Morgunblaðið - 26.03.1999, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 26. MARZ 1999 43
Frumvarp um breytingar á kjördæma-
skipan landsins samþykkt
Andstaðan við
frumvarpið þvert
á alla flokka
Kjördæmin verða fæst
sex en flest sjö
bili
Morgunblaðið/Kristínn
stín Astgeirsdóttir, Þorsteinn Pálsson,
ídsson.
hann og bendir á að samanlagður fund-
artími á Alþingi Islendinga sé mun
lengri en í þingum í nálægum löndum.
Góður vinnustaður
EgOl Jónsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks, tók fyrst sæti á Alþingi fyrir
tuttugu árum eða síðla árs 1979. Þá
skipaði hann annað sæti framboðslista
Sjálfstæðisflokksins í Austurlandskjör-
dæmi og segir hann að það hafi verið í
íyrsta sinn sem tveir sjálfstæðismenn
komust á þing í því kjördæmi. „Síðan
þá hefur Sjálfstæðisflokkurinn verið
með tvo þingmenn úr kjördæminu, fyr-
ir utan tímabilið 1991 til 1995,“ segir
hann.
Þegar hann er spurður að því hvað
hann ætli að taka sér fyrir hendur
þegar þingmennskunni lýkur í vor
segir hann: „Sauðburðurinn á Selja-
völlum á að byrja sama dag og ég læt
af þingmennsku þannig að kannski
stend ég mig betur í sauðburði núna
en ég hef gert síðustu árin,“ en hann
lætur af þingmennsku 8. maí nk. „Það
verður náttúrulega mjög þægilegt að
fylgjast með vorstörfunum á þeim bæ.
Þar er mikið að gera í maímánuði og
fram í júní, en svo verður nú annað að
ráðast upp úr því,“ bætir hann við.
Stefán Guðmundsson hefur eins og
Egill setið á þingi í tuttugu ár og kom
fyrst á þing árið 1979, sem þingmaður
Framsóknarflokksins á Norðurlandi
vestra. Aðspurður kveðst Stefán ekki
sjá eftir þeirri ákvörðun að láta af
þingmennsku. „Eg hef alla tíð átt
heima fyrir norðan og fjölskyldan ver-
ið þar og ég sætti mig jnjög vel við að
láta af þingmennsku. Eg var kosinn í
sveitarstjórn í nýju sameinuðu sveitar-
félagi í Skagafirði í síðustu sveitar-
stjórnarkosningum og ætla mér að
vinna þar,“ segir hann, en bætir því
við að auðvitað sjái hann að mörgu
leyti eftir þinginu. „Það er gaman að
vinna á þingi og þetta er góður vinnu-
staður. Maður hefur auk þess eignast
þar marga góða vini úr öllum flokkum
í þessi ár,“ segir hann og tekur fram
að starfsfólk þingsins sé afburðagott
og þakkar því samstarfið.
ALÞINGI samþykkti í gær frum-
varp til stjórnskipunarlaga um
breytingu á stjórnarskrá Lýðveldis-
ins Islands, en það kveður á um
breytingu á núverandi kjördæma-
skipan landsins. Felst m.a. í frum-
varpinu að kjördæmi í landinu verði
fæst sex en flest sjö. Fjörutíu og sjö
þingmenn greiddu atkvæði með
frumvarpinu en sjö greiddu atkvæði
á móti.
I þeim hópi voru þingmenn úr öll-
um þingflokkum Alþingis og allir
nema einn eru landsbyggðarþing-
menn. Atta þingmenn sátu hjá við
atkvæðagreiðsluna en sex þingmenn
voru fjarverandi. Þar sem um
breytingu á stjórnarskránni er að
ræða þarf nýtt þing að staðfesta
frumvarpið til að það taki gildi.
