Morgunblaðið - 18.11.1998, Síða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Sókn í
kvikmyndum
NYLEGA kom út
skýrsla á vegum Afl-
vaka hf. um kvik-
myndaiðnað hérlendis.
Aflvaki er samstarfs-
fyrirtæki Reykjavík-
urborgar, Hafnar-
fjarðarbæjar og nokk-
urra lífeyrissjóða og
vinnur að stuðningi við
nýsköpun í atvinnulífi
með þátttöku í nýjum
fyrirtækjum og úttekt-
um á afmörkuðum
sviðum þar sem eru
sóknarfæri.
Mikil tækifæri
framundan
Mér er málið skylt vegna þess að
ég var stjórnarformaður Aflvaka
nokkur misseri og hafði þá frum-
kvæði að því að ráðist var í gerð
skýrslunnar um kvikmyndaiðnað.
Slík kortlagning hafði ekki verið
gerð áður hérlendis. Skýrslan sýn-
ir glöggt að það eru miklir mögu-
leikar í þessum atvinnuvegi ef rétt
er á spilum haldið. Kvikmyndir eru
ekki aðeins listform heldur víða
arðbær atvinnuvegur. I kvik-
myndagerð er ekki einungis um
leiknar myndir að ræða heldur er
mikil framtíð fólgin í heimildar-
myndum og auglýsingamarkaður-
inn er einstaklega stór. Kvik-
myndagerð er alþjóðleg og Islend-
ingar eiga nokki-a þætti sem gagn-
ast vel í harðri, alþjóðlegri sam-
keppni, s.s. vel menntað fólk, anda
frumkvöðlanna og einstaka nátt-
úru. Hér er hins vegar lítið fjár-
magn bundið í greininni, stuðning-
ur stjómvalda sáralítill og viðhorf
almennings meira í ætt við góðlát-
legt afskiptaleysi. Það er ekki ríkj-
andi skilningur á möguleikunum.
Ég tel að í kvikmyndaiðnaði sé
fólgin ein stærsta auðlind framtíð-
arinnar fyrir íslend-
inga.
Stækkun markað-
arfyrir myndefni
Markaður fyrir
myndefni hefur aukist
vemlega síðustu ár og
mun stækka gríðar-
lega næstu áratugi
vegna hins nýja upp-
lýsingasamfélags. Það
verða sífellt fleiri sjón-
varpsstöðvar, fleiri
vömr að selja og sífellt
fleiri klukkutímar sem
Ágúst myndrænt efni þarf að
Einarsson vera til fyrir. Ein-
hverjir munu fram-
leiða þetta efni og einungis þeir
sem gera það vel munu selja sína
framleiðslu.
/ /
Eg tel, segir Agúst
Einarsson, að í kvik-
myndaiðnaði sé fólgin
ein stærsta auðlind
framtíðarinnar fyrir
*
Islendinga.
Við höfum sýnt að við eigum
kvikmyndagerðarmenn á heims-
mælikvarða á sviði leikinna mynda
og heimildarmynda. Það er ekkert
sem bindur þetta fagfólk við að
starfa á Islandi nema skilyrðin séu
hagstæð. Landamæri í viðskiptum
era að hverfa en einhvers staðar
verða myndir til. Okkar markmið á
að vera að það verði að hluta til hér
á landi, gerðar af okkar fólki og
verðmætasköpunin fari fram í ís-
lensku hagkerfí. Ef við grípum
ekki gæsina þegar hún gefst gerir
það einhver annar.
Leiðir til úrbóta
Stjórnvöld geta gert ýmislegt til
að styrkja grunngerð þessa at-
vinnuvegar. Það ætti að þrefalda fé
í Kvikmyndasjóð en fjármagn
þangað skilar sér margfalt í ríkis-
sjóð aftur en það er einmitt ein af
niðurstöðum skýrslunnar. Samspili
kvikmynda og ferðaþjónustu, sem
er annað sóknarsvið, er lýst vel í
skýrslunni og fáir hafa áttað sig á
því. Allt þetta snýst um að við er-
um að hverfa frá hinu iðnvædda
tæknisamfélagi sem hefur verið að
þróast síðustu 250 ár. Við höldum
nú inn í upplýsingasamfélagið þar
sem upplýsingar og þekking móta
atvinnuhætti nýrrar aldar.
