Morgunblaðið - 06.12.1998, Síða 40

~^0 SUNNUDAGUR 6. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fjölsóttur fundur Félags eldri borgara með fjármálaráðherra
N auðsynlegt að
hækka grunnlífeyri
KRINGUM 200 manns sátu ný-
- !ega fund Félags eldri borgara í
Reykjavík þar sem rætt var um
kjaramál eldri borgara. Gestur
fundarins var Geir H. Haarde
fjármálaráðherra. Ræddi hann
um fjárlög ríkisins 1999 og þá
sérstaklega þau mál sem varða
eldri borgara og hvaða áhrif fjár-
lögin hefðu á almannatryggingar.
Fjörlegar umræður urðu um
ýmis mál þessu viðkomandi, að
sögn Páls Gíslasonar, formanns
félagsins, og sagði hann ráðherr-
ann hafa svarað fyrirspurnum
^varðandi málið. Páll sagði góðan
róm hafa verið gerðan að um-
ræðunum og svörum ráðherrans.
Ráðherrann hefði þó ekki lofað
neinu, en sagt að nánari athugun
væri í gangi um þessi mál og til-
lögur myndu koma fram við af-
greiðslu fjárlaganna.
Páll segir stjórn Félags eldri
borgara í Reykjavík og nágrenni
með mörg mál til umfjöllunar.
Alls eru um sjö þúsund manns í
félaginu og eru nú starfandi 27
nefndir. Stjórnin hefur sett fram
tillögur til áherslu á ýmsum mál-
um og fara hér á eftir helstu at-
riði þeirra:
Skattgreiðslum á tekjur frá líf-
eyrissjóðum verði breytt þannig
að verulegur hluti þeirra verði
skattlagður sem fjármagnstekjur
þar sem fyrir liggur að 60-70%
áunninna réttinda lífeyrisþega
eru vegna fjármagnstekna lífeyr-
issjóðanna.
Alþingi hefur samþykkt bind-
ingu grunnlífeyris við neyslu-
vöruvísitölu og launaþróun í
landinu og verður að miða við
launavísit ölu Hagstofu íslands og
uppfæra greiðslur ársfjórðungs-
lega og bendir sfjórnin á að hjá
almennu lífeyrissjóðunum er
uppfært mánaðarlega.
Grunnlífeyrir þarf að hækka
verulega þar sem hann hefur
lækkað hlutfallslega mikið á und-
anförnum árum.
Frítekjumark almannatrygg-
inga verður að hækka hjá þeim
ellilífeyrisþegum, sem eru langt
undir fátækramörkum.
Draga þarf úr
skerðingarákvæðum
Draga þarf úr hinum víðtæku
skerðingum á tekjutryggingu
bóta, svo sem: að tekjur maka
skerði tekjutryggingu hins aðil-
ans, þó að livor um sig sé sjálf-
stæður aðili fjárhagslega; að
dregið verði úr jaðaráhrifum á
tekjutryggingu lífeyris frá
Tryggingastofnun ríkisins, þó að
viðkomandi hafi unnið sér inn
eitthvert fé.
Félag eldri borgara hefur ósk-
að eftir því að skipað verði sam-
starfsráð með fulltrúum frá
ráðuneytum og félögum eldri
borgara, undir sfjórn formanns,
sem ráðherra skipaði. Ráðið skal
Qalla um mál sem varða hags-
muni aldraðra.
Skortur á rými á hjúkrunar-
heimilum hefur verið mjög til-
finnanlegur á höfuðborgarsvæð-
inu. Þetta veldur því að margir
liggja miklu lengur en æskilegt
er í „dýrum“ rúmum á sjúkra-
húsum, auk þess sem umhverfið
getur verið óviðunandi fyrir
langdvalir. Það eru því bæði
mannleg og fjárhagsleg sjónar-
mið, sem þrýsta á að stærra átak
verði gert á næsta ári, til að bæta
brýna þörf og veita meira fé til
bygginga hjúkrunarheimila þar
sem þörfin er svona brýn. Má
reikna með að byggja þurfi á
næstu tveimur árum heimili fýrir
150-200 manna.
Að lokum segir í samþykkt
stjórnarinnar: „Við teljum það
mjög mikils virði að litið sé á
þessi mál með velvilja og þau
verði leyst til frambúðar. I því
sambandi viljum við benda á
samþykkt Sameinuðu þjóðanna
sem tileinkar málefnum aldraðra
árið 1999 með yfirskriftinni:
„Þjóðfélag fyrir fólk á öllum
aldri“ með áskorun til ríkis-
stjórna að bæta hag aldraðra sér-
staklega.
UM 200 manns sátu fund Félags eldri borgara í Ásgarði í Reykjavík þar sem rætt var um
áhrif fjárlaga á almannatryggingar.
GEIR H. Haarde fjái'málaráðherra var framsögumaður á fundinum og Sigfús Johnsen,
sem situr ráðherra á hægri hönd, var fundarsfjóri.