Þeir þingmenn sem greiddu at-
kvæði gegn frumvarpinu eru: Egill
Jónsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks á Austurlandi, Einar K. Guð-
finnsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks á Vestfjörðum, Guðjón Guð-
mundsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks á Vesturlandi, Hjörleifur
Guttormsson, þingmaður óháðra á
Austurlandi, Kristinn H. Gunnars-
son, þingmaður Framsóknarflokks
á Vestfjörðum, Ragnar Arnalds,
þingmaður Samfylkingarinnar á
Norðurlandi vestra, og Ögmundur
Jónasson, þingmaður óháðra úr
Reykjavík.
Skref í átt
að einu kjördæmi
Nokkrir þingmen gerðu grein
fyrir atkvæði sínu og sagði Hjörleif-
ur Guttormsson, þingflokki óháðra,
m.a. að með þeirri stjórnarskrár-
breytingu sem verið væri að lög-
leiða og breyttri kjördæmaskipan
sem fylgdi í kjölfarið væri verið að
stíga afleitt og afdrifaríkt skerf.
„Búin verða til þrjú risastór lands-
byggðarkjördæmi, þvert á hefð-
bundin samvinnuform fólks og
byggðarlaga. Norðurland verður
skorið í tvennt, Austurland svipt
stöðu sem það hefur haft frá þjóð-
veldisöld og höfuðborgin bútuð
sundur í tvö kjördæmi.“ Sagði hann
að nær hefði verið að koma á fjórð-
ungaskipan með lýðræðislegu valdi,
heimavaldi, og gera síðan landið að
einu kjördæmi til Alþingis.
Ögmundur Jónasson, þingflokki
óháðra, tók undir að landið ætti að
gera að einu kjördæmi samhliða því
að pólitískt og efnahagslegt vald
yrði fært til einstakra landshluta
með fylkjafyrirkomulagi. „Hér er
hins vegar að fæðast óskapnaður
sem ég mótmæli með því að greiða
atkvæði gegn stjórnarskrárbreyt-
ingunni." Einar K. Guðfínnsson,
Sjálfstæðisflokki, sagði við at-
kvæðagreiðsluna að verið væri að
ljúka lagasetningu sem hann óttað-
ist að myndi ekki leiða til velfarnað-
ar en Sigríður Jóhannesdóttir, þing-
flokki Samfylkingarinnar, kvaðst
greiða atkvæði með frumvarpinu.
Hún bætti þó við: „Það er að mínu
mati forsenda fyrir að sameina Suð-
urnes og Suðurlandskjördæmi að
suðurstrandarvegur verði lagður
áður en kjördæmabreyting á sér
stað.“
Egill Jónsson, Sjálfstæðisflokki,
sagði að afgreiðsla frumvarpsins
væri fráleit og hlyti að leiða til þess
að landið yrði gert að einu kjör-
dæmi. „Þetta er aðeins áfangi í þá
átt og það er vissulega gjörningur
sem mér hugnast ekki. Þess vegna
greiði ég atkvæði á móti þessu
frumvarpi eins og það liggur fyrir.“
Kristinn H. Gunnarsson, Fram-
sóknarflokki, sagði eftirfarandi við
atkvæðagreiðsluna: „Þetta frum-
varp hefur ákaflega skýran tilgang,
að fækka þingsætum um þriðjung í
þremur fámennustu kjördæmum
landsins: Vesturlandi, Vestfjörðum
og Norðurlandi vestra og fjölga
þingsætum að sama skapi á höfuð-
borgarsvæðinu. Ahrif íbúa þessara
kjördæma munu minnka að sama
skapi og þess mun sjá stað í fjár-
veitingum og lagasetningu á kom-
andi árum. Sérstaklega þar sem
vaxandi tilhneigingar gætir hjá
þingmönnum á höfuðborgarsvæðinu
að líta á sig sem fulltrúa staðbund-
inna sérhagsmunahópa."
