Morgunblaðið - 22.06.1999, Page 42

42 ÞRIÐJUDAGUR 22. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Dótturfyrirtæki
Ríkissjóðs Islands,
með formann fjáröfl-
unamefndar Flokks-
ins í broddi fylkingar,
hafa keypt sex millj-
arða hlut erlendra
fjárfesta í íslenskri
jírfðagreiningu. Með
því hefur ríkið haslað
sér völl á enn einu
sviði atvinnulífsins,
meinerfðarannsókn-
um, í þeirri stórfelldu
ríkisvæðingu atvinnu-
lífs sem stjórnvöld
beita sér fyrir. Kaupin
eru eðlilegur þáttur í
þeirri þróun, en at-
hygli vekur sú stefna að draga úr
erlendri fjárfestingu í áhættusöm-
um þekkingariðnaði.
Ríkisvæðing atvinnulífsins hófst
fyrir alvöru þegar fjánnála-, fjar-
skipta- og hermangsfyrirtækjum
ríkinsins var breytt í hlutafélög
undir yfirskini einkavæðingar. Síð-
an hafa ríkishlutafélögin keypt
hvert einkafyrirtækið á fætur öðru
og lagt undir ríkið heilu atvinnu-
greinarnar. Frægast dæmi þar um
voru kaup ríkishlutafélagsins FBA
á öllum helstu matvöruverslunum
landsins. Við hrun Svétríkjanna
var það trú flestra að hugmyndin
um ríkisreknar mat-
vöruverslanir hefði lið-
ið undir lok. En hún
reyndist lifa góðu lífi í
Sjálfstæðisflokknum.
Verjendur þessara
ríkisafskipta segja að
hér hafi ríkið beitt sér
fyrir breytingum á
eignarhaldi, en ekki
yfirtekið matvöru-
verslunina nema tíma-
bundið. Það eru sömu
röksemdir og fyrir
kaupunum á Islenskri
erfðagreiningu. En í
lýðræðislegu mark-
aðssamfélagi er það
ekki hlutverk ríkisins
að vera stærsti gerandinn á verð-
bréfamarkaði. Það eru ríkisaf-
skipti sem stríða gegn frjálsri
verslun. Það er sovésk einkavæð-
ing sem hefur ekki samkeppni,
frelsi og valddreifingu að mark-
miði, heldur hitt að færa gæðing-
um flokksins fyrirtæki þjóðarinn-
ar. Þannig hefur Flokkurinn notað
almannafé til að draga úr sam-
keppni, skapa fyrirtæjasamsteypu
með einokunaraðstöðu og skakkað
leikinn í valdabaráttu verðbréfa-
markaðarins með ríkisafskiptum.
Þannig notar Flokkurinn ríkissjóð
til að tryggja sínum viðskipta-
kommisörum völdin í atvinnulífínu.
Sjóðasukk og miðstýringariíkn
Flokksins í atvinnulífinu er ekki
ný af nálinni. En nú hefur verið
lappað upp á ímynd þess með því
að kalla sjóðina hlutafélög. Þannig
hefur Flokkurinn leyst af hólmi
átök milli ríkisrekstrar og markað-
ar með eftirtektarverðri nýjung á
alþjóðamælikvarða, ríkisreknu
markaðskerfi.
Eftir þetta hefur ríkishlutafé-
lagið FBA keypt næststærstu
Ríkishlutafélög
Ef svo heldur fram
sem horfír, segir Helgi
Hjörvar, kæfa ríkis-
hlutafélögin frjálst
framtak og afnema
frjálsa samkeppni
með öllu.
bókaútgáfu landsins og haslað sér
völl á tímaritamarkaði með kaup-
um þeirrar útgáfu á Iceland Revi-
ew.
Ríkishlutafélagið Islenskir aðal-
verktakar var háeffað undir yfir-
skini samkeppni og einkavæðing-
ar. Ríkið minnkaði við það hlut
sinn í 40%, en er langstærsti hlut-
hafinn og algerlega ráðandi því
næsti hluthafi á innan við 4%. I
gegnum eignarhald sitt á því hefur
ríkissjóður keypt tvö burðug fyrir-
tæki á verktakamarkaði, Alftárós
og Armannsfell. Þannig er ríkið
orðið ráðandi aðili í byggingariðn-
aði en fyrirtæki í einkaeigu og
frjálst framtak víkja.
