Morgunblaðið - 22.06.1999, Side 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 22. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
TJÁNING
f PAPPÍR
LÁGMYND eftir Jane Balsgaard.
GÓLFVERK og lágmyndir eftir Gjertrud Hals.
MYJVDLIST
Listasafn ASÍ
PAPPÍRSVERK
JANE BALSGAARD, GABRIELLA
GÖRANSSON, GJERTRUD HALS,
HILDE HAUAN JOHNSEN
Opið alla daga frá 14-18.
Lokað mánudaga. Til 27. júní.
Aðgangur 200 krónur.
HINGAÐ hefur ratað farandsýn-
ingin Cellulose - listræn tjáning í
pappír, sem er styrkt af ríkissýn-
ingunum norsku og NKLF | s flutn-
ingasjóðnum. Hún er á vegum,
SKINN, samtaka um fremd listafé-
laga sem stunda miðlun sjónmennta
í afmörkuðum landshlutum Noregs,
svo og á Svalbarða. Tilgangur sam-
takanna greinist í þrjú meginmark-
mið; að skipuleggja og styrkja
áhorfsstýrða svæðisbundna list-
miðlun, að tala máli hennar gagn-
vart opinberum aðilum og listasam-
böndum, að þróa samvinnuna inn-
anlands sem utan. Einnig að kenna
sýningatækni, víkka sjónhringinn,
auka myndskilning og skipulags-
starfsemi. Listfélög á vegum Skinn
í Noregi eru um 50 talsins og skipt-
ast nokkurn veginn jafnt á milli
Suður- og Norður-Noregs Það segir
sig sjálft, að eitthvert gagn ættu
hinar skilvirku upplýsingar um
samtökin sem frammi liggja að geta
gert hér á landi, þar sem slík gróin
samtök um sjónmenntir eru ekki til
í landsbyggðinni eða rétt í burðar-
liðnum. Til viðbótar þessum listafé-
lögum atvinnufólks, og sem ég hef
margsinnis vikið að í pistlum mín-
um, er varla til það fyrirtæki á
Norðurlöndum og þá helst Dan-
mörku, sem eitthvað má sín, að ekki
sé listafélag innan vébanda þess, en
þau eru þó annars eðlis, innanhúss
og sjaldnast áhorfsstýrð. Sömuleið-
is síður til að kenna fólkinu að mála,
leika á hljóðfæri eða skrifa skáld-
sögur, en að auðga umhverflð og
mennta starfsliðið með umgengni
við gilda list, Kenna því að sjá,
hlusta og njóta bundins sem óbund-
ins máls, þetta samanlagt á sem
breiðustum grunni helst án annars
áróðurs en faglegs. Þetta er nokkuð
annað en íslensk innansveitar-
krónika þar sem menn álíta að aðal-
atriðið sé að koma verkunum vel
fyrir á veggjum og/eða gólfí, kalla á
blaðamenn og auglýsa framkvæmd-
ina, en þá er í raun allt eftir eins og
dæmin sanna. Hlutverk listafélaga
er annað en almennra byggðasafna,
og skal ekki ruglað saman, varð-
veislugildi og listgildi er tvennt
ólíkt, en iðulega rata þó góð mynd-
listarverk inn á byggða- og forn-
minjasöfn en það er önnur saga.
Klastursmíð af fiðlu getur haft
varðveislugildi, en það er allt annað
gildi en Stradivaríus- og Guardi-
fíðlur hafa. Vísa til og minni á, að
skipulögð innkaup á myndlist sam-
tíðarlistar íyrirfínnst ekki í neinu
byggðarlagi utan höfuðborgarsvæð-
isins hér á landi að ég best veit, og
raunar eru fjárveitingar til Lista-
safns Islands til að rækta það hlut-
verk virkrar þjóðreisnar broslegar,
duga varla í eitt gott verk eftir
meiri háttar listamann hjá hinum
Norðurlandaþjóðunum, og einungis
brotabrot í verk eftir meiri háttar
listamenn meginlandsins, hvað þá
Ameríku.
Það er jafnan með nokkurri eftir-
væntingu sem maður nálgast slíka
framnínga og ber að geta þess hér
að sýningin, Cellulose, hefur það að
markmiði, að kynna fólki utan aðal-
strauma listarinnar, myndræna
tjáningu á og í pappír, ásamt sjálfu
efninu, fyrirferðinni og rýmis-
kenndinni. Þó má halda því fram að
sýningin ætti öllu frekar erindi til
Akureyrar, ísafjarðar, Seyðisfjarð-
ar og Stykkishólms, sem eru þeir
staðir sem helst koma upp í hugann
utan höfuðborgarsvæðisins og ná-
grannabyggða. Hér í Reykjavík hef-
ur fólki boðist mörg tækifæri til að
kynnast svipuðum vinnubrögðum,
og að því leyti missir sýningin
marks sem forvitnileg nýjung. Hins
vegar er hugmyndin fullgild og þau
stefnumörk lofsverð að verja heilu
ári í að kynna fólki utan aðal-
straumana, þennan sérstaka geira
myndlistar sem næstliðin ár hefur
átt drjúgu fylgi að fagna.