Ég lagði fram fmmvarp á Al-
þingi, sem ríkisstjórnin hefur
stoppað í tvígang, sem eykur þátt
fyrirtækja í menningu, vísindum
og kvikmyndum. Aðferðafræðin er
góð enda hefur hún borið góðan ár-
angur erlendis. Það ætti að veita
sérstakar ívilnanir vegna fjárfest-
inga við kvikmyndir. Það þarf
meira fé í atvinnugreinina. Fram-
leiðendur verða að opna fýrirtæk-
in, sækjast eftir nýjum hluthöfum
og greinin verður að tala einni
röddu í hagsmunagæslunni. Þetta
er ekki einfalt mál. Samstarf við
erlenda aðila er mjög mikilvægt og
auðvitað á að styðja erlend stórfyr-
irtæki sem vilja reisa hér kvik-
myndaver.
Þorum að liugsa stórt
Það á að setja það markmið að
markaðurinn fyrir leiknar myndir
sem nú er um 300 milljónir á ári
velti 2 milljörðum innan 5 ára og
sambærileg auking verði í annarri
myndgerð. Það er engin fjarstæða
að við gætum framleitt myndefni
fyrir yfir 5 milljarða á ári eftir
nokkur ár.
Ef þetta væri umræða um álver
myndu allir segja að þetta væri
ekkert mál. Þjóðin er alin upp við
slíkt tal. Það er kominn tími til að
skipta um forrit í umræðu um at-
vinnuuppbyggingu landsmanna.
Við skulum nýta náttúruna, mennt-
unina og listsköpunina til þess að
fegra mannlífið og hagnast á því.
Höfundur er alþingismaður.
Það er svo
mörgu
skrökvað
SVONEFNT sólskinsframvarp
til fjárlaga hefur verið lagt fyrir
Alþingi og kynnt þjóðinni. Það
lyktar af vel reyktu kosningafleski,
þegar skrautumbúðirn:
ar eru teknar utan af. í
almenningsútgáfunni,
sem kynnt var og fag-
lega haldið að fólki,
vora nú ekki maðkarnir
í mysunni. Tveggja
milljarða króna rekstr-
arafgangur og greiðslu-
afgangur mun meiri. Af
einhverjum ástæðum
þótti það hafa gott svip-
mót að tala um, að nú
yrðu skuldir ríkissjóðs
gi-eiddar niður um 30
milljarða samtals í ár
og næsta ár. En hverju
skyldi nú þarna vera
skrökvað? Auðvitað er
engu skrökvað beinlínis, heldur
einungis látið hjá líða að segja frá
ýmsum grundvallaratriðum, sem
skipta miklu máli ef fólk á að geta
mótað sér vel grandaðar skoðanir
á því mikilvæga efni, sem þarna er
kynnt. Fyrst er þess að geta, að
meðal tekna, sem færðar eru í fjár-
lagaframvarpinu, era 2,4 milljarð-
ar króna, sem er söluhagnaður
vegna sölu eigna ríkisins, þ.e. sölu-
verð eigna, aðallega vegna sölu á
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins,
umfram það verð, sem hann er
færður til eigna í ríkisreikningi.
M.ö.o. dygðu rekstrartekjur ekki
fyrir rekstrargjöldum ef téður
banki væri ekki seldur. Það er nú
allur herragarður afkomunnar í
öllu góðærinu skv. sólskinsfrum-
varpinu. En fleira kemur til. Þjóð-
hagsspá fyrir árið 1999 mun gera
Fórnum ekkí árangrinum
ÞÚ GERIR ummæli mín á aðal-
fundi LÍÚ að umtalsefni greinar
þinnar í Morgunblaðinu á dögunum.
Þar eyddi ég nokkrum orðum í tal
um kaupmáttaraukningu og launa-
þróun í landinu. Vegna þeirrar
hættu sem alltaf er fólgin í því að
slíta orð úr samhengi og af því að þú
hafðir einungis heyrt brot af ræð-
unni í útvarpinu þykir mér rétt að
birta lesendum Morgunblaðsins
þennan kafla ræðunnar í heild sinni.
Góð afkoma þjóðarinnar
„Engum blandast hugur um að
afkoma almennings hefur aldrei
verið betri og verður það fyrst og
fremst rakið til aukinnar verðmæta-
sköpunar sjávarútvegsins. Þrátt
fyrir veralegar launahækkanir, sem
eru langt umfram það sem' gerst
hefur í samkeppnislöndunum, hefur
gengi krónunnar haldist stöðugt.
