Morgunblaðið - 10.07.1999, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
Landslag- yrði
lítils virði...
Grafarvoffsbúum bauðst að fara í gönguferð um
voginn í vikunni. Erla Skúladóttir skellti sér í
gönguskóna og gekk í góðum hópi undir líflegri
leiðsögn Jóhanns Pálssonar.
Grafarvogur
JÓHANN Pálsson, garð-
yrkjustjóri Reykjavíkur, tók
upp á því fyrir nokkrum ár-
um að ganga með Grafar-
vogsbúum og veita þeim leið-
sögn um voginn. Gönguferð-
irnar hafa yfirleitt verið fam-
ar einu sinni á ári og fjöldi
göngumanna verið frá þrem-
ur upp í hundrað, að sögn Jó-
hanns. Síðastliðið fimmtu-
dagskvöld slógust sautján
manns í för með Jóhanni sem
gæddi hverja þúfu lífi með
frásögnum sínum. Göngu-
ferðin var þáttur í dagskrá
átaksins Reykjavík í spariföt-
in sem nú stendur yfir í Graf-
arvogi.
Grafarvogur samanstend-
ur af sex gömlum bújörðum;
Gufunesi, Eiði, Korpúlfs-
stöðum, Keldum, Lamþhaga
og Grafarholti, sem áður hét
Gröf. í göngunni var farið
um svæði þar sem áður voru
jarðirnar Keldur og Grafar-
holt. „Þetta eru eiginlega
mínar bernskustöðvar,"
sagði Jóhann. Páll, faðir
hans, fæddist á Lambhaga
en ólst upp á Keldum. Hann
var vinnumaður á Gröf á
sínum yngri árum. Páll
keypti Keldur og reisti þar
steinbæ sem enn stendur.
Hann seldi síðar jörðina og
byggði sér sumarbústað í
landi Keldna og Grafarholts.
Þar dvaldi Jóhann öll sumur
sem barn.
„Þá voru sveitabæir bæði á
Keldum og í Grafarholti.
Maður var þar mikið að snigl-
ast og vinna þannig að maður
kynntist fólkinu sem bjó
þama og búsiðum á bæjun-
um,“ sagði Jóhann. Hann seg-
ir að ömefni og sögur sem
fylgja þeim hafi síast inn og
gaman sé að deila þeim með
því fólki sem er svo hamingju-
samt að fá að búa við Grafar-
vog.
Gönguhópurinn lagði af
stað frá Grafarvogskirkju og
gekk með voginum í átt að
botni hans. A leiðinni rakti
Jóhann sögu búsetu við Graf-
arvog allt frá því jarðimar
vora í eigu Viðeyjarklausturs
til dagsins í dag. Jóhann segir
jarðimar umhverfis Grafar-
voginn hafa verið búsældar-
legar en liðið fyrir að þær
vora lengi vel byggðar fátæk-
um leiguliðum.
Gengið var fyrir botninn á
voginum fram hjá Krónni,
gamalli laxakró. Laxagengd
hefur löngum verið mikil í
Grafarvogi og veiði nokkur.
Dýralíf í voginum er afar fjöl-
breytt.
Elsta þjóðleiðin til Reykja-
víkur lá fyrir botni Grafar-
vogs og enn má sjá minjar um
hana. Úr botninum var farið
upp á Guddumóa og þaðan í
Nónholt.
í Nónholti átti Ágúst, sem
rak kexverksmiðjuna Frón,
sumarbústaðinn Brekku
ásamt Isafold konu sinni.
Hjónin hófu gróðurrækt þar
sem fyrir voru örfoka melar á
Morgunblaðið/Erla
GÖNGUHÓPURINN í Nónholti, þar sem gróð-
urfar hefur tekið stakkaskiptum á stuttum tíma.
JÓHANN Pálsson sýnir hópnum
höskoll, asíska plöntu sem hefur
tekið sér bólfestu við Grafarvog.
sjötta áratug þessarar aldar
og unnu ötullega að því að
rækta landið hátt á annan
áratug. Gróðurinn óx svo hálf-
villtur áratugum saman áður
en borgin fór að hirða um
hann iyrir nokkra. Jóhann
segir að á Nónholti megi
finna allar gróðurtegundir
sem vora í ræktun þegar
hjónin sinntu gróðurræktinni
og borgin hafi bætt við teg-
undum á síðustu árum. Flór-
an er því afar fjölbreytt og
gróskan mikil.
