Morgunblaðið - 09.01.1998, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 9. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Margháttuð áhrif, jákvæð og neikvæð, vegna góðviðrisins fyrri hluta vetrar hafa sýnt sig
m
'IKLAR fjárhæðir sem annars
hefðu farið í snjómokstur spar-
ast, en á móti kemur meira slit
■þar sem ekið er á nagladekkjum
á auðum og rökum götum. Víðs vegar um
land voi-u jólin ekki aðeins rauð, heldur bók-
staflega græn. Frést hefur af bændum sem
hafa verið að taka upp rófur og plægja akra
og dæmi eru til þess að tún séu farin að lifna
eins og að vori, en mikil hæto er á kali ef
frystir harkalega á auða jörð. Á skíðasvæð-
unum er beðið í ofvæni eftir snjó en þrátt
fyrir snjóleysið virðist ekki hafa verið selt
minna af skíðabúnaði fyrir þessi jól en áður.
Kostnaður Reykjavíkurborgar við snjó-
hreinsun og hálkueyðingu á tímabilinu frá
september til desember sl. var ekki nema um
20 milljónir, að sögn Sigurðar Skarphéðins-
sonar gatnamálastjóra, en á sama tímabili
haustin 1995 og 1996 var þessi kostnaður um
og undir 40 milljónum, og árin 1993 og 1994
rúmar 50 milljónir hvort haust. „Reyndar er-
um við í nokkuð annarri stöðu en margir aðr-
ir, vegna þess að við byggjum okkar snjó-
hreinsun og hálkueyðingu mjög mikið á for-
vörnum og í því eru fastir starfsmenn á laun-
um. Hins vegar spörum við auðvitað feikilega
mikið í tækjanotkun þegar svona viðrar. Á
móti kemur að nú slitna göturnar mun verr,
þegar ekið er á auðu og röku yfirborði, sem
er það versta sem til er þegar menn eru á
nagladekkjum. Því má búast við að götumar
fari mjög illa í vetur,“ segir gatnamálastjóri.
Sparnaðurinn ekki ýkja mikill
þegar allt kemur til alls
Hjá Vegagerð ríkisins verður
fyrir svörum Andri Áss Grétarsson
viðskiptafræðingur, sem segir
spamaðinn nú fyrst og fremst fel-
ast í því að ekki þurfi ekki að nota
tækin jafnmikið í snjómokstri og
annars, auk þess sem ekki þurfi að
ráða utanaðkomandi verktaka til
þess að moka snjó.
„Hins vegar er alltaf fastur
kostnaður vegna starfsmanna og
svo bætist við ýmis kostnaður
vegna sumarþjónustu, t.d. hafa ver-
ið að falla aurskriður hér og þar,
sem yfirleitt gerist ekki á þessum
tíma, og einnig er meiri hætta á
skemmdum á bundnu slitlagi, sem
þarf þá hugsanlega meira viðhald í
framtíðinni. Auk þess höfum við
víða verið að hefla malarvegi fram í
desember, sem er mjög óvenjulegt.
Þannig að þegar allt kemur til alls
sýnist mér spamaðurinn ekki vera
ýkja mikill. Svo má auðvitað segja
að stóri spamaðurinn, sérstaklega
á höfuðborgarsvæðinu, sé sá að
umferð er öll greiðari, og það hefur
í för með sér spamað fyrir þjóðfé-
lagið. Þá er mun minna salti dreift
á götur og þar af leiðandi verða
minni skemmdir á bílum,“ segir
Ándri Áss. Hann bendir þó jafn-
framt á að enn geti margt breyst,
yfirleitt hafi mánuðimir janúar til
mars verið þyngstir, en innan við
fjórðungur af kostnaði við vetrar-
þjónustu hafi verið á tímabilinu frá
september til desember.
Metsala á skiðum í desember
þrátt fyrir snjóleysið
Á skíðasvæðum landsins era
menn í viðbragðsstöðu og bíða í ofvæni eftir
snjónum. Þorsteinn Hjaltason, fólkvangs-
vörður í Bláfjöllum, hefur umsjón með skíða-
svæðinu þar og er ásamt fjómm starfsmönn-
um að gera klárt fyrir skíðatímabilið. Þar era
yfirleitt ekki ráðnir fastir starfsmenn fyrr en
um áramót, og því aðeins að kominn sé snjór.
Á aðalskíðatímabilinu eru þar 14 manns í
föstu starfi auk lausamanna um helgar. Þor-
steinn kveðst vera í samningaviðræðum við
veðurguðina um snjó svo að líf færist í skíða-
brekkumar í Bláfjöllum. Svipaða sögu er að
segja úr Hlíðarfjalli við Akureyri.
