Morgunblaðið - 15.04.1998, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 15. APRÍL 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LANDSBANKINN
Sverrir Hermannsson fráfarandi bankastjóri Landsbanka fslands
Við bankastjórarnir þrír
erum allir samábyrgir
Eini bankastjóri Landsbankans sem
skýrði á engan hátt uppsögn sína á annan
dag páska var Sverrir Hermannsson, sem
öll spjót hafa staðið á undanfarnar vikur
í umræðunni um laxveiðileyfakaup
Landsbankans á undanförnum árum,
risnunotkun og
fleira. Sverrir
ræðir þessi mál
við Agnesi
Bragadóttur
og fer yfir
sviðið eins og
það horfir við
honum.
- Sverrir, þú varst síðastur ykk-
ar þriggja þankastjóranna til þess
að segja af þér nú á annan dag
páska, en þú hefur enn ekki sagt
hvers vegna. Hvers vegna?
„Ég sagði nú í einni setningu í
þessari uppsögn minni, að ég teidi
að eins og málum væri komið,
þyrfti að nást friður um starfsemi
bankans og ég teldi mér trú um að
það gæfíst betri kostur á því ef
skipt yrði um yfírstjóm. Að því vit-
uðu þegar ég kom til landsins í gær
(mánudag) að félagar mínir höfðu
tekið þessa ákvörðun, þá hlaut ég
að fylgja í það fótspor.“
- Um fátt meira hefur verið rætt
að undanförnu, í tengslum við lax-
veiðileyfakaup Landsbankans og
risnukostnað, en ábyrgð. Hver eða
hverjir bera ábyrgð?
„Þar erum við bankastjórarnir
ábyrgir, við þrír emm allir sam-
ábyrgir. Að vísu má geta þess, að
endurskoðun og innra eftirlit hefur
verið í miklum molum. Það sér
maður fyrst nú.
Aldrei hefur maður fengið
ábendingu um eitt né neitt sem
laut að rekstri bankans, kostnaði
eða öðru sem að því lýtur. Það hef-
ur verið farið yíir málin við upp-
gjör og bent á ýmsa höfuðþætti
rekstrar. I daglegum rekstri hef ég
í tíu ár aldrei fengið neina ábend-
ingu um það sem betur mætti fara,
hvorki í risnu, ferðalögum eða lax-
veiðum, fyrr en 27. febrúar 1997,
þegar Árni Tómasson endurskoð-
andi bendir mér á, að Björgvin Vil-
mundarsyni viðstöddum, að það
kunni að vera varhugavert að
stunda þessa verslun við Bálk, þar
sem það sé fjölskyldufyrirtæki
mitt. Að svo búnu gekk ég yfír á
skrifstofu mína og skrifaði þennan
seðil,“ segir Svenir og sýnir blaða-
manni Ijósrit af bréfí til
Arna Tómassonar end-
urskoðanda, sem dag-
sett er 27.2. ‘97. Þar seg-
ir orðrétt: „Með vísan til
Vitaskuld ekki
nema hálfsögð
sagan
samtals milli þín og okkar Björg-
vins Vilmundarsonar í dag, stað-
festist hér með, að meðan undirrit-
aður gegnir störfum hjá Lands-
banka Islands munu engin frekari
viðskipti gerð milli bankans og
Bálks ehf.
Sverrir Hennannsson.
Ljósrit: Bj. Vilm.s.“
- Nú eru það ekki síst tengsl þín
við Hrútafjarðará, sem hafa orðið
til þess að umræðan hefur mest
snúist um þig og þinn þátt í lax-
veiðum Landsbankans. Hvert er
upphafið að því að Landsbankinn
kaupir veiðileyfi í Hrútafjarðará?
„Aður en ég varð bankastjóri,
hafði Pétur Sigurðsson, þá formað-
ur bankaráðsins, verið við veiðar í
Hrútafjarðará. Ég hygg svo að það
hafí verið árið 1989, sem meirihluti
bankaráðs Landsbankans var við
veiðar í ánni og ég var þar leið-
sögumaður og kokkur fyrir þá. Það
var bankaráðið sjálft sem hóf þessi
viðskipti og ég hafði ekkert með
þau að gera og ekki heldur með
rekstur árinnar að gera.
