Morgunblaðið - 10.12.1998, Síða 52

Morgunblaðið - 10.12.1998, Síða 52
52 FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1998 MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ + Helgi Hannes- son fæddist á Dynjanda í Jökul- fjörðum 18. apríl 1907. Hann lést á Sólvangi í Hafnar- firði 30. nóvember síðastliðinn. For- eldrar hans voru þau Hannes, sjó- maður á Isafirði, f. 21.1. 1880, d. 17.11. 1973 Helgasonar bónda í Nesi í Grunnavík, Helga- sonar bónda í Barðsvík og Furufirði, og kona hans Jak- obína Ragnheiður, f. 27.9. 1879, d. 12.12. 1952, Guðmundsdóttir húsmanns á Hrauni í Hnífsdal, Markússonar. Albræður Helga voru þeir Sigurður Hermann bifreiðastjóri á ísafirði, f. 14.7. 1910, d. 22.8. 1993, og Ólafur Sigurjón símritari á Isafirði, f. 2.10. 1917, d. 2.8. 1971. Hálf- systkini Helga, sammæðra, voru þau Emil Sigurður Ge- orgsson, f. 1903, d. 21.9. 1911, og Salóme Margrét Georgsdótt- ir, f. 1904, d. 10.4. 1920. Elsku afi Helgi. Nú er komið að þeirri stund sem ég hef lengi kviðið fyrir. Þú ert far- inn frá mér yfir í annan heim en sem betur fer sitja eftir allar þær yndislegu og góðu minningar sem ég á um þig. Það var alltaf svo gott að koma í Stigahlíðina til þín og ömmu Tótu þar sem hlýja, elsku- legheit og velvild voru í fyrirrúmi og það er enn jafngott að koma þangað en það er öðruvísi þegar þú ert ekki þar. Það sem rifjast fyrst upp í huga mínum er þegar ég skreið upp í rúm til þín og sagði: „Afi viltu segja mér sögur frá því þú varst lítill." Eg gat hlustað á sögurnar af æskuárum þínum aftur og aftur og þú gafst þér alltaf næg- an tíma til að segja mér sögur. Einnig minnist ég þess þegar ég, þú og amma Tóta fórum stundum um helgar á gula „Cometnum" þín- um á Sprengisand og fengum okk- ur að borða og fórum svo í bíltúr. Menntun skipti þig afar miklu máli og má segja að þú hafir lagt grunninn að menntun minni. Þú kenndir mér að lesa og reikna þeg- ar ég var sex ára. Þú sýndir mér mikla þolinmæði þegar við sátum við borðstofuborðið í Stigahlíðinni og lásum og reiknuðum af miklu kappi, betri kennara hefði ég ekki getað óskað mér. Þú sýndir námi mínu ætíð mikinn áhuga og hjálp- aðir mér mikið og velgengni mína í námi á ég ekki hvað síst þér að þakka. Við sátum stundum klukku- stundum saman og lærðum stærð- fræði, sem var einmitt sérgrein þín, og einhvem veginn tókst þér alltaf að fá mig til að skilja hlutina enda varstu einstakur kennari. Þú sýndir mér gömlu ensku- og þýskubæk- umar þínar og reyndir einnig að kenna mér svolítið í esperanto. Þú varst alltaf spenntur að fá að vita hvernig mér gengi í skólanum og ég hringdi í þig í hvert skipti sem ég fékk einkunnir úr prófum, sama hvort það voru skyndipróf, jólapróf eða vorpróf. Síðast þegar ég hitti þig þann 8. nóvember sl. á Sólvangi varstu orðinn langt leiddur en þú vaknaðir augnablik, tókst í höndina á mér og spurðir mig hvernig mér gengi í skólanum og hvort ég hefði tekið próf nýlega. Ahugi þinn á námi mínu virtist aldrei ætla að dvína. Að lokum vil ég þakka þér fyrir allt sem þú gerðir fyrir mig, elsku afi minn. Þú varst mér svo mikils virði, lífið hefði orðið svo miklu tómlegra án þín. Eg veit að nú líður þér vel hjá Guði og ert laus við alla verkina en söknuðurinn er alltaf sár. Eg trúi því elsku afi minn að þú sért enn á meðal okkar og fylgist með stúdentsprófunum mín- Fyrri kona Helga var Margrét