Siv Friðleifsdóttir, samflokks-
maður Kristins, sagði hins vegar að
með samþykkt frumvarpsins væri
verið að taka skref í rétta átt. „Hér
er um nýja kjördæmaskipan að
ræða og meiri jöfnun á atkvæðis-
rétti. Ungt fólk hefur talað fyrir
þessu máli í langan tíma,“ sagði hún
meðal annars.
Morgunblaðið/Kristinn
u með blónivöndinn sem hann fékk frá samþingmönnum sínum.
löggjafarstarf Alþingis hefði einnig
batnað og fullyrti að meðferð þing-
mála væri nú vandaðri en áður. „Mér
þykir því slæmt þegar menn falla
stundum í þá gryfju að lýsa Alþingi
sem afgreiðslustofnun. Það er rangt
og þeir sem svo tala gera ekki annað
en að skaða ímynd Alþingis."
Ólafur lætur af þingmennsku
Eins og kunnugt er lætur Ólafur
G. Einarsson af þingmennsku og not-
aði hann tækifærið í gær til að
þakka samþingmönnum sfnum góða
viðkynningu og samstarf á umliðn-
um árum. „Hér er gott að starfa, hér
er góður andi í þessari virðulegu
stofnun og hér verða vinatengsl
þvert á öll flokksbönd," sagði hann
og kvaðst ennfremur láta af þing-
mennsku sáttur við alla og ætti góð-
ar minningar um störf sín á þingi.
„Eg verð þó um leið að játa að ég
hverf héðan með vissum trega. Eg
mun sakna Alþingis. Ég hef notið
þeirra 28 ára sem ég hef setið á Al-
þingi, jafnt sem óbreyttur þingmað-
ur, þingflokksformaður og ráðherra
og nú sfðast sem forseti Alþingis. Ég
hef ekki síst haft mikla ánægju af
starfí þingforseta og hef leitast við
að gegna því virðulega starfi eins
vel og ég hef best getað.“ Að lokum
óskaði hann alþingismönnum góðrar
heimferðar og heimkomu og árnaði
þeim allra heilla.
Rannveig Guðmundsdóttir, þing-
flokksformaður Samfylkingarinnar,
þakkaði forseta Alþingis sömuleiðis
fyrir gott samstarf og færði honum
blómvönd frá þingmönnunuin.
Fjöldi fyrirlestra á Heilbrigðisþingi
Háöldruðum
tí ölgar mest
Fjöldi fyrirlestra var fluttur á Heilbrigðisþingi
____1999 sem fram fór í Salnum í Kópa-_
vogi í gær. Heilbrigðisþing er haldið
á fjögurra ára fresti.
MEÐAL fyrirlesara var Magnús Pét-
ursson, forstjóri fjölmennasta vinnu-
staðar landsins, hins sameiginlega
fyrirtækis Ríkisspítala og Sjúkrahúss
Reykjavíkur.
I tölu sinni vakti Magnús m.a. at-
hygli á því að skoða yrði vandlega það
ferli sem hefði færst mjög í vöxt í
seinni tíð, að eftirlit með og gerð
kjarasamninga hefði verið að færast
inn á vinnustaðina og það yrði, eins og
að undanfomu, „viðvarandi verkefni
samningsaðila“ eins og hann komst að
orði. Magnús sagðist ekki geta um
það sagt hvort þetta iyrirkomulag
myndi færa opinbera starfsmenn nær
vinnuafli í einkageiranum í launum.
Pálmi V. Jónsson, lyf- og öldrunar-
læknir, fjallaði um „góða heilsu á efri
árum“. Hann sagði að meðalævilíkur
hefðu farið vaxandi alla öldina og
væru nú við fæðingu 80,4 ár fyrir kon-
ur og 77 ár fyrir karla. Síðastliðin
fimm ár næmi það eins árs aukningu
hjá konum en fimm ára aukningu hjá
körlum. Öldruðum fjölgaði samkvæmt
þessu, háöldruðum mest, en á sama
tíma hefði heilsufar og fæmi aldraðra
batnað. Pálmi vitnaði einnig í banda-
ríska skýrslu frá 1994 þar sem 39%
eldri en 65 ára og 31% eldri en 85 ára
töldu sig hafa góða eða ágæta heilsu.
