Morgunblaðið - 09.12.1998, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1998 31
BÆKUR
lliiglingasaga
TILBÚINN UNDIR TRÉVERK
Eftir Þórð Helgason.
Mál og menning, 1998. - 133 s.
EFNI sögunnar er mjög
nærtækt í íslensku samfélagi, þ.e.
sumarvinna unglings að nafni Jens,
sem lendir í að verða handlangari
hjá byggingarmeistara í nýju hverfi
í Reykjavík. Heitið er tvírætt því
bæði getur verið um að ræða vinn-
una en ekki síður er Jens sjálfur að
verða „tilbúinn undir tréverk" sem
einstaklingur. Jens hefur ekki mikið
sjálfsálit og að hans eigin mati er
hann algert meðalmenni meira að
segja í einkunnum á samræmdum
prófum þar sem hann hefur fengið
nákvæmlega landsmeðaltalið. í
byggingarvinnunni kynnist hann
mest tveimur verkamönnum, þeim
Kalla og Axel og líst ekki meira en
svo á blikuna eftir fyrsta daginn.
Kalli er ósköp lítill karl og talar
mjög sérkennilegt mál, einkennandi
fyrir þá sem litla skólagöngu hafa
„erðanú bra“ og „þúst“ og „þvist“.
Axel er mikill gæi,
nítján ára og stærir sig
af takmarkalaustri
kvenhylli og kyngetu.
Eftir nokkra daga kem-
ur Sonja í byggingar-
vinnuna og á bygging-
arstað koma einnig við
sögu nokkrir aðrir
verkamenn. Einn jafn-
aldri Jens, Snorri, er
einnig þátttakandi í
sögunni og foreldrar
hans koma einnig við
sögu. Baksviðs sjáum
við svo fjölskyldu Jens
með drauma um stærra
hús og meiri umsvif.
Pabbi er kennari en
hefði kannski orðið ríkur, að hans
eigin mati, hefði hann komist á
samning. Og svo á Jens vinkonu
sem er stundum og stundum ekki.
Sögumaður er Jens sjálfur og
greinilega hefur hann lært af Bert
hinum sænska því mikið af tilsvör-
um hans eru í hálfkær-
ingi og athugasemdir
beinast oft að því að
benda á að hann taki
meðalmennsku sína al-
varlega. í stað kafla er
sagan sögð í dagbókar-
formi sem er annað at-
riði sem á skylt við
Bert. En þar sleppir
samlíkingu.
I þessari bók eru
persónur skýrar, vel
dregnar og lesandi fær
auðveldlega samúð
með þeim. Höfundur
getur teflt saman
mörgum persónum í
sömu sögu án þess að
hætt sé við að þeim sé ruglað sam-
an. Hver og einn stendur í sögulok
með sín sterku einkenni þar sem oft
er dregið fram það sem er fyndið og
sérkennilegt í fari manna. Höfundi
gengur mjög vel að draga myndir af
unglingum enda þekkir hann vel til
þeirra. Helgi er hestamaður, Ingólf-
ur afí syngur hástöfum við vinnu
sína og frú Finsen er altekin af
áhuga á köttum. Hann sýnir þó for-
eldra gjarnan sem skilningslitlar
manneskjur, haldna sínu eigin lífs-
gæðakapphlaupi. Þótt foreldrar
Snorra og Jens séu gjörólíkar per-
sónur er vandamál þeirra drengj-
anna það sama, þ.e. að reyna að
komast í samband við foreldrana.
Þótt efni sögunnar sé sagt í hálf-
kæringi þá er mikil alvara á bak við
og í gegnum viðhorf Jens sjáum við
íslenskt samfélag í allri sinni marg-
breytni. I þessari sögu eru þó
aðstæður unglinga jákvæðari en í
mörgum bókum sem undanfarin ár
hafa haft Reykjavíkur-unglinga að
aðalsöguhetjum. Nú er myndin ekki
eins dökk og fyrr. Pabbi fær ekki að
kaupa enn einn grunninn og fiytja
með fjölskylduna í enn einn glugga-
lausan kumbalda. Ráðin eru tekin af
honum áður en til þess kemur.
Snorri á foreldra sem aðeins geta
hugsað um peninga og kaupa allt
sem Snorri er talinn geta haft
áhuga á án þess hann sé nokkurn
tíma hafður með í ráðum.
Frásagnimar af breytingunni
sem verður á byggingarstað eftir að
Sonja kemur í karlaveldið eru í senn
fyndnar og sterk lýsing á ástleysi
og erfiðleikum. Höfundur notar
flækingskött til að sýna hvað hægt
er að gera með smáumhyggju og
natni. Slys geta leitt til góðs séu
aðstandendur tilbúnir að leggja
eitthvað á sig. Frásögnin af því þeg-
ar allir á vinnustað fara að leita að
glötuðum hesti er líka skemmtileg
en hefði líklega þótt of væmin fyrir
nokki-um árum. í sögunni eiga allir
von um betri tíð og Sonja er nógu
sterk til að stjórna breytingum á
umhverfi sínu.