Þorleifs- dóttir, f. 27. nóvem- ber 1907, d. 9. ágúst 1981. Börn þeirra eru Haukur Helga- son, fv. skólastjóri í Hafnarfirði, f. 24. júlí 1933, maki Sigrún Davfðsdóttir, og Erla Margrét, hjúkrunar- framkvæmdastóri í Hafnarfirði, f. 15. júní 1948, maki Gunnar G. Vigfússon. Seinni kona Helga er Þórunn Bjarney Garðarsdóttir, f. 2. september 1918. Börn þeirra eru Helgi Þór, kennari í Hafnarfirði, f. 4. janú- ar 1956, maki Guðbjörg H. Gylfadóttir, og Hanna Ragnheið- ur, húsmóðir, búsett í Dan- mörku, f. 22. janúar 1961, maki Steffen Simbold. Stjúpbörn Helga eru Garðar Halldórsson bankamaður, f. 6. nóvember 1941, maki Inga Jónsdóttir, Kristín Jóna Halldórsdóttir skrifstofumaður, f. 3. mars 1947, Anna Þórunn Halldórsdóttir hjúkrunarfræðingur, f. 9. sept- um. Elsku amma Tóta, missir þinn er mikill en ég bið góðan Guð að styrkja þig. Elsku afi Helgi, minn- ingin um þig mun ætíð lifa í hjarta mínu. Þín Guðrún Þóra Helgadóttir. Afi minn er látinn háaldraður. Til síðustu stundar barðist hann hetju- lega. Þrátt íyrir aldur og sjúkleika átti hann sterkt hjarta og ótrúlega skýran huga fram í andlátið. Afi minn var stórmenni. Hann var ekki bara stór og glæsilegur að vexti, hann var einnig stórhuga og hafði kjark og dug til að fylgja eftir hugsjónum sínum og stefnumálum. Frásagnir afa af þeirri baráttu sem háð var hér á landi fyrr á öldinni fyrir mannréttindum og mannsæm- andi kjörum eru hetjusögur fyrir mér og mikill fjársjóður. Þar var hann ekki bara sögumaður heldur einnig virkur þátttakandi. Eg sé fyrir mér ungling labba veturlangt slóðann milli Hnífsdals og Isafjarðar til að sækja sér menntun í kvöldskóla. Berandi dag- lega þungan mjólkurbrúsa inn á Isafjörð til að vinna sér inn aura fyrir skólabókum, þegar heim var haldið síðla kvelds í myrkri og stundum byl var leiðin ærið löng. Kolniðamyrkur eða þegar best lét fölur máninn vaðandi í skýjum, fjaran á aðra hönd en brött fjalls- hlíðin á hina. Fjörulallar sem lifðu góðu lífi í hugskoti fólks, ótti, fá- tækt, hungur, kuldi og mikil áreynsla, ekkert af þessu megnaði að hindra fór hans í leit að þekk- ingu og visku. Uppspretta visku hans fannst mér alltaf koma frá hjartanu og af ríkri réttlætiskennd. Hann átti ekki langt að sækja þetta, því móðir hans Jakobína (Samvinnu-Bína eins og hún var oft kölluð) hafði þá náðargáfu sem stóru hjarta fylgir; þar mátti aldrei skilja nokkurn útundan og allir skyldu njóta réttlætis. Þegar afi var 17 ára var stofnað verkalýðsfé- lag í Hnífsdal. Þau áttu bæði sæti í fyrstu stjórn félagsins. Strax lentu félagsmenn í harðvítugum átökum því vinnuveitendur ákváðu að lækka kaupið. Mæðginin tóku sér stöðu í fremstu víglínu en slíkt kostaði verkafólk oft miklar fómir. Langtímum saman voru þau útilok- uð frá vinnu á „sínu svæði“. Þá varð að færa sig um set, en áfram börð- ust þau fyrir hugsjónum sínum. Frásagnir afa míns af atburðum þar sem þeim var meinað að afla sér lífsviðurværis vegna baráttu sem var háð til að tryggja grund- vallarréttindi eru mér afar ofarlega ember 1951, maki Ágúst Þor- steinsson. Kennaraprófi lauk Helgi 1931 og hóf þá kennslu við Barna- skóla Isafjarðar 'og kenndi þar til 1948 að undanteknum tveim- ur áiiim er hann var fram- kvæmdastjóri Alþýðuflokksins. Hann var bæjarstjóri í Hafnar- firði 1948-1954, deildarstjóri verðbréfa- og innheimtudeildar Tryggingastofnunar ríkisins 1954-1978. Jafnframt