Morgunblaðið - 10.07.1999, Síða 6

6 LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Strandamenn gera
út á galdrahefð
Á JÓNSMESSUNÓTT næsta sum-
ar verður opnaður fyrsti áfangi yfir-
litssýningar um galdra á fyrri öld-
um á vegum héraðsnefndar
Strandaýslu. Sýningin, sem hefur
verið í undirbúningi í nokkur ár,
verður á fjórum stöðum í Stranda-
sýslu, og gera menn sér miklar von-
ir um að hún muni laða að bæði inn-
lenda og erlenda ferðamenn.
Strandamenn ætla þar með að gera
út á sterka galdrahefð í sýslunni, en
um fimmtungur þeirra galdra-
manna sem brenndir voru á Islandi
voru úr sýslunni.
Jón Jónsson, framkvæmdastjóri
Sögusmiðjunnar, sem unnið hefur
að undirbúningi sýningarinnar, seg-
ir að á hverjum sýningarstað verði
þema sem tengist göldrum, og er
það valið með tilliti til sögu hans.
Á Bæ í Hrútafirði verður fyrsti
áfanginn opnaður, og er þema hans
„yfirvaldið og almúginn" í tengslum
við galdra. Þar bjó á 17. öld Þorleif-
ur Kortsson lögmaður, sem hafði
forgöngu í galdraofsóknum og lét
brenna fjölda manna á Vestfjörðum.
Galdrar sem hjálpartæki
við búreksturinn
Á Hólmavík verður sýning með
sögulegu yfirliti um galdra, og
fræðasetur í tengslum við það. I
Bjamarfirði verður sýning um „bú-
andkarlagaldra“, um galdra sem
hjálpartæki við búreksturinn. Þar
bjó Svanur bóndi á Svanshóli sem
sagt er frá í Njálu. Hann var fjöl-
kunnugur mjög, ódæll og illur
viðureignar.
í Trékyllisvík verður sýning
helguð einu galdramáli, „Trékyllis-
víkurundrunum", sem olli þrjátíu ára
málaferlum, Þar lét Þorleifur Korts-
son brenna þijá menn á báli árið
1654, og er það talið upphaf galdra-
aldar á íslandi, þó að vísu hafi einn
maður verið brenndur
fyrir galdra árið 1625.
„Hugmyndin er sú að
menn þræði sýninguna,
fari alla sýsluna á enda
og skoði staði sem
tengjast göldrunum,“
segir Jón. ,Á- öllum
þessum stöðum verður
varanleg sýning. Textar
og myndir eru aðalsýn-
ingargripimir, en við
ætlum einnig að reyna
að endurskapa þennan
hugarheim með allra
handa uppstillingum og
leikmyndum.“
Jón segir að ýmist
verði eldri hús nýtt, eða
ný reist undir sýning-
una. „I Bjamarfirði,
öðrum áfanga hennar,
verður reist torfhús
með því lagi sem
Strandamenn notuðu til
að reisa sér útihús. Það var nokkuð
sérstakt, því þeir höfðu nógan reka
og vom því ekki í neinum vandræð-
um með viðinn."
Fjármögnun hefur gengið vel
Stefnt er að því að allir sýningar-
staðimir verða komnir í gagnið inn-
an 3-5 ára, og fer framkvæmdahrað-
inn eftir því hvemig til tekst með
fjármögnun. „Hún hefur reyndar
gengið ágætlega hingað til,“ segir
Jón. „Við höfum fengið styrki frá
Byggðastofnun, Átald til atvinnu-
sköpunar, Nýsköpunarsjóði náms-
manna og menntamálaráðuneytinu
og auk þess höfum við
verið í samstarfi við
Menningarborgina
Reykjavík árið 2000.“
I tengslum við und-
irbúning sýningarinnar
hefur verið gerð um-
fangsmikil grannrann-
sókn á heimildum um
galdra, enda tekur Jón
fram að hún sé fræði-
lega unnin. Hann segir
að stefnt sé að því að
gera rannsóknimar að-
gengilegar á tölvutæku
formi á sýningunni.
Jón og Magnús
Rafnsson bókmennta-
fræðingur, sem búsett-
ur er í Bjamarfirði,
hafa unnið hvað mest
að undirbúnmgi sýn-
ingarinnar. Ami Páll
Jóhannsson hönnuður
hefur verið fenginn til
að hanna hana. Auk þeirra þriggja
er í undirbúningsnefnd sýningar-
innar Þór Öm Jónsson sveitarstjóri.