Olíufélögin
vísa^ gagnrýni
LIU á bug
TALSMENN olfufélaganna vísa á bug gagn-
rýni LÍÚ um of hátt olíuverð til útgerðarinnar
og segja að samtökunum sé fullkunnugt um
að afslættir séu veittir frá almennri gjaldskrá.
Gjaldskráin sé viðmiðunarskjal á sama hátt
og listi yfir útlánsvexti bankanna sem jafnan
er birtur í dagblöðum. Samið sé um útláns-
vexti til fyrirtækjanna eins og um olíuverð til
útgerða.
Geir Magnússon, forstjóri Olíufélagsins hf.,
segir að gagnrýni sú sem LÍÚ hefur sett fram
vegna lækkunar olíufélaganna á olíu til út-
gerða eigi ekki við rök að styðjast. Geir segir
að Iistaverð Olíufélagsins sé lægra en olíufé-
laganna í Danmörku, Færeyjum og Noregi og
að vitaskuld fái allir helstu viðskiptavinir fé-
lagsins afslátt frá listaverðinu, eins og tíðkist í
nágrannalöndum okkar. Um það sé LIÚ full-
kunnugt.
Geir segir að tilvísun hagfræðings LÍÚ í
7-8 kr. verð á lítra í nágrannalöndunum bygg-
ist á reginmisskilningi á eðli viðskiptanna.
Þarna sé verið að vitna til einstakra tilboða
sem hafi valdið lakri afkomu viðkomandi olíu-
félaga, eins og t.d. í Færeyjum, þar sem eitt
félaganna hafi hætt rekstri.
Afsláttur til útgerða
Geir Magnússon segir að hérlendis hafi
skapast sú regla, sem einnig gildi í öllum
helstu viðskiptalöndum okkar, að eingöngu
minnstu útgerðirnar greiði fullt listaverð en
stærri útgerðir fái afslátt, mismunandi mikinn
þó eftir umfangi viðskiptanna.
Hann segir að eftir olíuverðslækkunina í
byrjun vikunnar sé listaverð á olíu til útgerða
án vsk. 12,29 krónur á lítrann. Listaverð í
Noregi (25. nóvember) hafi verið 18,62 krónur
eða 6,33 kr. hærra en hérlendis. í Danmörku
var verðið þá 4,63 kr. hærra en hér og í
Færeyjum 2,47 kr. hærra en listaverð Olíufé-
• lagsins hf. Listaverð Olíufélagsins til land-
róðrabáta og minni útgerða sé einnig umtals-
vert lægra en í nágrannalöndunum - 12,29
krónur en afsláttarverð í Danmörku var þá
14,42 krónur.
Geir sagði að krafa LÍÚ um að útsöluverð
hérlendis ætti að fylgja heimsmarkaðsverði
hlutfallslega stæðist engan veginn, því þar
væri í raun verið að krefja íslensku olíufé-
ilögin um stórfellda lækkun á innlendum
kostnaðarliðum. Slíkt væri hvorki á valdi 01-
íufélagsins né hinna íslensku olíufélaganna.
Það væri öllum ljóst. Innkaupsverðið væri
meðalverð á heimsmarkaði fyrir einn mánuð
í senn og því lægi það aldrei fyrir fyrr en í
lok hvers mánaðar. Þetta væri sú viðskipta-
aðferð sem 90% allra olíufélaga í heiminum
notuðu. Hann benti jafnframt á að öll oh'u-
viðskipti væru gerð í dollurunum og réði
gengi hans því miklu um þróun innkaups-
verðsins.
Arlega flytja íslensku olíufélögin inn um
600.000 tonn af olíu. Heildarsamningar um ol-
íukaup eru gerðir árlega og verð þá miðað við
heimsmarkaðsverð á hverjum tíma. Jafnan sé
leitað tilboða frá mörgum aðilum og hag-
kvæmasta tilboði tekið. Hann sagði að saman-
burður sem félagið hefði gert á innkaupum
sínum og stórs norræns olíufélags, sem hann
ekki vill nafngreina, en kaupi árlega tvöfalt
magn á við íslensku félögin þrjú, hafi leitt í
ljós að innkaupsverðið hafi verið fyllilega
sambærilegt. Hafnar Geir Magnússon því al-
farið að Olíufélagið hafi gert sig sekt um að
kaupa vörur sínar á of háu verði.
Viðskiptavinum
boðnar tryggingar
Kristinn Björnsscm, forstjóri Skeljungs,
segir málflutning LÍÚ með ólíkindum. Allar
helstu staðhæfingar Sveins Hjartar Hjartar-
sonar, hagfræðings LÍÚ, séu einfaldlega
rangar. Skeljungur bjóði t.a.m. flestum af
stærstu viðskiptavinum sínum heimsmark-
aðstengt verð með tryggingum sem Skeljung-
ur hefur aðgang að hjá Shel! og erlendum
bönkum. Þessir viðskiptavinir séu mjög
ánægðir með þróun á heimsmarkaði því þeir
njóti hennar í einu og öllu. Heimsmarkaðs-
verð er breytilegt dag frá degi en útsöluverðið
til stærstu viðskiptavinanna er í samræmi við
þessar breytingar. Iðgjaldið ráðist af eðli
tryggingarinnar. Sumir kjósa að fylgja heims-
markaðsverðinu að fullu en aðrir kjósa e.t.v.
að fylgnin sé 70 eða 60%.