því var hann stundakennari við Ármúla- skóla og Námsflokka Reykjavík- ur á árunum 1956-1983. Helgi var einn stofnenda Verkalýðsfélags Hnífsdælinga 1924 og í stjórn þess, í stjórn Verkalýðsfélagsins Baldurs á ísafirði til ljölda ára og formað- ur í tíu ár. Hann var forseti ASÍ 1948-1954, gegndi fjölda trún- aðarstarfa innan Góðtemplara- reglunnar, var forseti Lands- sambands bindindisfélaga öku- manna og var formaður Ábyrgðar hf. tryggingafélags bindindismanna. Helgi beitti sér fyrir stofnun Samtaka sykur- sjúkra 1971 og var þar formað- ur fyrstu átta árin. Hann ritaði fjölda blaðagreina um skólamál, stjórnmál, verkalýðsmál og bindindismál. Útför Helga fer fram frá Dómkirkjunni í dag og hefst at- höfnin klukkan 13.30. í huga nú þegar við kveðjum hann. Ekki síður orð hans um að stöðugt þyrfti að berjast fyrir réttlátara þjóðfélagi og að ef samtök verka- lýðsins væru ekki sterk og héldu vöku sinni og sæktu fram til nýrra sigra myndi það tapast sem áunnist hefur og stöðugt troðið á lítilmagn- anum „því hvað má sér höndin ein og ein“. Hann vissi sem er að hvert spor markar, hvert spor er dýr- mætt og halda yrði fast í hvern áfangasigur. Afi gegndi ýmsum virðingar- störfum, en upphafning var aldrei í hans huga. Hugsjónir hans um jafnrétti og bræðralag gerðu hann að eðalkrata. Hann var stoltur af Alþýðuflokknum og Alþýðusam- bandi Islands sem hann taldi bar- áttutæki hins vinnandi manns fyrir réttlæti og jöfnuði. Genginn er mik- ill baráttumaður þeirrar kynslóðar sem skóp okkur réttlátara þjóðfé- lag. Þökk sé þér, afi. Unnur A. Hauksdóttir. Látinn er föðurbróðir minn, Helgi Hannesson. Eg ætla ekki að rekja hér hans æviferil, það munu aðrir gera. En mig langar til að minnast frænda míns, eins og ég sé hann í endurminningunni. Helgi frændi, eins og við systkin- in kölluðum hann alltaf, var ekki venjulegur frændi. Hann var hár og glæsilegur maður sem vakti athygli hvar sem hann fór. Það var ekki bara útlitið sem vakti athygli, held- ur allt hans fas og framkoma. Frá honum skein ávallt velvildin og brosið hans var ómótstæðilegt. AUtaf var hann tilbúinn að hjálpa öðrum og skiptu þá tíminn og fyrir- höfnin engu máli, þó hann væri oft- ast önnum kafinn fyrir, en hann vann lengst af allt of langan vinnu- dag. Þó margir áratugir séu liðnir síðan ég var ungur drengur að alast upp vestur á ísafirði, eru mér alltaf minnisstæðar jólagjafirnar frá Helga frænda. Eg man að þegar við vorum búin að borða og búið var að ganga frá í eldhúsinu á aðfanga- dagskvöld, spurði ég alltaf foreldra mína hvort ég mætti ekki byrja á að opna pakkann frá Helga frænda. Það voru sko engir venjulegir jóla- pakkar sem komu frá honum. Eins var það ef eitthvað vantaði fyrir vestan, hvort sem það voru nú varahlutir í bfl, eða eitthvað annað, þá þurfti yfirleitt ekki annað en eitt símtal til Helga frænda og hann bjargaði málunum. Það var sama hvort hann fann þetta í Reykjavík eða þurfti að leita út fyrir land- steinana. Öllu bjargaði Helgi frændi. Ég held að ég hafi trúað því langt fram eftir aldri að það væri ekkert vandamál í þessum heimi sem Helgi frændi gæti ekki leyst. Það var líka gaman að fylgjast með hvað kært var með þeim bræðrum, Helga, Ólafi og Sigurði fóður mín- um. En vegna þess að faðir minn bjó lengst af á Isafirði og þeir Helgi og Ólafur á höfuðborgarsvæðinu, var samgangur minni en þeir vildu. Ólafur