Þetta hefur valdið því að kaupmátt-
ur launa hefur aukist verulega. Það
er leitt til þess að vita að launa-
hækkanir hafa verið meiri til starfs-
manna ríkis og sveitarfélaga en á
hinum almenna vinnumarkaði. Með
öðrum orðum hafa þeir, sem hafa
tök á að afla fjár með sköttum,
gengið fram í því að útdeila ábatan-
um í ríkari mæli en aðrir og á þann
veg stofnað jafnvægi á vinnumark-
aðinum í hættu. Það líður vart sú
vika að ekki komi til upphlaups hjá
einhverjum hópi opinberra starfs-
manna þrátt fyrir að launahækkanir
þeiira hafi verið langt umfram
hækkanir annarra. Jafnoft er látið
undan á kostnað þeirra sem hafa
framfæri sitt á almennum vinnu-
markaði. Með framhaldi á þessari
þróun mála er sá stöð-
ugleiki sem mestu hef-
ur ráðið um efnahags-
legar framfarir settur í
verulega hættu og víxl-
hækkun launa og verð-
lags gæti hafist á ný.“
Heildarmyndin
skiptir máli
Svo mörg voru þau
orð Árni. Betri lífskjör
á íslandi era markmið
okkar beggja þótt við
nálgumst viðfangsefnið
eftir ólíkum leiðum. Þú
telur upp 10 dæmi af
starfsstéttum heil-
brigðisstofnana þar
sem launin eru ekki til þess að
hrópa húrra fyrir. Ég deili ekki við
þig um að fólkið sem vinnur þessi
störf njóti ekki hárra launa og þeg-
ar horft er á þessi mál út frá þeirra
sjónarhomi kunna orð mín að
hljóma ósanngjörn. Laun þeirra eru
þó til muna hærri en víða gerist á
hinum almenna vinnumarkaði. Ég
tel mig þekkja samanburðinn sem
ávallt fer fram milli stétta þegar
kemur að kjarasamningum. Ég var
því að lýsa áhyggjum yfir að opin-
berir starfsmenn skuli hafa fengið
tvöfalda kapmáttaraukningu miðað
við það sem hefur gerst á almenn-
um vinnumarkaði. Það getur leitt til
togstreitu og ýtt verðbólgunni af
stað á ný. Það yrði öllum lands-
mönnum til óbætandi skaða.
Ég var því að líta á heildarmynd-
ina, áhrif launaþróunarinnar á sam-
félagið og afkomu þjóðarinnar.
Enginn græðir á því að kaupmátt-
Kristján
Ragnarsson
araukningunni verði
fórnað. Ríkisvaldið má
alls ekki nota skattfé til
þess að hækka laun
umfram það sem
einkafyrirtæki geta
staðið undir. Það
hleypir af stað skriðu
sem enginn getur séð
fyrir endann á. Núver-
andi kaupmáttaraukn-
ing er raunveruleg,
ólíkt því sem áður var.
Þótt margir hópar fái
ekki gríðarhá laun, þá
nýtast þau nú betur en
áður. Þetta er munur-
inn. Við verðum því að
stuðla að aukinni kaup-
máttaraukningu og megum ekki
hætta á að glata þeim árangri sem
hefur náðst. Stöðugleika í efnahags-
málum má ekki fórna fyrir skamm-
tímahagsmuni einstakra starfs-
stétta.
Kjaramál sjóinanna
í ræðu minni ræddi ég um fleiri
mál sem þú minnist einnig á. Ég til-
tók að af þeim 50 fyrirtækjum sem
hæstu launin gi’eiða á Islandi eru 29
útgerðarfyrirtæki og í 14 efstu sæt-
unum era útgerðaríýrirtæki. Það er
því Ijóst að sjómenn eru best laun-
aðir allra stétta. Þrátt fyrir þessa
staðreynd beittu foi-ystumenn sjó-
manna verkfallsvopninu af mikilli
hvatvísi síðasta vetur.
