Morgunblaðið - 22.06.1999, Síða 40

|0 ÞRIÐJUDAGUR 22. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
AÐ UNDANFÖRNU hefur
Kjartani Magnússyni, borgarfull-
trúa D-listans, orðið tíðrætt í fjöl-
miðlum um þjónustu SVR. Athygl-
isvert er að hér fer einnig maður
sem setið hefur í stjórn fyrirtækis-
ins í rúm fímm ár og ætti sem slíkur
bæði að hafa öðlast yfírsýn yfir mál-
efni þess og vera fær um að ræða
ábyrgar aðgerðir varðandi þjónustu
við viðskiptavini, fjármál og hag-
kvæman rekstur.
Bætt þjónusta SVR
Undir forystu Reykjavíkurlistans
voru árið 1996 gerðar umtalsverðar
bætur á þjónustu SVR í samræmi
við óskir viðskiptavina. Tíðni ferða á
annatímum var aukin þannig að
vagnar eru nú víða á 10 mín. fresti á
milli íbúðarhverfa og miðborgar
þegar flestir eru á ferð til og frá
vinnu og skóla. Með hagræðingu og
betri dreifingu ferða er nú víða
ferðaframboð á um 5 mín. fresti á
helstu þjónustusvæðum á annatím-
um án þess að samsvarandi aukning
' ’hafí orðið á kostnaði. Á hinn bóginn
hefur þjónstusvæði SVR aukist
verulega á undanfórnum árum.
Hvert nýtt hverfi sem byggist teyg-
ir gatnakerfið lengra frá miðborg
og byggð í Reykjavík er óvenjulega
gisin miðað við aðrar borgir. Það
gerir reksturinn einnig kostnaðar-
samari.
Fjölgun farþega SVR
Það er ánægjuleg staðreynd að
borgarbúar brugðust jákvætt við
‘breytingunum. Árið eftir breyting-
amar (þ.e. 1997) fjölgaði farþegum
um 3% og árið 1998 óx
farþegafjöldi aftur um
5% frá árinu 1997. Árið
1998 stigu farþegar 8,6
milljón sinnum inn í
vagna SVR. Kannanir
sýna að um 23-25%
16-75 ára fólks í borg-
inni nota strætó a.m.k.
vikulega. Um 53%
borgarbúa 16-75 ára
nota strætó af og til og
á um 72% reykvíski-a
heimila er einhver sem
notar strætó. Kjartan
Magnússon hefur allar
upplýsingar um þessa
þróun og því er það
gagnstætt betri vitund
þegar hann heldur því fram að far-
þegum SVR hafi fækkað stöðugt á
undanfömum árum.
Samgöngur
Reykjavíkurlistinn rek-
ur ábyrga fjármálapóli-
tík, segir Helgi Péturs-
son, og hún felst 1 því
að eyða ekki umfram
það sem aflað er.
Þjónustukannanir
og gæðaeftirlit
Með aukinni notkun tölvutækn-
innar og með reglubundnum könn-
unum og eftirliti með framkvæmd
þjónustunnar er nú
mun auðveldara en áð-
ur að laga þjónustuna
að breytingum á bú-
setu og þörfum við-
skiptavina og hagræða
rekstrinum þannig að
áherslan á þjónustu sé
mest á þeim stöðum
þar sem þörfin er mest.
Það er ekki vel farið
með fé skattborgara né
fargjaldatekjur að aka
reglubundið á 20 mín.
fresti allan daginn á
stöðum þar sem e.t.v.
2-3 farþegar nota þjón-
ustuna daglangt.
Kjartan hefur fylgst
með því hvernig talningar á fjölda
farþega á leiðum og upplýsingar um
kostnað við akstur á tilteknum
svæðum hafa verið notaðar til
grundvallar ákvörðunum um hag-
ræðingu. í Mbl. hinn 15. þ.m. gagn-
rýnir Kjartan Magnússon að hjá
SVR sé aflað upplýsinga til að fylgj-
ast með gæðum þjónustu og hag-
kvæmni rekstrar. Það sæmir varla
ungum manni, sem ætlar sér frama
í stjómmálum, að gera það upp-
skátt að hann skilji ekki tilganginn
með þjónustukönnunum og gæða-
eftirliti og nefni þær fjáraustur.
