Morgunblaðið - 28.10.1997, Qupperneq 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 28. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Samkomulag er fengið í nefnd fjármálaráðherra um starfsemi lífeyrissjóðanna
SAMKOMULAG tókst í líf-
eyrissjóðanefnd fjármála-
ráðherra um helgina og
verður frumvarp til laga
um skyldutryggingu lífeyrisrétt-
inda og starfsemi lífeyrissjóða lagt
fram á Alþingi fljótlega. í frum-
varpinu segir að eitt af markmiðum
þess sé að auka valmöguleika
sjóðsfélaganna. Það er hins vegar
lagt í hendur lífeyrissjóðanna að
gera það. Ríkisstjórnin ætlar að
rýmka heimildir einstaklinga til
skattafrádráttar vegna lífeyrisið-
gjalda úr 4% í 6%.
Nefndin gerði ýmsar breytingar
á því frumvarpi sem lagt var fram
á Alþingi sl. vor, en sem kunnugt
er urðu um það harðar deilur, sem
m.a. varð til þess að nefnd sjö
manna var falið að fara nánar yfir
það.
Meðal þess sem deilt var um
var hvernig ætti að skilgreina
aðild að lífeyrissjóði. Á síðustu
fundum nefndarinnar var gerð
breyting á aðildargreininni. Skipt-
ar skoðanir eru um hvort greinin
feli í sér einhveija breytingu frá
núverandi fyrirkomulagi. í núver-
andi lögum er talað um að allir
séu skyldugir til að greiða í lífeyr-
issjóð á sínu „starfssviði". Sam-
kvæmt frumvarpsdrögunum fer
aðild að lifeyrissjóði eftir því sem
segir um í kjarasamningi eða í
sérlögum. Taki kjarasamningur
ekki til viðkomandi starfssviðs
getur viðkomandi valið sér lífeyr-
issjóð. Þetta tryggir að þeir sér-
eignarsjóðir sem taka við 10% ið-
gjaldi í dag geta haldið áfram að
starfa með óbreyttum hætti.
Flestir sem Morgunblaðið ræddi
við töldu að þetta þýddi jafnframt
að stærstur hluti launþega myndi
ekki geta valið í hvað lífeyrissjóð
hann greiðir.
Iðgjaldið ræðst af
lágmarkstryggingu
Hörð átök urðu um ákvæði
frumvarpsins um lágmarks ttygg-
ingavernd. Um þetta segir í 4. gr.
frumvarpsdraganna: „Lágmarks
tryggingavemd, sem lífeyrissjóður
veitir, skal fela í sér miðað við 40
ára inngreiðslutíma iðgjalds a.m.k.
56% af þeim heildarlaunum sem
greitt er af í mánaðarlegan ellilíf-
eyri ævilangt frá þeim tíma sem
taka hans hefst, þó ekki síðar en
frá 70 ára aldri.“
Þetta þýðir að hver og einn líf-
eyrissjóður hefur ákveðið svigrúm
til að ákveða hversu hátt lífeyrisið-
gjaldið á að vera. Sjóðurinn verður
einungis að tryggja að iðgjaldið sé
það hátt að það tryggi sjóðsfélaga
þessi 56% af mánaðarlaunum sem
talað er um í textanum. Svo dæmi
sé tekið má hugsa sér að Lífeyris-
sjóður verslunarmanna komist að
þeirri niðurstöðu að 8% iðgjald
dugi til að uppfylla ákvæði 4. gr.
og taki jafnframt þá ákvörðun að
hafa iðgjald til sjóðsins 8%. Versl-
unarmaður, sem hefur í kjara-
samningi við sinn vinnuveitenda
gert samning um að greiða 12%
iðgjald, getur þá ráðið því hvert
hann ráðstafar þessum 4% sem á
vantar. Lífeyrissjóðurinn myndi þó
tæplega taka þessa ákvörðun nema
að hafa jafnframt tekið ákvörðun
um að bjóða sjóðsfélögum upp á
að ákvaxta hluta iðgjaldsins í sér-
eign. ________
Sú hugsun liggur að
baki frumvarpinu að elli-
lífeyrir viðkomandi líf-
eyrisþega fyrstu árin eft-
ir að hann kemst á ellilíf- ———
eyri verði tekinn af séreign, en
sameignin taki við eftir það. í heild
má gera ráð fyrir að þetta ákvæði
frumvarpsins verði til þess að líf-
eyrissjóðimir fari að bjóða lífeyris-
þegum sínum upp á fleiri valkosti.
Hvatt til aukins sparnaðar
með skattalagabreytingu
I frumvarpinu er að finna það
nýmæli að heimila sjóðsfélögum
Morgunblaðið/Halldór
NEFND fjármálaráðherra um lífeyrismál á næstsíðasta fundi sínum sl. föstudag.
