Morgunblaðið - 29.04.1999, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ný framboð og smáflokkar koma fram á sjónarsviðið fyrir alþingiskosningarnar 1999
BARÁTTUHUGUR liðsmanna
Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs hefur eflst að undanfórnu
vegna góðs gengis í skoðanakönnun-
um. En hvernig varð þessi nýi flokk-
ur, yst á vinstrivæng, til?
grænt framboð
Umhverfismál og gömul
vinstrigildi
Alþýðubandalagið klofnaði sl.
sumar vegna áformanna um sam-
fylkingu með Alþýðuflokki og
Kvennalista. Hjörleifur Guttorms-
son, einn af forystumönnum Vinstri-
hreyfingarinnar, er ekki í vafa um að
sú ákvörðun sín og Steingríms J.
Sigfússonar að yfirgefa Alþýðu-
bandalagið hafi verið rétt þótt hún
hafi verið sársaukafull. Oravegur sé
á milli sjónarmiða A-flokkanna í
mörgum mikilvægum málum og
Samíylkingin sé aðallega draumórar
fólks sem vilji öllu fórna til að geta
komist í ráðherrastóla. Þá sé það
jafnvel reiðubúið að ýta til hliðar
stefnumálum.
Einnig gagnrýnir hann hart að
svikist hafi verið að liðsmönnum Al-
þýðubandalagsins með því að segja í
sífellu að flokkarnir myndu áfram
vera við lýði, aðeins væri um aukið
samstarf að ræða. Nú væri hins veg-
ar ljóst að nýr flokkur yrði að veru-
leika og það fijótlega eftir kosning-
ar. „Og Samíylkingin er nú að taka
upp megnið af stefnu Alþýðuflokks-
ins,“ segir hann og nefnir nýleg um-
mæji nokkurra forystumanna um að-
ild íslands að Evrópusambandinu.
í september sögðu þeir Stein-
grímur og Hjörleifur sig ásamt Ög-
Leiðrétting vegna
skoðanakönnunar
á Reykjanesi
Vinstri-
hreyfingin
með 3,2%
í FRÉTT í Morgunblaðinu í gær
um skoðanakönnun sem Félagsvís-
indastofnun gerði fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn á Reykjanesi voru birtar
rangar upplýsingar um stuðning við
Vinstrihreyfinguna. Fullyrt var að
flokkurinn hefði fengið 7,5% stuðn-
ing. Þetta er ekki rétt því að 3,2%
svarenda lýsti yfir stuðningi við
Vinstrihreyfinguna í kjördæminu.
Könnunin fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn var gerð á sama tíma og könnun
sem unnin var fyrir Morgunblaðið
og náði til alls landsins. Úrtakið í
könnun Sjálfstæðisflokksins var 600
manns, en í hinni könnuninni voru
einungis 200 kjósendur á Reykja-
nesi spurðir.
Vegna mistakanna er könnunin
endurbirt með réttum tölum. Töl-
urnar innan sviga eru tölur í könn-
un Félagsvísindastofnunar fyrir
Morgunblaðið, sem gerð var á sama
tíma, þ.e. 22.-25. aprfl.
Sjálfstæðisflokkur 48% (47,1%)
Framsóknarfl. 15,8% (20%)
Samfylking 29,6% (26,4%)
Vinstrihreyfmgin 3,2% (2,7%)
Frjálslyndir 3,4% (3,8%)
Reynt að skáka
þeim stóru
Nýir flokkar og framboð hafa komið fram á sjónarsviðið fyrir al-
þingiskosningarnar og smáflokkar, sem áður hafa gert árangurs-
lausar tilraunir til að ná kjöri, reyna sig enn á ný í kosningabarátt-
unni. Kristján Jónsson og Ómar Friðriksson fjalla um Vinstri-
hreyfinguna - grænt framboð, Frjálslynda flokkinn, Húmanista-
— - ■ 7 — "
flokkinn, Kristilega lýðræðisflokkinn og Anarkista á Islandi.
mundi Jónassyni úr þingflokki Al-
þýðubandalagsins og sögðust stefna
að því að búa til „róttæka, græna
vinstrihreyfingu“. Hinn 16. septem-
ber mynduðu þeir Steingrímur og
Hjörleifur nýjan þingflokk óháðra
ásamt Ögmundi sem starfað hafði í
þingflokki Alþýðubandalagsins og
verið á lista þess en taldist þó óháð-
ur flokknum. Kristín Ástgeirsdóttir
gekk í nýja þingflokkinn en hún
hafði sagt skilið við Kvennalistann í
desember 1997. Viðstaddh- stofnfund
nýja þingflokksins vora auk þeirra
Guði'ún Helgadóttir, Þuríður Back-
man, varaþingmaður Alþýðubanda-
lagsins á Áustmlandi, Árni Steinar
Jóhannsson, varaþingmaður á Norð-
urlandi eystra, og Svanhildur
Kaaber, varaþingmaður í Reykjavík.
