Morgunblaðið - 30.08.1997, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 30. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÓGNIR EITURSINS
IFYRRA komu 179 unglingar til meðferðar á Vog vegna
fíkniefnaneyzlu og hafa ekki verið fleiri í annan tíma.
Stór hluti þessa hóps notar ólögleg vímuefni. Sterkar líkur
standa til þess að fjölmargir auðgunar- og ofbeldisglæpir
tengist eiturlyfjaneyzlu og viðskipti með fíkniefni virðast
einnig skipulagðari en áður. Reynsla umheimsins sýnir að
skipulagður fíkniefnamarkaður leiðir til skipulagðrar
glæpastarfsemi á mörgum öðrum sviðum.
Eiturlyf eru eitt mesta samfélagsmein vestrænna ríkja.
Orð Robin Cooks, utanríkisráðherra Breta, sem hann við-
hafði í Kuala Lumpur, höfuðborg Malísíu, á dögunum, koma
því engum á óvart. Cook sagði að brezku leyniþjónustunni
(MI6) hefði verið falið að herða til muna baráttuna gegn
eiturlyfjum. „Við ætlum að beina allri okkar orku í þennan
farveg,“ sagði ráðherrann, „og gera þetta að forgangsatr-
iði.“ Hann sagði það einnig ásetning Breta að fá önnur
ríki heims til að snúa bökum saman í baráttunni gegn
ógnum eitursins.
Því ber að fagna ef ríki heims auka samstarf og herða
baráttu á þessum vettvangi. Það er jafnframt ástæða til
að hvetja til harðari baráttu gegn eiturlyfjum hér á landi.
Það má ekki slæva árvekni okkar að svo virðist sem lítið
eitt hafi dregið úr framboði einhverra eiturlyfjategunda
hér á fyrri helmingi líðandi árs. íslenzkur fíkniefnamarkað-
ur veltir eftir sem áður verulegum fjárhæðum. Á síðustu
tíu árum hefur verið lagt hald á eiturlyf fyrir um 350 millj-
ónir króna, en erlendis er sú viðmiðun gjarnan notuð að
eiturlyf, sem hald er lagt á, séu 10% framboðsins.
Fíkniefnin leiða oftlega til ótímabærs dauða neytenda
og eyðileggja líf milljóna manna á Vesturlöndum. Til eiturs-
ins má og rekja fjölda auðgunar- og ofbeldisglæpa. Skipu-
lagður fíkniefnamarkaður leiðir að auki sem fyrr segir til
skipulagðrar glæpastarfsemi á fjölmörgum öðrum sviðum.
Það ber þess vegna að fagna því að brezkur ráðherra telur
tímabært að gera baráttuna gegn fíkniefnum að forgangs-
verkefni. Það þarf einnig að gera hér. Ekki er nóg að viður-
kenna að fíkniefni séu af hinu illa. Það verður að stórefla
samvirkra baráttu og forvarnir. Það er þegnskylda sér-
hvers manns að leggja sitt af mörkum í þeirri baráttu.
ÖRYGGIÁ
NORÐURSLÓÐUM
ÞAÐ er til marks um breytta tíma að haldin skuli ráð-
stefna um öryggismái í Norður-Evrópu undir merkjum
Norðurlandaráðs. Ekki eru mörg ár síðan samkomulag var
um að ræða ekki öryggismál á vettvangi ráðsins sökum
þess hve ólíkar áherzlur og hagsmunir Norðurlandanna
voru á þessu sviði.
Skilin í öryggismálum hafa hins vegar verið að hverfa
á undanförnum árum og sjónarmið NATO-ríkjanna í hópi
Norðurlandanna íslands, Danmerkur og Noregs eru ekki
lengur í beinni andstöðu við áherzlur þeirra ríkja er standa
utan NATO, Svíþjóðar og Finnlands.
Með aðild sinni að Evrópusambandinu taka Finnar og
Svíar nú virkari þátt í sameiginlegri þróun öryggismála í
álfunni og heraflar ríkjanna eru jafnvel farnir að samræma
sig herafla Atlantshafsbandalagsins á ýmsum sviðum. Enn
er þó áherzlumunur í málflutningi ríkjanna og leggja til
dæmis íslendingar og Norðmenn mun meiri áherzlu á
tengslin yfir Atlantshafið en Svíar og Finnar.
Geir H. Haarde alþingismaður vakti hins vegar athygli
á því í ræðu er hann flutti á ráðstefnunni að Rússland
hefði formlega séð nánari tengsl við NATO en Finnland
og Svíþjóð, vegna samstarfssamningsins sem Rússar hafa
gert við bandalagið. Taldi Geir þetta koma einkennilega
fyrir sjónir og bætti við: „Aðild myndi auðvelda Svíþjóð
og Finnlandi að taka þátt í ákvarðanatöku og taka víðtæk-
ari ábyrgð á öryggi hér í norðri. Annað mikilvægt atriði er
að gangi Svíþjóð og Finnland í NATO verður auðveldara
að verja landamæri Eystrasaltsríkjanna."