Davíð A. Gunnarsson ráðuneytis-
stjóri sagði að drögin að heilbrigðisá-
ætlun lofuðu góðu nú þegar haldið
væri inn í nýja öld. Þau færðu alla
hluti nær hver öðrum og auðvelduðu
Ld. alla fjárlagagcrð svo eitthvað væri
nefnt. Hann gat þess og að þokkalegt
samkomulag hefði verið um drögin og
það væri mikilsvert þar sem þau voru
unnin út frá þverfaglegum grunni.
Sagði Davíð að það styrkti drögin nú
þegar fleiri kæmu að umræðunni.
Vilborg Ingólfsdóttir yfirhjúkrun-
arfræðingur ræddi stefnu Alþjóða-
heilbrigðismálastofriunarinnar um
heilbrigði á 21. öldinni og Evrópuá-
ætlun WHO, Heilsa 21, sem hún sagði
íslensku heilbrigðisáætlunina að veru-
legu leyti byggjast á. „Nú horfir Al-
þjóðaheilbrigðismálastofrmnin til
nýrrar aldar og í ljósi þess hafa
áherslur og markmið verið endur-
skoðuð. Síðasta alþjóðaþing sam-
þykkti ramma að stefnumörkun fyrir
21. öldina og sett hafa verið tíu mark-
mið sem ná til alls heimsins,“ sagði
Vilborg m.a.
Ólafur Hergill Oddsson, héraðs-
læknir Norðurlands, kallaði erindi sitt
„Aðgengi, jöfnuður og þörf fyrir þjón-
ustu“. Haim sagði m.a. að rannsóknir í
löndum Vestur-Evrópu sýndu mikinn
ójöfiiuð í heilbrigði milli þjóðfélags-
stétta, sjúkdómar væru algengari og
dánartíðni hærri í lægri stéttum og
Norðurlöndin, að íslandi meðtöldu,
væru þar engin undantekning. Sagði
hann að stefnt væri að því að árið 2020
hefði munurinn á heilbrigðisástandi
ríkja á starfssvæði Evrópuskrifstofu
WHO verið minnkaður um þriðjung.
Þórður Helgason verkfræðingur
flutti tölu sem bar heitið „Heilbrigðis-
tækni, stuðningur við uppbyggingu
heilbrigðisþjónustu í nútíð og framtíð"
og fjallaði m.a. um nauðsyn þróunar í
upplýsingatækni innan veggja heil-
brigðisstofnana þar sem „sjúkrahúsin
og heilbrigðisþjónustan yfirleitt væru
að verulegu leyti upplýsingavinnslu-
stöðvar", eins og hann komst að orði.
Börn, heilbigði, þjóðfélag
Matthías Halldórsson aðstoðar-
landlæknir ræddi um Evrópumark-
mið 1-3 sem fjalla sérstaklega um
böm. Inntakið var, eins og Matthías
komst að orði, að fátt væri jafnræki-
lega staðfest með rannsóknum og það,
að heilbrigði fullorðinna væri tengt fé-
lagslegri stöðu þeirra. Því verri sem
staða hópsins væri, því verra heil-
brigðisástand. Síðan gi-eindi hann frá
niðurstöðum norrænnar rannsóknar
sem sýndi þjóðfélagsmun á heilsufari
bama á aldrinum 2 til 17 ára
Guðrún Högnadóttir rekstrarráð-
gjafi flutti tölu um gæðastjómun og
framþróun og kom víða við. Hún sagði
m.a. að marka yrði skýra heildar-
stefriu fyrir íslenska heilbrigðisþjón-
ustu og að rekstrarumhverfi íslenskra
heilbrigðisstofnana yrði að hvetja til
umbóta- og framfarastarfs. Þá stakk
hún upp á skilvirkum og samhæfðum
árangursmælingum og skýrari verka-
skiptingu milli einstakra deilda og
stoftiana.