dó því miður um aldur fram árið 1971. Mér er enn minnisstætt vorið 1978. Þá var ég staddur í sumarbú- stað uppi í Borgarfirði. Pabbi hafði þá átt erindi suður, akandi. Helgi fór svo með honum vestur til að heimsækja æskustöðvarnar. Komu þeir við í bústaðnum hjá mér. Það vai’ eins og þeir væru orðnir ungir í annað sinn. Það var mikil tilhlökk- un að fara saman vestur. Það var einnig sérstaklega skemmtilegt að fylgjast með hvað þeir nutu þess pabbi heitinn og Helgi hvað stutt var orðið á milli þeirra, eftir að pabbi flutti í Kópavoginn árið 1983. Eftir það áttu þeir margar skemmtilegar samverustundir næstu tíu árin og studdu hvor ann- an eftir fremsta megni. Kæri frændi. Blessuð sé minning þín. Ég bið þig að fyrirgefa þessar fátæklegu línur. Efst í huga mér er þakklæti til þín fyrir einstaklega ljúfa viðkynningu og takmarka- lausa vináttu við mig og fjölskyldu mína. Þórunn mín, Haukur, Erla Mar- grét, Garðar, Ki-istín, Anna, Helgi Þór og Hanna og fjölskyldur. Eg sendi ykkur öllum mínar samúðar- kveðjur. Megi góður Guð styðja ykkur og styrkja. Eiríkur Hans Sigurðsson. Ágætur föðurbróðir minn, Helgi Hannesson, er í dag kvaddur hinstu kveðju. Síðast sá ég hann fyrir rétt- um mánuði og var þá mjög af hon- um dregið. Hafði hann orð á því, að sér þætti hægt ganga að komast yf- ir móðuna miklu. Helgi þoldi reynd- ar illa hægagang og lognmollu, vildi láta hlutina ganga. Sem bróðursonur hans naut ég mjög frændsemi við Helga Hannes- son. Afar kært var með fóður mín- um og honum og hittust þeir oft meðan báðir lifðu og báru saman bækurnar, sögðu skemmtisögur af vestfirskum körlum og kerlingum og nutu þess að vera að vestan og rifja upp kúnstugar uppákomur frá Isafjarðarárunum. Þeir bræður, Helgi, Sigurður og Ólafur voru allir fæddir fyrir vestan, Helgi þeirra elstur, fæddur í Grunnavík í Jökul- fjörðum í aprílmánuði 1907 í þann mund er Islendingar voru sem óð- ast að vélvæða bátaflota sinn. Þessi ár voru því miklir umbrotatímar í útgerð, veiðum og fískvinnslu og Helgi hreifst snemma af baráttu sjómanna og alþýðu manna til bættra kjara og tók virkan þátt í framvindu mála á þessum vett- vangi. Ásamt kennslustörfum strax eft- ir kennarapróf árið 1931 var hann fljótlega önnum kafinn í stjórn- málabaráttu ásamt hinum alþýðu- flokksforkólfunum, Vilmundi Jóns- syni, Hannibal Valdimarssyni, Finni Jónsssyni, Grími Kristgeirs- syni og Guðmundi G. Hagalín, til þess að nefna nokkra. Alþýðuflokk- urinn hafði verið stofnaður árið 1916 og segja má, að flokkurinn hafi stjórnað bæjarmálefnum á ísa- firði í 25 ár að mestu leyti einn og gekk Isafjörður á þessum árum undir nafninu Rauði bærinn. Helgi sat í bæjarstjóm í liðlega 10 ár eða þar til hann færði sig suður á bóg- inn, gerðist bæjarstjóri í Hafnar- firði og forseti Alþýðusambands Is- lands um sex ára skeið. Ég man fyrst eftir Helga þegar ég var sjálfur barnungur; það mun hafa verið í veislu heima á ísafirði hjá honum og Margréti Þorleifs- dóttur fyrri konu hans. Helgi var þá þegar stór og mikill vexti, ávallt vel klæddur, talaði hátt og snjallt og vakti athygli. Tilefni veislunnar man ég reyndar ekki en einn HELGI HANNESSON bræðrasona Helga lét svo um mælt þar sem hann virti húsbóndann fyr- ir sér, að þegar hann yrði stór ætl- aði hann líka að borða kjöt eins og Helgi frændi. Helgi var mjög affarasæll kenn- ari. Hann hélt góðum aga og