Hér er rétt að víkja að því, að
gæði pappírs á almennum markaði
hefur rýrnað umtalsvert á undan-
förnum áratugum, sem eðlilega hef-
ur vakið aukinn áhuga listamanna á
handgerðum pappír, jafnframt að
tileinka sér þá þekkingu sem þarf
til að búa hann til, meður því að
hann er afar dýr í innkaupi. Það
hefur svo aftur leyst úr læðingi þá
eðlislægu sköpunarþörf sem býr
með einstökum að vinna í sjálfu efn-
inu, enda vettvangurinn í senn gjöf-
ull og heillandi.
Listakonurnar fjórar eru allar
fullgildar á sínu sviði, en bersýni-
lega hefur verið erfítt að koma
verkum þeirra fyrir í húsakynnun-
um. Ásmundarsalur er byggður
sem íbúðarhúsnæði og vinnustofa
myndhöggvara, og hentar mjög vel
fyrir sumar tegundir myndlistar-
verka en jafn illa fyrir aðrar. Helst
fá og sterk verk, og sýningamar
nokkurs konar innsetning í rýmið.
Hins vegar er undir hælinn lagt
hvort aðkomnar og fyrirfram skipu-
lagðar farandsýningar njóti sín á
staðnum. Það gerir þessi því miður
ekki þar sem rýmið er yfirleitt of
takmarkað til að bera uppi jafn fín-
gerð og viðkvæm verk, hér skortir
á nánd og hlýleika sem skiptir
sköpum í sumum tilvikum. - Gestur
sýningarinnar er danska listakonan
Jane Balsgaard (f. 1939), búsett í
Kaupmannahöfn. Hún er elst og
reyndust á vettvanginum, þrívídd-
arverk hennar afar kvenleg, fín-
gerð, létt og loftkennd, þótt þau
skilji ekki mikið eftir sig. Balsgaard
hefur leyst af hendi stór verkefni í
Englandi og Noregi og verk hennar
eru á söfnum víða um heim. Það
vakti athygli mína við lestur sýn-
ingarskrár, að listakonan stundaði
á sínum tíma nám hjá hvorki meira
né minna en sex ólíkum prófessor-
um á sex árum á Akademíinu í
Höfn 1972-78, jafnvel hinum kraft-
mikla myndhöggvara, málara, graf-
íker og teiknara Svend Wiig Han-
sen. Datt mér helst í hug að hún
hafi étið yfir sig af lærimeisturum
og þeir farið hratt um meltingar-
veginn, í öllu falli er erfítt að
merkja jarðtengd áhrif frá þeim
þeirra sem ég á annað borð þekki
til. Þegar listakonan færist mest í
fang eins og í fyrstu og fjórðu lág-
mynd á norðurvegg í gryfju er hún
í essinu sínu...
Gabriella Göransson (f. 1959), er
búsett í Ósló. Lauk námi frá Sta-
tens Hándverks- og Kunstindustri-
skole 1990 með textíl sem aðalfag.
Þrátt fyrir að listakonan hafi ekki
haldið nema eina sérsýningu í Risör
Kunstforening 1997, er framlag
hennar í Arinstofunni vert allrar at-
hygli og nýtur sín best. Hins vegar
eru í þeim lítil umbrot og hún þræð-
ir mjög kunnar slóðir, maður þekkir
þetta allt úr sölum Nýlistasafnsins
og af ótal sýningum ytra... Það eru
ei heldur mikil umbrot í verkum
Gjertrud Hals frá Molde (f. 1948),
sem nam við Kennaraháskólann í
Formun, Notodden og Ósló. Hins
vegar eru steyptar veggmyndir
hennar á endaveggjunum uppi afar
vel gerðar og formaðar og má vera
auðséð að hér er um drjúga lista-
konu að ræða. Hilde Hauan John-
sen frá Tromsö (f. 1953) á litríkan
námsferil að baki í textfí, listhand-
verki og síðast leikmyndagerð, en
við það starfar hún við hlið sjálf-
stæðrar listsköpunar. Listakonan
hefur komið víða við i sambandi við
samsýningar á Norðurlöndum, að
íslandi meðtöldu, og haldið nokkrar
einkasýningar. Framlag hennar í
aðalsal nýtur sín alls ekki og má sjá
á öllu að menn hafa verið í vand-
ræðum með að koma verkunum fyr-
ir og þannig dregur stóra marg-
skipta verkið sýninguna niður í um-
komuleysi sínu. Hins vegar eru litlu
svörtu verkin við hliðina hin áhuga-
verðustu þegar maður loksins nálg-
ast þau. Sýningarskráin er einföld
og handhæg, kynnir ágætlega feril
listafólksins, en í hana vantar ýmsar
mikilvægar upplýsingar m.a. hvaða
staði sýningin gistir.
