Morgunblaðið - 10.07.1999, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1999 25
90% af erfða-
mengi mannsins
greint innan árs
Víst þykir að notkun geðdeyfðarlyfja fjölgi umferðarslysum.
Rannsókn á áhrifum algengra geðdeyfðarlyfja
Geta skert ökuhæfni
meira en áfengi
Unnið að gerð
líffræðilegs
lotukerfís
San Francisco. AFP.
INNAN árs verður lokið við að
greina og skipa í lotukerfi um níu-
tiu prósentum af erfðamengi
mannsins, að því er einn þekktasti
vísindamaður í heimi á sviði sam-
eindaerfðafræði fullyrðir, og mun
það varpa nýju ljósi á arfgengi
sjúkdóma, orsakir og meðferð.
„Vinnuuppkasti“ að 90% alls
erfðamengis manna, sem hefur
verið nefnt „Bók lífsins“, verður
lokið eftir um það bil ár en ekki
2005 eins og gert hefur verið ráð
fyrir, að sögn Francis Collins, yfir-
manns Rannsóknarstofnunar í
erfðavísindum (e. Human Genome
Research Institute) við Banda-
rísku heilbrigðismálastofnunina
(NIH) í Washington.
Collins gerði grein fyrir þróun-
inni í mannagenarannsóknum und-
anfarið á ráðstefnu Samtaka
bandarískra lækna í San Francisco
nýlega. Hann sagði m.a. að rann-
sóknimar myndu leiða til nýrra
meðferðarúrræða er byggðust „á
skilningi á sameindalegum for-
sendum sjúkdóma, fremur en lýs-
ingum á einkennum þeirra“.
„Þetta er eins og að búa tii lotu-
kerfi í efnafræði. Við munum búa
til líffræðilegt lotukerfi en svo
þurfum við að reyna að átta okkur
á því hvaða áhrif arfberarnir hafa
hver á annan, bæði heilbrigð og
sjúkleg,“ sagði Collins.
Bundnar í einkaleyfum?
Það væri lykilatriði að ákvarða
hvort þessar nýju upplýsingar um
greiningu og breytileika arfstofna
yrðu aðgengilegar öllum rannsak-
endum og almenningi, eða bundn-
ar í einkaleyfum og leynilegum
gagnagrunnum hjá einkafyrir-
tækjum.
Collins sagði að upplýsingarnar
um greiningu arfstofna og breyti-
leika þeirra yrðu grannskoðaðar
víðs vegar og þeim tafarlaust
dreift um Netið til þess að hvetja
til frekari rannsókna. Hann lagði
jafnframt áherslu á nauðsyn þess
að tekist yrði á við siðferðilegar,
lagalegar og félagslegar hliðar
genarannsókna. Sérstaklega yrði
að huga að misrétti vegna gena-
rannsókna.
Sagði Collins það afdráttarlaust
viðhorf NIH og rannsóknarstofn-
unarinnar sem hann stýrði að „all-
ar þessar upplýsingar ættu um-
svifalaust að vera birtar opinber-
lega“. Koma þyrfti í veg fyrir mis-
rétti í heilbrigðistryggingum og á
vinnumarkaðinum, byggðu á gena-
upplýsingum, ella yrði ekkert af
þessari væntanlegu byltingu.
RANNSÓKN breskra vísinda-
manna hefur leitt í ljós að algeng
geðdeyfðarlyf geta skert ökuhæfni
manna meira en áfengi, að sögn
breska útvarpsins BBC. Vísinda-
mennimir hafa því hvatt lækna til
að vara menn við því að aka bílum
meðan þeir nota slík lyf eða svoköll-
uð bensódíasepínlyf.
Vísindamenn við Surrey-há-
skóla mátu ökuhæfni sextán sjálf-
boðaliða, sem tekið höfðu inn nokk-
ur af algengustu gefðdeyfðarlyfjun-
um. Rannsóknin stóð í mánuð og
niðurstaða hennar var að lyfin
lengja viðbragðstíma ökumanna
tvöfalt meira en áfengi við leyfileg
mörk.