Segja má að rauði þráður sög-
unnar sé breytingar. Allar söguper-
sónurnar hafa breyst mikið í lok
sögunnar, allir hafa fengið að glíma
við eitthvað sérstakt í sínu eigin lífi
og framundan blasir við betri tíð, ef
menn halda áfram að reyna að ná
sambandi hver við annan og veita
hver öðrum hjálparhönd.
Sigrún Klara Hannesdóttir
__________LISTIR_______
Ekki fullsmíðaður!
Þórður
Helgason
Gullið skærast?
Nýjar bækur
• KAUPMANNAHAFNARBÓKIN
- Borgin við sundið er eftir
Tryggva Gíslason.
I kynningu segir: „Kaupmanna-
höfn var höfuðborg Islands um
margra alda
skeið og er enn
sú erlenda borg
sem flestir Is-
lendingar leggja
leið sína um,
enda býður hún
upp á flest sem
hugurinn girnist:
fjölskrúðugt
mannlíf, söfn og
sögufrægar minj-
ar, verslanh og
veitingahús og skemmtigarða af
ýmsu tagi.“
Ennfremur segir að Tryggvi
Gíslason hafi búið um árabil í Kaup-
mannahöfn og hafi skrifað þessa
leiðsögubók löndum sínum til
fi’æðslu og skemmtunar.
Utgefandi er Mál og menning.
Bókin er 240 bls., Dægradvöl sá um
umbrot og hannaði kápu, en bókin
erprentuð í Danmörku. Verð: 2.980
kr.
• VINALEITIN er myndabók fyr-
ir börn eftir Eirík Brynjólfsson.
Sagan segir frá einmana hagamús
sem leggur af stað að leita sér að
vini. Það getur verið erfitt fyrir litla
mús að spjara sig meðal stóru dýr-
anna en þegar allir eru tilbúnir að
rétta hjálpai’hönd gengur allt betur,
segir í kynningu.
Utgefandi er Mál og menning. Je-
an Posocco myndskreytti. Bókin er
24 bls., prentuð í Danmörku. Verð:
1.390 kr.
• BRÁÐUM koma dýrðlegjól er
myndabók fyrir börn. Ragnheiður
Gestsdóttir hefur tekið saman jóla-
söngva sem kynslóðirnar raula sam-
an um hver jól og skreytt klippi-
myndum. Bæði er um að ræða
gömlu vinsælu jólalögin og nokkur
nýrri.
Utgefandi er Mál og menning.
Bókin er 32 bls., prentuð í Dan-
mörku. Verð: 1.680 kr.
• SKOÐAÐU líkama þinn er
fræðsiubók fyrw börn í þýðingu
Guðrúnar Svansdóttur líffræðings.
I kynningu segir að ungum börn-
um sé kennt að þekkja eigin líkama í
gagnlegum texta með aðstoð mynda
og glæruramma.
Utgefandi er Mál og menning.
Bókin er prentuð íKína ogkostar
1.490 krónur.
• NE-hei! sagði Einar Áskell er
myndabók eftir Gunilla Bergström í
þýðingu Sigrúnar Arnadóttur. Þetta
er þetta átjánda bókin sem hún ís-
lenskar um þessa söguhetju.
í kyninngu segir að flestir kannist
við Einar Askel en nú er hann
óþekkur að borða vegna þess að
hann hefur ekki tíma. Feðgarnir
deila en sættast að lokum sem jafn-
an fyrr.
Útgefandi er Mál og menning.
Bókin er 32 bis., prentuð í Dan-
mörku. Verð: 1.290 kr.
BÆKUR
Barnabók
SIGURÐUR DREKABANI
Höfundur máls og mynda: Torill
Thorstad Hauger. Þýðing: Sólveig
Brynja Grétarsdóttir. Prentvinnsla:
Prentsmiðjan Oddi hf. Utgefandi: Mál
og menning 1998. - 235 síður.
GÓÐAR bækur vekja lesanda
fögnuð, laða fram hugsun, er hann
ber með sér síðan í þroskamalnum.