Aukið valfrelsi
lagt í vald
lífeyrissj óðanna
Samkomulag náðist í nefnd fjármálaráðheira um lífeyrísmál, en
það felur í sér að skref verða stigin í átt til aukins vaifrelsis í lífeyr-
ismálum. í umfjöllun Egils Ólafssonar kemur fram að það verður
hins vegar í valdi lífeyríssjóðanna að koma slíku valfrelsi á. Búið
er þannig um hnútana að reikna má með að sjóðimir farí út í að
auka valmöguleika sjóðsfélaganna til töku lífeyris.
Ekki dregið úr
samtryggingu
sjóðanna
að yfirfæra ellilífeyrisréttindi til
maka eða fyrrverandi maka, að
ákveðnum skilyrðum uppfylltum.
Einnig er í því að finna nýmæli
sem gerir ráð fyrir auknu eftirliti
með því að allir á vinnumarkaði
taki þátt í skyldutryggingu lífeyris-
réttinda.
Það sem auðveldaði nefndinni
að ná samkomulagi var að ríkis-
stjórnin lýsti því yfir að hún
myndi beita sér fyrir að lögum
um tekju- og eignarskatt yrði
breytt í þá veru að rýmka heimild-
ir einstaklinga til frádráttar líf-
eyrisiðgjalda úr 4% í 6%. Með
þessari breytingu vonast stjórn-
völd til að sparnaður í þjóðfélag-
inu aukist. Það má jafnframt
_________ gera ráð fyrir að mjög
margir af þeim sem
nýta sér þennan mögu-
leika muni ráðstafa ið-
gjaldinu til séreignar og
þar með muni fjölbreytni
í lífeyristryggingum aukast.
Styrkir
lífeyrissjóðakerfið
„Þessi niðurstaða styrkir að
mínu mati lífeyrissjóðakerfið og
ýtir jafnframt undir ftjálsan lang-
tímasparnað, en hvort tveggja flyt-
ur hluta launatekna á starfsævinni
yfir í lífeyri eftir að starfsævinni
lýkur. Þar að auki gerði nefndin
mjög gagnlegar breytingar á frum-
varpinu.
Eg tel skynsamlegt að fólki sé
gefinn kostur á fjölbreyttum lang-
tímasparnaði með því að auka
skattaafslátt í því skyni. Það ætti
að tryggja aukinn sparnað og þar
með að búa okkur undir breytta
aldursamsetningu þjóðarinnar,
sem er fyrirsjáanleg á næstu árum
og áratugum. Það tryggir því sátt
á milli kynslóða þegar fram í sæk-
ir,“ sagði Friðrik Sohusson fjár-
málaráðherra.
Friðrik sagðist að þetta sam-
komulag ætti að auka líkur á að
góð sátt næðist um málið á þingi.
Frumvarpið yrði væntanlega lagt
fram á Alþingi í bytjun næsta
mánaðar.
Markmið um aukið
valfrelsi lögfest
Baldur Guðlaugsson, formaður
Samtaka áhugafólks um lífeyris-
spamað, sagðist telja að með frum-
varpinu hefðu ákveðin skref verið
stigin í átt að meira valfrelsi í líf-
eyrismálum. Það væri að vísu sett
í vald lífeyrissjóðanna að stíga
þessi skref. Samkvæmt bráða-
birgðaákvæði frumvarpsins væri
tekið skýrt fram að markmið frum-
varpsins væri að valfrelsið yrði
aukið að ákveðnu marki og ef sjóð-
irnir hunsuðu þetta markmið ættu
þeir yfir höfði sér að fjármálaráð-
herra legði fram nýtt frumvarp
árið 2001.
„Það hefur verið tekist á um
spurninguna um aukið valfrelsi
sjóðsfélaga og segja má að þar
hafi tvennt verið upp á borðinu,
þ.e. spurningin um rétt manna til
að velja sér sjóð til að greiða í
eða, ef það næði ekki fram, að
hvaða marki menn mættu ráða
sjálfir hvernig iðgjaldinu sem inn
í sjóðina færi væri ráðstafað.
I frumvarpsdrögunum er skil-
greint betur en áður hvetjir það
eru sem ekki búa við skylduaðild
að tilteknum sjóðum. Það er einn-
ig opnað á það að lágmarkstrygg-
ingaverndin geti staðið saman af
samtryggingarþætti og _________
séreign. Hún þarf þó að
fela I sér tryggingu á
ævilöngum lífeyri upp
að vissu marki, en hann
getur að hluta til byggst ”“
upp á séreign. Það er hins vegar
alfarið lagt í hendur einstakra líf-
eyrissjóða hvort þeir opna á þetta
eða ekki. Það má því segja að það
hafi ekki verið með afgerandi
hætti verið staðfest að einstakir
sjóðsfélagar réðu hluta af sínum
sparnaði inn í lífeyrissjóðunum.