„Við bjóðum mönnum að setjast niður með
okkur og fara yfir þessa möguleika. Það hafa
orðið feikilegar breytingar á verðlagningu á
þessari vöru rétt eins og hefur orðið í öllum
bankaviðskiptum. Við höfum verið með þessa
tegund viðskipta í mörg ár,“ segir Kristinn.
Færeysk hagfræði
ekki eftirsóknai*verð
Hann segir að þegar Sveinn Hjörtur setji
fram gagmýni sína miði hann við gjaldskrá
eða listaverð sem sé í raun ekkert annað en
viðmiðunarskjal. „Útlánsvextir Islandsbanka
til fyrirtækja eru 14,75%. Hve mörg fyrirtæki
skyldu greiða þessa vexti? Þau eru í raun að
greiða mun lægri vexti. Auðvitað setjumst við
niður og semjum við viðskiptavini okkar. Það
er víðar samið en í íslandsbanka. Það er eitt
að vera tilbúinn að verja málstað umbjóðenda
sinna en menn verða að vera það vandir að
virðingu sinni að þeir fari ekki með tómt fleip-
ur og sleppi borðleggjandi staðreyndum,"
segir Kristinn.
Hann segir að Skeljungur bjóði sumum af
bestu viðskiptavinum sínum olíu á laegra verði
en fáist í Færeyjum. Tilvitnun LÍÚ í verð í
Færeyjum eigi því heldur ekki við rök að
styðjast. Skeljungur hafi kannað verð það
sem LÍÚ vitnaði í í Morgunblaðinu á fimmtu-
dag sérstaklega og komið hafi í ljós að þetta
verð hafi verið tilboð til sérstakra viðskipta-
vina í nokkra daga.
„Ég hef lýst því yfir að það sé ekki endilega
hagfræði Færeyinganna sem við ættum að
hafa í heiðri hér. Við höfum séð hvernig menn
hafa í óðagoti skotið sjálfa sig í fótinn. Þama
hafa menn verið að bjóða verð undir inn-
kaupsverði einvörðungu í samkeppnisskyni,"
segir Kristinn.
Ekki óeðlileg álagning
Einar Benediktsson, forstjóri Olís, kveðst
undrandi á því að hagfræðingur einna virtustu
hagsmunasamtaka landsins skuli bera fram
þá röngu fullyrðingu að hér hafi engin breyt-
ing orðið á verði á olíu síðustu mánuði.
„Ég mótmæli því harðlega að þróun verðs á
skipagasolíu sé ekki í takt við það sem gerist
erlendis en vegna legu landsins erum við
u.þ.b. einum mánuði á eftir þróuninni í Evr-
ópu. Auk þess kaupum við inn á meðalverði
mánaðar. Verð á skipagasolíu lækkaði þrisvar
frá því í maí fram í október, samtals um 11%,
meðan alþjóðaskráningin lækkaði á sama tíma
um 8% í dollurum og gengi dollars um 3,5%.
Síðan hafa orðið verulegar lækkanir og eink-
um þó síðustu þrjár til fjórar vikur sem éru að
byrja að skila sér hingað,“ segir Einar.
Varðandi samanburð á olíuverði í Færeyj-
um segir Einar að verðlistaverð þar sé hærra
en á Islandi. Sem dæmi mætti nefna að 26.
nóvember hafi listaverð verið 15,02 kr. í
Færeyjum en 13,09 kr. á sama tíma hérlendis.
„Það verð í Færeyjum sem hér hefur verið í
umræðunni er tilboðsverð til stórra fyrirtækja
fyrir stórar tilfallandi afgreiðslur í Færeyjum.
A sama hátt njóta stórnotendur hérlendis af-
sláttar frá listaverði enda ódýrara að afgreiða
mikið magn í einu en lítið. Við búum í stóru og
strjálbýlu landi með mikinn dreifingarkostnað
en í Færeyjum er verið að afgreiða olíuna frá
innflutningshöfn. Með málflutningi LÍÚ er
gefið í skyn að oh'ufélögin séu með óeðlilega
álagningu sem nemi jafnvel 4-5 kr. á lítra. í
því sambandi má benda á að ein króna á elds-
neytismarkaðnum hérlendis jafngildir 800
milljónum kr. en til samanburðar var hagnað-
ur allra olíufélaganna á síðasta ári 520 milljón-
ir kr. Þetta skýri betur en nokkuð annað að
hér sé ekki um óeðlilega álagningu að ræða,
að minnsta kosti skili hún sér ekki í afkomu
olíufélaganna," sagði Einar.