Aðspurður segist Jón ekki hafa
fengið leyfi frá kirkjunni fyrir sýn-
ingunni. „Við voram reyndar að spá
í hvort við gætum styrk frá Kristni-
hátíðamefnd, úr því opnunin verður
á kristnitökuárinu. Kirkjan hefur
Morgunbiaðið/Ami Sæberg
JÓN Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Sögu-
smiðjunnar, sem
unnið hefur að und-
irbúningi galdrasýn-
ingarinnar.
Norðurfjörður
íí/r Bjamar-
fförur
. Drangsnes
'----'lv 0\\ufí6rð«r
GALDRASYNINC
í STRANDASÝSLU
Galdrastafurinn
Uýfwjsft+f Ægishjálmur er
—merki Strandasýslu
}fFs C "
'ytTljikjaldabjarmrvík Húna-
x • ^Biamarfjorður ,,
,fy/ ........ floi
lÆinga- ^Drangavík
m
Ingólfsfjörður
4 ^ -*■' * Norðurfjörður
Trékyllisvík
leykiarfj.
'eiðileysa
ýmislegt að svara fyrir í sambandi
við galdramálin, þannig að hún ætti
auðvitað að sjá sóma sinn í styðja
við svona uppákomur."
Friðarhlaupinu lýkur á Ingólfstorgi í dag

MARGIR hafa tekið þátt í friðarhlaupinu.
Morgunblaðið/Pétur Blöndal
2.800 kílómetrar á
tveimur jafnfljótum
Hálendiseftir-
lit fjalla-
lögreglu hafið
LÖGREGLUEMBÆTTIN í Vík í
Mýrdal, á Hvolsvelli og Selfossi hafa
með tilstyrk frá embætti ríkislög-
reglustjóra og í samstarfi við Um-
ferðarráð hafið eftirlit á öllu hálend-
inu sunnan jökla.
Hér er um nýmæli að ræða í lög-
reglueftirliti og mun það fara fram
allar helgar í sumar um aðalferða-
mannatímann. Mega vegfarendur
því eiga von á lögreglu á ferða-
mannastöðum s.s. í Veiðivötnum,
Landmannalaugum, Kerlingarfjöll-
um og á leiðum milli þeirra, um
hverja helgi það sem eftir lifir sum-
ars.
Eftirlitið hófst í gær þegar lög-
reglan í Vík hóf fyrstu yfirreið sína
en tveir lögreglumenn og einn lækn-
ir verða í hverri för á lögreglujeppa.
Verður m.a. haft eftirlit með ölvun-
ar- og utanvegaakstri og önnur að-
stoð veitt sem kostur er. Með því að
hafa lækni með í för verður unnt að
taka blóðsýni úr ökumönnum á
staðnum þegar upp koma tilvik þar
sem grunur leikur á ölvunarakstri.
Um næstu helgi tekur lögreglan á
Selfossi við hálendisvaktinni og því
næst lögreglan á Hvolsvelli uns röð-
in kemur aftur að lögreglunni í Vík í
Mýrdal.
Að sögn lögreglunnar í V£k er full
þörf á eftirliti fjallalögreglu á þeim
slóðum sem ætlunin er að fara á, þar
sem fréttir af ölvunar- og utanvega-
akstri á hálendinu hafa borist á liðn-
um árum.
FRIÐARHLAUPINU lýkur í dag
klukkan 14.20 á Ingólfstorgi þar
sem forseti Alþingis, Halldór
Blöndal, tekur á móti hlaupurum.
Farnir voru 2.800 kflómetrar með-
fram strönd landsins og tók á ann-
að þúsund manns þátt í hlaupinu.
Staðið er fyrir friðarhlaupi í flest-
um ríkjum Sameinuðu þjóðanna í
ár og það alla daga ársins. Á
þessu siðasta ári aldarinnar ber
það yfirskriftina „Hlaupið inn í
nýtt árþúsund" og í framhaldi af
þessu hlaupi umhverfis landið
verður hlaupið frá Þingvöllum til
Reykjavíkur síðasta dag ársins,
31. desember.