Lífeyrissjóðirnir þurfa fyrst að
opna á það.“
Baldur sagði að í sínum huga
væri bráðabirgðaákvæði sam-
komulagsins mikilvægt. Þar segir:
„Á árinu 2001 skal fjármálaráð-
herra láta gera skýrslu um þróun
lífeyrismála í framhaldi af sam-
þykkt laga þessara. Sérstaklega
skal fjalla um hvernig lífeyrissjóð-
ir hafa breytt samþykktum sínum
og boðið sjóðsfélögum sínum upp
á fleiri valmöguleika í samsetn-
ingu lífeyrisréttinda sinna, sbr.
4. gr. enda er það eitt af markmið-
um laga þessara að auka valmögu-
leika sjóðsfélaga. Komi í ljós að
lífeyrissjóðir hafi almennt ekki
boðið upp á valmöguleika með
hliðsjón af lágmörkum skv. 4. gr.
skal fjármálaráðherra láta, í sam-
ráði við hagsmunaaðila, undirbúa
frumvarp um breytingar á lögum
þessum þannig að þetta markmið
þeirra náist.“
Baldur sagði að þarna væri ver-
ið að staðfesta að markmið lag-
anna væri að auka valmöguleika
og jafnframt væri gengið út frá
því að sjóðimir muni notfæra sér
þessa heimild.
Baldur sagði að það væri einnig
mikilvægt að ríkisstjórnin hefði
lýst því yfir að hún myndi beita
sér fyrir því að lögum um tekju-
og eignaskatt verði breytt í þá
veru að rýmka heimildir einstakl-
inga til frádráttar vegna lífeyrisið-
gjalda úr 4% í 6%. Þetta miðaði
að því að auka þjóðhagslegan
sparnað, en jafnframt væri ljóst
að ráðstöfun á þessari viðbót væri
alfarið á valdi einstaklinga, þ.e.
hvort hann nýtti sér hana og hvert
hann greiddi hana.
Aukin samkeppni
um viðbótarsparnað
„Mér sýnist að þetta sé viðun-
andi niðurstaða. Þetta er auðvitað
ekki draumaniðustaða fyrir neinn.
Sú málamiðlun sem þarna náðist
felur í sér að þetta lífeyriskérfi
sem við höfum búið við á almenna
vinnumarkaðinum getur starfað
áfram. En jafnframt opna menn
á það að allar viðbætur fari inn í
meira samkeppnisumhverfi og
einstaklingsbundnara val,“ sagði
Kári Arnór Kárason, fram-
kvæmdastjóri Lífeyrissjóðs Norð-
urlands.
Kári Arnór sagðist líta svo á að
Alþýðusambandið hefði náð fram
því meginmarkmiði sínum að
samningur sem það hefði gert við
vinnuveitendur héldi. Þetta fæli í
sér viðurkenningu á því að Iífeyris-
réttindi væru hluti af starfskjörum
manna.
„Það er í frumvarpinu settar
„skyldur" á lífeyrissjóðina um að
þróa valmöguleika í lífeyrisréttind-
um. Það mun sjálfsagt gerast á
næstu árum. Ég á ekki von á að
það verði neinar stökkbreytingar
enda held ég að það sé ekki heppi-
legt í svona málum. Ég er hins
vegar sannfærður um að það verða
breytingar á þessum málaflokki á
komandi árum og þá væntanlega
aukin samkeppni."
Kári Arnór sagði að án efa ættu
lífeyrissjóðirnir eftir að breyta
reglugerðum sínum á næstu árum
yrði frumvarpið að lögum. Þeir
myndu væntanlega fara bjóða sjóð-
félögum upp á séreignarsparnað.
Þeir þyrftu einnig að laga fjárfest-
ingastefnu sína að lögunum og
__________ sömuleiðis kaflann um
rekstur og innra eftirliti.
Kári Arnór sagði að
ákvæði frumvarpsdrag-
anna um lágmarksrétt-
indi tryggði svipuð lág:
marksréttindi og samningur ASI
og VSÍ gerir ráð fyrir. Það væri
því ekki verið að draga úr sam-
tryggingarþætti lífeyriskerfisins
eins og áform hefðu verið uppi um
að gera. Þetta væri aftur á móti
sá geiri vinnumarkaðarins sem
byggi við lélegustu tryggingarnar
og þess vegna væru margir þeirrar
skoðunar að það þyrfti að auka
lágmarkstrygginguna.
Hvatt til auk-
ins lífeyris-
sparnaðar