Svanhildur bauð sig á sínum tíma
fram á lista með Alþýðubandalaginu
en var óháð eins og Ögmundur og
Árni Steinar.
Kristín Ástgeirsdóttir gerðist ekki
félagi í Vinstrihreyfingunni - grænu
framboði. Það gerði hins vegar
Kristín Halldórsdóttir, einn þriggja
þingmanna Kvennalistans, í janúar
sl. en hún var andvíg Samfylkingar-
þátttöku Kvennalistans. Segh- hún
að áherslur Vinstrihreyfingarinnar í
umhverfismálum hafi átt mestan
þátt í ákvörðun sinni en Kristín seg-
ist auk þess hafa góða reynslu af
samstarfi við þá Steingrím, Hjörleif
og Ögmund í þingnefndum.
Nýtt framboð undir heitinu
Vinstrihreyfingin - grænt framboð
var kynnt á fundi í Reykjavík 25.
október og sagt að stefnt yrði að
framboði í öllum kjördæmum. I hóp-
inn höfðu nú m.a. bæst kvennalista-
konan Drífa Snædal, formaður Iðn-
nemasambandsins og Lilja Rafney
Magnúsdóttir, varaþingmaður Al-
þýðubandalagsins á Vestfjörðum.
Þjóðmálafélagið Stefna, sem Ög-
mundur hafði stofnað um vorið
ásamt Svanhildi og fleh-i vinstri-
mönnum, tók mikinn þátt í undir-
búningnum. Drífa Snædal er meðal
Stefnufélaga og segir aðspurð að
áhersla Vinstrihreyfingarinnar á
jafnrétti til náms og þá ekki síður
andstaðan við NATO og herinn hafi
höfðað sterkt til sín.
í öndvegi Vinstrihreyfingarinnar
voru sett umhverfis- og náttúru-
vernd auk hefðbundinna markmiða
flestra vinstriflokka. Hreyfingin hélt
í desember landsráðstefnu í Reykja-
vík til að ræða drög að stefnuskrá og
lögum. Kosin var níu manna stjórn í
kjördæmisráði í Reykjavík 22. janú-
ar en fund kjördæmisfélagsins sóttu
um 150 manns. Fleiri kjördæmisfé-
lög urðu til á næstu vikum og skip-
uðu þau uppstillinganefndir til að
velja fólk á framboðslista.
Stofnfundur Vinstrihreyfingarinn-
ar - græns framboðs (VG) var síðan
haldinn 5. febrúar sl. Um 400 manns
sátu fundinn og ávarpaði hann m.a.
erlendur gestur, Jonas Sjöstedt frá
sænska Vinstriflokknum, arftaka
gamla kommúnistaflokksins en hann
flutti kveðjur frá flokkum vinstrisós-
íalista og umhverfissinna á Norður-
löndum. Upplýst var að nær 500
manns hefðu þegar gerst stofnfélag-
ar.
Steingiímur J. Sigfússson var
kjörinn fyrsti formaður flokksins og
Svanhildur Kaaber varaformaður.
Margt nýtt fólk í stjórnmálunum var
á staðnum, að sögn Steingríms. „Það
má segja að þetta hafi verið undir-
strikað þegar í ljós kom að varafor-
maður og gjaldkeri nýja flokksins
lýstu því yfir að þetta væri í fyrsta
sinn sem þau hefðu gerst flokks-
bundin í stjórnmálaflokki,“ sagði
hann í blaðaviðtali.
Ögmundur Jónasson segist telja
mikilvægt að skerpa línur í stjórn-
málum frekar en fletja út ágreining
en það sé einmitt einkenni á Sam-
fylkingunni. Margt í samfélaginu
leggist á eitt um að steypa alla í
sama mót, gera alla að einkavæðing-
arsinnum og ráði þá jafnvel „mú-
gæsing“ en ekki skynsemi.