Þrátt fyrir að umræður séu nú hafnar um hugsanlega
NATO-aðild í báðum þessum ríkjum, umræður sem óhugs-
andi var að hefðu getað farið fram fyrir nokkrum árum,
er vart við því að búast að Svíar og Finnar gangi í NATO
á allra næstu árum. Það er hins vegar ekki lengur útilokað
og líkt og Geir bendir á myndi það skjóta skökku við ef
Eystrasaltsríkin gengju í bandalagið á næstu árum en ekki
öll Norðurlöndin.
Bjarni Tryggvason lýsir geimferð sinni í
í ÞYNGDARLEYSINU. Kanadísk-íslenski geimfarinn, Bjarni Tryggvason.
Bjarni Tryggvason
geimfari segir að það
hafi verið eins og yfirskil-
vitleg reynsia að dveljast
um borð í Discovery
geimskutlunni í rými sem
er 2 metrar á breidd og
Sólarupprá
lag á 45 mír
4 metrar á lengd í 11
daga með 5 öðrum geim-
förum. í samtali við Guð-
jón Guðmundsson í
Lyndon B. Johnson geim-
ferðamiðstöðinni í Houst-
on sl. fimmtudag lýsti
Bjarni reynslu sinni.
BJARNI hefur búið sig undir
starf sem geimfari í fjöl-
mörg ár, fyrst með því að
mennta sig í vísindum og
síðan með þjálfun fyrir sjálfa geim-
ferðina sem stóð yfir í 8 mánuði.
„Það var líkast því að við værum enn
einu sinni að ræða ferlið þann 7.
ágúst. Nokkrum vikum fyrr höfðum
við einmitt rætt geimskot af skot-
palli. Það sem var frábrugðið í þetta
sinn var það að stjórnstöðin ræsti
hreyfla flaugarinnar. Þegar það gerð-
ist var eins og risi vaknaði til lífsins.
Hálfri mínútu áður en flauginni var
skotið á loft tóku tölvurnar í stjórn-
stöðinni hér í Houston Space Center
við sér. Þegar aðalvélarríar voru
ræstar nötraði flaugin og tilfinningin
var eins og að fá þungt högg í bakið.
Þrýstingurinn var stöðugur í 2
mínútur og 10 sek. Gnýrinn var mik-
ill en þó ekki jafnyfirgengilegur og
ég hafði búist við. Síðan féllu eld-
flaugarnar frá geimflauginni og þá
dró úr þrýstingnum. Þótt þrýstingur-
inn væri ennþá mikill var eins og
maður flyti í loftinu miðað við þung-
ann fyrstu 2 mínúturnar. Þrýstingur-
inn jókst svo aftur og ég varð að
einbeita mér að því að draga and-
ann. Um 2 mín. síðar stöðvuðust
vélarnar skyndilega og það var eins
og maður þeyttist fram á
við í þögninni, reyrður nið-
ur í sætisólarnar, þá vorum
við komnir út í geiminn.
Allt gerðist þetta svo
óskaplega hratt. Frá jörðu
upp í geiminn á 8 og hálfri
mínútu og mesti hraðinn
BJARNI Tryggvason um borð í Discovery. í augnhæð, við kanadíska 1
til hægri er tekin úr stjórnklefa geimferjunnar,
Kanadatók
mig að séren
ræturnar eru
á Íslandí
var 25.000 km á klst. Ég fann ekk-
ert fyrir hraðanum, aðeins stöðugan
þrýstinginn í bakið.
Við hlustuðum allan tímann á fjar-
skiptin frá jörðu. Á nokkrum sekúnd-
um fórum við í gegnum hljóðmúrinn,
á innan við 1 mín. vorum
við 15.000 fetum ofar jörðu
80.000 fetum, 100.000,
síðan 64 km, 80 km, 96
km, og tölurnar þeyttust
áfram á mælunum eins og
við,“ sagði Bjarni og hló
við endurminningunni.
Aldrei kvíðinn
Bjarni
eftir að
segir að
fyrstu 2
hann hafi beðið
mínúturnar liðu.
Færi eitthvað úrskeiðis þann tíma
hefði ekkert verið við því að gera.
Þegar eldflaugarnar féllu frá geim-
flauginni hefðu geimfararnir getað
tekið yfir stjórnina og flogið henni
til lendingar. „Ef þú spyrð mig hvort
ég hafi verið kvíðinn verð ég að neita
því, aldrei nokkurn tímann. Sjáðu
til, ég tók þátt í gífurlegum undirbún-
ingi og þjálfun sem miðaði að þvi
að ég gerði allt eins vel sem i mínu
valdi stóð og sama á við um alla
aðra sem að geimskotinu stóðu. Ég
var þjálfaður í því að bregðast við