Þó að úrhellisrigningar hafi verið á
Akureyri að undanfömu, m.a. með
þeim afleiðingum að þrettánda-
brennu var frestað vegna aur-
bleytu, hefur úrkoman í fjallinu
verið í snjóformi. Ivar Sigmunds-
son, forstöðumaður Skíðastaða, metur stöð-
una svo að aðeins þurfi nú eina snjógusu og
þá geti Akureyringar farið á skíði. Þar hefur
raunar nú þegar verið opnuð göngubraut
sem gönguskíðafólk er farið að nýta sér.
Ætla mætti að sala á skíðum og öðram
vetrarútivistarbúnaði væri minni nú en á
venjulegum vetri en verslunarmenn sem rætt
var við bera sig þó ekki illa af þeim sökum.
Minni snjd-
mokstur -
skemmdir á
slitlagi vega
Milt tíðarfar það sem af er vetri hefur margvísleg
áhrif, víða til góðs en annars staðar þó jafnvel til hins
verra. Margrét Sveinbjörnsdóttir ræddi við menn um
veðrið, sparnað í snjómokstri, slit á malbiki og óvænta
metsölu á skíðabúnaði.
Morgunblaðið/RAX
LANDGRÆÐSLUSTJÓRI segir það áhyggjuefni að menn freistist til að beita hrossum ótæpilega nú þegar
jörð er auð og þar með viðkvæm fyrir átroðningi. Hann hvetur bændur og aðra eigendur hrossa til að gefa
þeim hey til þess að vernda beitilandið. Þessir hestar voru einmitt að gæða sér á heyrúllu þegar ljósmyndari
hitti þá fyrir á Skeiðunum. I baksýn eru Bjarnarfell og Jarlhettur.
Beðið eftir
snjó á
skíðasvæð-
unum
„Þetta er vissulega veðurháð grein, en hér var
samt ótrúlega mikil sala á skíðum, skíðafatn-
aði og snjóbrettum fyrir jólin miðað við tíðar-
farið. Reyndar var fólk líka að kaupa ýmsar
sumarvörur eins og t.d. línuskauta og tennis-
spaða, sem yfirleitt er ekki mikil hreyfing á á
þessum tíma árs,“ segir Tómas Bjarnason,
verslunarstjóri í Útilífi. Hann telur að fólk
haldi sínu striki og sé ekki farið að örvænta þó
að snjórinn láti á sér standa, enda hefjist aðal-
skíðatíminn oft ekki fyrr en í febrúar.
Svipaða sögu er að segja úr Skátabúðinni,
-------- en að sögn Hilmars Más Aðal-
steinssonar framkvæmdastjóra var
þar slegið met í sölu á skíðum í des-
ember. „Skíði eru vinsæl jólagjöf,
sérstaklega fyrir böm, og þar hefur
________ frami Kristins Bjömssonar á skíða-
brautinni sitt að segja. Við seljum
mjög mikið til krakka sem keppa, svo við
kvörtum ekki, og vonum bara það besta,“ seg-
ir Hilmar, bjartsýnn á að brátt fari að snjóa.
Jörð blaut á láglendi
og viðkvæmari fyrir traðki
Hjá Landgræðslu ríkisins hafa menn stað-
ið í minniháttar girðingarframkvæmdum allt
fram undir þennan dag og þar var einnig ver-
ið að sá melfræi fram eftir öllum nóvember,
sem er mjög sérstakt, að sögn Sveins Run-
ólfssonar landgræðslustjóra.
Hann kveðst aftur á móti uggandi vegna
þess hve snjólétt hefur verið það sem af er
vetri, og sér í lagi hefur hann áhyggjur af
hálendinu og landinu á mörkum hálendis og
byggðar. „Þegar fraus í haust varð víða heil-
mikil frostlyfting og ísnálamyndun. Venju-
lega fer þetta land síðan undir snjó og við
þurfum ekki að hafa neinar áhyggjur af því,
en það hefur hins vegar ekki gerst nú. Þess
vegna höfum við verið uggandi um
það að ef hvessti yrði mikið sand-
rok. Það hefur sem betur fer lítið
verið um það fram að þessu,“ sagði
landgræðslustjóri þegar rætt var
við hann á miðvikudag. Þann dag-
inn var þó hvasst á austnorðaust-
an og mikill sandbylur innan af sunnanverð-
um Landmannaafrétti, svokölluðu Sölva-
hraunssvæði. „Það hefur verið mikill mökk-
ur yfir Rangárvallasýslu í dag og hann virð-
ist eiga upptök sín á þessum slóðum, sem
allajafna hefðu verið undir snjó á þessum
tíma.“
Sveinn kveðst vonast til þess að fari að
snjóa sem fyrst og að ekki komi miklar frost-
Hætta á kali
ef frystir
harkalega á
auðajörð
hörkur. „Því að það er ljóst að sá gróður sem
byrjaður er að lifna núna er alls ekki undir
það búinn að taka við skyndilegum frost-
hörkum. Ef frystir harkalega núna á auða
jörð gætum við alveg átt von á einhverju
kali.“
Átroðningur hrossa á viðkvæma jörð er
landgræðslustjóra einnig nokkurt áhyggju-
efni. „Nú er jörð blaut á láglendi og við-
kvæmari fyrir traðki, og ég óttast að menn
hafi allvíða freistast til að beita hrossum
ótæpilega. Það er auðvitað misjafnt eftir
jörðum og bændum, en ég er hræddur um að
menn hafi ekki gefið hrossum sem skyldi til
þess að vernda beitilandið. Sem betur fer era
menn þó yfirleitt mjög vel heyjaðir og það
gæti bjargað einhverju," segir hann.