Ríkishlutafélagið Landssíminn,
með framkvæmdasjóra samtaka
atvinnurekenda í fararbroddi, hef-
ur hins vegar ákveðið að leggja
tölvu- og hugbúnaðargeirann und-
ir ríkissjóð. Þetta ríkishlutafélag
hefur þannig keypt stóran hlut í
Margmiðlun hf. og Gagnalind hf., á
helming hlutafjár í Grunnur -
gagnalausnir og 100% hlut í Skímu
Miðheimum hf.
Ríkishlutafélagið Landsbankinn
hefur rutt ríkinu rúm á vátrygg-
ingamarkaði með kaupum á VIS.
Með kaupum á tryggingafélaginu
hefur þetta. ríkishlutafélag síðan
tryggt stjórnvöldum áhrif á
tveggja milljarða eignarhlut VÍS í
yfir 40 fyrirtækjum, m.a. Olíufé-
laginu, Fjárvangi og Samvinnu-
ferðum-Landsýn. Þá hefur ríkis-
stjórnin í gegnum Landsbankann
tekið frumkvæði á byggingarlóða-
markaði og sprengt upp verð
byggingarlóða með 700 milljón
króna landakaupum í Garðabæ.
Eftir þau ríkisafskipti eiga ein-
staklingar og einkafyrirtæki erfið-
arra uppdráttar á markaðnum
vegna yfirboðs ríkisins.
Nýsköpunarsjóður á hlut ríkis-
ins í 25 fyrirtækjum og það er
stefna hans að ríkið skuli eiga
stjómarmann og þannig mætti
áfram telja. Hér hafa aðeins verið
tilfærð nokkur dæmi eftir minni
um hina stórfelldu ríkisvæðingu
atvinnulífsins. Hringamyndun kol-
krabbans er hjóm eitt hjá þeirri
gríðarlegu samþjöppun valds sem
miðstýringaröflin í Flokknum hafa
staðið fyrir á undanförnum árum.
Spyrja verður hvort lög um bauga-
myndun eigi ekki við eignarhalds-
félagið Ríkissjóð Islands eins og
önnur eignarhaldsfélög. Það er
kaldhæðnislegt að Samkeppnis-
stofnun, sem gæta á almannahags-
muna gagnvart hringamyndun, fá-
keppni og einokun, þarf fyrst og
síðast að halda aftur af fulltrúum
almannavaldsins og misbeitingu
ríkisins á markaðsráðandi stöðu
sinni. Því ef svo heldur fram sem
horfir kæfa ríkishlutafélögin
frjálst framtak og afnema frjálsa
samkeppni með öllu. Milljarða-
kaup Ríkissjóðs í íslenskri erfða-
greiningu eru skýrt dæmi um
þetta. Enn hefur ríkisstjórnin ekki
ákveðið hvaða umsækjandi fær að
þróa gagnagrunn á heilbrigðis-
sviði. En nú á ríkissjóður milljarða
hagsmuni undir því að ekki slitni
upp úr viðræðum ríkisins og Is-
lenskrar erfðagreiningar rhf.
Jafnvel kommúnistaríki á borð
við Kína og Kúbu hafa gert sér
ljóst mikilvægi þess að laða að er-
lenda fjárfestingu í atvinnulífi og
draga úr umsvifum ríkisins þar.
En hér kaupir í-íkið erlenda fjár-
festingu út og leggur undir sig
hverja atvinnugreinina á fætur
annarri. Sovét-Island óskalandið
er loks komið.
Höfundur er borgarfulltrúi í
Reykjavfk.