Frjálslyndir setja baráttu
gegn kvótakerfí á oddinn
Frjálslyndi flokkurinn var form-
lega stofnaður af Sverri Hermanns-
syni og fylgismönnum hans hinn 26.
nóvember sl. Landsþing flokksins
var haldið dagana 23. og 24. janúar.
Flokkurinn býður fram í öllum kjör-
dæmum landsins í alþingiskosning-
unum og hefur að meginmarkmiði að
gerðar verði róttækar breytingar á
fiskveiðistjórnunarkerfinu.
Upphafið að framboði Frjálslynda
flokksins má rekja til greinaskrifa
og heitra umræðna sem spunnust í
kjölfar uppsagnar Sverris Her-
mannssonar úr bankastjórastöðu í
Landsbankanum í apríl í fyrra.
Sverrir lýsti því yfir að hann hygðist
taka upp baráttu á vettvangi þjóð-
málanna fyrir því að þjóðin endur-
heimti yfirráð yfir fiskimiðunum og
hann myndi fylgja þeirri baráttu eft-
ir með því að efna til framboðs til Al-
þingis. Fljótlega var farið að nefna
til ýmsa liðsmenn Sverris og rætt
var um stofnun stjórnmálasamtaka
sem hefðu það að meginmarkmiði að
afnema núverandi kvótakerfi. Meðal
liðsmanna sem nefndir voru til sög-
unnar var Matthías Bjarnason, fyrr-
verandi þingmaður og ráðherra. Við-
ræður fóru fram milli Sverris og for-
svarsmanna Samtaka um þjóðareign
um samstarf. Þar voru m.a. fremstir
í flokki Bárður G. Halldórsson og
Valdimar Jóhannesson.
Undirbúningsfundur vegna fram-
boðs nýja stjórnmálaflokksins var
haldinn í byi-jun september „Ég og
mitt fólk höfum verið í viðræðum við
stjórn Samtaka um þjóðareign um
undirbúning að stofnun stjórnmála-
flokks núna á haustdögum. Flokkur-
inn á að heita Lýðræðisflokkurinn,“
sagði Sverrfr um þetta leyti.
Mikill ági-einingur kom hins fljót-
lega upp á yfirborðið sem leiddi til
þess að slitnaði upp úr samstarfínu á
milli Sverris og stjórnar Samtaka
um þjóðareign. Féllu þung orð á
báða bóga. „Fundið verður fólk, sem
vill og getur lagt því lið að móta
stefnu flokksins og þekkir þau
vandamál, sem brenna á almenningi
og kalla eftfr úrslausnum á hinum
pólitíska vettvangi. Þetta er allt önn-
ur tegund af fólki en það lið, sem
ætlaði sér inn á þing óverðug og
óhæft með skikkju Samtaka um
þjóðareign á herðum,“ sagði í yfir-
lýsingu frá Sverri á þessum tíma.
Hann stofnaði þessu næst Frjáls-
lynda flokkinn í lok nóvember.
Mynduð var þriggja manna bráða-
birgðastjórn og boðað til landsfund-
ar í janúar. Bárður, Valdimar, Lúð-
vík Kaaber o.fl. stofnuðu hins vegar
Frjálslynda lýðræðisflokkinn um
sama leyti en sá flokkur hvarf fljót-
lega aftur af sjónarsviðinu. Gekk
Valdimar á ný til liðs við Sverri og
skipar nú efsta sæti framboðslistans
á Reykjanesi og Lúðvík Kaaber er í
15. sæti listans í Reykjavík.
Á fjórða hundrað manns sátu
landsþing flokksins í janúar þar sem
mótuð var stefna flokksins í þjóð-
málunum. Sverrir var kjörinn for-
maður, Gunnar Ingi Gunnarsson,
heilsugæslulæknir og fyrrverandi al-
þýðuflokksmaður, vai- kjörinn vara-
formaður og Margrét Sverrisdóttir
ritari. I framhaldi af því var unnið að
stofnun kjöi-dæmisfélaga í kjördæm-
um landsins og tókst að koma saman
framboðslistum í öllum kjördæmum.
Sjávarútvegsmálin eru fyrirferðar-
mest í stefnu Frjálslynda flokksins
sem setur fram sem höfuðmarkmið
að gerbylta núverandi fiskveiði-
stjórnkerfi.