Lengi var það einstaklingur sem
sá um rekstur árinnar, en 1994
komst hann í mikil og háskasamleg
vandræði, þannig að sonur minn
varð að taka við. Hlutum við tölu-
vert tap af þessu, ef það skyldi nú
hugga frú Jóhönnu, eftir allt gróða-
talið sem hún hafði í frammi. 1995
var svo stofnað einkafyrirtæki sem
sonur minn er í forsvari fyrir,
Bálkur ehf.
Það er alltaf hægt að vera vitur
eftir á, en ég get alveg sagt það nú,
þegar ég horfí um öxl, að strax
1995 hefði verið rétt að hætta
kaupum á laxveiðileyfum í Hrúta-
fjarðará. Þetta sé ég nú, en frómt
frá sagt, þá var þetta einfaldlega
orðinn vani og bankaráðið sjálft
stundaði þessi viðskipti og þarna
voru miklir viðskiptamenn bank-
ans, innlendir og erlendir gestir
okkar. Auk þess var þessi á mörg-
um sinnum ódýrari í kaupum held-
ur en hótelárnar, eins og Vatns-
dalsá, Víðidalsá og Þverá.“
„Þarna blekktu menn“
- Hvers vegna skrifaðir þú ekki
undir hið skriflega svar sem
Landsbankinn útbjó í hendur Finni
Ingólfssyni viðskipta-
ráðherra, vegna fyrir-
spumar Jóhönnu Sig-
urðardóttur um laxveiði-
leyfakaup Landsbank-
ans og kostnað af þeim á undan-
förnum árum - svar sem reyndist
svo rangt, en Björgvin Vilmundar-
son og Halldór Guðbjarnason
höfðu undirritað?
„Fyrst vil ég segja þetta: Svarið
var gefíð með þeim hætti, að fyrir-
spurninni var svarað eftir orðanna
hljóðan. Sem sagt - hve mikið hef-
ur Landsbankinn keypt? en öllu
öðru sleppt, sem laut að dóttui’íyr-
irtækjum. Talan sem gefín var upp
stóðst því út af Landsbankanum
einum. Vitaskuld var það ekki
nema hálfsögð sagan og tæplega
það. Þess vegna verður ekkert
komist hjá því, annað en játa, að
þama blekktu menn. Ég neitaði að
skrifa undir þetta, vegna þess að
ég vildi ekki standa svona að mál-
um. Ég taldi að hér væri um slíkar
persónunjósnir að tefla, að ég vildi
leita til umboðsmanns Alþingis um
það hvort Alþingi hefði rétt á
þessu. En það sem réð úrslitum um
að ég neitaði að skrifa undir svar
bankans til viðskiptaráðherra, var
að ég hafði fengið tölur uppgefnar
um laxveiðar 1997 og þeim tölum
bar ekki saman við þá tölu sem
komin var í bréfíð. Þess vegna gaf
ég það alfarið frá mér að vera þátt-
takandi í því að gera þetta bréf. En
þar með er ég alls ekki að vísa frá
mér ábyrgð á þessum málum. Ég
ítreka að við bankastjórarnir þrír
berum fulla og sameiginlega
ábyrgð á þessum málum, undan því
mun ég aldrei skorast.“
Kostnaður bankans vegna
veiðiferða Sverris 3,6% til
4,5% af heildarkostnaði
- Mér hefur verið sagt að það
séu til útreikningar innan Lands-
bankans, sem sýna hver kostnaður
Landsbanka íslands af Sverri Her-
mannssyni vegna veiðiferða hefur
verið á undanfömum þremur ár-
um. Er þetta rétt og hvernig eru
þessir útreikningar?
„Já, það er rétt og því mun sjálf-
sagt enginn maður trúa, því það er
held ég hald alls almennings, eftir
þennan djöfulgang og fjölmiðlafár,
að ég sé upphafsmaður og undir-
staða alls sem á að heita laxveiðar í
Landsbanka íslands.
I svarinu til viðskiptaráðherra
var talið í hvaða ám Landsbankinn
og Landsbankamenn hefðu veitt.
Af því tilefni vil ég taka fram: Á
vegum Landsbanka íslands hef ég
aldrei veitt í Þverá, aldrei komið í
Straumíjarðará, aldrei í Grimsá,
aldrei í Stóru-Laxá, aldrei í Laxá í
Þingeyjarsýslu, nema ég hafði þar
leiðsögumann, kostaðan af útibúi
bankans, að gömlum sið, sem við
getum kallað óvana ef þú vilt. í
sjálfri Hrútafjarðará hef ég aldrei
veitt á kostnað Landsbanka ís-
lancls og hana nú!