Svo er um þetta verk. Höfundur
lætur afskræmdan
hrokann og skilning
takast á, glíma, unz
annað aflið liggur óvígt
eftir. Til að auðvelda
lesanda skilning, færir
höfundur sögusviðið úr
nálægð okkar, allt aftur
til þess tíma, er frjáls-
bornum mönnum hæfði
það eitt að nema þá
„list“ að handfjalla
vopn; stýra skipi í
friðsæla voga, rupla þar
og ræna, myrða; eign-
ast gull og fanga. Já,
allt aftur til víkinga er
horft, þeirrar tíðar, er
samvizka mannsins er
sögð hafa kropið við
annað altari en. nú. Vissulega er
þetta stílbragð höfundar sársauka -
minna, fyrir lesandann, en að þurfa
að horfast í augu við sjálfan sig, eftir
að mannkyn hefir kropið nýjum sið,
á tyllidögum, í um 2000 ár, en dýrka,
hvunndags, sömu skrímslin, aðeins í
aðra búninga færð.
Sigurður, aðalsöguhetjan, er
fjórði sonur Hákonar jarls hins
norska. Drengnum er innrættur
hroki þeirra er telja sig fædda til að
drottna, en fóstra hans, ambátt, vef-
ur hann ekki aðeins að brjósti sér, til
að næra hann, heldur veldur því, að
kærieikui' til alls og allra seitlar í sál
hans, svo hún verður orrustuvöllur
þessa tvenns. Drengurinn skilur
ekki nautnina sem mannskepnan
virðist öðlast við að drepa og vera
drepin, telur eggvopni betur beitt af
LAUSNARSTEINN - Lífsbók
mín eftir Steingi'ím St.Th. Sigurðs-
sop er komin út.
I kynningu útgefanda segir m.a.:
„Hressileg og á köflum hrikaleg
ævisaga þessa kröftuga listamanns
sem hefur átt fleiri en eina konu,
barist við Bakkus og haldið næst-
um hundrað málverkasýningar í
öllum landshlutum.
Það þekkja allir Steingi’ím, þenn-
Þórarni myndskera en afhausurum
föður og bræðra. Hann Á að hata!
Hann A að hefna! Vissulega reynir
hann, en sú orrusta endar í skelli-
hlátri þeirra sem eru að heilsa nýj-
um degi, eru búnir að gleyma um
hvað afar þeirra deildu í fyi-radag.
Skrýtið, hann hafði alla æsku notið
bezt félagsskapar þræla foreldra
sinna, fólks sem erjaði jörð, þuldi
spekiljóð lífins, - fólk sem hann
mátti ekki umgangast. Reimar og
Tíru varð hann því að hitta í felu-
skjóli skógar; og þar, inni í skuggan-
um, hittir hann veru, Hrafna-Tótu,
sem læknaði sjúka; var
líka forspá; dáð af
mörgum, hötuð af öðr-
um. Sigurður var lítt
hrifinn af henni, þó
fylgdi henni einhver
undariegur seiður.
Hann skildi ekki orð
hennar um að augnlitur
þeirra væri hinn sami,
fyrr en hún trúði hon-
um fyrir því, að þau
áttu bæði sama föður.
Það gerði hún, er hún
græddi sár hans, þá
hann flúði „blóðsins
völl“ aldagamalla erja
tveggja stoltra ætta.
Er fákur hans ber
þau hálfsystkin á
heimahlað hans á ný, þá sigrar hann
drekann, - boðar þrælum nýjan,
hlýrri dag.
Stíll höfundar er lokkandi, snjall.
Að vísu sakna eg hraða, en höfundur
missir aldrei sjónar á takmarki sínu,
- vinnur sig markvisst í átt til þess,
heldur athygli lesanda til loka.
Myndir eru bókarprýði, undanskilji
eg tilraunir við að teikna hest, það
lætur höfundi ekki.
Þýðing Sólveigar er listagóð,
málið ljúft og fallegt. Aðeins
smástríðni: Gullspori fylgir ekki
reiðverum, heldur montbúnaði
knapa (226). Prentverk mjög vel
unnið. Minnist ekki á villuna á síðu
94.
Bók, sem er útgáfunni til mikils
sóma.
an skorinorða
sagnaþul. Hann
lifir lífinu í botn
af hjartans ein-
lægni.“
Útgefandi er
Fjölvi. Bókin er
450 síður prýdd
mörgum mynd-
Steingrímur St.Th. 11111 Og kostar
Sigurðsson 4.480 krónur.
Tryggvi
Gislason
Torill Thorstad
Hauger
Sig. Haukur
Nýjar bækur
Lífsbók listamanns
Nýjar bækur
• DAGBÓK Bridget Jones er eft-
ir Heien Fielding í þýðingu Sigríð-
ar Halldórsdóttur.
I kynningu segir: „Dagbók
Bridget Jones hefst á nýjársdag
með tilheyrandi áramótaheitum og
lýkur í desemberlok ári síðar og
gefur upplýsingar um hvaðeina sem
gerist í lífi þessarar ungu, ein-
hleypu bresku konu í millitíðinni.