Húmanista-
flokkurinn
Húmanistar bíða þess
að stíflan bresti
Aðstandendur framboðs húman-
ista byggja orðið á langri reynslu af
framboðum til Alþingis og borgar-
stjórnar. Má rekja sögu þeirra
a.m.k. aftur um 15 ár þegar samtök-
in komu fyrst fram undir nafninu
Flokkur mannsins. Bauð flokkurinn
fram til Alþingis 1987 og við kosn-
ingarnar 1991 tók Flokkur mannsins
þátt í sameiginlegu framboði með
Þjóðarflokknum. Þá buðu húmanist-
ar fram til borgarstjórnar á seinasta
ári. Samtökin hafa alla tíð verið
langt undir því marki að ná kjörnum
manni á þing.
Húmanistaflokkurinn hefur það
að höfuðmarkmiði stjórnmálabar-
áttu sinnar að öllum sé tryggð lág-
marksframfærsla sem gefi kost á
mannsæmandi lífi og möguleika á
eðlilegri félagslegiá þátttöku. Júlíus
Valdimarsson, efsti maður á lista
flokksins á Reykjanesi, segir
húmanista tengjast alþjóðlegri
hreyfingu húmanista sem berjist
fyi'h- mannréttindum og gegn fátækt
í 60 löndum heims.
Spurður um stöðu flokksins segir
hann: „Miðað við kannanh’ er Ijóst
að við getum aðeins farið upp á við
vegna þess að við erum meira eða
minna leyti við núllið. Okkur er það
vel ljóst að það er mikill munur á
niðurstöðum kannana og á þeim við-
tökum sem málefni okkar fá. Mjög
margir eru einlæglega með þeim til-
Yfírkjörstjórn í Reykjavík og landskjörstjórn
Breytingar gerðar á listum húmanista
YFIRKJÖRSTJÓRN í Reykja-
vík fór á fundi sínum síðastliðinn
laugardag yfir framboðslista sem
komið hafa fram og þurfti að
gera tvær breytingar á lista
húmanista, í samkomulagi við
umboðsmann listans, til þess að
hann væri rétt fram borinn.
Tveir frambjóðendur listans
uppfylltu ekki kjörgengisskil-
yrði, annar vegna aldurs og hinn
vegna þess að hann er ekki ís-
lenskur ríkisborgari. Nöfn þeirra
voru strikuð út af listanum, önn-
ur nöfn færðust upp og það
fækkaði um tvo á listanum.
Annar frambjóðendanna var
fæddur í júlí 1981 en samkvæmt
kosningaréttar- og kjörgengis-
skilyrðum verður frambjóðandi
að vera átján ára á kjördag. Jón
Steinar Gunnlaugsson, formaður
yfirkjörstjórnar, segir að svo
virðist sem öllum lánist ekki að
standa að sínum framboðsmálum
eins og skýrt er kveðið á um í
kosningalögum. Dæmi hafi verið
um röng heimilisfóng og kenni-
tölur frambjóðenda og við sum
nöfnin voru mörg stöðuheiti. í
26. grein kosningalaga segir:
„Gæta skal þess að um öll fram-
boð að tilgreina skýrlega fullt
nafn frambjóðanda, kennitölu
hans, stöðu og heimili til þess að
enginn vafi geti leikið á því
hverjir í kjöri eru.“
Jón Steinar segir að annmark-
ar hafi verið á þessu hjá
nokkrum listanna og það hafi
verið lagfært. Hann segir að
talsvert mikil vinna hafi verið
lögð í það af yfirkjörstjórn að
lagfæra annmarka á framboðs-
listum, einnig hvað varðaði með-
mælendalista. Þau nöfn með-
mælenda sem hefði þurt að fara
yfir teldust í þúsundum nú þegar
framboðslistar væru átta í höfuð-
borginni. Dæmi væru um að nöfn
og kennitölur á meðmælendalist-
um væru handskrifuð og ólæsi-
leg.
Þorvaldur Lúðvíksson, for-
maður landskjörstjórnar, sagði
að gera hefði þurft breytingu á
lista húmanista á Austurlandi
þar sem einn frambjóðandi hefði
verið skráður undir gælunafni.
Landskjörstjórnin féllst ekki á
þetta með tilvísun til kosninga-
laga þar sem segir að tilgreina
verði fullt nafn, stöðu og heimili.
I
í:
!
|
i