Ég hef verið á vegum bankans í
tveimur ám, Víðidalsá og Vatns-
dalsá. 1995 er kostnaður bankans
vegna mín og konu minnar 386.334
krónur, en alls var kostnaður bank-
ans þá 9.396.667 krónur. Þess
vegna var kostnaður bankans mín
vegna 4,1% af þessari fjárhæð. 1996
var kostnaður bankans mín vegna
255.962 krónur. Þá var kostnaður
bankans alls 7.089.869 krónm- og
kostnaður bankans vegna mín því
3,6% af þeirri upphæð. 1997 var
kostnaður bankans mín vegna
311.616 krónur. Þá var samtals
kostnaður bankans 6.941.219 og
kostnaður hans mín vegna því 4,5%
af kostnaði bankans."
- Þegar þú getur sýnt fram á út-
reikninga sem þessa, sem gera nú
ekki ýkja mikið úr kostnaði bank-
ans vegna þín og laxveiða þinna,
hvernig skýrir þú þá að öll spjót
hafa staðið á þér undanfarnar vik-
ur, ekki Landsbanka íslands, ekki
bankastjórn í heild og ekki banka-
ráðinu?
„Send inn á þing til að hafa
af mér mannorðið"
„Jóhanna Sigurðardóttir var
send inn á Alþingi til þess að hafa
af mér mannorðið og koma mér út
úr Landsbanka íslands af svikur-
um í bankakerfinu. Hún tók það
hlutverk að sér.“
- Þetta er þung ásökun. Verður
þú ekki að skýra þessi orð þín eitt-
hvað nánar?
„Nei, það held ég ekki, því það
jaðrar við að ég ljóstri upp banka-
leynd, en söm er hennar gerð og
það er meira en lítið alvarlegt mál
fyrir Alþingi, virðingu þess og við-
gang, að þingmenn taki slíkt hlut-
skipti að sér. Hún vissi ekkert um
þessi mál. Um leið og hún setti fyr-
irspurnina fram, sýndi ég mönnum
fram á, hvers vegna hún spyrði.
Hún var að spyrja eftir þvi hver
væri leigutaki Hrútafjarðarár og
um leið og upplýst var að Bálkur
væri einn af leigutökunum sem
verslað hefði verið við, þá orgaði
hún upp á Alþingi: Sverrir Her-
mannsson er að græða milljónir
með sjálftöku í Landsbankanum og
hann er að fremja lögbrot. Undir
því allra síst ætlaði ég nú að sitja,
hvað sem í skærist og þess vegna
bað ég um að ríkisendurskoðandi
gerði úttekt á þessum málum.“
I tugthús með þá!
„Það eru margir sem telja sig
eiga sökótt við Sverri Hermanns-
son í bankakerfinu og vilja hann
feigan og burt þaðan. Það er meðal
annars af því að hann er ekki tilbú-
inn til þess að semja við þá svika-
hundana, sem hafa sorfið út úr
bankanum stórfé, um smágreiðslur
og sleppa þeim svo við frekari refs-
ingar. I tugthús með þá! Það var í
þjónustu slíkra manna sem Jó-
hanna gekk inn á Alþingi með fyr-
irspurn sína “
- Nú hefur því verið haldið fram,
m.a. af bankaráðsmanni, að 1993
hafi verið samþykkt í bankaráði
Landsbankans að beina --------7
því til bankastjórnar að Skelfilegt mál
öllum laxveiðum á veg- og greinilegt
um bankans yi-ði hætt. spillingarmál
Hvað segir þú um þetta?
- Nú er því haldið fram við mig,
að í skýrslu Ríkisendurskoðunar,
sem gerð verður opinber á morg-
un, miðvikudag, sé stór kostnaðar-
liður í risnuúttektinni, sem sé vín-
veitingar sem þú hafir skrifað upp
á. Nú ert þú búinn að kynna þér
skýrsluna og svara Ríkisendur-
skoðun. Er þetta eitt af því sem
verður upplýst í skýrslunni?