Aukin bflasala
Á síðustu misserum hefur bíla-
sala aukist gífurlega. Nefna má að á
fyrsta fjórðungi yfirstandandi árs
óx innflutningur nýrra bifreiða um
46%. Deila má um ágæti áhrifa
þessa á umferðarmál borgarinnar,
en nefna má að langfyrirferðar-
mestu umkvörtunarefni borgarbúa
tengjast vaxandi umferð einkabíla í
borginni. Þróun bílaeignar hefur
valdið samdrætti í fjölda farþega
SVR undanfama mánuði og þar af
leiðandi lægri eigin tekjum. Þetta
veit Kjartan Magnússon vel, enda
hefur hann fengið upplýsingar um
þróunina jöfnum höndum sem
stjórnarmaður í fyrirtækinu og því
fer hann vísvitandi með rangt mál.
Hagræðing í rekstri
Hinn fyrsta þessa mánaðar voru
gerðar breytingar á þjónustu SVR
þar sem hagræðing og bætt nýting
fjármuna vom lagðar til grundvall-
ar í veigamiklum atriðum. Kjartan
Magnússon hafði ekkert fram að
færa um þessar breytingar þegar
þær vom til umfjöllunar í stjóm
SVR og hafði ekki heldur neinar
aðrar tillögur.
Fjárhagur SVR
Gjaldskrá SVR hefur verið
óbreytt í nær- fjögur ár, þ.e. frá 1.
okt. 1995. Eins og áður er sagt hef-
ur þjónustusvæðið stækkað að mun
síðan þá og þjónustan verið bætt
vemlega. Benda má á að á tímabil-
inu hefur vísitala neysluverðs
hækkað um 7,6% og launavísitala
um 28,5%, en laun em stærsti liður-
inn í rekstrarkostnaði SVR. Rekstr-
arkostnaður bifreiða hefur hækkað
verulega að undanförnu.
Skattbyrði aukist ekki
Reykjavíkurlistinn rekur ábyrga
fjármálapólitík, sem felst í því að
eyða ekki umfram það sem aflað er.
Þeirri starfsemi, sem rekin er á
vegum borgarinnar, er úthlutað
þeim fjármunum sem era til ráð-
stöfunar og reksturinn lagaður að
þeim ramma sem þannig fæst með
hagræðingu og eðlilegri verðlagn-
ingu þjónustunnar. Kjartan Magn-
ússon hefur lagt þunga áherslu á þá
skoðun sína að ekki megi auka
Hvað vill Kjartan
Magnússon?
Helgi
Pétursson
Um þjóðlendur
í LESBÓK Morgunblaðsins hinn
5. júní sl. em rætin skrif eftir Ey-
vind Erlendsson um þjóðlendumálin
svokölluðu. Hann fer háðulegum
orðum um Hæstarétt Islands vegna
Hundadalsheiðardóms. Segir hann
snúa sönnunarbyrði við og afnema
upp á sitt eindæmi lög sem viður-
kennd hafa verið í landinu frá alda
öðli. Hann telur hér geti verið um
'að kenna réttarblindu dómara, fá-
visku, hreinu axarskafti eða vísvit-
andi rangdæmi í þágu annarlegra
hagsmuna. Dómurinn sé stráks-
skapur og Alþingi fær í framhaldinu
einnig kaldar kveðjur. Eyvindur tel-
ur það kommúnisma að telja há-
lendið almenning. Hann telur þjóð-
ina hafa hatað hálendið gegnum ald-
irnar, en engir aðrir en bændur hafi
haft taugar til þess á sama tíma. Þá
segir hann að það hafi verið talið
nóg að vitna í veðmálabækur sýslu-
mannsembætta í svo sem þrjár kyn-
Almenningar
Not af landi stofnar
ekki til eignarréttar,
segir Ólafur Sigur-
geirsson, en ákveðinn
afnotarétt gátu
menn öðlast.
slóðir til þess að átta sig á eignar-
rétti, en líta ekki til eldri heimilda
svo sem náms.
Hálendið og bændur
Eyvindur segir þjóðina hafa
hatað hálendið aldimar í gegn og
engir hafi haft taugar tíl þess nema
bændur og þeir talið sig eiga þetta
land inn á jökla. Þetta era auðvitað
.í
C
01
*-<
n
c
i
5
S
Heldur f>ú að
B-vítamíti sé rióg ?