Frásögnin er lýsing á hugsanagangi
dagbókarritarans og matarvenjum
svo fátt eitt sé nefnt. Þetta er bók
sem kitlar hláturtaugar allra
kvenna sem hafa unnið úti eða átt í
ástasambandi, svo ekki sé talað um
þær sem eiga mæður. Þessi
skemmtilega lýsing á smáum en
háalvarlegum áhyggjuefnum
nútímakvenna - og karla - hefur
fært bókinni fágætar vinsældir og
metsölu um allan heim.“
Utgefandi er Mál og menning.
Bókin er 246 bls., unnin í Prent-
smiðjunni Grafík. Kápuna gerði
Anna Cynthia Leplar. Verð: 3.680
kr.
• SJÓRÆNINGJAR er fræðslu-
bók eftir breska höfundinn Philip
Steele í þýðingu Haraldar Nelson.
I kynningu segir að í bókinni sé
fróðleikur fyrir börn og unglinga
um sögu sjóræningja sem sigldu
um heimshöfin fyrr á tímum og velt
upp ótal spurningum eins og: Hvers
vegna gerðust svo margir heiðar-
legir sæfarar sjóræningjar? Á
hvaða slóðum voru ræningjar at-
kvæðamestir? Hvernig voru vopn
og skip víkinga?
Útgefandi er Mál og menning.
Bókin er 64 bis., prentuð á Ítalíu.
Verð: 1.680 kr.
Bókmennta-
kynning á
Reyðarfirði
Á vegum Leikfélags Reyðarfjarð-
ar var haldin bókmenntakynning
sunnudaginn 6.des í Félgaslundi.
Lásu þar upp úr verkum sínum
höfundarnir Dagur B. Eggerts-
son, Auður Jónsdótth', Gerður
Kristný, Sigurður Pálsson og
Sindri Freysson.
Einnig var lesið upp úr verkum
Þórarins Eldjái'ns og Ragnars
Inga Aðalsteinssonar. Alla
Borgþórs mætti með sitt lið,
skemmti fólki með söng og
kynnti nýja geisladiskinn sinn
Brothætt. Slík uppákoma er
nýlunda hér og var hún vel sótt af
fólki á öllum aldri sem skemmti
sér vel.
Vera á Hondu
BÆKUR
B a r n a b ó k
EINS OG SKUGGINN
eftir Andrés Indriðason.
Æskan, 157 bls.
ANDRÉS Indriðason er nokkuð
afkastamikill höfundur, hvort held-
ur sem er leikrita- eða skáldsagna-
höfundur. I skáldsögum
hans, sem teljast til
barnabókmennta, eru
persónurnar venjulegt
fólk í venjulegum ís-
lenzkum veruleika. Þær
eru samsettar, ekki bai'a
góðar eða vondar, held-
ur hafa margar hliðar.
Þess vegna er ekki ýkja
erfítt að samsama sig
þeim, jafnvel finna til
eða gleðjast með þeim.
I bókinni Eins og
skugginn segir frá hinni
18 ára gömlu Veru og
fj ölskylduaðstæðum
hennar. Lesanda er
kippt inn í atburðarásina
á fyrstu síðu þegar Vera
vaknar, léttlöskuð eftir
hjólaslys. Sögutíminn er
mótor-
í raun
aðeins einn dagur, sem að stórum
hluta er yfirheyrzla á lögreglustöð.
Þar greinir einhver rödd frá því
sem gerist í þriðju persónu nútíð.
Þar inn í eru svo langir yfírlitskafl-
ar þar sem Vera sjálf rifjar upp
liðna atburði, allt að sex ára gamla.
I þeim má segja að atburðarásin,
söguþráðurinn, sé falinn.
Þessi uppbygging heppnast
hreint frábærlega; hvernig maður
er rifinn frá því liðna inn á lögi'eglu-
stöð í nútíð. Á þann hátt gleymir
lesandi sér ekki í upprifjun fortíðar
heldur er hann alltaf
minntur á „raunveru-
leikann", að eitthvað
hefur gerzt sem
þarfnast útskýringar.
Að því stefnir sagan;
að varpa ljósi á þá at-
burði sem leitt hafa
Veru í þær aðstæður
sem hún hefur komið
sér í.
í sögulok snúast yf-
irlitskaflarnir og
nútíminn saman í einn
enda, hvar allt leysist
farsællega.
Eins og skugginn
er skemmtilega
skrifuð og spennandi
saga frá færum
höfundi sem kann sitt fag. Án efa í
hópi beztu barnabóka - og þá á ég
ekki bara við íslenzkra - fyrir þessi
jól.
Heimir Viðarsson
Andrés
Indriðason