Ríkisvæðing
atvinnulífsins
Helgi
Hjörvar
Fitubrennsla
■/elina
Fegurðin kemur innan fró
Laugovegi 4, sími 551 4473
UNDANFARIN misseri hefur
borið mikið á alls kyns „úrræðum“
fyrir fólk sem langar til að missa
umframfitu. Lofað er fyrirhafnar-
lausu þyngdartapi, bót allra kvilla
og ótal mörgu öðru, en því miður
fyrir fólk er í flestum tilfellum,
þegar um slík boð er að ræða, verið
að hafa af fólki fé, því skyndilausn-
ir í þessum málum eru ekki til. Ef
þig langar til að grennast þá er það
í sjálfu sér enginn galdur, aðferðin
er einfóld og margreynd, en fram-
kvæmd hennar krefst þolinmæði,
skynsemi og aga. Fullyrða má að
það sé aðeins ein leið til að grenn-
ast og hér á eftir verður þessi leið
útlistuð í helstu aðalatriðum.
Það fyrsta sem maður þarf að
átta sig á er hvað er átt við með því
að grennast. Við tölum um að
grennast þegar við missum líkams-
fitu sem við þurfum ekki á að
halda. Það að grennast er ekki
endilega það sama og að léttast,
nokkuð sem skiptir mjög miklu
máli í baráttunni við „aukakílóin".
Þannig er, að líkamsþyngd okkar
samanstendur af ótal mörgum
þáttum fyrir utan líkamsfituna. Við
erum að stærstum hluta vatn og
vatnsmagn líkamans getur sveifl-
ast frá degi til dags sem endur-
speglast á vigtinni, við erum t.d.
Stretchbuxur
St. 38-50 - Frábært úrval
verslunarmiðst. Eiöstorgi,
sími 552 3970.
1». HBfiBlHSSBH &CD
martuTLAND
■■ ÞÉTTIEFNI
Á ÞÖK - VEGGI - GÓLF
ÁRMÚLA 29. SÍMI 553 8640
léttari eftir áreynslu en fyrir hana
og mataræði hefur áhrif á vatnsbú-
skapinn. Vöðvamassi er líka stór
þáttur og ef við aukum hann eykst
þyngdin og öfugt ef við missum
vöðvamassa. Það sem tískumegr-
unarkúrarnir í dag ganga óopin-
berlega út á, er fyrst og fremst að
auka vökvatap líkamans (oft með
ýmsum náttúrulegum, vatnslosandi
efnum) ásamt því að ganga á
vöðvamassa líkamans. Þetta út-
leggst að sjálfsögðu sem þyngdar-
tap og talsmenn þessara megrun-
Megrun
Fullyrða má, segir
Haukur Skúlason, að
það sé aðeins ein leið
til að grennast.
arkúra leggja það að jöfnu við að
grennast. Þetta er að sjálfsögðu
kolrangt og erlendar rannsóknir
hafa sýnt það og sannað margoft
að tímabundið þyngdartap af þess-
um toga veldur aukinni fitusöfnun í
allt að ár eftir að megruninni lýkur
og líkamsþyngdin fer oftar en ekki
upp fyrir það sem hún var í byrjun.
Líkaminn missir nefnilega vökva
og vöðvamassa án nokkurrar
áreynslu eða fyrirhafnar og því er
auðvelt að telja fólki trú um að
þyngdartap sé ávallt hið sama og
fitutap, sem er að sjálfsögðu ekki
rétt fullyrðing.
Megrunarkúra má skilgreina
sem sjálfskipað svelti - við borðum
of lítið og missum þar með
vöðvamassa og vökva en hlutfalls-
lega lítið af fitu. Við þetta minnkar
líkamsþyngdin, ónæmiskerfið fer
að bila og andlegt þrek þverr.
Hægt er að slá tímabundið á
þreytueinkenni og hungurtilfinn-
inguna sem óumflýjanlega fylgir
þessum megrunarkúrum með
óteljandi efnum, lífrænum sem ólíf-
rænum, en þó svo að maður finni
ekki einkennin er ekki þar með
sagt að vandamálið sé ekki til stað-
ar. Þegar svo megrunarkúmum
lýkur og við tekur
fyrra mataræði erum
við fljót að blása út aft-
ur.