Sjálfboðaliðunum var sagt að
stíga á hemlana á bílum sínum eins
fljótt og þeir gætu í hvert sinn sem
kveikt væri á rauðum ljósum á bíl
sem ekið var fyrir framan þá. Vís-
indamennimir komust að því að
sjálfboðaliðarnir sem höfðu tekið
inn þríhringlaga geðdeyfðarlyf vom
120 millísekúndum lengur að bregð-
ast við.
Ian Hindmarch, prófessor í
geðlyfjunarfræði, sagði að slík töf
yki verulega hættuna á umferðar-
slysum. „Þeir sem aka á 70 km
hraða á klukkustund eftir að hafa
notað geðdeyfðarlyf fara heila bíl-
lengd - 3,6 metra - áður en þeir
stíga á hemlana, en menn sem aka
ólöglega með 0,8 prómilla alkóhól-
þéttni í blóðinu fara 1,5 eða 1,8
metra.“
Auka likurnar á bflslysum
Niðurstaða bresku vísinda-
mannanna er í samræmi við fyrri
rannsóknir sem leiddu í ljós að geð-
deyfðarlyf og róandi lyf geta dregið
vemlega úr árvekni manna í um-
ferðinni. Rannsóknir á lyfjanotkun
fólks, sem orðið hafði fyrir bílslys-
um, hafa sýnt að ökumenn sem nota
þessi lyf em miklu líklegri til að
lenda í slysum en aðrir. Rannsókn
Dundee-háskóla benti til þess að
bílslysum myndi fækka um 1.600 og
dauðsfóllum um 110 í Bretlandi á
ári ef fólk sem notar róandi lyf æki
ekki bílum.
Einn bresku vísindamannanna,
prófessor Tom MacDonald, sér-
fræðingur í klínískri lyfjafræði, seg-
ir að tíundi hver Breti fái lyfseðil
fyrir bensódíasepínlyfjum, flokki
lyfja sem em m.a. mikið notuð sem
róandi lyf og svefnlyf. „Eg hygg að
allir læknar ættu nú að vara sjúk-
linga sína við akstri ef þeir taka inn
eitt af þessum lyfjum."
á sunnudögum
kl. 14:00.
alla aðra daea
kl. 10:00.
Nánari uþplýsingar
og bókanir ífastarferðir:
Upplýsingamiðstöð
Hafnarfjarðar
HÍ565 0661
Húni II - Hafnarfjörður
Sími 894-1388.
Einnig sérferðir fyrir hópa.
með stærstu sportvöruverslunarkeðju I heimi.
Hjá Intersport færð þú allt í feröalagið:
Tjöld, svefnpoka, bakpoka, gönguskó,
fylgihluti, útivistarfatnað o.fl. o.fl.
ÞlN FRÍSTUND - OKKAR FAG
VINTERSPORT
Bíldshöföa 20 • 112 Reykjavík • 510 8020 • www.intersport.is
Nú þomar þu
ekki lengur
í sturtu
Það er alkunna að vatn og sápa þurrka húðina,
sérstaklega ef oft er farið í sturtu. Nú er fundin
lausn á þessu vandamáli.
Nýja pH5-Eucerin sturtuolían, olían sem freyðir,
hefiir einstaka eiginleika.
Hin frábæra, kremkennda olía hreinsar húðina
á mildan og árangursríkan hátt svo að húðin verður
silkimjúk. Þökk sé góðum olíum og virkum efnum.
pH5-Eucerin sturtuolían hefur pH-gildi
heilbrigðrar húðar og inniheldur hvorki rotvarnar-
né litarefni.
Þess vegna er pH5-Eucerin sturtuolían sérstaklega
heppileg fyrir þig sem ert með þurra eða viðkvæma
húð og einnig fyrir þig sem vilt halda húðinni ferskri
og silkimjúkri.
Eufflin
» €■
WKHOy*

pHS“
Eucerin
Huðin vemdar þig - verndar þú húðina?
Eucerin fæst í apótekinu þínu