Það er mikil þörf á að endurskoða
launakerfi sjómanna. Hlutaskipta-
kerfið er farið að virka gegn endur-
nýjun fiskiskipaflotans og nauðsyn-
legri hagi'æðingu. Fjárfesting í
Þeir sem hafa tök á að
afla fjár með sköttum
hafa gengið fram í því
að útdeila ábatanum í
ríkari mæli en aðrir,
segir Kristján Ragn-
arsson í svari til Arna
Gunnarssonar.
nýrri tækni leysir oft mannshönd-
ina af hólmi. Vonlaust virðist þó
vera að ná sameiginlegum skilningi
á því að fækkun manna í áhöfn leið-
ir til lægri launakostnaðar. Meðan
svo er erum við á rangri leið.
Hagsmunir sjómanna og útvegs-
manna eru ekki gagnstæðir. Verði
ekki breyting á viðhorfi sjómanna-
forystunnar er nauðsynlegt fyrir
okkur að gera kröfu til að hluta-
skiptakerfið verði endurskoðað frá
grunni og taka þeim átökum sem
því kunna að fylgja. Ella sitjum við
hér eftir með úreltan og gamlan
flota sem ekki stenst samkeppni við
aðra og útgerðarfýrirtæki fá ekki
tækifæri til þess að takast á við ný
verkefni.
Að lokum þakka ég þér bréfið
Arni. Baráttan fyrir betri lífskjör-
um mun halda áfram. En það má
ekki fórna þeim efnahagslega ár-
angri sem náðst hefur með því að
hleypa af stað víxlhækkun launa,
sem er engum til góða.
Höfundur er fornuiður Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna.
ráð fyrir um 25 milljarða króna
neikvæðum vöraskiptajöfnuði árið
1999. Sá neikvæði vöraskiptajöfn-
uður ætti eftir venjulegum sólar-
merkjum að gefa rík-
issjóði 6-8 milljarða
króna í auknar tekjur
umfram það, sem
væri, ef jöfnuður væri
í vöruskiptum. Þetta
skilar síðustu 6-8
milljörðunum í likis-
kassann og allir vita,
að vöraskiptahallinn
er sjúkleikamerki
efnahagsþróunarinn-
ar. Þess vegna væri
Jón (þ.e. ríkiskass-
inn) ekki svona hress
ef hann væri ekki
svona veikur. Jafnvel
J°n á veltiári Hins Mikla
Sigurðsson Góðæris virðist svo
sem virðingarverðri og sjálfsagðri
niðurgreiðslu lána sé haldið á loft
til að breiða yfír það, að í rauninni
duga bólgnar rekstrartekjur ekki
Lyktin af kosninga-
fleskinu leynir sér ekki,
segir Jón Sigurðsson í
þriðju grein sinni af 7.
til að greiða rekstrargjöldin og
hluti þeirra er greiddur með því að
selja borðsilfur ættarinnar. En það
er fleiru leynt af sömu tegund í sól-
skinsframvarpinu til fjárlaga. Sam-
tímis því að haldið er hátt á loft, að
skuldir ríkissjóðs eru til mikillar
fyrirmyndar greiddar niður um 30
milljarða króna á árunum 1998 og
1999, fer það eiginlega eins og í
dulsmáli fyrr á öldum, að á þeim
sömu áram safnast upp nærri 20
milljarða króna lífeyrisskuldbind-
ing hjá ríkissjóði, sem að einhverju
leyti þarf að vísu ekki að koma til
greiðslu fyrr en eftir alllangan
tíma, en er engu að síður veraleg
skuldasöfnun ríkissjóðs. Framsetn-
ingin ber með sér handbragð förð-
unarmeistarans. Lyktin af kosn:
ingafleskinu leynir sér ekki. í
rauninni helst í-íkisstjórninni af-
arilla á þeim ógnarlegu fjármun-
um, sem þessi veltiár skila inn í
ríkissjóð, að hafa í rauninni engan
rekstrarafgang til að greiða niður
skuldir og þurfa hluta af eignasöl-
unni til að greiða rekstrargjöld.
Þar við bætist, að væri þjóðin að
gera það skynsamlega, að spara
meira í stað þess að búa sér til við-
skiptahalla, væri beljandi halli á
ríkissjóði í miðju góðærinu.
Vonandi gefst færi til að segja
frá fleiri skröksögum.
Höfundur er fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri og fyrrum ráðuneyt-
isstjóri i fjármálaráðuneyti.
AR0MAZ0NE
Sogæðanudd/Díeitmn
Frábær ieið di að iosa
líHamann við eiturefni
Þægiiegt
ÚUltsbætandi
Snyrtistofa
Hönnu Kristínar Laugavegi 40 • Síml 561 8677