Niu manna hópur hlaupara
fylgdi hlaupinu frá upphafi, þar á
meðal þrír frá Austurríki. Iþrótta-
og ungmennafélög um allt land
sáu að miklu leyti um þátttöku al-
mennings en mestan hluta leiðar-
innar var hlaupið í bh'ðskapar-
veðri. „Það er búið að ganga á
ýmsu þjá okkur,“ sagði Stefán
Ingi Stefánsson, einn
hlauparanna. „Bflarnir sem fylgdu
hlaupinu hafa bilað nokkrum sinn-
um og endaði með því að annar
þeirra dó á Hólmavík. En þrátt
fyrir ýmis dramatísk augnablik
hefur þetta verið mjög skemmti-
legt.“
Hann heldur áfram: „Okkur
hefur allsstaðar verið mjög vel
tekið og þátttaka mjög góð. Við
vonum að boðskapur hlaupsins:
„Friðurinn byrjar hjá mér“ veki
fólk til umhugsunar." Annar
hlaupari, Elva Björnsdóttir, sagði
að ekki hefði verið óalgengt að er-
lendir ferðamenn næmu staðar til
að taka myndir og spjalla við
hlauparana.
I dag verður hlaupið eftir Vest-
urlandsvegi, Miklubraut, Lækjar-
götu og Austurstræti inn á Ing-
ólfstorg og verða hlauparar við
Ártún klukkan 13.25 og Grensás
kiukkan 13.52. Allir geta hlaupið
með.
Bv-yaEBSl
Fjörkippur
í Elliðaám
FJÖRKIPPUR hljóp í Elliða-
árnar í gærmorgun og veidd-
ist þar 21 lax fyrir hádegi.
Veiðin í Elliðaánum hófst
15. júní. Á hádegi í gær höfðu
komið 142 laxar á land og þar
af veiddist 21 á hálfum degi,
eins og fyrr sagði.
Veitt er á sex stangir í án-
um í einu. Helmingur laxanna
í gærmorgun fékkst á flugu
og um 60% veiddust á efri
veiðisvæðum.
Samkvæmt upplýsingum
Stangaveiðifélags Reykjavík-
ur vora laxamir í gærmorgun
flestir 5-8 pund.
Kostnaður tal-
inn 5-7 millj-
ónir króna
KOSTNAÐUR vegna óhapps-
ins þegar fugl lenti í einum
hreyfli breiðþotu Atlanta-
flugfélagsins í fyrradag er tal-
inn nema 5-7 milljónum
króna, en nákvæmur kostnað-
ur liggur ekki fyrir fyrr en
flugfélagið fær endanlega
reikninga.
Þotan komin
í gagnið
Að sögn Hafþórs Hafsteins-
sonar flugrekstrarstjóra Atl-
anta er gert ráð fyrir óhöpp-
um sem þessum hjá flugfélög-
um og í því skyni er rekinn
sérstakur hreyfilssjóður, sem
sótt er í þegar tilvik sem þessi
koma upp.
Breiðþotan er komin í
gagnið á ný og verður henni
flogið til Dyflinar á sunnu-
dagsmorgun.
Lögreg-lan í
Hafnarfirði
leitar vitna
LÖGREGLAN í Hafnarfirði
leitar að vitnum að líkamsárás
sem mun hafa átt sér stað á
milli klukkan 1 og 3 aðfara-
nótt 18. apríl sl. á Hverfisgötu
í Reykjavík, utan við
skemmtistaðinn Spotlight.
Sérstaklega er óskað eftir því
að komast í samband við tvær
ungar stúlkur sem aðstoðuðu
þann sem varð fyrir árásinni
við að komast burt frá árásar-
mönnum sínum. Biður rann-
sóknarlögreglan í Hafnarfirði
vitni um að gefa sig fram hjá
Hafnarfjarðarlögreglunni.
Einn til við-
bótar í gæslu-
varðhald
MAÐUR, sem handtekinn var
síðdegis á fimmtudag vegna
gruns um aðild að ráni á tösku
með verðmætum frá mynd-
bandaleigu í Ofanleiti, var í
gær úrskurðaður í gæsluvarð-
hald til 15. júlí næstkomandi,
að kröfu lögreglunnar í
Reykjavík.
I fyrrakvöld vora tveir aðr-
ir úrskurðaðir í gæsluvarð-
hald vegna grans um aðild að
ráninu, en þrír menn veittust
að eiganda myndbandaleig-
unnar og tóku af honum tösku
með 50 til 60 þúsund krónum.
Taskan er komin í leitimar.