Morgunblaðið - 30.12.1998, Síða 1

296. TBL. 86. ÁRG.
MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
MAIIKA MAHKA.
'***H*4

Reuters
Minnt á
Evrópu-
myntina
FRANSKUR vegfarandi gengur
hjá upplýstum blöðrum sem
hanga uppi í innkaupamiðstöð í
París til að minna á að um ára-
mótin tekur hin sameiginlega
Evrópumynt, evran, við af gjald-
miðlum ellefu aðildarlanda Evr-
ópusambandsins (ESB). Blöðr-
urnar hanga fyrir utan höfuð-
stöðvar franska bankans Paribas.
Mikið hamfaraár
Frankfurt. Reuters.
NÁTTÚRUHAMFARIR hafa á
þessu ári valdið dauða um
fímmtíu þúsunda manna og tjóni
sem metið er á yfir 90 milljarða
bandaríkjadala, 6.300 milljarða
króna. Þetta er næstmesta tjón
sem orðið hefur á einu ári, sam-
kvæmt upplýsingum sem stærsta
baktryggingafyrirtæki heims,
Munich Re, birti í gær.
I fréttatilkynningu frá Munich
Re segir, að hina óvenjumiklu
eyðileggingu sem náttúruhamfar-
ir hefðu valdið á árinu megi rekja
tii blöndu veðurfarslegra breyt-
inga af völdum „gróðurhúsaáhrif-
anna“ og óheyrilega mikilla rign-
inga.
Árið 1997 fórust um 13.000
manns í náttúruhamförum og
tjónið var um 30 milljarðar doll-
ara, 2100 milljarðar króna.
Aðeins árið 1995 var fjárhagslegt
tjón meira en í ár, þegar það fór
upp í 180 milljarða dollara.
Megnið af því tjóni olli
jarðskjálftinn í japönsku iðnaðar-
borginni Kobe.
16 ferðamenn tekmr í gíslmgu í Jemen
Fjórir fellu
við björgun
London, Sanaa. Reuters.
ALLS sextán ferðamenn, tólf Bret-
ar, tveir Bandaríkjamenn og tveir
Ástralar, voru teknir í gíslingu af
mannræningjum á leið sinni til suð-
urhéraða Jemen á mánudag. Fjórir
ferðalanganna, þrír Bretar og einn
Ástrali, létu lífið í átökum í gær þeg-
ar öryggissveit jemensku ríkislög-
reglunnar réðst að búðum mannræn-
ingjanna. Talsmaður jemenskra yfir-
valda segir mannræningjana vera
meðlimi herskárra öfgahópa
múslima sem krefjast þess að félög-
um þeirra verði sleppt úr fangelsum
landsins.
Öryggissveit lögreglunnar tókst að
bjarga hinum gíslunum en tveir
þeirra særðust lítillega. Tveir mann-
ræningjanna voru skotnir til bana í
árásinni. Þetta mun vera í fyrsta
skipti sem gíslar láta lífið í Jemen.
Björgunaraðgerðin var einnig sú
fyrsta af sínu tagi í landinu.
Um 100 mannrán
á sex árum
Ferðamennirnir fóru til Jemen á
vegum bresku ferðaskrifstofunnar
Explore Worldwide, sem kvaðst hafa
fylgt öllum reglum um slík ferðalög
til hlítar. Þetta væri í fyrsta sinn sem
viðskiptavinir hennar lentu í alvar-
legum vandræðum í Jemen. Robin
Cook, utanríkisráðhen-a Bretlands,
gaf út yfirlýsingu í gærkvöldi þar
sem hann hvatti alla Breta til að
forðast ferðalög til Jemens og öllum
breskum ferðamönnum þar væri
ráðlegast að yfirgefa landið.
Síðan 1992 hafa meira en 100 út-
lendingar, þar á meðal ferðamenn,
stjórnarerindrekar og olíuverka-
menn, verið teknir í gíslingu mann-
ræningja í Jemen. Lögreglan hefur
tekið á málinu með aukinni hörku
undanfarið vegna sívaxandi straums
ferðamanna til landsins. Tekjur jem-
enska ríkisins af ferðamannaþjón-
ustu eru um 100 milljónir dollara ár-
lega en hafa lækkað undanfarin ár
sem má án efa rekja til stöðugra
mannrána.
Gíslatakan á mánudaginn var
stærsta og jafnframt alvarlegasta
málið til þessa. Mannræningjarnir
kröfðust lausnar fanga sem hand-
teknir voru þegar öi’yggissveit lög-
reglunnar gerði vopnabúr öfgahóps
múslima upptækt fyrir skömmu.
Rannsókn stendur nú yfir á uppruna
samtakanna sem og samböndum
þeiiTa við samskonar hópa í öðrum
arabaríkjum.
Þýskir ferðamenn í haldi
Þremur vikum fyrir atburði mánu-
dagsins var fjórum þýskum
ferðamönnum rænt af ættbálki ann-
ars staðar í landinu. Haft er eftir
jemenskum fjölmiðlum að kröfur
mannræningjanna hljóði upp á
640.000 sterlingspund í reiðufé.
Fyrrverandi leiðtogar Rauðu kmeranna sættast við stjórn Kambódíu
Biðjast fyrir-
gefningar á
ódæðisverkum
Reuters
KHIEU Samphan og Nuon Chea svara spurningum fréttamanna í gær.
Phnom Penh. Reuters.
KHIEU Samphan og Nuon Chea,
sem voru meðal helstu leiðtoga
skæruliðahreyfingar Rauðu kmer-
anna í Kambódíu, báðust í gær í
fyrsta sinn opinberiega afsökunar á
grimmdarverkum sem framin voru í
stjórnartíð hreyfingai’innar á átt-
unda áratugnum, en talið er að allt
að tvær milljónh- Kambódíumanna
hafi þá látið lífið.