Smáfuglarnir
hafa það gott
Orðsending Sólskríkjusjóðsins, „Gleymið
ekki smáfuglunum," heyrist oft í útvarpi þeg-
ar hart er í ári. Þau orð heyrast ekki nú, þar
sem smáfuglamir hafa víðast hvar nóg að
kroppa. Að sögn Þorsteins Erlingssonar hjá
Sólskríkjusjóðnum hefur þó samkvæmt
venju verið sent korn til grannskóla um allt
land, og þar sem snjór er hefur fuglunum
verið gefið.
Amór Sigfússon fuglafræðingur segir
milda vetur vissulega góða fyrir fuglana sem
hér hafa vetursetu. „Nú er víða opið vatn fyr-
ir t.d. endur, og þegar autt er opnast meira
af fæðulendum fyrir fugla. Snjótittlingar sem
flykkjast inn í þéttbýli þegar
harðna fer á dalnum sjást varla
núna,“ segir hann.
Skordýralífíð sem að öllu eðli-
legu er heldur fáskrúðugt á þessum
árstíma hefur tekið kipp. „Það er
eins og alltaf er þegar koma hlý-
indakaflar, að þá fer allt af stað,“
segir Erling Ólafsson skordýra-
fræðingur. „Það eru ákveðnar teg-
undir sem fara á kreik, t.d. er núna
mikið um bjöllur, köngulær og
jarðvegsdýr. Svo em margar aðrar
tegundir sem sofa, sama hvað á
bjátar, og láta ekki plata sig. En
það er bara svo mikið af tækifær-
issinnum í smádýralífinu, sem fara
af stað þegar hentar," segir Erling.
Spurður um hvort ekki megi búast
við skordýraplágu í vor ef ekki
frystir almennilega í vetur segir
hann erfitt um það að segja þar
sem engin fordæmi séu fyrir slíku.
„Það er ekkert hægt að segja fyrir
um hvað gerist ef þessi hlýindi
verða áfram, því það er engin
reynsla af því.“
Milt veðurfar enn eingöngu til
góðs fyrir trjágróður
Aðalsteinn Sigurgeirsson, sér-
fræðingur hjá rannsóknastöð Skóg-
ræktar ríkisins á Mógilsá, segir
veðurfarið það sem af er vetri nær
eingöngu hafa verið til góðs. „Sum-
ar barrtrjáategundir geta t.d. fært
sér milt veðurfar á þessum árstíma
í nyt og eru að Ijóstillífa um miðjan
vetur og byggja upp sykraforð-
ann,“ segir hann.
„Það eru raunar mjög fáar trjá-
tegundir sem þetta milda veður
hefur haft slæm áhrif á. Ég hef að
vísu spurnir af nokkram fremur fá-
gætum rannategundum sem hafa eitthvað
byrjað að laufgast, og vissar ribstegundir eru
komnar með þrútið bram, en það þarf ekki
að þýða neitt. Akveðnar ribstegundir geta
jafnvel þolað frost þó að þær virki allaufgað-
ar á vorin,“ segir Aðalsteinn.
Hann segir að jafnvel þó að veður hafi ver-
ið eins milt og raun ber vitni, þá þurfi trén að
fara yfir ákveðinn kuldaþröskuld, eða kæl-
ingartímabil með svölu veðri, a.m.k. undir
fimm gráðum, áður en þau geti farið að
laufgast. „Þetta er breytilegt eftir tegundum
og getur verið upp í nokkra mán-
uði, sem þau þurfa áður en þau
fara að laufgast. Þess vegna er það
nú ekki mjög algengt að tré
laufgist þó að það sé mild tíð í nóv-
_________ ember, desember og jafnvel fram í
janúar. Það er frekar ef tíðin verð-
ur mjög mild í mars-apríl, sem það fer að
hafa einhver veraleg áhrif,“ segir Áðalsteinn.
Að sögn Unnar Olafsdóttur veðurfræðings
á Veðurstofu íslands er gert ráð fyrir heldur
kólnandi veðri fram yfir helgi en svo telur
hún allt eins víst að aftur hlýni eitthvað með
suðlægum áttum í næstu viku. Lengra vill
Unnur ekki spá, en áfram halda landsmenn
að tala um veðrið og minni elstu manna.