Morgunblaðið - 30.08.1998, Blaðsíða 30

30
SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ætlað er til markaðsrannsókna er-
lendis.
Reksturinn
Heildarvelta Útflutningsráðs
var í fyrra 225 milljónir króna og
þar af var markaðsgjaldið 111
milljónir. „Það er nokkuð löng
saga að segja frá því hvernig Út-
flutningsráð hefur verið fjármagn-
að gegnum árin, en áður fyrr
greiddi útgerðin, fiskvinnslan og
iðnaðurinn svokallað útflutnings-
ráðsgjald," segir Jón. „Það var
tengt söluskattinum og síðar að-
stöðugjaldinu. Þegar aðstöðugjald-
ið var lagt niður var farið að leita
leiða og ákveðið að kirkjugarðs-
gjald, sem öll fyrirtæki landsins
greiddu, yrði beint til okkar og það
nefnt markaðsgjald. Álögur á iðn-
fyrirtæki og sjávarútveginn lækk-
uðu en voru óbreyttar á aðra at-
vinnugreinar. Skattbyrðin hefur
því ekki hækkað vegna þessa
gjalds.“
- Afhverju eiga öll fyrirtæki að
greiða fyrir þessa þjónustu án til-
lits til þess hvort þau nota hana eða
ekki?
„Öll fyrirtæki í landinu eiga
eitthvað undir því að gjaldeyris sé
aflað. Hlutverk Útflutningsráðs
er að aðstoða íslensk fyrirtæki við
gjaldeyrisöflun og erlenda mark-
aðsöflun. Við teljum því eðlilegt
að allir leggi sitt af mörkum. Við
notum auðvitað peninga sem
mælikvarða á þjónustuna, en
margt er þannig að ekki er hægt
að senda reikning á neinn einstak-
an. Dæmi um slíkt eru ferðir er-
lendra sendinefnda innanlands,
hin almenna upplýsingagjöf og
fleira.
Við höfum líka heyrt aðrar radd-
ir sem segja að Útflutningsráð ætti
að vera á fjárlögum sem hluti af
þjónustu hins opinbera. Við bend-
um hins vegar á að sé Útflutnings-
ráð fjármagnað af atvinnulífinu
geti það gert ákveðnar kröfur til
þjónustunnar og sýnt ráðinu
þannig aðhald,“ segir Jón.
Páll tekur fram að öll umræða
um Útflutningsráð og í hvað pen-
ingarnir fai-a sé holl. „Kæmi fjár-
magnið beint af fjárlögum þá sæju
menn ekki í hvað peningarnir fara.
Eins og málum er nú háttað sjá
menn á skattseðlinum hvað þeir
greiða til þessa verkefnis." Við
þetta bætir Jón að álíka upphæð
fari til Bændaskólans að Hólum,
Ferðamálaráðs, Flutningasjóðs
sements, en engin opinber umræða
skapist um það vegna þess að það
sé inni í fjárlögum og því ekki eins
sýnilegt.
Skipan nýrrar stjórnar
til skoðunar
- Hvað segið þið um þá gagn-
rýni forsvarsmanna Samtaka
verslunarinnar að óeðlilegt sé að
þeir eigi ekki sæti í stjórninni þar
sem félagsmenn þeirra greiða mest
til ráðsins?
„Það er rétt, að við endurskoð-
unina sem fram fer núna þarf að
ræða hvemig stjómin eigi að vera
byggð upp. Hvort þar eigi að sitja
fulltrúar notenda þjónustunnar eða
þeirra sem greiða gjaldið. Nú tek-
ur hún mið af gömlu lögunum og
samkvæmt þeim skipa samtök at-
vinnurekenda stjórnina. Fulltrúi
verslunarinnar kemur frá Verslun-
arráði."
- Ein gagmýni Samtaka versl-
unarinnar snýst um að Útflutn-
ingsráð sé of dýrt í rekstri. Er það
réttmæt gagnrýni?
„Nei, það teljum við ekki vera.
Langt frá því,“ segja þeir báðir og
Jón bætir við: „Það getur verið
snúið að sanna eða afsanna það.
Þó má nefna að Coopers & Ly-
brand gerðu könnun í vor meðal
tæplega 300 fyrirtækja sem
kaupa af okkur þjónustu. Meðal
spurninga var hvort þau gætu
mælt með þjónustunni við önnur
fyrirtæki. Svör bárust frá 75%
fyrirtækja, af þeim sögðu 95,8%
já. I athugasemdum tóku tveir
fram að þjónustan væri of dýr og
einn að gjaldtakan þyrfti að vera í
samræmi við framlag þess. Fleiri
tóku fram að þjónustan væri hag-
kvæm og sparaði tíma.
ÝTA RÓL UNNI
AFSTAÐ
vinna markaðsrannsóknir og Út-
flutningsráð leggur til markaðs-
ráðgjafa. í ár er verkefnið stutt af
ýmsum aðilum, meðal annars Ný-
sköpunarsjóði atvinnulífsins og Is-
landsbanka.
Eftir átta mánaða kennslu liggur
fyrirtækið með markaðsáætlun,
sem það vinnur eftir. Sem dæmi
get ég nefnt Össur hf. Þegar það
fór í gegnum þessa fræðslu var það
aðeins lítið verkstæði með sárafáa
starfsmenn og ekkert markaðs-
starf. Það hafði hins vegar góða
vöru og snjallan tæknimann. Nú er
það orðið stórfyrirtæki. Ég get
nefnt fleiri dæmi eins og Jám-
blendifélagið, Jöklaferðir, Hótel
Esju, Odda á Patreksfirði, svo
nokkuð sé nefnt.“
Eitt leiðir af öðru
Jón bætir við að reynslan af
þessu verkefni hér á landi hafi
verið talin það góð, að Norræna
ráðherranefndin veitti fé til þess
að Útflutningsráð gæti innleitt
það í Eystrasaltslöndunum. Verk-
efninu er lokið í Eistlandi og Lett-
landi og undirbúningur er hafinn
fyrir Litháen. „Þá hafa Malasíu-
menn komið hingað til að kynna
sér reynslu okkar. Haukur
Björnsson sem er í forsvari fyrir
þessa þjónustu hefur verið ráð-
gjafi þeirra þar í landi. I framhaldi
af Malasíu hafa einnig þróast frek-
ari verkefni, svo sem sala á bátum
fyrir Þróunarsjóð og fleira sem er
í bígerð."