NATEN
-ernógl
http://www.rit.cc
ferðaþjónusturáðgjöf,
markaðsaðstoð, arðsemis-
útreikningar, kynningarrit
þversagnir. íslensk
þjóð fram á þessa öld
var auðvitað eingöngu
bændur og búalið, þar
sem ekkert þéttbýli
náði að þróast. Þannig
að þá hafa sömu aðilar
hatað hálendið og haft
til þess taugar. Það
eina sem gerist eftir að
þjóðin fer að greinast í
bændur annars vegar
og þéttbýlisbúa hins
vegar, er að notin af
því breytast. Not
bænda einskorðuðust
af beitarnotum og
veiði, en þéttbýlisbúar
lærðu að nota það til
útivistar og ferðalaga og vatnsafls-
notkunar. Not af landi stofnar ekki
til eignarréttar, en ákveðinn afnota-
rétt gátu menn öðlast.
Veðmálabækur
sýslumanna
Eyvindur telur eignarrétt ekki
byggjast á löglegu landnámi, enda
landnám aldrei löglegt. Það sé hefð-
in sem gildi og ekki þurfi annað en
veðmálabækur sýslumanna í þrjár
kynslóðir til að sanna eignarrétt.
Þama er farið með rangt mál. í
germönskum lögum, sem forfeður
okkar höfðu með sér til landsins, var
nám eða taka eina löglega aðferðin
til að stofna til beins eignarréttar að
landi. Eftir að landnámi lauk og
þjóðveldi var hér stofnað vora regl-
ur um nám afnumdar með lögum.
Þegar fyrstu víkingaskipin sigldu
hingað var landið allt almenningur,
eignarlönd vora numin í þessum
stóra almenningi eftir ákveðnum
reglum í sátt við landvætti, sem
menn trúðu á. Þessu næst voru
ákveðin svæði tekin afnotatöku og
nefndust afréttir og eftir stóð mikið
ónumið land, jafnt á láglendi sem
hálendi, sem fjórðungsmenn áttu,
en síðan þjóðin eftir að fjórðungar
voru aflagðir. Numin lönd sem
dæmd voru af mönnum í sektarfé
urðu almenningar og fyrsta dæmi
þess er Þingvallaland. Land utan
eignarlanda heitir nú þjóðlenda og
er bara nýtt nafn á sama hugtakinu.
Frá þjóðveldisöld hefur
ekki verið heimilt að
raska mörkum eignar-
landa, afrétta og al-
menninga.
Veðmálabækur
sýslumanna era góðar
heimildir um hverjir
era eigendur eignar-
landa og hvað á eign-
unum hvílir. Þinglýst
landamerkjabréf, sem
gerð vora að lagaboði
fyrir um 100 árum,
segja ekkert til um inn-
tak eignarréttar og
hafa ekki gildi, ef þau
byggjast ekki á eldri
rétti. Það nemur eng-
inn land með gerð landamerkja-
bréfs. Þegar lýst mörk eignarjarðar
koma að annarri landgerð en eign-
arlandi, t.d. afrétti eða almenningi
(nú þjóðlenda) var enginn til sam-
þykkis fyrr en á síðasta ári, er þjóð-
lendulögin tóku gildi og eignuðu ís-
lenska ríkinu það land. Það verk
sem nú er framundan er að ákvarða
þessi ósamþykktu mörk og sam-
kvæmt lögunum á sérstök nefnd,
óbyggðanefnd, að sjá um það verk.
Er sameign þjóðarinnar
kommúnismi?
Eyvindur telur það pólitískt mál
hvernig þjóðlendumörk verði fundin
og það sé kommúnismi með tilheyr-
andi upptöku lands með valdboði í
krafti ofureflis utan við lög og rétt,
að viðurkenna ekki rétt bænda til
alls landsins. Þessi fullyrðing er
auðvitað fjarstæða. Hvergi í hinum
iðnvædda heimi er hæi'ra hlutfall
lands þjóðlenda en í Bandaríkjun-
um, höfuðvígi kapítalismans. Hver
skyldi nú skýringin á því vera? Jú,
hún liggur í upprunanum. Fólk af
germönskum kynstofni stjórnaði
landnáminu vestra á sama hátt og
hér á landi. Þetta fólk hefur borið
gæfu til að skilja þá staðreynd, að
enginn getur átt náttúrana sjálfa,
loftið, vatnið, sjóinn, villtu dýrin og
landið, fyrr en það hefur verið sér-
greint með vinnu mannsins. Sjór og
vatn komið í ílát, villt dýr fellt eða
tamið eða land brotið til ræktunar
Ólafur
Sigurgeirsson
skattbyrði almennings og ber að
fagna því að hann skuli að minnsta
kosti deila þeirri skoðun með núver-
andi borgaryfirvöldum. Þetta ber
með sér að Kjartan leggst alfarið
gegn því að aukinn rekstrarkostn-
aður SVR verði fjármagnaður með
framlögum úr borgarsjóði.