En af hverju er
svona slæmt að missa
vöðvamassa? Jú, það
er vöðvamassinn sem
fyrst og fremst sér um
fítubrennslu í líkaman-
um. Þetta er gríðar-
lega orkufrekur vefur
sem útheimtir mikið
magn næringarefna -
og það hlýtur því að
liggja í hlutarins eðli
að eftir því sem
vöðvamassinn minnk-
ar því hægari verður
brennslan (og hraðari eftir því sem
hann er aukinn). Með því að gæta
þess að missa ekki vöðvamassa við
fitubrennslu, eða jafnvel auka hann
þó ekki sé nema 1-2 kg, má grenn-
ast mun hraðar en ella og minnka
líkurnar á því að fitna aftur til mik-
illa muna. Við þurfum að gæta þess
að missa ekki vöðvamassann þegar
við ætlum að grennast og það ger-
um við að hluta til með réttu
mataræði.
Margir þeirra sem telja sig eiga
við nokkur umframkíló að stríða
eru í raun að borða of lítið magn
fæðu á dag, en ekki of mikið eins
og tilhneigingin er að halda fram.
Dæmigert mynstur er að sleppa
morgunmat og borða ekki neitt
fyrr en í hádeginu, narta í eitthvað
í kaffinu og belgja sig svo út á
kvöldin. í hitaeiningum talið er
þetta magn fæðu yfirleitt of lítið,
en það að borða of lítið getur leitt
til þess að líkamanum verður mjög
umhugað um að geyma sem hæst
hlutfall þeirra hitaeininga sem
neytt er á formi fitu og þess vegna
getur maður fitnað án þess að
borða of mikið að jafnaði. Hins
vegar hefur fólk tilhneigingu að
bæta þetta upp með reglubundnum
„átfylleríum“. í þessu ástandi leit-
ar líkaminn helst í vöðvamassa eft-
ir orkuforðanum en ekki í fituvef-
inn og knýr okkur áfram með pró-
tíni, sem er aðaluppbyggingarefni
vöðvanna og hægir þar með á
brennslunni eftir því sem
vöðvamassinn minnkar. Með því að
borða 5-6 litlar máltíðir yfir daginn
borðar maður jú meira magn hita-
eininga, en líkaminn vinnur mun
jafnar úr þeim og hann
fitnar því síður, auk
þess sem hegðun í
kringum mat breytist.
Með því að borða
oftar getum við hlíft
vöðvamassanum, en
best er að auka við
hann örlítið til að auð-
velda brennsluna.
Þetta verður eingöngu
gert með styrktar-
þjálfun, t.d. í tækjasal í
líkamsræktarstöð.
Með réttu æfingakerfi
er hægt að koma
brennslunni í gang svo
um munar, en hafa
þarf á bak við eyrað að
fitutap er ekki alltaf það sama og
þyngdartap og maður getur því
grennst án þess að léttast svona í
byrjun. Helsti munurinn á þessari
aðferð og megrunarkúr er sá að
fólki líður mjög vel ef það stundar
reglulega líkamsrækt á.réttan hátt,
og tekur eftir breytingum á líkama
sínum án þess að svelta sig eða
ganga út í aðrar öfgar. Hafa ber í
huga að ekki er hægt að auka við
vöðvamassa heilbrigðra einstak-
linga án þess að leggja stund á
reglulega þjálfun.
Ekkert af ofangreindu virkar til
þess að losa okkur við umframlík-
amsfitu ef ekki kemur til einhvers
konar þolþjálfun, sem er hin eigin-
lega fitubrennsla. Slíka þjálfun er
hægt að stunda hvar sem er, t.d.
er hægt að fara í „spinning“-tíma,
„body pump“, hjóla, skokka, synda
og þar fram eftir götum. Breytt
mataræði og styrktarþjálfun
leggja ómissandi grunn fyrir fitu-
brennslu, en hin eiginlega
brennsla fer fram með þolþjálfun-
inni, en hún virkar síður og jafnvel
ekki neitt ef ekki er til staðar áð-
urnefndur grunnur.
Ef þetta þrennt er gert á réttan
hátt eftir tilsögn fagaðila nær fólk
yfirleitt þeim árangri sem það ósk-
ar sér, en án þess að líða illa, ganga
í gegnum svelti eða borga fúlgur
fjár fyrir gagnslítið megrunarduft.
Eg vil að lokum hvetja fólk til að
ganga vel um líkama sinn og taka
ekki mark á gylliboðum um skyndi-
lausnir - þær eru ekki til.
Höfundur starfar sem þjálfari i lik-
amsræktarstöðinni Þokkabót.