Svipuð verkefni hafa verið í upp-
lýsingageiranum undanfarin tvö
ár, að sögn Jóns, þar sem fyrirtæki
sem ekki eru skráð á Verðbréfa-
þingi kynna sig fyrir innlendum og
erlendum fjárfestum. Unnið er að
slíku verkefni í sjö mánuði, sem
síðan lýkur með ráðstefnu. Sem
dæmi um árangur af þessu starfi
má nefna að tveir sænskir áhættu-
fjárfestar og Eignarhaldsfélagið
Álþýðubankinn lögðu fyrir
skömmu fé í nýtt fyrirtæki Marg-
miðlunar hf., Betware Ltd., sem
VIÐSKIPn AIVINNUIÍF
Á SUIMIMUDEGI
►Jón Ásbergsson fæddist 31.5. 1950 á Ísafírði. Hann Iauk
stúdentsprófi frá MR 1969 og viðskiptafræðiprófi frá HÍ 1974.
Hann var framkvæmdastjóri Sútunarverksmiðjunnar
Loðskinns hf. á Sauðárkróki 1974-1985 og framkvæmdastjóri
Hagkaups 1985-1993 en þá tók hann við framkvæmdastjórn
hjá Útflutningsráði fslands.
►Páll Sigurjónsson fæddist 5.8.1931 í Vestmannaeyjum. Hann
varð stúdent frá MR 1952 og lauk verkfræðiprófi frá
Danmarks Tekniske Hojskole 1959. Hann hefur unnið hjá
verkfræðiskrifstofu Sigurðar Thoroddsen, flughernum í
Keflavík og hjá Phil & Son, fyrst við jarðgangagerð í
Færeyjum 1961-63 og síðan í Kaupmannahöfn. 1968-1970 vann
hann við Búrfellsvirkjun. 1970 stofnaði hann ásamt fleirum
ístak hf. og hefur verið framkvæmdastjóri þar síðan. Páll var
formaður Vinnuveitendasambandsins 1978-1985 og
stjórnarformaður Útflutningsráðs íslands frá 1993.
Morgunblaðið/Þorkell
FIMMTÁN starfsmenn vinna hjá títflutningsráði hér á landi og fimm
erlendis. Jón Ásbergsson segir að mörg þeirra fyrirtælqa sem þeir
aðstoða séu eins og barn í rölu, sem þurfi að láta ýta sér af stað. Síðan
getur það rólað lengi.
Útflutningsráð keypti afnotarétt
af hugmyndafræðinni frá Irum ár-
ið 1989. „Fræðslan er byggð
þannig upp að þekkingin verður
eftir í fyrirtækinu. Framkvæmda-
stjóri eða annar ábyrgðarmaður
fær fræðslu í tvo daga í mánuði;
nemendur viðskiptadeildar HI
Eftir Hildi Friðriksdóttur
HINN fasti tekjustofn
Útflutningsráðs ís-
lands, markaðsgjaldið,
sem er 0,015% af veltu
allra fyrirtækja í landinu, fellur
niður frá^ og með árinu 1999 hafí
lög um Útflutningsráð ekki verið
endurskoðuð. Vegna þessa hefur
komið til tals, einkum meðal for-
ystumanna Samtaka verslunarinn-
ar, hvort ekki beri að leggja ráðið
niður og setja starfsemi þess í
hendur einkaaðila og/eða þeirra
viðskiptafulltrúa sem starfa í
auknum mæli í sendiráðum er-
lendis.
Fyrr á þessu ári var skipuð fímm
manna nefnd til að endurskoða lög-
in og kveðst Jón Ásbergsson fram-
kvæmdastjóri Útflutningsráðs ekki
i vafa um að það náist fyrir áramót-
in, þannig að tekjustofninn haldist.
En áður en farið er út í fjárhags-
legu hlið skrifstofunnar er ekki úr
vegi að heyra fyrst hver helstu
verkefni ráðsins hafa verið á und-
anfómum árum.
Hver eru verkefnin?
Starfsmenn ráðsins eru 15 hér á
landi og fimm eru starfandi erlend-
is. Að sögn Jóns er þjónustan
margvísleg, en fjárfrekustu og
tímafrekustu verkefnin eru vöru-
sýningar og starf markaðsráðgjaf-
anna erlendis. „Verkefni okkar
felst einnig í að svara fyrirspum-
um erlendis frá um vömr, fyrir-
tæki og þjónustu og við gefum út
töluvert fræðsluefni í formi blaða
og bæklinga. Við emm aðilar að
Euro Info upplýsingakerfi sem
rekið er af Evrópusambandinu sem
greiðir þjónustuna að nokkra leyti.
Síðan emm við með tvo markaðs-
stjóra „til leigu“, þ.e.a.s. þeir vinna
um hálft ár hjá mismunandi fyrir-
tækjum við skipulagningu mark-
aðsmála.“
Eitt af því sem Jón segir að
góður árangur hafi náðst í er
fræðsluverkefnið Útflutnings-
aukning og hagvöxtur, sem 60 fyr-
irtæki hafa nú þegar tekið þátt í.