„Sú skipan var fljótlega tekin
upp í Landsbanka íslands eftir að
ég hóf þar störf, að ég var gerður
að eins konar veislustjóra. Var
nokkuð vanur því að setja saman
matseðla og velja vín og því feng-
inn til þess að halda utan um þenn-
an þátt og því iðulega bókaður fyr-
ir slíkum veislum, hvort sem þær
voru á vegum bankaráðs eða
Landsbankans. Umsvif bankans
eru geysimikil á þessu sviði sem
öðrum, því þennan banka sækja
heim mörg hundruð fulltrúar er-
lendra banka og aðrir viðskipta-
menn. Þetta hefur nú verið fært í
rétt horf í skýrslu ríkisendurskoð-
anda, eftir að upplýst hefur verið
að því fer víðsfjarri að þetta sé ein-
hver einkarisna mín - þetta er
risna alls bankans.“
Gjaldþrot Lindar kostaði Lands-
bankann nærri 800 milljónir kr.
- Ef við víkjum að öðru; mér er
sagt að gjaldþrot Lindar hafí kost-
að Landsbanka Islands í kringum
800 milljónir króna. Hvers vegna
hefur slíkt stórmál, geysilega stórt
gjaldþrot, ekki kallað fram neinar
raunverulegar umræður og hvers
vegna hefur enginn verið látinn
sæta ábyrgð í þeim efnum, því ef
rétt reynist, er hér um að ræða
tuttugufalda upphæð á við þá upp-
hæð sem bankinn og dótturfyrir-
tæki hafa eytt í laxveiðar á undan-
fömum fímm áram?
„Ég kann ekki svör við því. Þetta
er nú kannski ekki alveg svona
mikið, en tap bankans á gjaldþroti
Lindar er uppundir þá upphæð
sem þú nefnir. Auðvitað var það
skelfílegt mál og greinilegt spill-
ingarmál, eins og þau mál gerast
verst. Við yfirtókum svo þetta og
Hömlur sáu um að taka við eftir-
hreytunum af þessum ósköpum og
björguðu því sem bjargað varð.
Það er hins vegar rétt sem þú seg-
ir, að enginn var látinn sæta
ábyrgð fýrir þetta gífurlega tap og
engar skýringar kann ég á því.“
- Nú stendur til að endurskipu-
leggja og breyta innan Landsbank-
ans. Má þá ekki búast við því að
slíkt stórmál verði tekið upp á nýj-
an leik?
„Ja, nú get ég ekki um það
dæmt, en að undanförnu hefur því
þó verið varpað fram, að nauðsyn-
legt væri að taka málið upp og fara
ofan í saumana á því.“
- Hvernig líst þér á arftaka ykk-
ar þriggja, sem bankaráð Lands-
bankans réð í morgun sem banka-
stjóra Landsbankans, að fenginni
tillögu viðskiptaráðheiTa?
„Ég hef lengi verið þeirrar skoð-
unar að það ætti bara að vera einn
bankastjóri, sem héldi öllum höf-
uðþráðum starfseminnar í hendi
sér. Ég segi allt gott um ráðningu
Halldórs Kristjánssonar, sem er
vænn maður. Ég óska honum vel-
farnaðar í starfí. Ég hafði mjög
góða reynslu af honum og hans
starfskröftum, þegar ég var iðnað-
arráðheraa, því hann vann þá í iðn-
aðarráðuneytinu. Ég hef séð til
hans síðan og líkar þessi ráðstöfun
mjög vel.“
- Ertu bitur, nú þegar
þú skilrn- við Lands-
bankann með þessum
hætti?
„Þetta er rangt. Hið rétta er, að
hún Kristín litla Sigurðardóttir hóf
þessa umræðu í bankaráði og kom
með þessa hugmynd úr prjóna-
klúbbi Kvennalistans. Það var hins
vegar engin samþykkt gerð í þessa
vera og engu beint til bankastjórn-
ar. Laxveiðar á vegum Landsbank-
ans fóru því fram með fullri vit-
neskju bankaráðsins öll árin og
engar athugasemdir gerðar við
þær.“
„Bitur! Nei, ekki aldeilis! Það er
nú öðru nær. Vegna þessa eltingar-
leiks við mig út af laxveiðum, þá
hef ég nú haldið svefni, en mínir
nánustu hafa skemmt sér misjafn-
lega!
Þetta er búið að vera afskaplega
leiðinlegt, staglsamt og erfítt. Ég
er hins vegar mjög feginn að mál-
um er komið þann veg, að hreinsað
er til í þeim, svo menn geti um
frjálst höfuð strokið."