Khieu Samphan og Nuon Chea
gáfu sig fram á laugardag, eftir að
stjórnvöld höfðu heitið því að þeir
yrðu ekki teknir höndum. Tvímenn-
ingarnir komu með þyriu til höfuð-
borgarinnar Phnom Penh í gær og
áttu fund með Hun Sen, forsætis-
ráðherra Kambódíu, sem tók þeim
fagnandi.
„Þetta eru endalok Rauðu kmer-
anna,“ sagði Khieu Samphan á fundi
með fréttamönnum í gær. Aðspurður
sagðist hann fullur iðrunar vegna
þeirra þjáninga sem landsmenn
hefðu liðið í stjórnartíð Rauðu kmer-
anna, en enginn leiðtogi hreyfingar-
innar hefur fyrr beðist afsökunar á
ógnaröldinni. Mannréttindahreyf-
ingar létu sér þó fátt um fmnast og
hétu á stjórnvöld að standa við fyrri
yfirlýsingar um að leiðtogar Rauðu
kmeranna yrðu dregnir fyrir dóm.
Khieu Samphan tjáði fréttamönn-
um að nauðsynlegt væri að gleyma
blóðugri fortíðinni til að unnt væri að
ná sáttum meðal þjóðarinnar og
tryggja frið og öryggi í landinu. Hun
Sen, sem sjálfur vai' meðlimur Rauðu
kmeranna um skeið, tók í sama
streng og ýjaði hann jafnvel að því að
yrðu tvímenningarnir sóttir til saka
fyi-ir þjóðarmorð gæti blossað upp
borgarastyrjöld í landinu.
Næstráðendur Pol Pots
Rauðu kmerarnir náðu völdum í
Kambódíu árið 1975, en var steypt
af stóli í innrás Víetnama árið 1979.
Á þessum fjórum árum er talið að
fímmtungur kambódísku þjóðarinn-
ar hafi látið lífið vegna vinnuþrælk-
unar, hungurs og sjúkdóma, og
margir voru pyntaðir eða teknir af
lífi.
Pol Pot, sem lést í apríl á þessu ári,
var æðsti leiðtogi Rauðu kmeranna,
en Khieu Samphan gegndi embætti
þjóðhöfðingja á valdatíma hreyfing-
arinnar og kom jafnan fram í hennar
nafni. Nuon Chea var talinn ganga
þeim næstur að völdum.
Stjórnmálaskýi-endur telja að stór
hluti Kambódíumanna vilji forðast
að róta upp vandamálum fortíðarinn-
ar, enda séu þeir uppgefnir á ára-
tugalöngum átökum. Stjórnarand-
staðan, undir forystu Sams Rainsys,
hefur þó lagt hart að stjórnvöldum
að draga forystumenn Rauðu kmer-
anna fyrir dóm.
Réttarhalda fyrir krafist
Háværar raddir á alþjóðavett-
vangi hafa einnig krafist réttarhalda.
Fulltrúi alþjóðlegu mannréttinda-
samtakanna Amnesty International í
Kambódíu sagði í gær að það væri
móðgun við fórnarlömb grimmdar-
verka Rauðu kmeranna ef Khieu
Samphan og Nuon Chea slyppu við
refsingu. Yfirmaður Asíudeildar
Human Rights Watch sagði að hægt
væri að fallast á að tvímenningarnir
yi’ðu náðaðir að loknum réttarhöld-
um, til að stuðla að friði í Kambódíu,
en að óhugsandi væri „að láta sem
ein mestu fjöldamorð 20. aldar hefðu
aldrei átt sér stað“.
Sérfræðingar Sameinuðu þjóð-
anna eru þegar farnir að undirbúa
ákærur á hendur leiðtogum Rauðu
kmeranna, sem lagðar yrðu fram
kæmi til réttarhalda. Forsætis-
ráðherrann Hun Sen hefur þó vísað
því algjörlega á bug að erlendir aðil-
ar komi að málinu.
Færeyskir
sjómenn með
mettekjur í ár
FÆREYSKIR sjómenn eru nú farn-
ir að finna fyrir því að góðæri ríkir í
Færeyjum. Tekjur sjómanna á fiski-
skipum hafa á árinu sem er að líða
verið hærri en nokkru sinni, eftir því
sem Jyllandsposten gi-einir frá..
Samkvæmt upplýsingum frá
færeyska fiskimannasambandinu,
Foroya Fiskimannafélag, hafa
áhafnir nótabáta aukið sinn hlut
mest. Meðaldagstekjur áhafnar-
meðlima þeirra hafa verið í kringum
30.000 ísl. kr. Það er um 53% hækk-
un frá því í fyrra. Laun áhafnar-
meðlima á ferskfisktogurum voru
um 18.000 kr. á dag, sem er 47%
hækkun frá í fyrra. Á frystitogurum
voru daglaunin nær 11.000 kr. og á
rækjutogurum um 16.000 kr.
Þessi bættu kjör færeyskra sjó-
manna má fyrst og fremst rekja til
góðrar veiði auk methás afurðaverðs.
---------------------
Kosið á Græn-
landi í febrúar
Kaupinannahöfn. Reuters.
JONATHAN Motzfeldt, forsætis-
ráðherra grænlenzku heimastjórnar-
innai', boðaði í gær til þingkosninga
16. febrúar næstkomandi. Búizt er
við að kosningabaráttan muni fyrst
og fremst snúast um efnahagsmál,
hugmyndh- um aukna sjálfstjórn
Grænlands, sjávarútvegs- og
auðlindamál. 31 á sæti á heima-
stjórnai'þingi Grænlands.