„Gróðurfar hef-
ur breyst svo mik-
ið á stuttum tíma
að enginn myndi
trúa því,“ sagði Jó-
hann. Mikil veður-
sæld ríkir í Graf-
arvogi og góðar
aðstæður fyrir
gróður að vaxa. Til
marks um fjöl-
breytni gróðursins
við voginn má
nefna að hávaxinn
greniskógur er í
svonefndu Grafar-
gili og rósir og
jarðarber þrífast á
Nónholti.
Jóhann sýndi
göngumönnum jurt
sem á heimkynni að rekja til
Asíu og finnst óvíða annars
staðar. Schierbeck, sem var
landlæknir 1888 til 1896,
ræktaði plöntuna í gamla
kirkjugarðinum við Aðal-
stræti og sendi víða um land.
Hún hefur tekið sér bólfestu á
íslandi, meðal annars við
Grafarvoginn. Jóhann gaf
plöntunni nýlega nafnið
höskollur.
Næst var gengið að gamla
bæjarstæði Grafar og minjar
skoðaðar. Jóhann sagði bæj-
arstæðið dæmigert fyrir land-
námsöld. Gamalla tíma sér
einnig stað í Grafargilinu sem
er skemmtilegt náttúrulegt
fyrirbrigði sem myndaðist á
ísöld. Frá bæjarstæðinu var
gengið upp Harðhaus á
Smiðjuhól.
Þaðan var Klofningur,
lægðin milli Grafarholts og
Keldnaholts, genginn. Jóhann
vakti athygli göngufólks á
þeirri sérstöðu Keldna að frá
bænum er engin fjallasýn.
Farið var upp á Keldnaholt
og á leiðinni gengið yfir
gömlu konungsleiðina til
Þingvalla.
Við Keldnakot vora mann-
virkjaminjar skoðaðar. Jó-
hann greindi frá því að hús
vora nýtt á staðnum fram á
miðja þessa öld og tún nytjuð
fram eftir öldinni þótt ekki
hafi verið búið þar þetta ár-
hundrað. Frá Keldnakoti var
farið niður í Kotmýri og end-
að við Helgutóft sem er inni í
Grafarvogshverfi miðju.
Helgutóftin skar sig upp úr
holtinu og sást alls staðar frá.
Hún var milrið kennileiti, að
sögn Jóhanns. Hann lauk líf-
legri leiðsögn um Grafarvog-
inn á þjóðsögu um Helgu,
dóttur Bárðar Snæfellsáss,
sem talið var að búið hefði á
tóftinni.
Uppbygg'ing í fullum gangi við
Kópavogshöfn
Loks orðin
alvöruhöfn
Kópavogur
VERULEG uppbygging á
sér nú stað við Kópavogs-
höfn. Framkvæmdir
hófust fyrir um tveimur
árum, en fram að þeim
tíma hafði höfnin ein-
göngu verið fyrir smábáta.
Fyrsta vöruflutningaskip-
ið lagðist að nýjum bakka
4. júní sl. og gekk af-
greiðsla skipsins snurðu-
laust fyrir sig, að sögn Jó-
hannesar Guðmundssonar
hafnarvarðar. Þetta er allt
á byijunarstigi, segir Jó-
hannes, sem telur öll teikn
á lofti um að töluverð um-
svif verði í náinni framtíð
við Kópavogshöfn.
í dag er Jóhannes eini
starfsmaður hafnarinnar.
Hann er nýlega fluttur inn
í nýtt rúmgott húsnæði við
höfnina og segir að það sé
mikill munur. Skrifstofan
sem hann flutti úr var
ekki stór í fermetrum talið
og „maður varð að fara út
til að skipta um skoðun",
segir Jóhannes. Sem eini
starfsmaður hafnarinnar
sér Jóhannes um allt sem
til fellur, þ.á m. almennt
eftirlit við höfnina, fylgj-
ast með hafnargjöldum og
þjónusta skip og sjá um
tollafgreiðslu. I framtíð-
inni kemur hann einnig til
með að sjá um vigtun og
lóðsun skipa inn í höfnina.