þurfti ekki að reyna mikið á sig til þess; einn mesta villing í barnaskóla Isa- fjarðarbæjar gerði hann að banda- manni sínum og sá gaf Helga síðan reglulega skýrslur um athafnir baldinna bæjarpúka. Nefndarstörf fyrir skólann og bæinn hlóðust á hann eins og títt er um kraftmikla og vinsæla menn. Helgi var afar frændrækinn og naut ég þess. Tívolíferð með honum í kringum 1950 var meiriháttar upplifun fyrir sjö ára strák að vest- an. Seinni kona Helga er Þómnn B. Garðarsdóttir. Heim til þeirra var alltaf gott að koma og ekki hvað síst á þorláksmessu, þegar Vest- firðingar halda sína skötuhátíð. Ástvinum öllum sendi ég og fjöl- skylda mín innilegar samúðar- kveðjur. Sigurjón H. Ólafsson Helgi Hannesson kennari, einn af mínum bestu vinum og velgjörð- armönnum, er horfinn yfir móðuna miklu í hárri elli. Þegar mér barst fregnin um andlát hans reikaði hugur minn sjö áratugi aftur í tím- ann þegar við vorum stofufélagar á Sjúkrahúsi Isafjarðar, ég fimm ára snáðinn lá í gifsi vegna berkla, sem byrjuðu í bakinu, en Helgi var þá liðlega tvítugur. Hann var einnig rúmfastur, en hafði þó fótavist drjúgan tíma af spítaladvöl sinni. Ágætlega fór um okkur enda var Isafjarðarspítali nýjasta og full- komnasta sjúkrahús landsins á þeim tíma. Þar réð ríkjum sá lands- þekkti og ljóngáfaði maður Vil- mundur Jónsson, síðar landlæknir, og sú góða yfírhjúkrunarkona Jóna Guðmundsdóttir, sem aldrei var kölluð annað en systir Jóna. Það er skemmst frá að segja, að Helgi gerðist vörður minn og verndari. Hann kenndi mér að lesa, talaði mikið við mig og sagði mér sögur, enda fékk ég strax mikið traust og dálæti á honum sem jafna mátti við föðurást. Helgi Hannesson var stór maður og glæsilegur á velli, hann var glað- lyndur og vel máli farinn og gat kastað fram vísu þegar við átti. Ég saknaði Helga mikið eftir að hann útskrifaðist af sjúkrahúsinu. Sjálfur lá ég þar nokkur misseri til viðbótar og í fimm ár samtals. En Helgi bjó sig undir kennaranám og var næstu vetur í Reykjavík. Það var í raun og vei'u mikið af- rek fyrir fjárvana og heilsutæpan mann að brjótast áfram til mennta á þeim tíma, því að þá voru engin námslán og atvinnumöguleikar tak- markaðir. Það var því með ólíkind- um að mér skyldu berast bókasend- ingar frá Helga Hannessyni með póstskipinu að sunnan öðru hverju. I öllum erli höfuðborgarinnar mundi hann eftir litlum dreng á Ísafjarðarspítala, sem hann langaði til að gleðja þótt hann yrði að fórna til þess hluta af alltof litlu sparifé sínu. Ég hugsaði reyndar lítið um það þá, hve mikið hann lagði á sig til þess að gleðja mig, en þeim mun meira hef ég leitt hugann að því síð- ar. Jafnframt bókasendingunum sem stóðu allt fram á fullorðinsár fékk ég ágæt sendibréf, sem mér eru jafnvel meira virði nú en þegar ég las þau fyrsta sinni. Ég útskrif- aðist af sjúkrahúsinu árið 1931, sama vorið og Helgi lauk kennara- prófi. Átta áram seinna lágu leiðir okkar aftur saman er ég var við nám í 3. bekk gagnfræðaskólans á Isafirði. Þá var Helgi kvæntur Margréti Þorleifsdóttur frá Súða- vík, sem ég mundi vel eftir frá því hún var starfsstúlka á Sjúkrahúsi Isafjarðar. Sonur þeiira Haukur, síðar skólastjóri í Hafnai-firði, var þá sex ára gamall, ljómandi fallegur drengur. Þessi yndislegu hjón gerðu mér þann vinargreiða að taka mig í fæði og þjónustu og út-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.