Urelt eftir fimm ár
Margrét Oddsdóttir skurðlæknir
talaði m.a. um þá fullyrðingu sem
haldið er á loft að „helmingur með-
ferðarmöguleika og úrræða sem við'
notum við lækningar í dag verði úr-
eltur eftir fimm ár“. Sagði hún það
athugunarvert að á sama tíma og
mannekla væri í heilbrigðisgeiranum
á íslandi færu námsmöguleikar inn-
an veggja heilbrigðisstofnana
minnkandi og nám í geiranum væri
mjög langt.
Einnig má nefna erindi þeirra Bald-
urs Johnsen, forstöðumanns upplýs-
ingasviðs Sjúkrahúss Reykjavíkur,
um tækniframfarir, Guðmundar Þor-
geirssonar um spumingamar fjórar:
Til hvers eigum við að stunda rann-'
sóknir í heilbrigðisvísindum á íslandi?
Hvað er gert? Hvert stefrrfr? Hvað
vantar?, Onnu Bjargar Aradóttur um
„þverfaglegar aðgerðir“ við heilsuefl-
ingu, Ragnheiðar Haraldsdóttur um
samhæfingu forvama og Þorgerðar
Ragnarsdóttur um þverfaglegar að-
gerðir við áfengis-, fíknieftia- og tó-
baksvamir.
Sigríður Snæbjömsdóttir hjúkmn-
arforstjóri ræddi um þjónustu sjúkra-
húsa og fór yfir hefðbundið skipulag
og hlutverk sjúkrahúsa og þá miklu
þróun á þjónustu sem orðið hefur á
stuttum tíma. Hún gerði hlutverk
stjómenda að umræðuefirf og gerði
greinarmun á leiðtogum og stjómend-
um.
I lokin setti hún fram nokkrar hug-
myndir um framtíðarspítala þar sem
gjörgæslusjúklingum, sjúklingum
með smitsjúkdóma, sjúklingum í end-
urhæfingu og öldruðum sjúklingum
myndi fjölga en svokölluðum milli-
veikum sjúklingum yrði sinnt á
göngudeildum eða utan sjúkrahúsa í
heimahjúkrun og á stofum úti í bæ.
„Þessi þróun kallar á hæira hlutfall
vel menntaðra starfsmanna," sagði
hún. „Gerðar verða auknar kröfur til
mælanlegs árangurs á þjónustu,
kostnaður verður greindur niður á
sjúklinga og kostnaðarvitund starfs-
fólks og almennings mun aukast“
Draga verður úr miðstýringu
Stefán Þórarinsson, héraðslæknir
Austurlands, fjallaði um heilsugæslu
og heilbrigðisþjónustu á landsbyggð-
inni og sagði brýnt að fjölga nemum í
læknisfræði og taka upp kennslu
læknanema á heilsugæslustöðvum á
landsbyggðinni. Hann sagði og nauð-
synlegt að draga úr miðstýringu frá
Reykjavík og minnti á það óöryggi
sem landsbyggðin byggi við þegar
kæmi að sjúkraflugi og neyðarhjálp.
Sagði hann að öryggisins vegna væri
vel búin sjúkraflugvél best staðsett á
Akureyri til að sinna landsbyggðinni.
„Það verður að efla sjúkraflug," sagði
hann. „Það á enginn það kerfi og það
er ekki skipulagt eins og allt annað í
heilbrigðisþjónustunni.“
Lúðvík Ólafsson, héraðslæknir í
Reykjavík, ræddi heilsugæslu- og sér-
greinaþjónustu í þéttbýli en benti auk
þess á að leiðrétta þyrfti úrskurð
kjaradóms um laun heilsugæslu-
lækna.