Summan af þessu er að erfitt er
að leggja mat á sýninguna og vægi
listakvennanna af þessari sérstöku
framkvæmd, því hún er í röngum
húsakynnum, og á röngum lands-
hluta, en engu síður ber að þakka
framtakið.
Bragi Ásgeirsson
Til bjargar
prinsinum
LEIKLIST
Æ vintýra lcíkliusíð
GLEYM-MÉR-EI OG LJÓNI
KÓNGSSON
Spunaleikur upp úr þýska ævin-
týrinu Lævirkinn syngjandi með
frumsömdum söngvum eftir leik-
hópinn. Leikarar: Agnar Jón
Egilsson, Edda Björg Ejjólfsdótt-
ir, Kjartan Guðjónsson, Linda Ás-
geirsdóttir og Þrúður Vilhjálms-
dóttir. Búningar: Rannveig Gylfa-
dóttir. Höfundur tónlistar: Krist-
ján Eldjárn. Fjölskyldu- og hús-
dýragarðinum 20. júní.
HÓPUR leikara sem kalla sig
Ævintýraleikhúsið, spunaleikhús
fyrir böm, frumsýndi í gær leik-
þáttinn Gleym-mér-ei og Ljóni
kóngsson í Fjölskyldu- og hús-
dýragarðinum í Laugardal. Leik-
þátturinn er spunninn upp úr
þýsku ævintýri, Lævirkinn syngj-
andi, og er efni hans í grundvallar-
atriðum það sama og börnin
þekkja úr leikritinu (og teikni-
myndinni) um Fríðu og dýrið.
Þetta er sagan um góðu stúlkuna
sem með ást sinni og góðmennsku
frelsar prinsinn úr illum álögum og
ófögru gervi sem vond norn hefur
hneppt hann í. Þessi saga býr yfir
öllum þeim klassísku þáttum og
persónum sem slíkum ævintýrum
tilheyra, hið góða (stúlkan og
prinsinn) tekst á við hið illa (vondu
nornina) og sigrar að lokum með
aðstoð góðra afla: sólarinnar,
tunglsins og vindsins.
Leikþátturinn var fjörlega svið-
settur og náði vel til barnanna -
yngstu börnin grétu af hræðslu
þegar prinsinn í ljónsgervinu
brýndi raustina, en hin eldri báru
sig borginmannlega og tóku þátt í
leiknum. Leikararnir stóðu sig
prýðilega og sérstaklega má nefna
þau Eddu Björgu Eyjólfsdóttur og
Kjartan Guðjónsson sem unnu
mjög vel úr sínum hlutverkum.
Edda Björg var frábær sem sólin
og þau Kjartan áttu góðan samleik
sem aulalegir varðmenn nornar-
innar. Þrúður Vilhjálmsdóttir var
skörugleg norn, Linda Vilhjálms-
dóttir sakleysisleg í hlutverld góðu
stúlkunnar og það gustaði af Agn-
ari Jóni Egilssyni í ljónsgervinu en
heldur var hann aulalegur prins.
Rannveig Gylfadóttir er skrifuð
íyrir búningum og voru þeir margir
skemmtilegir, sérstaklega búningar
sólarinnar, vindsins og tunglsins.
Kristján Eldjám gerir tónlist við
sýninguna, en ekki veit ég hvort
hann ber einnig ábyrgð á söngtext-
unum en þeir voru margir hverjir
hrikalegur leirburður þar sem ís-
lenskan var toguð og teygð til að ná
fram einhvers konai- rími (sbr.
Ljóni = flóni!). Tónlist Kristjáns
var ágæt í flesta staði en hins vegar
var nokkur misbrestur á söngnum
á nokkrum stöðum þar sem raddir
leikaranna réðu misvel við laglín-
umar. Þennan þátt annars ágætrar
sýningar mætti æfa betui’.
Boðið verður upp á þessa sýn-
ingu í sirkustjaldinu í Fjölskyldu-
og húsdýragarðinum laugardaginn
10. júlí og sunnudaginn 25. júlí.
Einnig er ætlunin að ferðast með
sýninguna á milli gæsluvalla á höf-
uðborgarsvæðinu. Vafalaust munu
flest börn sem sýninguna sjá hafa
gaman af.
Soffía Auður Birgisdóttir