Lóðir eftirsóttar
á hafnarsvæðinu
„Nú hafa augu manna
opnast fyrir því að Kópa-
vogshöfn er orðin alvöru
höfn,“ segir Jóhannes og
er bjartsýnn á framtíðina.
Verið er að keyra miklu
magni af uppfyllingarefni
á hafnarsvæðið sem kem-
ur m.a. frá austurhluta
bæjarins þar sem verið er
að byggja ný hverfí.
„Eg held að enginn geti
svarað því í dag, a.m.k.
ekki ég, hve stækkun
hafnarsvæðisins verður
umfangsmikil, en menn
hafa séð það strax að það
vantar meira landsvæði,"
segir Jóhannes.
Eftirsókn hefur verið í
lóðir á svæðinu og mikið
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
HORFT út yfir höfnina í Kópavogi. Smábátahöfnin næst en fjær grillir í nýja hafnarbakk-
ann þar sem nú er komið viðlegurými fyrir vöruflutningaskip. Á innfelldu myndinni er Jó-
hannes Guðmundsson hafnarvörður.
er um byggingarfram-
kvæmdir umhverfis höfn-
ina. Húsið sem hafnarvörð-
ur hefur meðal annars að-
stöðu í er nýbyggt og á að
stækka það um 1.200 fer-
metra til viðbótar. Verið er
að byggja 5.000 fermetra
skemmu undir fóðurblöndu
sem dælt verður beint úr
skipi í land. Ofan við hús
hafnarvarðar á að byggja
tvö fiskvinnsluhús og
frystigeymslur. Vélaverk-
stæði og smiðjur hafa ver-
ið að stækka við sig á
svæðinu og stutt er síðan
byggð var rúmgóð aðstaða
fyrir smábátaeigendur.
I dag er eingöngu hægt
að taka á móti einu vöru-
fiutningaskipi í einu. Þar
að auki segir Jóhanncs að
nú sé takmarkað hvaða
varningi höfnin geti tekið
við. Höfnin sé ekki orðin
tollhöfn ennþá en það
standi til bóta.
Skipin sem hafa verið af-
greidd hafa verið tollskoð-
uð í samvinnu við tollgæsl-
una í Hafnarfirði. Jóhann-
es segir að til standi að
reisa afgirtar vöruskemm-
ur undir tollvarning fljót-
lega, þannig að hægt verði
að taka á móti skipum með
hvers kyns varning.
Góð höfn frá
náttúrunnar hendi
Kópavogshöfn er stað-
sett fremst á Kársnesinu
með þétta íbúðabyggð að
baki. Jóhannes segir að
menn hafi velt fyrir sér
þeim vandamálum sem
skapast vegna aðflutnings-
leiða að höfninni. Sérstak-
lega þegar gámaflutningar
og aðrir þungaflutningar
aukast í framtíðinni.
Hann sagðist ekki hafa
neina lausn á því vanda-
máli í dag en taldi að það
yrði hægt að leysa, t.d.
með vegarlagningu með-
fram ströndinni. Flestar
hafnir eru í miðjum bæjar-
félögum, segir Jóhannes,
og telur að í framtíðinni
verði þetta ekki aðalhöf-
uðverkurinn sem fylgi
auknum umsvifum við
höfnina.
Jóhannes segir að frá
náttúrunnar hendi sé höfn-
in í Kópavogi alveg geysi-
lega fín höfn. Hann segir
það nokkuð sérkennilegt
við innsiglinguna, að sker-
in fyrir utan, sem gera
innsiglinguna varhuga-
verða og öllum hafí verið
heldur í nöp við, séu frá
náttúrunnar hendi góðir
hafnargarðar. Það komi
aldrei úthafsbára inn í
höfnina, einungis vind-
bára, og sjórinn sé mjög
kyrr inni í höfninni. Þar að
auki myndist lítið sog í
höfninni sem eigi til að
gera hafnir erfiðar.