skýran hátt.
Hún er gott framlag til upplýs-
ingar um sögu og kenningar ís-
lenskra trúarhreyfinga. Það er
mikill fengur að hverri nýrri bók
á því sviði.
Kjartan Jónsson