Tillögnr Kjartans
Magnússonar
Eins og fi'am hefur komið hefur
Kjartan Magnússon ekki nefnt eina
einustu leið til að bregðast við því
viðfangsefni að fjármagna rekstur
almenningssamgangna í Reykjavík.
Eftirfarandi er Ijóst:
1. Kjartan hefur lagst alfarið
gegn hagræðingum á þjónustunni,
þ.e. að leita leiða til að samræma
framboð og eftirspurn eftir föngum.
Jafnvel það að afla upplýsinga um
þarfir viðskiptavina og nýtingu fjár-
muna kallar hann fjáraustur.
2. Kjartan er algerlega á móti því
að skerða þjónustuna. Minnstu frá-
vik verða honum að ásteytingar-
steini.
3. Kjartan er ekki tilbúinn að
samþykkja aukin framlög úr borg-
arsjóði og hefur skorið upp herör
gegn skattlagningu.
4. Kjartan ætlar af göflunum að
ganga af hneykslun yfir hugsanlegri
breytingu á gjaldskrá SVR sem
hann lýsir sig algerlega andvígan. Á
þeim tíma sem undirritaður hefur
gegnt stjórnarformennsku í SVR
hefur Kjartan aldrei haft uppi nein-
ar tillögur til bættrar þjónustu við
borgarbúa, hagræðingar í rekstri
né fjármögnunar starfseminnar.
Það er sorglegt þegar stjórnmála-
menn leggja svo mikið í sölurnar til
að öðlast stundarathygli í fjölmiðl-
um að þeir eru í leiðinni tilbúnn- að
vinna gegn þeirri þjónustu sem
þeim er trúað fyrir að stjórna og
þar með að skaða hagsmuni borgar-
búa.
Höfundur er borgarfulltrúi og
stjórnarformaður SVR.
og gert að bújörð. Heilagur réttur
hverrar þjóðar hefur verið að eiga
landið, sem þjóðin hefur búið í og
hinn frjálsi maður hefur átt rétt á
nægu landrými til athafna. Þannig
hefur séreignarréttur að landi feng-
ið að þróast samhliða almannarétti.
Sjónarmið eins og þau sem Ey-
vindur reifar eiga sér ekki stoð í
gildandi rétti eða nútímaviðhorfum,
en má rekja til lénstímans í Vestur-
Evrópu og stórbændaveldisins ís-
lenska, þar sem almúganum var
haldið í helgreipum átthagafjötra,
vistarbanda og hálfgildings ánauðar.
Hundadalsheiðardómur
Einkaréttur landeiganda til
fuglaveiða er bundinn við það land,
sem jarðeigandi getur sannað bein-
an eignarrétt til. Annað land er
sameiginlegt veiðiland þeirra, sem á
þessu landi búa. Hæstiréttur fer
þannig með rétt mál varðandi sönn-
unarbyrði í Hundadalsheiðarmál-
inu. Landeiganda lánaðist ekki sú
sönnun og því var rjúpnaskytta
sýknuð. Veiðislóð var innan þing-
lýstra landamerkja jarðarinnar
Neðri Hundadals í Dölum. Einhliða
landamerkjabréf rúmlega 100 ára
gamalt var ósamþykkt á óbyggðar-
mörkunum og landamörk greinilega
dregin langt inn í sameiginlegt fjall-
skilasvæði bænda í Miðdölum.
Gamalt lögfestubréf frá næsta bæ
sýndi eðlileg landamörk þeirrar
jarðar miklu nær byggðinni og utan
sameiginlegs fjallskilasvæðis og þar
sem landamerkjabréf Neðri Hunda-
dals studdist ekki við eldri rétt jarð-
arinnar til lands var það að engu
hafandi.
Eyvindi til fróðleiks vil ég benda
á að Hundadalsheiðardómurinn er
ekkert einsdæmi. I vetur hafa tveir
dómar fallið í Hæstarétti, þar sem
landamerkjabréf jarða til óbyggða
hafa ekki nægt til að sanna beinan
eignarrétt jarðeiganda, þar sem
eldri heimildir sýndu að landa-
merkjabréfið var sjálftaka og
byggði ekki á eldri landrétti. Hér er
um að ræða dóma um Jökuldals-
heiði og Öxarfjarðarheiði.
Höfundur er bæstaréttarlögmaður.